Küresel Su Ekonomisi Komisyonu’nun geçen ay yayımladığı rapora göre dünya nüfusunun yarısı halihazırda su kıtlığıyla karşı karşıya. Bu uyarının ülkemiz özelinde değerlendirilmesi için biliminsanlarına danıştık. “Bütün şehri suya göre tasarlayan bir kültürden gelip suyu çok kötü kullanan bir millet olduk” diyerek uyardılar: “Yeraltı sularımız hızla tükeniyor.”
#SuBaşlığı okuyanlar “E, kış geldi. Yağmur yağacak, barajlar dolacak” diye düşünüyor olabilir. Ancak son 10 yıldır ciddi derece kuraklık yaşıyoruz. Öyle ki İstanbul’un suyunu sağlayan 10 barajdaki doluluk oranı kurak ve yağışsız geçen bir yazın ardından yüzde 30’lar seviyesine düştü. Alibeyköy ile Kazandere ve Papuçdere barajlarındaki doluluk oranı ise yüzde 10’un altında. Hesaplamalara göre İstanbul’un 85 günlük suyu kaldı. Bence sorulması gereken şu; yağmur yağsa bile barajlar hepimize yetecek kadar dolar mı? Su stresi yaşamamak adına neler yapılmalı?
#İstanbulİzmir, Manisa, Muğla bir yandan Karabük, Bolu, Aydın öte yandan... Son 4 gündür, 72 farklı bölgede ciğerlerimiz yanıyor. Gerçi rüzgârın şiddetini kesmesi ve müdahalelerle birlikte 66 yangın söndürüldü, diğerlerine de müdahaleler sürüyor ancak her yaz istisnasız benzer acıları yaşıyoruz. Ve her yangının ardından aynı tartışma içinde buluyoruz kendimizi: “Yangın söndürme uçak ve helikopterlerimiz yetersiz mi?” Oysa bir yangına müdahale etmek sanıldığından daha zor. Ben değil Prof. Dr. Doğanay Tolunay söylüyor bunu ve ekliyor: “Temel stratejimiz yangın söndürmek değil yangın çıkmasını engellemek olmalı.” Peki nasıl?
#İzmirSon yıllarda, ormancılık dışı kullanımlara tahsis edilen ormanlarda kayda değer artış yaşanıyor. Türkiye tarihi boyunca yapılan tahsislerin neredeyse yarısı, son 10 yılda gerçekleşti; büyük çoğunluğu enerji ve madencilik şirketlerine yapıldı.
#OrmancılıkHava sıcaklıklarının mevsim normallerinin üzerinde seyretmesi bazı ağaçların çiçek açmasına neden oldu. Prof. Dr. Doğanay Tolunay, “Ağaçlar 15 Mart, 20 Mart gibi çiçeklenirdi, artık bu dönemin şubatın sonlarına kaydığını görüyoruz. Sıcaklıklar aniden düşerse bitkiler bundan zarar görebilir” dedi.
#Hava SıcaklıklarıYozgat’ın Kadışehri ilçesi Kabalı Köyü’nde bir mucize yaşanıyor. Bir araya gelerek topraklarını birleştiren ve dev bir meyve bahçesi oluşturan köylüler hem göçü tersine çevirdi hem de sadece köy halkı için değil, tüm bölge insanı için istihdam yarattı.
#KöyYunanistan bir yandan Türkiye öte yandan… Ciğerlerimiz kül oluyor. Önceki gün Çanakkale’de aniden başlayan orman yangını fırtınanın da etkisiyle bir anda büyüdü. Ekipler kontrol altına almak için canla başla çalışırken bölgeden gelen görüntüler de içimizi yakıyor. Her yıl neredeyse hiç değişmeyen bu acı manzara karşısında neden çaresiziz? Ya da çaresiz miyiz? Benim de hemen hemen herkes gibi ilk aklıma düşen “Acaba terör örgütleri mi yaktı?” yoksa “İmara açmak için mi yakıldı?” soruları oldu. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Doğanay Tolunay’ı aradım. “Bunlar şehir efsanesi. Nedense insanlar hatalarını kabullenmek istemiyor. İklim değişikliği konusuna da gereken önemi arz etmiyor” diyor.
