Rahim duvarının incelmesi, adet dönemi boyunca her kadında gerçekleşen bir durumdur ancak bazen adet döneminin sona ermesine rağmen rahim içi duvarı kalınlaşma sürecine girmez. Rahim duvarı inceliği olarak adlandırılan bu problem, hamile kalmaya engel olmasa da embriyonun rahim içine tutunamamasına ve dolayısıyla kişinin gebeliğini sürdürme konusunda olumsuz sonuçlarla karşılaşmasına yol açabilir. Gebeliğin sağlanabilmesi ve doğuma kadar sağlıklı bir şekilde devam ettirilebilmesi için rahim duvarının 7 mm’den kalın olması gerekir.
#RahimErkekler gamet adı verilen milyonlarca sperm hücresi üretirler. Erkek üreme sisteminin temel fonksiyonu olan sperm üretimi, spermatogenez olarak adlandırılır ve genellikle erkekler ergenlik dönemine girdiği zaman başlar. Genetik anomalilerden, hormonlardaki sorunlardan, enfeksiyonlardan, testislere alınan travmalardan, toksinlere maruziyetten ve bazı tedavilerden etkilenebilen sperm üretim süreci oldukça hassas bir doğaya sahiptir. Sperm üretim döngüsünün sorunsuz ilerleyebilmesi için sağlıklı yaşam alışkanlıklarının benimsenmesi ve aynı zamanda düzenli ejakülasyon gerekir. Bu haftaki köşe yazımda “Sperm nasıl üretilir?” hakkında detayları aktaracağım ama öncesinde gelin, erkek üreme hücrelerini birlikte tanıyalım.
#SpermGünümüzde kadınların kariyerlerine odaklanmak istemeleri gibi kişisel sebepler ve gelişen teknoloji anne olma yaşının ilerlemesini sağladı. Özellikle son 10 yılda doğum yapan 40 yaş ve üzeri kadınların sayısında gözle görülür bir artış söz konusu. Peki ileri yaşta anne olmak nasıl bir duygu? Hem fiziksel hem de psikolojik yönden zorlukları daha mı fazla? Yoksa ileri yaş bilinci, süreci kolaylaştırıyor mu? 40 yaş ve üzerinde anne olan kadınlar tüm bu sorulara cevap niteliğinde kendi hikayelerini anlatıyor...
#İleri Yaş GebelikOp. Dr. ÇiğdemKaras, hamile kalmaylailgili bilgiler verdi. Kadınlarınkendilerine sıklıkla sorduklarısoruları cevaplayan Op. Dr. ÇiğdemKaras, “35 yaş altındaysanız 12ay, 35 yaş üstündeyseniz de 6ay denemeniz sonucu hamilekalamadıysanız, doktorabaşvurmanız gerekir”dedi.
#1Gebeliğin devam edebilmesi için döllenen yumurtanın rahme inerek yerleşmesi ve gelişimine devam etmesi gerekir. Döllenen yumurta rahim yerine fallop tüplerine, yumurtalıklara ya da farklı bir yere yerleşirse dış gebelik olarak adlandırılan durum meydana gelir. Daha önce dış gebelik yaşanmış olması, cinsel yolla bulaşan birtakım enfeksiyonlar, tüplerde meydana gelen bir sorunu düzeltmek amacıyla yapılan cerrahi işlemler dış gebelik açısından risk olarak sayabileceğimiz faktörler arasında yer alır. Dış gebelik nedeniyle tüplerden birinin hasar görmesi veya vücuttan çıkarılması söz konusu olsa da sağlıklı olan diğer tüp aracılığıyla hamilelik gerçekleşebilir. Her iki tüpün de hasar aldığı ya da çıkarıldığı durumda tüp bebek tedavisi düşünülebilir.
#Dış GebelikSon yıllarda tüp bebek denemelerinde en fazla merak edilen konu, kullanılan spermin kuyruğunun olup olmadığıdır. Çünkü kuyruk, bir sperm hücresinin olgunlaştığının en belirgin gözle görülür kanıtıdır. Oysa mikroskop altında kuyruğunun varlığını seçemediğimiz ve spermatid olarak adlandırdığımız hücrelerle de gebelik sağlanabilmekte.
#SpermErkeklerin üreme sistemi belirli miktarlarda sperm üretir. Üretilen bu spermleri depolar, taşır ve boşalma sırasında dışarı atar. Ancak vücudun kaliteli ve sağlıklı sperm üretebilmesi için belirli bir zamana ihtiyacı vardır. Peki, erkeklerde sperm yenileme süresi kaç gündür? Sperm kaç günde yenilenir ve olgunlaşır sizler için derledik.
