×
Tabii, 1950 tarihli “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi”ni en başa koyuyor, daha sonra kadına şiddet konusunda önemli standartlar getiren Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) giderek genişleyen içtihat hukukuna da kuvvetli bir göndermede bulunuyor.
Bu arada, Birleşmiş Milletler çerçevesindeki sözleşmelere de atıf yapıyor. “Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme” (1966) ve “Kadına Karşı Her Türlü Şiddetin Ortadan Kaldırılmasına İlişkin BM Sözleşmesi” (1979) bunlar arasında sıralanabilir.
Bununla birlikte, İstanbul Sözleşmesi, kendisinden önceki sözleşmelere atıf yaptıktan sonra içeriği, getirdiği düzenlemeler, özellikle de kadına bakışla ilgili çizdiği kavramsal çerçeve anlamında bütün bu metinlerin hepsinin üstüne çıkıyor.
Bu yönüyle, kadınların eşitliğinin tanımlanması ve şiddetten korunmaları anlamında hukuksal zeminde bugüne dek ortaya konmuş olan en ileri uluslararası sözleşme olarak nitelendirmek hata olmaz. Zaten bu nedenle uluslararası alandaki “altın standart” olarak nitelendiriliyor.
UYGULAMADA BAŞAT ROLÜ TÜRKİYE ÜSTLENDİ
Sözleşme, Avrupa Konseyi’ne üye ülkelerin dışişleri bakanlarının 2011 yılında İstanbul’da yaptıkları toplantıda imzaya açıldığı için Türkiye’nin en büyük kentinin adını taşıyor. Böyle bir uluslararası insan hakları hukuku metnine adını vermesi, İstanbul’un marka kimliğine bir artı değer olarak eklenmiş bulunuyor.
Türkiye, ilk imzayı atan, parlamentosunda ilk onaylayan ülke olmasının ötesinde de her bakımdan tuğrasını vurmuştur bu sürece. Sözleşme taslağını müzakere edip kaleme alan heyette Türkiye’yi temsil eden ve metnin yazımında aktif bir rol oynayan ODTÜ öğretim üyesi Prof. Feride Acar, daha sonra Avrupa Konseyi bünyesinde sözleşmenin uygulamasını izlemek üzere oluşturulan komitenin –en yüksek oyu alıp seçilerek- başkanlığını da yapmıştı 2015-2018 yılları arasında.
Keza, Sözleşme’ye taraf ülkelerin oluşturduğu “
Zamanlamaya bakıldığında, bu gelişmeler önümüzdeki hafta perşembe ve cuma günleri toplanacak olan AB zirvesinin hemen öncesine rastladı. Bu zirvenin önemli gündem maddelerinden biri de Türkiye dosyası olacak.
Türkiye’nin gündeme geldiği son zirve geçen aralık ayında yapılmış ve bu toplantıda AB Dışişleri ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi ve Başkan Yardımcısı Josep Borrell’in mart zirvesine Türkiye hakkında kapsamlı bir rapor hazırlaması kararlaştırılmıştı. Zirvede Türkiye ile ilgili çıkacak kararın çerçevesini ve tonunu da büyük ölçüde AB’nin dışişleri bakanı konumundaki Borrell’in raporunda yer vereceği öneriler belirleyecek.
ANKARA AB İLE İLİŞKİLERDE İLERLEME İSTİYOR
Ankara, bir süredir Avrupa ile ilişkilerin düzeltilmesi yönünde en üst düzeyden başlamak üzere her kademede kuvvetli mesajlar veriyor. Sahada atılan somut adımlar ve Yunanistan’la görüşmelerin başlatılması suretiyle Doğu Akdeniz’de gerilimin aşağı çekilmesinde gözle görülür bir ilerleme sağlandı. Sonuç olarak, bundan önceki zirvelerde AB’nin “yaptırım” kartıyla karşılaşan Türkiye, mart zirvesine Doğu Akdeniz başlığında bu kez oldukça rahat bir zeminde giriyor.
Nitekim, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın dün Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ve Avrupa Konseyi Başkanı Charles Michel ile yaptığı video konferans görüşmesinden sonra yayımlanan açıklamalar da bu başlıktaki olumlu beklentileri teyit etti. Her iki tarafın açıklamasında da zirve öncesinde Türkiye-AB ilişiklerinde “olumlu gündem” hedefine vurgu yapıldı.
Bu arada, ay başında açıklanan “İnsan Hakları Eylem Planı” da Ankara açısından AB ile ilişkilerin ileri götürülmesi yolundaki planların bir adımını oluşturuyor. Bu tür hamleler, Avrupa’da Türkiye hakkında demokrasi, ifade özgürlüğü ve yargı alanlarına dönük eleştirel havayı dağıtmayı amaçlıyor. Buna karşılık, AB’nin planla ilgili olarak önce uygulamayı görmek istediği anlaşılıyor.
