İsmet İnönü, Vatanım Sensin dizisine konu oldu. 25 Aralık’ta vefatının 44’üncü yılında anılan İsmet İnönü, hem Türkiye’nin ilk başkanı hem de Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün en önemli arkadaşlarından biriydi. İşte hayatı dizilerde ve sinemalarda işlenen İsmet İnönü’nün hayatı hakkında bilinmeyenler!
#İsmet İnönüSEÇİMLER yapılmıştı ama TBMM gerçekten açılabilecek miydi? TBMM’nin 25 Ekim 1961 Çarşamba günü açılacağı resmen duyurulmuş olsa da, yeni bir darbe söylentileriyle birlikte sıkıntılı bir hava çökmüştü Ankara’nın üstüne.
#Cemal GürselTek partili yılları da gördü, 1950’de çok partili hayata geçişi de… 27 Mayıs darbesi sonrasında yaşanan haksızlıklara isyan ederek Adalet Partisi’nin kurucuları arasında yer alıp TBMM’ye girdi. Demirel’in en yakın dava arkadaşlarındandı. 12 Eylül’de, yine bir darbe sonrası TBMM’den koparıldı. Karşımızda Türkiye’nin demokrasi tarihine tanıklık etmiş 97 yaşında bir delikanlı var; hukukçu, siyasetçi, yazar, şair, eski Sanayi, Çalışma ve Milli Eğitim Bakanı Ali Naili Erdem...
#Ali Naili Erdemİsmet İnönü, 20. yüzyıl Türkiye siyasetinin ve idaresinin geçirdiği evrimi temsil eder. Onu ne otoriter bir devletin başbakanı ne otoriter tek partili bir cumhuriyetin cumhurbaşkanı olarak görmemiz mümkün değildir. Zamana ve zemine göre etrafa uymayı bildi. Yer yer sabırlı yer yer haşin bir ana muhalefet lideri oldu. 1961’den sonra ise üçüncü dünyada görülmeyen bir hükümet idaresi, anlayış ve politika ustalığının şefiydi. Türkiye Cumhuriyeti üçüncü dünyanın tipik özellikleri içine düşmedi ve bunun dışında bağımsız bir kuvvet olarak devam edebildiyse bu başarılı yolun kaptanlarının en başında İsmet İnönü gelir.
#İsmet İnönüTürkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk, ölümünün 85. yılında tüm yurtta anıldı. Anıtkabir ziyaretçi akınına uğradı. Atatürk’ün naaşı, 10 Kasım 1938’de hayatını kaybettikten sonra 21 Kasım 1938’de geçici olarak Ankara Etnografya Müzesi’ne konulmuş, 10 Kasım 1953’te Anıtkabir’e nakledilmişti. Bu ana tanıklık eden bugün hayattaki tek kişi Anayasa Mahkemesi Onursal Başkanı Yekta Güngör Özden ile konuştuk… Özden, 70 yıl önceki o günü gözyaşları içinde anlattı: “Bugün bile aynı acıyı hissediyorum. Sokaklarda çıt çıkmıyordu. Kuşların kanatları, askerlerin yürüyüşü ve pencerelerdeki, kapılardaki insanların hıçkırık seslerinden başka hiçbir şey duyulmuyordu.”
#Mustafa Kemal AtatürkTam da 27 Mart Dünya Tiyatro Günü’nde, doğumhanede Tosca operasından aryalar eşliğinde dünyaya geliyor. Adını Nâzım Hikmet koyuyor. Çocukluğu, annesi Türkiye’nin ilk primadonnası Semiha Berksoy ile sahnede, kuliste, sanatla dolu bir ortamda geçiyor. Tiyatro dünyamızın usta ismi Zeliha Berksoy ile beraberiz… Eski albümlerini karıştırırken bir yandan da önümüzdeki hafta 100. yılını kutlayacağımız Cumhuriyet’in ilk kuşak kültür-sanat atılımlarını birinci elden dinledik.