#ÇanakkaleKuru hava, sıcak, rüzgar... 2021 yazında yaşadığımız ve şiddetli orman yangınları ile ülkede cehennemi yaşatan eyyam-ı bahur sıcakları geri döndü! Eyyam-ı bahur sıcakları sadece orman yangınlarına sebep olmuyor aynı zamanda insan sağlığını tehdit ediyor ve hatta ölümlere neden oluyor. Uzmanlar özellikle bu sıcaklarda dışarı çıkılmamasının altını çiziyor. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Doğanay Tolunay, sıcak hava dalgalarının orman yangınlarına, insan sağlığına ve susuzluğa olan etkilerini anlatıyor...
#Eyyam-I Bahurİklim krizi insanlığın geleceğini giderek daha fazla tehdit ediyor. İnsanlık son şansını değerlendirip korkutucu gidişatı durdurabilecek mi? Isınan yerküre orman yangınlarıyla boğuşurken, uzmanlar bu felaketi her geçen yıl daha fazla yaşayacağımızı ifade ediyor. "Doğum Yılı 2020" belgeselinin üçüncü bölümü 'Yangın Var!'da orman yangınlarını mercek altına aldık...
##Doğum Yılı 2020Çoğunun yanından geçip gidiyoruz. Varlıklarından bile haberdar değiliz. Oysa şehrin sağlıklı bir ekosisteme sahip olması için hayati önem taşıyorlar. Sadece şehre de değil, hem insanlara hem de kuşlar, kelebekler, arılar gibi birçok canlıya faydaları var. Akademisyen Cihan Erdönmez ve Anna Zadrozna’nın hazırladığı ‘İstanbul’un Sokak Otları’ çalışması onları fark etmemizi sağlıyor.
#Cihan ErdönmezEvin içinde, ‘Sıcak, çok sıcak’ diye söylenerek dolaşmayan var mı? Bugün, yarın hafifler belki diye beklerken yurt geneli ‘Eyyam-ı bahur’ sıcaklarının etkisi altına girdi. Gençler kökeni Arapça olan bu kelimeyi bilemeyebilir, yaygın kullanımı ile söyleyelim, ‘Afrika sıcakları’ geldi. Boğucu sıcağa ne vantilatör ne de klima dayanıyor. Peki, ne yapmalı da bu aşırı sıcaklarda hele de COVID-19’un yeniden yükselişe geçtiği şu günlerde, sağlıklı kalmalı, bağışıklığı güçlü tutmalı? Sordum.
#Eyyam-I Bahurİzmir Çeşme’de ve Muğla Datça’da meydana gelen yangınlar geçtiğimiz yıl yaşadığımız acıyı yeniden hatırlattı. Orman yangınları için riskli zamanlara girdiğimizi söyleyen İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Orman Fakültesi Toprak İlmi ve Ekoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Doğanay Tolunay, “Şu anda meteorolojik koşullar geçen sene ki kadar kritik noktaya ulaşmadı. Sıcaklıklar henüz 40 dereceleri aşmadı ama hem Datça’da hem Çeşme’de rüzgarın fazla olması nedeniyle çıkan yangınlar hızlı bir şekilde büyüdü” dedi.
#Orman YangınıOrman yangınları için riskli zamanlara girdiğimizi söyleyen İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Orman Fakültesi Toprak İlmi ve Ekoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Doğanay Tolunay, “Sıcaklıklar henüz 40 dereceleri aşmadı ama rüzgârın fazla olması nedeniyle çıkan yangınlar hızla büyüdü” dedi
#YangınCambridge Üniversitesi’nin yaptığı araştırmaya göre bahar artık İngiltere’ye 1 ay erken geliyor. Uzmanlar bunun sebebini küresel ısınmaya bağlıyor; bitki ekosistemleri için çok tehlikeli olabileceğine işaret ediyor. Böyle bir durumun Anadolu’daki bitki ve hayvan çeşitliliğini nasıl etkileyeceğine bakalım...
#İlkbaharTürkiye uzun bir süredir küresel iklim değişikliğinin etkisi altında... Sıcaklıkların mevsim normallerinin üzerinde seyretmesi nedeniyle de son iki yıldır kuraklıkla mücadele ediyoruz. Ama 2022 oldukça güzel başladı. Ocak ayını aşırı kar yağışıyla geride bıraktık ve Şubat'ta da yeni yağışlar bekleniyor. Peki Türkiye’nin büyük bölümünü etkisi altına alan yoğun yağmur ve kar yağışları kuraklığa çare olacak mı? Bahar ve yaz aylarında bizi neler bekliyor? Uzmanlar hurriyet.com.tr’ye anlattı.
