Müge Akgün

Geçtiğimiz haftayı Urla ve Alaçatı’da geçirdik. İstanbul’dan yağmurlu ve soğuk bir havada çıkmamıza karşın çok şanslıydık, bizi Urla’da hafif serin ama güneşli bir hava karşıladı. Tüm sahil kasabaları gibi Urla da yeni sezona ve Ramazan Bayramı’na telaş içinde hazırlanıyordu.

Urla geçmiş yıllara oranla farklı bir değişim ve dönüşüm içinde. Çevresinde yeni yeni yaşam alanları inşa ediliyor. Umarım kapasitesini aşan bir büyüme ve bölgeye uyumsuz yapılaşma olmaz.

İyisiyle kötüsüyle Alaçatı örneğinden çıkaracağı çok ders var Urla’nın. Belki gereksiz bir yapılaşma ile karşı karşıya kaldı Alaçatı ama geçmişine saygılı mimari dil birliğinin korunması onu hep farklı bir yere koydu.

Ancak maalesef hâlâ sokakları haddini aşarak işgal eden, müziği saygısızca günün her saati sonuna dek açan restoranlar, barlar yok değil. Sivil toplum, yerel yönetim iş birliğiyle bu sorunun da üstesinden gelineceğine inanıyorum.

Yine de ara sokaklarında hâlâ pencerelerinden rengarenk çiçekler sarkan evlere, zevkli butik otellere hayranlıkla bakarak yürüyebiliyor, her köşe başında yorgunluk kahvenizi içecek tahta sandalyeli bir durak bulabiliyorsunuz.

Her ikisi de mayıs ve haziran aylarında çok daha yaşanılır oluyor. Keşke daha çok tesis ve restoran tüm yıl açık olsa, turizm mevsimi tüm yıla yayılsa...

Herkese iyi bayramlar dileğimle...

Hafta içi, gastronomi sektörüne yatırım yapan genç ve ilginç bir girişimciyle; Ahmet Orhon’la tanıştım. Orhon, Bilkent Üniversitesi İşletme Fakültesi’ni bitirdikten sonra yönetim ve strateji danışmanlığı şirketi McKinsey’de çalışmaya başlamış. Türkiye, Çin, Avustralya ve Dubai’de 10 yıla yakın bir süre yerel ve global pek çok markanın hesabını yönetmiş. Bu arada Harvard Business School’da İşletme Yüksek Lisansı yapmış.

Bu süreçte tüketici alışkanlıkları ve yönelimlerine, dünyanın ve ülkemizin yeme-içme sektöründeki trendlerine hâkim olması vizyonuyla birleşince yaşamında değişiklik yapmaya karar vermiş.
2020’de Türkiye’ye dönmüş ve son yıllarda ABD başta olmak üzere birçok ülkede yeni bir iş modeli olarak ortaya çıkan ‘Hayalet Mutfak’ konseptini biraz farklılaştırarak kurmuş.
Kendi sermayesiyle oluşturduğu Avane Cloud Kitchens’a kısa sürede global fonlardan ve melek yatırımcılardan 4 milyon doların üstünde destek bulmuş.

Sonuçta ortaya Sultanbeyli’de 1000 metrekarelik bir alanda araştırma ve ana üretim mutfağı, Anadolu ve Avrupa yakasında, İzmir’de ve Londra’da olmak üzere her biri 150 metrekare 1000 porsiyon yemek çıkarabilen toplam beş mutfak çıkmış.
Şimdi müşteri taleplerini ve eğilimlerini analiz ederek tasarladıkları ÇoSa, The Bowl, Nane, Fun for Fit, Rylee’s Ranch Salad, Noody, Veganista, Red Haag, Bowls Alle, Nohudy, Zupsa, Veggie Vokkie, Jay Jay Fries, Gurra, Seez Beez, Chef Amedeo gibi 30’a yakın markayla Yemeksepeti, Trendyol Yemek, Getir Yemek üzerinden paket yemek servisi hizmeti veriyorlarmış.

Son yıllarda ülkemizde, özellikle İstanbul’da Japon mutfağı sunan restoranların sayısı artmaya ve kalitesi yükselmeye başladı. Geçtiğimiz haftalarda bu restoranlara bir yenisi daha eklendi.