#Erkeklerde Sperm Yenileme Süresi Kaç GünKadınlarda yumurtlama dönemi adet döngüsünün tam ortasında gerçekleşen bir durumdur. Bazı kadınlarda yoğun hissedilirken bazı kadınlarda hissedilmez. Adet döngüsü kadınlarda 21 ve 35 günde bir gerçekleşir ve tam ortasında da yumurtlama dönemi gerçekleşir. Kadınlarda yumurtlama döneminin nasıl anlaşılacağı ve nasıl hesaplandığı hakkında ayrıntıları derledik.
#Kadınlarda Yumurtlama DönemiAzoospermi demek, sperm tahlillerinde ölü ya da canlı hiç sperm hücresi çıkmaması anlamına gelir. Aslında günümüzde az da rastlamıyoruz; yaklaşık her 100 erkekten bir ya da ikisi bu sorunla uğraşmakta. Azoospermi tedavisinde en çarpıcı gelişme, 1995 yılında testisten alınan spermle de baba olunabileceğini görmemizdi. Böylelikle o tarihe kadar hiçbir umudu olmayan ailelerin üçte biri dileklerine kavuştu. Birkaç sene sonra mikrocerrahi teknikle TESE ameliyatının uygulamaya başlamasıyla bu sayı daha da arttı. Nihayet 2015 yılında Japonya’dan bir ekip ROSI tekniğinde bazı değişiklikler yaparak, azoospermik erkeklerin tedavisine katkı sağladı. Peki, bundan sonra ne olacak, ileride nasıl bir tedavi bizi bekliyor?
#AzoospermiSon yıllarda yaşanan önemli teknolojik gelişmelerden biri olan 3 boyutlu yazıcılar, teknolojinin birçok alanında olduğu gibi sağlık alanında da önemli gelişmelere öncülük edebiliyor. Üç boyutlu yazıcılar ile protez veya yapay organ oluşturularak günümüzde bazı hastalıkların tedavisinde kayda değer ilerlemeler sağlanıyor. Geçtiğimiz günlerde 3 boyutlu yazıcılar kullanılarak üretilen testis dokusunun, infertilite (kısırlık) problemi yaşayan erkeklerin tedavisinde kullanılma ihtimali bilim dünyasında tartışılıyor. Peki, 3 boyutlu yazıcılar kullanılarak kısırlık önlenebilir mi? Üroloji Uzmanı Ege Can Serefoğlu yanıtladı...
#3 Boyutlu YazıcılarGeçtiğimiz haftalarda Hindistan'da dünyaya gelen çift başlı, üç kollu 'yapışık ikizler', hem aileyi hem de doktorları şaşkına uğrattı. Çok nadir görülen yapışık ikizleri ayırma ameliyatları ülkemizde başarıyla gerçekleştiriliyor. Öyle ki yurt dışından ülkemize 'ayrılma' ameliyatı olmaya gelen siyam ikiz vakaları dahi bulunuyor. O Türk doktorlardan birine yapışık ikizlerle ilgili aklımızdaki tüm soruları yönelttik
#Siyam İkizleriSpermlerin meniyi oluşturan diğer sıvılarla birleşip ejakülasyon yoluyla vücut dışarısına iletilmesini engelleme amacıyla gerçekleştirilen vazektomi, en güvenli doğum kontrol yöntemlerinden biridir. Ana sperm iletim kanalı olan vas deferansın bloke edilmesi prensibiyle gerçekleştirilen vazektomi birçok soru işaretine konu olmaktadır. Bu hafta dünya genelinde başvuru sıklığı giderek artan vazektomi hakkında doğru bilinen yanlışlara değineceğim.
#VazektomiÇocuk sahibi olamama giderek artan sıklıkta tüm dünyada karşılaşılan önemli sağlık sorunlarından birisidir. Tanım olarak kısırlık (infertilite), bir yıllık süreçte korunma olmaksızın düzenli cinsel ilişkiye rağmen gebelik durumunun oluşmaması şeklindedir.
#AzospermiDünyaca ünlü rapçi Drake’in, beraber olduğu kadın hamile kalmasın diye kondoma acı sos döktüğü iddiaları ile gündem olan sperm hırsızlığı sandığımızdan çok daha yaygın bir kavram. Ancak yaygınlığına karşın konu hakkında bilinenler oldukça sınırlı. Sperm çalma konusunun hem hukuki hem de tıbbi boyutunu konunun uzmanları ile konuştuk...
