Prof. Dr. Doğanay Tolunay

Unuttuğumuz kadim bilgileri hatırlayalım, suyun kıymetini bilelim

Küresel Su Ekonomisi Komisyonu’nun geçen ay yayımladığı rapora göre dünya nüfusunun yarısı halihazırda su kıtlığıyla karşı karşıya. Bu uyarının ülkemiz özelinde değerlendirilmesi için biliminsanlarına danıştık. “Bütün şehri suya göre tasarlayan bir kültürden gelip suyu çok kötü kullanan bir millet olduk” diyerek uyardılar: “Yeraltı sularımız hızla tükeniyor.”

İstanbul barajları alarm veriyor: Doluluk oranı yüzde 30

Başlığı okuyanlar “E, kış geldi. Yağmur yağacak, barajlar dolacak” diye düşünüyor olabilir. Ancak son 10 yıldır ciddi derece kuraklık yaşıyoruz. Öyle ki İstanbul’un suyunu sağlayan 10 barajdaki doluluk oranı kurak ve yağışsız geçen bir yazın ardından yüzde 30’lar seviyesine düştü. Alibeyköy ile Kazandere ve Papuçdere barajlarındaki doluluk oranı ise yüzde 10’un altında. Hesaplamalara göre İstanbul’un 85 günlük suyu kaldı. Bence sorulması gereken şu; yağmur yağsa bile barajlar hepimize yetecek kadar dolar mı? Su stresi yaşamamak adına neler yapılmalı?

Asıl mesele söndürmek değil yangın çıkmasına engel olmak

İzmir, Manisa, Muğla bir yandan Karabük, Bolu, Aydın öte yandan... Son 4 gündür, 72 farklı bölgede ciğerlerimiz yanıyor. Gerçi rüzgârın şiddetini kesmesi ve müdahalelerle birlikte 66 yangın söndürüldü, diğerlerine de müdahaleler sürüyor ancak her yaz istisnasız benzer acıları yaşıyoruz. Ve her yangının ardından aynı tartışma içinde buluyoruz kendimizi: “Yangın söndürme uçak ve helikopterlerimiz yetersiz mi?” Oysa bir yangına müdahale etmek sanıldığından daha zor. Ben değil Prof. Dr. Doğanay Tolunay söylüyor bunu ve ekliyor: “Temel stratejimiz yangın söndürmek değil yangın çıkmasını engellemek olmalı.” Peki nasıl?

‘Orman yangınlarının sebebi insandır’

Dünyanın her yerinde biliminsanları iklim krizi nedeniyle felaketler çağına girdiğimizi söylüyor. Orman yangınları da bunun bir sonucu... İklim krizini bahane edip insan etkeni azımsanmasın çünkü ilk kıvılcım yüzde 90 insan elinden çıkıyor. Bu konuda sorumluluğu üstlenmemizin vakti geldi. Orman yangınlarının önüne geçebilmek için hangi önlemleri alabileceğimizi uzmanlara sorduk.

‘Endişeliyiz ama mücadele yeni başlıyor’

Uyarıları uzun süredir görmezden geliyorduk ancak etkilerini hissetmeye başlayınca küresel ısınma gündemimizin en önemli başlığı oldu. Ülkemizin önemli üniversitelerinde görev yapan çevre mühendisleriyle konuştuk: “Var olduğumuz müddetçe iklim değişikliğini sınırlandırmak için elimizden geleni yapmalıyız.”

Orman yangınları geçen yıla göre beş kat arttı! Hangi önlemler alınmalı? ‘Muğla, Aydın ve Antalya’daki maki bulunan ormanlara dikkat!’

Diyarbakır ve Mardin’deki anız yangını felaketi sonrasında ülkenin çeşitli bölgelerinden de endişe verici yangın haberleri gelmeye devam ediyor. Orman Genel Müdürlüğü verilerine göre geçen yılın aynı döneminde 84 orman yangını kaydedilirken, bu yıl bu sayı yaklaşık beş kat artarak 399'a ulaştı. Bu büyük artışın nedenlerini ve alınması gereken önlemleri Prof. Dr. Doğanay Tolunay ile konuştuk.