#İklim Kriziİstanbul'da özellikle Çekmeköy ve Sarıyer'de ormanlık alanın yakınındaki binaları, kahverengi kokarca böceği sardı. Böceğin yaydığı koku nedeniyle rahatsızlık oluştu. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Erdem Hızal, "Salgıladığı koku alerji yapabilir" dedi.
#Kokarca Böceğiİstanbul'da özellikle Çekmeköy ve Sarıyer'de ormanlık alanın yakınındaki binaları, kahverengi kokarca böceği sardı. Böceğin yaydığı koku nedeniyle rahatsızlık oluştu. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Erdem Hızal, "Salgıladığı koku alerji yapabilir" dedi.
#Kokarca Böceğiİstanbul'da özellikle Çekmeköy ve Sarıyer'de ormanlık alanın yakınındaki binaları, kahverengi kokarca böceği sardı. Böceğin yaydığı koku nedeniyle rahatsızlık oluştu. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Erdem Hızal, "İnsanlara zarar verici bir durumu yok. Direkt saldırmaz, arı gibi sokmaz. Ama yine de kişiden kişiye değiştiği gibi, salgıladığı koku alerji yapabilir " dedi.
#Kokarca Böceğiİki hafta öncesine kadar Marmaris’te, Antalya’da ve Bodrum’da dev yangınlarla mücadele ediyorduk. Neyse ki bu felaket geride kaldı. Şimdi biliminsanları bu alanları gözlemleyerek gelecek için dersler çıkarıyor: “Zamanla, doğa kendini onardıkça alageyikler, karakulak, vaşak veya kurt gibi canlılar da bu alanlara dönecektir.”
#Doğal Afetİklim krizinin sonuçlarını iyiden iyiye hissetmeye başladık. Tüm bilimsel veriler, yaşanan felaketlere karşın bunların daha iyi günlerimiz olduğunu gösteriyor. Peki, bu sert ve acımasız süreçle nasıl baş edeceğiz? Neyi, ne kadar doğru biliyoruz? Gelin doğru bildiğimiz yanlışlara bir göz atalım.
#İklim KriziOrman yangını içimizi yaktı, yakmaya da devam ediyor. Uzmanlar ne yazık ki yeniden yangınlar yaşayacağımızı söylüyor ve nüfusa dikkat çekiyor. Peki ormanlarımızı yangından korumak adına dikkat etmek gereken en önemli unsurlar neler? Uzmanlar, hurriyet.com.tr'ye anlattı...
#Orman YangınlarıDünyanın en saygın iklim bilimi kuruluşu olan ve 195 devletin desteklediği Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin (The Intergovernmental Panel on Climate Change - IPCC) son raporu açıklandı. Prof. Dr. Doğanay Tolunay raporu değerledirirken, 'IPCC’nin 6. Değerlendirme Raporu, ülke görüşleri de dikkate alarak hazırlandığı için açık açık yazmasa da freni patlamış bir otobüsün içinde, son sürat uçuruma doğru gittiğimizi söylüyor aslında. Türkiye olarak bizler de bu otobüsün içindeyiz.' dedi.
#İklim HaberBu yaşananlar ne ilk ne de son olacak. Yangınlar sayısı ve şiddeti artarak önümüzdeki yıllarda da devam edecek. Peki nasıl hazırlıklı olacağız? Her şeyden önce bilgiye dayanmayan, ezbere, insan merkezli enformasyon ve komplo teorilerinden uzak duracağız. Bilimsel, doğayı anlamaya dönük veri ve görüşlere yakın olmalıyız. Bizim ezberlenmiş doğrularımızla doğanın doğruları arasındaki farkı gidermeden, sorunlara kalıcı çözümler üretmek mümkün değil. Doğru sorulara doğru yanıtlar bulmalı ve uzmanlara kulak vermeliyiz.
#GazetehaberleriTürkiye günlerdir orman yangınlarıyla mücadele ederken yangınların sürdüğü Antalya ve çevresinde yerel yağışların beklendiği ve hava sıcaklıklarının düşeceği açıklandı. Peki beklenen yağış yangınlar için bir mucize olabilir mi?
#Yangın