Bebek Otel’in içinde açılan, dekorasyonundan yemeklerine yalın ve sade Japon kültürünü yansıtan Sankai by Nagaya tam da sevdiğim gibi küçük, sadece 24 kişilik bir mekân.
Restorana üçüncü kattaki odaların önünden geçerek, “Acaba yanlış mı geldim?” diyerek ulaşıyorsunuz, ki zaten Sankai de Japoncada ‘üçüncü kat’ anlamına geliyormuş.
Muhteşem Bebek Koyu manzarası, önündeki küçük balkonu ise diğer artılarından.

KÖKLERE VE GEÇMİŞE SAYGI

“ispanya’da 2019’dan bu yana araştırmaları ve çalışmaları süren ilk ahtapot üretim çiftliğinin faaliyetleri durduruldu... Bilim insanlarının katkıları ve dünya genelinde yapılan kitlesel protestoların sonucunda ahtapot yetiştiriciliği yasaklandı...”

Durun heyecanlanmayın, sevinmeyin, üzülmeyin bugün belki de yazarlık hayatımda ilk kez 1 Nisan şakası hakkımı kullandım!
Tabii ayrıca içtenlikle katıldığım bu kararın gerçekleşmiş olmasını da çok isterdim.
Ahtapotlar acı, korku, mutluluk, neşe, heyecan, üzüntü gibi duygulara sahipler. Bilimsel deneylerle çok da zeki oldukları kanıtlanmış. Yalnız yaşamayı ve özgür olmayı seviyorlar. Akvaryumlardan ve insanların kurdukları tuzaklardan kaçabiliyorlar.
Kendilerini savunmak, tehlikelerden kaçmak için deniz kabuklularının içinde saklanıyorlar. Çünkü, onları güçlü kılacak, esaret altında yaşamalarını kolaylaştıracak bir iskeletleri yok. Tanklarda yetiştirilmekten asla hoşlanmıyor birden fazla ahtapot varsa birbirlerini ya da tek başınayken stres altında kalırlarsa kendi kollarını yiyebiliyorlar.
Bristol Üniversitesi’nden Biyolog Jacop Vinther’e göre ahtapotlar insan zekasıyla karşılaştırılabilir zekaya sahipler. Ve problem çözme yetenekleri, duygusal değişimleri oyunculukları bizlere çok benziyor.

 

NEDEN ŞİMDİ?

Ramazan ayının, sahurun, iftarın önemli olduğu, geleneklerine saygılı ama gösterişten uzak sofraların kurulduğu bir evde büyüdüm. Üç kız kardeş sahura kalkmak için annemizi ikna edemediğimizde saatin alarmını kurardık.

Ramazanın aç kalmayı anlama ve imkanların ölçüsünde paylaşma ayı olduğunu da yaşayarak öğrendik. 

Yazılarımı okuyanlar ve yakınlarım bilir, onlarca çeşit yemeğin yer aldığı özellikle de büyük otellerde bir yarışa dönen görkemli açık büfe iftar sofralarını hep israf olarak gördüm. Çok zorunlu değilsem gitmemeyi tercih ettim.

Çevremde benim gibi düşünenlerin sayısı da hiç az değil. Gururlanarak söyleyebilirim ki empati duygusu pek çok alanda gelişmiş bir toplumuz.

48 gün önce karşı karşıya kaldığımız büyük deprem felaketi sonrası devletin sorumlulukları yanı sıra, sivil toplum, şirketler ve bireysel düzeyde gösterilen yardımlaşma, sağlanan destek unutulmaz.

Yaraların tümden sarıldığını söylemek için henüz erken ama ülke olarak çaba gösterdik ve göstermeye de devam ediyoruz.

Ancak bu yılın Ramazanı ülke tarihinin en hüzünlü Ramazanı oldu. Kendimiz, en yakınlarımız kadar on binlerce yakınını, evini, iş yerini kaybetmiş insanlara da yalnız olmadıklarını ispatlamak, hissettirmek zorundayız.

Burada saymayacağım kadar çok dayanışma çabası var. Çok özel koşullarda geçireceğimiz bu Ramazan ayında anlamlı projeler hayata geçiriliyor.

Uzunca bir süredir yeme-içme sektörüyle ilgili olsun ya da olmasın farklı yaşlarda ve gelir gruplarında arkadaşlarımızla, tanıdıklarımızla buluştuğumuzda konuştuğumuz konuların başında restoranlardaki yemek ve içecek fiyatlarının dramatik boyutlarda yükselişi geliyor.

