×
İsrail’de aralıksız 12 yıl iktidarda kalan şahin Başbakan Binyamin Netanyahu’nun görevden ayrılmasının ardından Türkiye-İsrail ilişkilerinde yeni bir ivme yakalanmıştı.
10 YIL SONRA İLK
İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog mart ayında, Başbakan Yair Lapid ise haziran ayında Türkiye’yi ziyaret etmişti. Yine Birleşmiş Milletler’in açılış toplantıları için geçen ay New York’ta bulunan Lapid, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından kabul edilmişti. Dün de İsrail Savunma Bakanı Benny Gantz Ankara’daydı.
Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar ile görüşen Gantz, daha sonra Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından da kabul edildi. Gantz, yaklaşık 10 yıl sonra Türkiye’yi ziyaret eden ilk İsrail savunma bakanı oldu.
ASKERİ İŞBİRLİĞİ
Malûm krizli dönem başlamadan önce Türkiye-İsrail özellikle savunma, askeri ve istihbarat paylaşımı konusunda önemli bir ortak haline gelmişti. Ancak Mavi Marmara gemisine baskın, Gazze’ye askeri operasyonlar, Filistinlilere yönelik kötü muamele, Kudüs meselesi, Türkiye’ye yönelik Hamas’a destek olduğu iddiaları ilişkileri geren unsurlar olmuş, iki ülke arasındaki askeri ortaklık da rafa kalkmıştı.
YENİ BİR DÖNEM
O zamandan bu yana köprülerin altından epey bir su aktı. Eski ABD Başkanı
Ukrayna’nın doğu cephesinde Rusya işgaline karşı önemli ivme kazandığı bir dönemde Ukrayna kentleri bir kez daha füzelerin hedefi oldu. Rusya, binlerce km ötedeki Hazar Denizi ve Karadeniz’den attığı seyir ve balistik füzelerle Ukrayna’daki birçok kritik hedefi vurdu.
HAVA SAVUNMA ÖNEMLİ
Saldırı, 21’inci yüzyıl savaşlarında ülke güvenliği için güçlü hava savunma sistemlerinin ne kadar önemli olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi. Pazartesi günü Ukrayna, Rusya’nın attığı 84 füzenin yaklaşık yarısının hava savunma sistemleriyle imha edildiğini belirtirken Kiev yönetimi Batı’ya ‘Daha fazla hava savunma sistemi temin edin’ diye baskıyı arttırdı.
Batı bir yandan cephe savaşları için Ukrayna’yı silahlandırırken, öte yandan da hava savunmasını güçlendirmek için Kiev’e destek çıkıyor. Nitekim önceki gün Almanya, henüz kendi ordu envanterine bile alamadığı ileri teknoloji ürünü orta menzilli IRIS-T füze savunma sistemini Ukrayna’ya teslim etti, arkasının da geleceği bildirildi.
RUS SİLAHI ARANIYOR
UKRAYNA lideri Volodimir Zelenski ile telefon görüşmesi yapan ABD Başkanı Joe Biden’ın da ‘ileri teknoloji hava savunma sistemi’ taahhüdünde bulunduğu belirtildi. ABD, savaş başladığından bu yana Ukrayna’nın en büyük silah tedarikçisi.
Bu bağlamda Amerikan New York Times gazetesinde iki gün önce ilginç bir yazı vardı. Buna göre ABD ve NATO, Ukrayna ordusu için Rus yapımı eski silah arıyor. Çünkü Rus askeri teçhizatına alışık olan Ukrayna askerleri herhangi bir eğitime ihtiyaç duymadan bunları kullanabiliyor. İşte bu nedenle Batı ülkeleri Rus silahı bulmak için birçok ülkenin kapısını çalıyor.
RUMLARLA TAKAS PAZARLIĞI
Başta Almanya ve Fransa olmak üzere Avrupa’nın büyük ekonomileri enerji tasarrufu yaparak kara kışa hazırlanırken bir yandan da siyaseten birlikte olmanın ve Rusya’ya karşı safları sıklaştırmanın yolunu arıyor.