Öğrenciler ışık kirliliğine dikkat çekti

Lise öğrencileri ışık kirliliğinin çevre üzerindeki etkilerine dikkat çekmek için proje başlattı. Öğrenciler, konuyla ilgili makale yazıp, röportaj yaptı ve çektikleri fotoğraflarla kitlelere seslenmeye çalıştı.

Bizi yalancı bahar yakacak

Hava sıcaklıklarının mevsim normallerinin üzerinde seyretmesi bazı ağaçların çiçek açmasına neden oldu. Prof. Dr. Doğanay Tolunay, “Ağaçlar 15 Mart, 20 Mart gibi çiçeklenirdi, artık bu dönemin şubatın sonlarına kaydığını görüyoruz. Sıcaklıklar aniden düşerse bitkiler bundan zarar görebilir” dedi.

Yanan ormanlardan güzel haber... Metrekarede 10 fidan çıktı

2021 yılında çıkan yangınların etkilediği Muğla’daki ormanlık alanı ziyaret eden İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Doğanay Tolunay, güzel haberi verdi. Araziye serpiştirilen kozalak tohumlarından metrekarede yaklaşık 10 fidan büyümüş.

Ne terör örgütleri ne de imar kaygısı... Yangınların en önemli sebebi: İnsan hatası ve iklim değişikliği

Yunanistan bir yandan Türkiye öte yandan… Ciğerlerimiz kül oluyor. Önceki gün Çanakkale’de aniden başlayan orman yangını fırtınanın da etkisiyle bir anda büyüdü. Ekipler kontrol altına almak için canla başla çalışırken bölgeden gelen görüntüler de içimizi yakıyor. Her yıl neredeyse hiç değişmeyen bu acı manzara karşısında neden çaresiziz? Ya da çaresiz miyiz? Benim de hemen hemen herkes gibi ilk aklıma düşen “Acaba terör örgütleri mi yaktı?” yoksa “İmara açmak için mi yakıldı?” soruları oldu. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Doğanay Tolunay’ı aradım. “Bunlar şehir efsanesi. Nedense insanlar hatalarını kabullenmek istemiyor. İklim değişikliği konusuna da gereken önemi arz etmiyor” diyor.

İki sene önce ne yaşamıştık? Eyyam-ı bahur sıcakları geri döndü! Şimdi bizi neler bekliyor? 'Önemli olan orman yangınını söndürmek değil...'

Kuru hava, sıcak, rüzgar... 2021 yazında yaşadığımız ve şiddetli orman yangınları ile ülkede cehennemi yaşatan eyyam-ı bahur sıcakları geri döndü! Eyyam-ı bahur sıcakları sadece orman yangınlarına sebep olmuyor aynı zamanda insan sağlığını tehdit ediyor ve hatta ölümlere neden oluyor. Uzmanlar özellikle bu sıcaklarda dışarı çıkılmamasının altını çiziyor. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Doğanay Tolunay, sıcak hava dalgalarının orman yangınlarına, insan sağlığına ve susuzluğa olan etkilerini anlatıyor...

‘Yangını çıkaran iklim krizi değil’

Orman yangınları konusunda geçen yıllara göre dikkatli ve müdahalede daha iyiyiz. Ama yine de gidecek yolumuz var.

Türkiye'de kuraklık tehlikesi artıyor! Soframızdaki hangi ürünler tehlike altında? ‘Karadeniz'de bile kuraklık yaşıyoruz, bu durum çok korkutucu’

Yağışların azalmasıyla kuraklık tehlikesi her geçen yıl daha fazla hissediliyor. Kış mevsiminin bitimine iki hafta var ama Türkiye'nin önemli bölümünde hâlâ kar ve yağmur yağmadı. Peki bu yıl yaşanan olağanüstü kuraklığı nasıl yorumlamak gerekiyor? Soframızdan hangi ürünler eksilebilir? Bahar aylarında bizi nasıl bir hava bekliyor? Hangi önlemler alınmalı? Uzmanlarla mercek altına aldık.

Deprem sonrası afet atık yönetimi nasıl olmalı? Sağlık risklerini azaltmak için neler yapılmalı? Uzmanlar 4 önemli tehlike hakkında uyarıyor...