Birkaç gün önce sık sık dışarıda yemek yiyen bir arkadaşım, “artık yemeklerimizi ve içeceklerimizi alıp her hafta birimizin evinde buluşmaya karar verdik, çok da keyifli oluyor” diyordu.
Böyle giderse restorana gitmek toplumun büyük bir kesimi için ulaşılamayan bir lüks haline gelecek. En iyi olasılıkla dışarı çıkma restoranlara gitme sıklığı azalacak. Haftada bir giden iki haftada bir, ayda bir gitmeye başlayacak.
Oysa sadece ürünlerde değil fiyatlarda da sürdürülebilirlik önemli. Mekânlar günü kurtarmayı değil kalıcı olmayı hedeflemeli.
Dünya ekonomisinin de Türkiye ekonomisinin de zor durumda olduğu gerçeğini hepimiz biliyoruz. Dünyanın en önemli bankaları iflas ediyor, birçoğu da zor durumda.
Bankalar gibi restoranlar da kredibilitelerini kaybederse kapanmak zorunda kalırlar.
Ayrıca başımızda bir de deprem gerçeği var.
‘Ürünlerin fiyatları neredeyse her gün artarken bu nasıl mümkün olabilir’ diyebilirsiniz. Evet maliyetler gerçekten de çok yüksek.

Ülkenin üzerine bir kâbus gibi çöken, yüzyıllardır yaşanmamış şiddette gerçekleşen, çok büyük kayıplar verdiğimiz Hatay ve Kahramanmaraş depremlerinin üzerinden tam 34 gün geçti. Hepimiz biliyoruz ki bu zorlu dönemi aşmak, yaraların sarılmasını sağlamak hiç kolay değil.

Daha yapılacak çok şey var. Barınma, içecek su, yemek ve sağlık çözülmesi gereken acil ve öncelikli sorunların başında geliyor. Bunların dışında tarımdan beslenen üreticilerin, küçük esnafın sorunları da büyük.
Bir bölümü yaşadığı çaresizlik karşısında pes edip göç ediyor. Bir bölümü de kalmak işini sürdürmek toprağını korumak istiyor ama o da bugünkü şartlar altında onlara çok mümkün görünmüyor.

Ellerinde kalan ürünlerini farklı kentlerdeki tanıdıklarının depolarına yollayanlar da kendileri taşınmaya çalışanlar da var. Böyle devam eder kısa sürede bir eylem planı hayata geçirilmezse ekolojik dengeler de hasar alabilir.
Üretici göçünün önüne geçecek yöntemlerin uygulanması, yerli tohumların korunması küçük ölçekli tarımın sürdürülmesi için çok önemli. Bunlar sadece benim değil şu an göç etsin ya da etmesin o bölgelerde yaşayanların da düşünceleri.
Bu bölgede tanıdığım, konuştuğum hemen herkes kalmak istiyor ama nasıl kalacak bilmiyor. Belki yaralar biraz daha sarıldıktan, devlet ve sivil toplum desteği etkilerini hissettirmeye başladıktan, uluslararası kurumlar kalkınma, toparlanma yardımlarını sunduktan sonra kararlar daha rasyonel şekilde verilir. Ben her zamanki iyimserliğimle umudumuzu yaşatmaktan, devletiyle, sivil toplumuyla, bireylerin duyarlı destekleriyle, üreticisiyle, elimizden gelenin en iyisini yapacağımıza inanmaktan yanayım.

Depremden etkilenen kentler büyük kayıplar verdi, mimari ve demografik yapıları erozyona uğradı.

Benzeri yaşanmamış bu felaket sonrası toplum olarak dayanışma ve empati kurma konusunda iyi bir sınav verdik.

Ülke olarak acılarını paylaşıyoruz ama onların ihtiyaçlarını da, beklentilerini de anlamak zorundayız. Yakında Ramazan ayına giriyoruz.

Barınma için olduğu kadar iftar yapmak için de prefabrik evler, donanımlı çadırlar, kısacası insanların bir araya gelip yemeği de, sevinci de, üzüntüyü de paylaşacağı sosyal bir buluşma mekânı olacak restoranlar oluşturmak gerekiyor.

Ki birçok kurum ve kişi hazırlıklarına başladı, güzel haberler geliyor.

Bu yazımda bölgedeki üreticilerle konuştum.

İşte anlattıkları...

GAZİANTEP’TEN

Mine Özmen: Tarım ve hayvancılık devam etmeli