PRAG BULUŞMASI
DÜN AB dönem başkanı Çekya’nın başkenti Prag’da yapılan 27 AB ülkesi ile 17 ülkenin liderinin katıldığı Avrupa Siyasi Topluluğu (AST) zirvesini bu açıdan okumak mümkün.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un mayıs ayındaki AB zirvesinde gündeme getirdiği AST’nin diyalog ve işbirliğini arttırıcı bir buluşma platformu oluşturması hedefleniyor.
Kimine göre yeni üye almak istemeyen AB, AB’den ayrılan İngiltere, yıllardır kapıda beklettiği Türkiye ve bekletmeye hazırlandığı Ukrayna gibi diğer ülkeleri yeni bir oluşumla kendine yakın tutmaya ve ortak politikalar üretmeye çalışıyor.
HEDEF ORTAK DURUŞ
NİTEKİM Fransa lideri Macron, dün zirveye gelirken hedefin Avrupa’yı etkileyen durumu birlikte okumak, strateji geliştirmek ve ‘birlik’ mesajı vermek olduğunu söyledi.
Türkiye’yi Cumhurbaşkanı
Dünya siyasetinin bu haftaki en önemli başlıklarından biri olarak dün Özbekistan’ın Semerkant şehrinde başlayan Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) zirvesi öne çıkıyor.
DOĞUNUN ÖRGÜTÜ
Türkiye’nin de davetli olduğu zirve ABD’nin lider olduğu tek kutuplu dünyadan çok kutuplu döneme evrilme girişimlerinin ağırlık kazandığı bu dönemde ayrıca dikkat çekiyor.
Batı kökenli örgütlere alternatif olarak 2001’den itibaren temelleri atılmaya başlayan ŞİÖ’nün halihazırda Çin, Hindistan, Pakistan, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan ve Özbekistan olmak üzere sekiz üyesi var. Dün katılım protokolünü imzalayan İran’ın ise 2023 nisan ayı itibariyle yeni tam üye olması bekleniyor.
GİDEREK BÜYÜYOR
Afganistan, Belarus ve Moğolistan gözlemci ülke statüsünde. Türkiye, Ermenistan, Azerbaycan, Kamboçya, Nepal ve Sri Lanka ‘diyalog partneri’ ülkeler olarak geçiyor. Katar ve Suudi Arabistan’ın da ‘diyalog partneri’ olabileceği belirtiliyor. Şanghay grubunun halihazırda dünya nüfusunun yüzde 40’ı ile toplam küresel gayri safi milli hasılanın yüzde 30’unu karşıladığı iddia ediliyor.
ERDOĞAN DA KATILIYOR
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan
Türkiye, sorunların uluslararası hukuk çerçevesinde çözümünden yana bir yaklaşım benimserken, Atina özellikle Batı’nın desteğini alarak uluslararası bir kamuoyu oluşturmaya çalışıyor.
GERİLİMLİ TON
Malûm bir süredir ikili ilişkilerde gerilimli bir ton hâkim. Mayıs ayında Yunanistan Başbakanı Kiriakos Miçotakis’in ABD Kongresi’nin ortak oturumunda yaptığı ve Türkiye’ye adını geçirmeden silah satışına izin verilmemesi çağrısında bulunduğu konuşma, Ege’nin iki yakasında ipleri daha da gerdi. Bu dönemde karşılıklı söylemlerde de bazı ifadeler dikkat çekmeye başladı.
ATİNA’NIN DİLİ
Mesela Yunan yetkililer Türkiye aleyhinde bir açıklama yapacaksa, mutlaka ‘revizyonist’ kelimesini kullanıyorlar. Bunu da Türkiye’yi anlaşmaları tartışma konusu yapmakla itham etmek için gündeme getiriyorlar. Dikkat çeken bir diğer kelime ‘Neo Ottoman’, yani yeni Osmanlı. Türkiye’nin Osmanlı İmparatorluğu’nu canlandırmak istediği, 19’uncu yüzyıldan kalma siyaset izlediğini öne sürüyorlar.
‘ADALARIN İŞGALİ’
Ve geçtiğimiz günlerde Atina’yı heyecanlandıran Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın adalar çıkışı geldi.