Kuşkusuz, bu adımların bir boyutu ABD ile ilişkileri de ilgilendiriyor. ABD’de geçen ocak ayında göreve başlayan Demokrat Biden yönetiminin dış politikasında demokrasi başlığını temel hedeflerden biri olarak vurgulaması, aynı zamanda Türkiye’de bu alanda gözlediği sorunlu uygulamalar karşısında sıkça açıklamalar yaparak eleştirel bir çizgiye kayması, yeni bir durum yarattı.
Dolayısıyla, Ankara’da insan hakları alanında yapılan reform taahhütleri aynı zamanda ABD ile ilişkiler bağlamında da önem kazanıyor.
Türkiye ile Rusya arasında çok hassas bir meseleden söz ediyoruz. Çünkü, vurulan yerler Türkiye’nin kuvvetle desteklediği, arkasında durduğu Suriye Milli Ordusu’nun (eski adıyla Özgür Suriye Ordusu) denetiminde olan bir bölgede bulunuyor.
Pek çok gözlemci, Türkiye ile Rusya arasındaki ilişkilerin birçok alanda olumlu bir şekilde seyrettiği, S-400, nükleer santral gibi önemli projelerin hayata geçirildiği bir dönemde, Rusya’nın Türkiye’nin himayesindeki bir bölgeyi havadan vurmasına anlam vermekte zorlanmıştı.
Bu saldırı 5 Mart tarihinde meydana geldi. Rusya, Fırat Kalkanı bölgesinde Cerablus’ta El Hamran ve El Bab’da Tarhin’deki akaryakıt pazarlarını vurdu.
10 GÜN SONRA İKİNCİ SALDIRI
Rusya, aynı akaryakıt pazarlarının bulunduğu noktaları geçen pazartesi günü yeniden vurdu. Mart ayının başındaki ilk saldırıda füzeler, Suriye’nin batısında Lazkiye’ye bitişik Hmeymim hava üssü civarından ve ayrıca Halep’in 30 kilometre doğusundaki Kuveyris Havaalanı’ndaki bataryalardan ateşlenmişti. Son saldırıda yalnızca Kuveyris üssü kullanıldı.
Yeni bir gelişme, Ankara’nın saldırıya bu kez sessiz kalmamasıydı. Milli Savunma Bakanlığı, geçen pazartesi günü bir açıklama yaparak, “Rejim kontrolünde bulunan Halep’teki Kuveyris Havaalanı’ndan ateşlenen ÇNRA (Çok namlulu roketatar) ve balistik füzelerin Cerablus ve El Bab ilçelerindeki sivil yerleşim yerleri ile akaryakıt tankerlerinin park noktalarını hedef aldığını, sivil yaralıların bulunduğunu” bildirdi.
Açıklamada “...atışların başlamasına müteakip atışların durdurulması için Rusya Federasyonu tarafına bildirimde bulunulmuş, belirlenen hedefler ateş altına alınmıştır” denildi. Bu ifadeyle Rusya’nın sorumlu tutulduğu da dolaylı bir ifadeyle kayda geçirilmiş olmaktadır.
GEÇEN EKİM AYINDA YİNE VURMUŞTU
Tam yanıtı düşünmeye başladığı sırada birden yakınlara düşen bir bombanın patlaması duyuluyor. Çocuk oturduğu yerde sarsılıyor. Yüzü korkuyla kaplanıyor.
Beş-altı saniye süren sessizlikten sonra korku yavaş yavaş yüzünü terk etmeye başlıyor, yerini tebessüme bırakıyor. Suriyeli kız, kendini toparlayıp soğukkanlı bir tavırla yanıtlıyor soruyu: “Bombalardan...”
Ardından, soruyu soran kişiye gülmeye başlıyor.
Düşen bombadan kendisine çocukça bir eğlence mi çıkartıyor? Yoksa içinde bulunduğu durumla baş edebilmek amacıyla mı gülüyor?
Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu’nun (UNICEF) Suriye’de iç savaşın onuncu yıldönümü dolayısıyla hazırladığı bilgilendirici video bu çarpıcı mülakat sahnesiyle başlıyor.
Bir savaş filminde kurgu olarak tasarlanabilecek soru-araya giren bomba-yanıt sıralaması, korkuyla gülmenin bir arada yaşanmasının yarattığı dramatik görüntü, Suriye’de hayatın birebir kendisi halinde karşımıza çıkıyor.