#27 Mart Dünya Tiyatro GünüMilli Mücadele döneminde Buhara’dan gönderilen ve Atatürk’ün İzmir’e ilk giren Türk subayı Yüzbaşı Şeref Bey’e hediye ettiği kılıç 75 yıldır kayıp... Yıllardır kılıcın akıbetini araştıran Prof. Dr. Kemal Arı’ya göre Yüzbaşı Şeref değerli taşlarla süslü kılıcı müzeye verilsin diye valiliğe teslim etti, kılıç o zamandan beri sır oldu.
#Milli MücadeleBİR senarist, önüne konan bir yaşam öyküsünü okuyup bunu nasıl sinema diline dökeceğini düşündükten sonra filmin giriş bölümünü, şu sahnelerin birbiri ardına süratli bir tempoda geçişi üzerinden kurgulayabilir:
#Hacı Ömer CevheriBugün Lozan Antlaşması’nın 100’üncü yıldönümü. Antlaşma, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucu belgesidir. 100. yılında tekrar görüşme diye bir şey yoktur. Lozan ebedidir. Bugün Lozan üzerinde zafer mi mağlubiyet mi kavgası yapılıyor. Bu boş ve art amaçlı bir kavgadır. Hukuki vesikalar mesnetsiz tarih kavgalarına alet edilemez. Şüphesiz ki Lozan bir vesika olarak tarafların riayet ettiği, bu bölgedeki barışı ve hâkimiyeti tanıyan önemli bir girişimdir. Bu niteliğin herkesçe böyle bilinmesinde fayda vardır.
#Lozan Antlaşması24 Temmuz’da 100. yıldönümü olan Lozan Barış Antlaşması, Birinci Meclis’te uluslararası sempozyumda tüm yönleriyle ele alındı. 35 biliminsanının bildirisinde, Lozan Konferansı’na giden Türk Delegasyonu’nu bağlayan talimatlar, Müttefikler’in Türkiye’de laikliğe mesafeli duruşu, bugün üniter devletin sigortasını oluşturan kazanımlar, Delegasyon Başkanı İsmet İnönü’nün ödün vermediği konular ve ‘gizli madde’ iddialarının nasıl çıktığı konuşuldu. Antlaşmayı onaylayan Birinci Meclis’te yapılan sempozyumun devamı olarak pazartesi İsviçre’nin Lozan kentinde panel düzenlenecek. Sempozyumdaki bildirilerden bazı bölümler özetle şöyle:
#Lozan Barış AntlaşmasıCumhuriyet kurulduğundan beri kesintisiz devam eden, Türkiye’nin en önemli spor faaliyetlerinden Gazi Koşusu bugün Veliefendi Hipodromu’nda yapılıyor. Bu yıl 97. kez düzenlenecek ‘derbi’ öncesi at yetiştiricisi, TJK Asli Üyesi ve 2002 yılı Gazi Koşusu Kupası sahibi Selman Taşbek ile hem ‘dev derbi’nin tarihini konuştuk, hem şampiyon atların hikâyesini dinledik.
#Gazi KoşusuZihni Göktay’la beraberiz. Onu Tosun Paşa ve Atla Gel Şaban gibi kült filmlerle beraber Bizimkiler, Cennet Mahallesi gibi dizilerden de tanıyoruz. Ancak asıl evi; 49 yılını geçirdiği İstanbul Şehir Tiyatroları… Lüküs Hayat’ın 28 yıl boyunca hiç değişmeyen tek oyuncusu. “Bugüne kadar 76 oyunda, 30’dan fazla filmde oynadım, dünyanın senaryosunu okudum. İyi ezber yaptığımdan bana ‘Hafız Zihni’ derlerdi. O dönemin meşhur ‘Grundig TK176 teybi gibiydim” diyor...
#Zihni Göktay