Cumhurbaşkanı
Uluslararası basından her gün iklim felaketlerine dair haberler yağıyor.
Tablo hiç de iç açıcı değil.
KURAKLIK FENA VURDU
- Avrupa Orman Yangını Enformasyon Sistemi’ne göre, bu yıl yaşlı kıtada yaklaşık 650 bin hektar ormanlık alan yandı. Bu 2006 ile 2021 yılları arasındaki ortalamanın neredeyse iki misline denk geliyor.
- Avrupa’nın hayat damarları olan nehirler kuruma noktasına geldi. İtalya’nın Po Nehri kurudu.
- Almanya’da kömür, tahıl, metal gibi emtianın taşınmasında kilit önemde olan Ren Nehri’ndeki su yüksekliği kritik seviyesinin altına indi.
- Dünyanın en sulak ülkelerinden olan Norveç bile alarm veriyor. Enerjinin yüzde 90’ını hidroelektrik santrallarından karşılayan ve komşu ülkelere elektrik satan Norveç’te barajlardaki sular kritik seviyelerde.
- Kuraklıkla boğuşan bir diğer ülke İngiltere. Çevre Ajansı, 9 bölgede kuraklık ilan etti.
HAFTANIN DİKKAT ÇEKENİ
Hatta mensubu olduğu Sosyal Demokrat Parti’den (SPD) ihracı bile tartışılıyor.
Söz konusu kişi, 78 yaşındaki Gerhard Schröder. Ukrayna krizinin patlak vermesiyle Almanya’da günah keçisi olarak görülen isimlerden biri. İşte geçtiğimiz haftalarda Moskova’ya gidip Rusya lideri Vladimir Putin ile görüştüğü belirtilen Schröder, hafta içi Alman basınına verdiği röportajla bir anda şimşekleri üzerine çekti.
RUSYA’NIN ŞARTLARI NE
Schröder özetle şu mesajları verdi: Rusya müzakere edilmiş bir çözüme hazır. Artık 2014’te Rusya’nın ilhak ettiği Kırım’ın iadesi olmaz.Ukrayna’nın doğusunda Rus nüfusun da yaşadığı Donbas bölgesi için İsviçre tarzı bir kanton modeli benimsenebilir.
Schröder, Almanya’daki doğalgaz krizinin çözümüne dair de “Kuzey Akım 2 doğalgaz boru hattı açılsın” diyerek aslında Moskova’nın gönlünde yatanı dile getirmiş oldu.
ALMANYA KÖŞEYE SIKIŞTI
Malûm
YENİ MAHSÜLDEN ÖNCE
Malum, 24 Şubat’ta Rusya’nın işgali sonrasında abluka altına alınan Ukrayna limanlarından gemi çıkışı durmuştu.
Dünyanın en büyük tahıl üreticilerinden Ukrayna’nın başta Ortadoğu ve Afrika’daki müşterilerine erişimi kesilmişti.
Halihazırda Ukrayna silolarında geçen yıldan kalma 20 ila 25 milyon ton hububat olduğu tahmin ediliyor. Ve yeni mahsüle yer açmak için bu tahıl depolarının acilen boşaltılması gerekiyor.
BM VE TÜRKİYE ETKİLİ
Savaşın başladığı günden bu yana ateşkesin sağlanması ve barışa geri dönülmesi için girişimlerde bulunan Türkiye, sonunda Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres’in çabalarına paralel arabuluculukla Ukrayna tahılının tahliyesi konusunda uzlaşmaya varılmasında önemli rol oynadı.
Nitekim 22 Temmuz anlaşmaları, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın geçen hafta Tahran’da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile görüşmesi sonrasında geldi.
İstanbul’da biri Ukrayna, BM ve Türkiye ve diğeri Rusya, BM ve Türkiye olmak üzere iki anlaşma imzalandı. Ukrayna ve Rusya aynı masaya oturmadı. Aynı belgeye imza atmadı. Anlaşmalar Ukrayna tahılı gibi Rus tahılı ve gübresine de ihracat yolunun açılmasını öngörüyor.