*
Görüntülerde karşımızda hep çocuklar var. Bazıları bacağını kaybetmiş, koltuk değneğiyle oyun oynamaya çalışıyor. Bazıları felç oldukları için tekerlekli sandalyeye mahkûm. Bunlardan 15 yaşındaki
Aslında şubat ayının ilk üç haftasında büyük ölçüde 7-8 bin aralığında bir platoya yerleşmiş olan günlük vakalar, şubatın son haftasında 9 binli rakamlara çıkarak burnunu yukarıya doğru çevirmişti.
Bu yönüyle, 1 Mart’ta atılan son normalleşme adımının bir yükselme yönelişinin zaten belirdiği çok kritik bir eşikte yapıldığını teslim etmeliyiz.
ŞUBAT BAŞINA KIYASLA İKİ KAT ARTIŞ
Yazımızı tamamlayan grafikten kolaylıkla izlenebileceği gibi, geçen haftanın vaka toplamı (98 bin 973), 28 Aralık’ta başlayan ve yeni yıla giriş yapan haftanın vaka toplamının (94 bin 334) üstüne çıkmış bulunuyor. Artış yönelişine baktığımızda, geçen hafta 25-31 Ocak haftası toplamının (47 bin 858) iki katına çıkılmıştır.
Vakalardaki artışta kuşkusuz birden çok faktör rol oynuyor. Bilim adamlarının yaptığı bütün açıklamaların da işaret ettiği üzere, mutant virüsler bu artışın gerisindeki önemli faktörlerden biridir.
Bununla birlikte, normalleşmeye geçişle vatandaşların hareket serbestisinde gözlenen bariz gevşeme de bir faktör olarak vurgulanmalıdır. Kabul edelim ki, bu eğilim normalleşme öncesinde de toplumun birçok kademesinde kendisini gösteriyordu.
Her halükârda, geçen hafta sonunda bazı merkezlerde yasakların pek çok vatandaş tarafından kaale alınmaması gibi kurallara meydan okuyan davranışların sergilenmesi, bize yakın dönem için iyi haberler söylemiyor.
Alınacak önlemlerle zapt edilemediği takdirde, vakaların daha da tırmanacağını tahmin edebilmek için kâhin olmaya gerek yoktur.
Peki ABD ile ilişkilerinde bu sarsıntıyı yaşadığı bir sırada Türkiye’nin S-400’leri aldığı Rusya ile ilişkileri nasıl seyrediyor? Türkiye-Rusya cephesindeki bazı son gelişmelere baktığımızda, tabloda beliren görüntüleri şöyle özetleyebiliriz:
1- MOSKOVA’DAN ABD VE TÜRKİYE’YE KARADENİZ TEPKİSİ
“9 Şubat’ta bir grup ABD ve Türk donanma gemisinin, uçakların da katılımıyla Karadeniz’de düşman bir denizaltıyı yakalama senaryosuna dayalı ortak bir deniz tatbikatı gerçekleştirdiklerinden haberimiz oldu” diye söze girdi Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zakharova, 18 Şubat tarihindeki basın toplantısında.
Açıklamaya göre, tatbikata USS Donald Cook ve USS Porter muhripleriyle, bir ABD P-8 Poseidon deniz karakol uçağı ile TCG Oruçreis ve TCG Turgutreis firkateynleri ile iki Türk F-16 savaş uçağı ve bir keşif uçağı katılmıştır.
Zakharova, ABD Savunma Bakanlığı’nın bu tatbikatla “ABD ve müttefiklerinin Avrupa güvenliğinin güçlendirilmesine katkı yaptıkları” yolundaki açıklamasına da dikkat çekti, “Bu tatbikatın Rusya karşıtı bir hamle olduğunu herkes görebilir. Tatbikat, Karadeniz sahilimize yakın bir bölgede, sınırlarımızın hemen yanı başında gerçekleştirildi ve dolayısıyla barış ve istikrarı tehdit ediyordu” dedi. Rus Sözcü, “Altıncı Filo’nun Karadeniz’de bir düşman bulmaya çalıştığı anlaşılıyor ama boşuna arıyorlar” diye ekledi.
Milli Savunma Bakanlığı’nın web sitesinde girildiğinde, 10 Şubat günü aynı konuda “Deniz Kuvvetlerimiz ile ABD Deniz Kuvvetleri unsurları Karadeniz’de geçiş eğitimi icra etti” başlıklı bir haberin görsel malzemeyle birlikte yer aldığı görülebilir. Açıklamada “Faaliyet kapsamında icra edilen temel deniz harp nevilerine yönelik eğitimler; iki ülkenin Deniz Kuvvetleri unsurları arasında işbirliğini güçlendirmiş ve birlikte çalışabilirliğe katkı sağlamıştır” deniliyor.