Kahramanmaraş merkezli iki büyük depremin ardından arama ve kurtarma çalışmaları sona erdi. Şimdi sırada yıkılan binlerce binadan geriye kalan enkazı kaldırma çalışmaları var. Peki deprem sonrası atık yönetimi nasıl olmalı? Doğaya ve canlılara zarar vermeden nasıl adımlar atılmalı? Bölgede sağlık riskini minimuma indirmek için neler yapılmalı? Uzmanlar hurriyet.com.tr’ye anlattı.

Hurriyet.com.tr ÖZEL BELGESEL | Doğum Yılı 2020 Bölüm#1: Köprüden önceki son çıkış

İklim krizinin yol açtığı sorunlar tüm insanlığın geleceğini tehdit etmeye devam ediyor. Özellikle çocukları. 2020’de doğan bir çocuk, içinde yaşadığı ülke karbon emisyonu konusunda örnek bir tavır gösterse bile 1960’da doğan birine göre 7 kat daha fazla aşırı sıcaklıklarla mücadele edecek. Peki, bugüne nasıl geldik? İnsanlık son şansını değerlendirip korkutucu gidişatı durdurabilecek mi? Köprüden önceki son çıkışı kaçırırsak neler yaşayacağız? "Doğum Yılı 2020" belgeselinde bu soruların yanıtlarını aradık.

‘Eyyam-ı bahur’ kavuruyor: Hastalıklara dikkat

Evin içinde, ‘Sıcak, çok sıcak’ diye söylenerek dolaşmayan var mı? Bugün, yarın hafifler belki diye beklerken yurt geneli ‘Eyyam-ı bahur’ sıcaklarının etkisi altına girdi. Gençler kökeni Arapça olan bu kelimeyi bilemeyebilir, yaygın kullanımı ile söyleyelim, ‘Afrika sıcakları’ geldi. Boğucu sıcağa ne vantilatör ne de klima dayanıyor. Peki, ne yapmalı da bu aşırı sıcaklarda hele de COVID-19’un yeniden yükselişe geçtiği şu günlerde, sağlıklı kalmalı, bağışıklığı güçlü tutmalı? Sordum.

Önlem alınmazsa orman yangınları artabilir

İzmir Çeşme’de ve Muğla Datça’da meydana gelen yangınlar geçtiğimiz yıl yaşadığımız acıyı yeniden hatırlattı. Orman yangınları için riskli zamanlara girdiğimizi söyleyen İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Orman Fakültesi Toprak İlmi ve Ekoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Doğanay Tolunay, “Şu anda meteorolojik koşullar geçen sene ki kadar kritik noktaya ulaşmadı. Sıcaklıklar henüz 40 dereceleri aşmadı ama hem Datça’da hem Çeşme’de rüzgarın fazla olması nedeniyle çıkan yangınlar hızlı bir şekilde büyüdü” dedi.

Prof. Dr. Doğanay Tolunay: Sıcaklar artmadan önlem almalı

Orman yangınları için riskli zamanlara girdiğimizi söyleyen İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Orman Fakültesi Toprak İlmi ve Ekoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Doğanay Tolunay, “Sıcaklıklar henüz 40 dereceleri aşmadı ama rüzgârın fazla olması nedeniyle çıkan yangınlar hızla büyüdü” dedi

İyi habere hazır mısınız? Ozon tabakası kaç yılda eski haline gelecek?

1980'lerde herkesin gündemine giren ozon tabakasındaki incelme, güneşle insan arasındaki ilişkiyi tamamen değiştirmiş; faktörlü kremler, UV ışınlarına karşı koruyan gözlükler günlük hayatın güçlü bir parçası haline gelmişti. Yıllar geçti ve insanlık bir çevre başarısına imza attı. Bilim insanlarına göre ozon tabakasının tamamen eski haline geleceği tarih netleşti ancak hâlâ bir önemli sorun var...

Kar yağışları kuraklığa çare olacak mı? Uzmanlar uyardı: Nisan ve Mayıs'a dikkat!

Türkiye uzun bir süredir küresel iklim değişikliğinin etkisi altında... Sıcaklıkların mevsim normallerinin üzerinde seyretmesi nedeniyle de son iki yıldır kuraklıkla mücadele ediyoruz. Ama 2022 oldukça güzel başladı. Ocak ayını aşırı kar yağışıyla geride bıraktık ve Şubat'ta da yeni yağışlar bekleniyor. Peki Türkiye’nin büyük bölümünü etkisi altına alan yoğun yağmur ve kar yağışları kuraklığa çare olacak mı? Bahar ve yaz aylarında bizi neler bekliyor? Uzmanlar hurriyet.com.tr’ye anlattı.