Özetle, Türkiye ve ABD’nin, bu tatbikatla Karadeniz’de Rusya’ya karşı birlikte “sancak ve varlık gösterdiklerini” söyleyebiliriz. Milli Savunma’nın web sayfasındaki haberde, birinde Türk ve diğerinde ABD bayrağının dalgalandığı yan yana giden iki savaş gemisinin fotoğrafı göze çarpıyor. Zakhorava’nın açıklaması, Moskova’nın bu sancak ve varlık gösteriminden duyduğu ciddi rahatsızlığın bir ifadesidir.
2- RUSYA FIRAT KALKANI
Saat 19.30 sularıydı ve birazdan bu cadde üzerindeki “Halk TV” merkezinde başlayacak programına katılmak üzere yürümekte olan gazeteci Levent Gültekin, kalabalık bir grup tarafından kıstırılarak acımasızca dövüldü.
YouTube’da Gültekin’in yere indirildikten sonra etrafını kuşatan kalabalık grup tarafından nasıl tekmelendiğine ilişkin ürkütücü görüntüleri izleyebilirsiniz.
Yere düşünce, tekmeler karşısında Gültekin’in eliyle yüzünü korumak dışında bir çaresi kalmamıştır. Bu nedenle yüzüne yönelen tekmeler parmaklarının kırılmasına, ezilmesine yol açmıştır.
Bu meslektaşımızı hedef alan tekmeler yalnızca Levent Gültekin’e değil, onun şahsında Türkiye’de ifade özgürlüğüne, onun ayrılmaz bir parçası olan basın özgürlüğüne de atılmıştır.
ADALET BAKANI OLAY İÇİN NE DEDİ?
Aynı akşam bu olayın duyulmasından bir süre sonra Adalet Bakanı Abdulhamit Gül’ün Habertürk TV kanalında katıldığı program başlamıştır. Bu programın konusu tahmin edilebileceği gibi, Gül’ün hazırlanış sürecini bizzat yönettiği, geçen hafta açıklanan yeni “İnsan Hakları Eylem Planı”ydı.
Ancak program bu hadisenin hemen sonrasına rastlayınca, Gül, gazetecilerin Levent Gültekin’e yapılan saldırıya ilişkin sorularını da yanıtlamak durumunda kalmıştır, son dönemde basın özgürlüğü alanında yaşanan sıkıntılarla ilgili daha bir dizi soruyla birlikte.
Video kaydından da izlenebileceği gibi, bu soru gelince Adalet Bakanı
Bazıları, mesailerinin tümünü yoğun bakım ünitesinde göstergeleri kritik bir şekilde seyreden COVID-19 hastalarıyla birlikte, onların sağlık durumunu izleyerek geçiriyor.
Bazıları filyasyon taramasında her gün evlerinden içeri girdikleri enfekte olmuş ya da temaslı insanlarla bir arada bulunuyor. Bazıları ise virüs şüphesiyle aile sağlık merkezlerine gelen vatandaşlarla ilgilenmek durumunda.
Virüsle sahadaki amansız savaşı onlar yürütüyor. Bu topyekûn mücadelenin her aşamasında, teşhis konması ve tedavi stratejisinin planlanmasından, operasyonel anlamda bir hastane ortamında yapılması gereken aklınıza gelebilecek her işi üstleniyorlar.
Ancak ne kadar koruyucu önlem alınırsa alınsın, virüs en ufak bir boşluk bulduğunda onlara da nüfuz etmeyi başarıyor.
Bu yönüyle COVID-19 tehdidine en açık duran kesim onlar. Türk Tabipleri Birliği’nin salgının ilk altı ayının verileri üzerinden yaptığı bir çalışma, bütün nüfus ile orantılandığında sağlık personelinin 10 kat daha fazla hastalandığını ortaya koyuyor.
*
Sağlık Bakanı Dr. Fahrettin Koca’nın 9 Aralık’ta yaptığı bir açıklamaya göre, PCR testi pozitif çıkıp enfekte olan sağlık personelinin sayısı -o tarihte- 120 binin üzerindedir. O hafta içinde ülkemizde toplam vaka sayısının 1 milyon 800 bin eşiğine çıktığını hatırlarsak, bundan her 100 vakadan neredeyse 7’sinin sağlık personeli olduğu sonucu çıkar.
Türkiye’deki sağlık personelinin sayısının 1 milyon 100 bin dolayında olduğunu hesaba kattığımızda, sağlık personelinin virüse yakalanma ihtimalinin ne kadar yüksek çizgide seyrettiğini daha iyi anlayabiliriz. Sağlık personeli içinde yaklaşık dokuz çalışandan biri virüse yakalanmıştır geçen aralık ayı itibarıyla.