Yanan orman önerisi: Ağaçlar satılsın, 2 milyarlık gelir yangınla mücadelede kullanılsın

İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Doğanay Tolunay, Hürriyet’in yanan orman alanlarıyla ilgili sorularını yanıtladı.

Hayat, yanan alanlara dönüyor

İki hafta öncesine kadar Marmaris’te, Antalya’da ve Bodrum’da dev yangınlarla mücadele ediyorduk. Neyse ki bu felaket geride kaldı. Şimdi biliminsanları bu alanları gözlemleyerek gelecek için dersler çıkarıyor: “Zamanla, doğa kendini onardıkça alageyikler, karakulak, vaşak veya kurt gibi canlılar da bu alanlara dönecektir.”

İklim krizinin doğru bilinen yanlışları

İklim krizinin sonuçlarını iyiden iyiye hissetmeye başladık. Tüm bilimsel veriler, yaşanan felaketlere karşın bunların daha iyi günlerimiz olduğunu gösteriyor. Peki, bu sert ve acımasız süreçle nasıl baş edeceğiz? Neyi, ne kadar doğru biliyoruz? Gelin doğru bildiğimiz yanlışlara bir göz atalım.

Yangın bölgelerinde sel olur mu? Uzmanlar anlattı...

Son birkaç hafta içinde ülkemizin Batı kesimlerinde büyük yangınlar yaşandı. Sadece Muğla’da 66 bin hektar alanın kül olduğu yangınlardan sonra uzmanlar yeni tehlikelere dikkat çekti. Bunlarda biri de sel tehlikesi...

Dünya öngörülenden hızlı ısınıyor... Bu daha başlangıç

Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) raporunun yenisi dün açıklandı. Rapora göre hava sıcaklığı öngörülenden on yıl önce, 2030’a kadar 1.5 derece artacak. Bu da 20-30 yıl içinde ekstrem hava şartlarında önemli bir artış olacağı anlamına geliyor. Raporda hemen harekete geçilirse ‘felaketin’ etkisinin azaltılabileceği de vurgulanıyor.

'Yeni yangınlar yaşayacağız çünkü...' Uzmanlar anlattı: Şimdi neler yapılmalı?

Orman yangını içimizi yaktı, yakmaya da devam ediyor. Uzmanlar ne yazık ki yeniden yangınlar yaşayacağımızı söylüyor ve nüfusa dikkat çekiyor. Peki ormanlarımızı yangından korumak adına dikkat etmek gereken en önemli unsurlar neler? Uzmanlar, hurriyet.com.tr'ye anlattı...

Bu ısınmanın eşi benzeri yok! Kritik önem taşıyor...

Dünyanın en saygın iklim bilimi kuruluşu olan ve 195 devletin desteklediği Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin (The Intergovernmental Panel on Climate Change - IPCC) son raporu açıklandı. Prof. Dr. Doğanay Tolunay raporu değerledirirken, 'IPCC’nin 6. Değerlendirme Raporu, ülke görüşleri de dikkate alarak hazırlandığı için açık açık yazmasa da freni patlamış bir otobüsün içinde, son sürat uçuruma doğru gittiğimizi söylüyor aslında. Türkiye olarak bizler de bu otobüsün içindeyiz.' dedi.

Doğanın gerçekleriyle ezberimizdekiler farklı!

Bu yaşananlar ne ilk ne de son olacak. Yangınlar sayısı ve şiddeti artarak önümüzdeki yıllarda da devam edecek. Peki nasıl hazırlıklı olacağız? Her şeyden önce bilgiye dayanmayan, ezbere, insan merkezli enformasyon ve komplo teorilerinden uzak duracağız. Bilimsel, doğayı anlamaya dönük veri ve görüşlere yakın olmalıyız. Bizim ezberlenmiş doğrularımızla doğanın doğruları arasındaki farkı gidermeden, sorunlara kalıcı çözümler üretmek mümkün değil. Doğru sorulara doğru yanıtlar bulmalı ve uzmanlara kulak vermeliyiz.