#HırsızlıkKısırlık nedeniyle araştırılan erkekler için en endişe verici durum, şüphesiz ölü ya da canlı hiç sperm hücresinin çıkmadığı azoospermi olmasıdır. Her ne kadar bir kısmında tedavi ile doğal sperm çıkışı sağlanabilse de büyük kısmında tek umut testislerden ameliyatla elde edilebilecek spermlere kalmakta. MikroTESE ameliyatı ile böyle erkeklerin ancak üçte birinde olgun, kuyruklu sperm hücresi toplayabiliyoruz. Ancak son yıllarda, gelişen teknolojik olanaklar sayesinde testislerde hangi kademede sperm üretiminin bozulduğunu daha iyi anlar duruma geldik. Nitekim kendi çalışmalarımızdan elde ettiğimiz bulgular da bir kısım azoospermi olgusunda neden sperm çıkışının bozulduğu yönünde önemli bilgiler verdi.
#TESEErkeğin eşini gebe bırakabilmesinin birinci koşulu, çıkan meninin kadın genital sistemine ulaşabilmesidir. Bu şekilde meni sıvısı içindeki sperm hücreleri de yumurtaya erişerek döllenmeyi gerçekleştirebilecektir. Oysa bazı erkeklerde dışarı hiç meni çıkışı görülmez. Böyle durumlara aspermi demekteyiz.
#AspermiErkeklerde çocuk sahibi olamama önemli sağlık problemlerinden bir tanesidir. Her geçen gün giderek artan bir sorun olarak karşımızda durmaktadır. Bugün için yeni evlenen ve çocuk sahibi olmak isteyen her sekiz çiftten bir tanesi, bir yıl içerisinde düzenli cinsel birliktelikleri olduğu halde çocuk sahibi olamamaktadır. Daha önceden çocuk sahibi olan çiftlerden ise her altı çiftten bir tanesi yeniden çocuk sahibi olmakta problem yaşamaktadır.
#Sperm BankasıÇocuk olup olmadığı tartışılırken sürekli sperm hücresinden bahsediyoruz. Çünkü çocuk olması için spermin gerekli olduğu artık bilinen bir gerçek. Tahlillerde spermin hareketinden, şeklinden sayısında bahsediyoruz ama acaba normal bir sperm hücresinin neye benzediğini gözünüzde canlandırabiliyor musunuz?
#Sperm HücresiAzoospermi, yani tahlillerde ölü ya da canlı hiç olgun sperm hücresi görülmemesi çocuk sahibi olamayan çiftler için oldukça endişe veren bir neticedir. Oysa bunların bir kısmı tedavi ile sperm çıkışına kavuşabilir, hatta doğal yolla bile gebelik sağlayabilirler. Ancak yine de bir kısım çiftte ne yazık ki olgun sperm elde edemiyoruz. İşte bu aşamada akla ilk gelen çözüm kök hücre olmakta. İyi de, günümüzde kök hücre ile çocuk olması mümkün mü?
#KısırlıkKısırlık nedeniyle tedaviye müracaat eden çiftlerde ilk yapılması istenen tetkik sperm analizidir. Sperm analizinden gelecek sonuca göre de tedavi planı yapılır. Sperm tahlilinde çok sayıda parametre incelenir. Bunlar arasında tedaviyi yönlendirmesi bakımından başlıcaları; çıkan meninin hacmi, sıvılaşma yani likefaksiyon süresi, olgun sperm hücresi olan spermatozoa sayısı, hareketli hücre yüzdesi ile morfolojisidir. Bunların dışında da değerlendirilmeye alınan başka veriler olmakla birlikte, bugün üzerinde duracağımız konu sperm sayısı.
#Sperm SayısıDişi üreme hücresi olarak bilinen yumurta, vücuttaki en ilginç hücre yapıları arasında yer alır. İnsan vücudunda bulunan temel yapı taşları arasında yer alan hücreler, bulundukları yere ve işlevine göre farklılık gösteren yapıya sahiptir. Kadınların yumurtalıklarında yer alan yumurta hücrelerinin de kendine özgü bazı özellikleri bulunuyor. Yumurta hücresi nedir, nerede üretilir ve özellikleri nelerdir? İşte, merak edilen tüm detaylar.
#Yumurta HücresiKadın ve erkekler için çocuk sahibi olabilmek amacıyla cinsel ilişkide sperm hücresinin kalitesi, sayısı, özellikleri önem arz etmektedir. Hatta bazı çiftler sperm hücrelerinin ölü olmasından dolayı çocuk sahibi olamamaktadır. Elbette ki bu durumda kadının yumurtalıklarının da sağlıklı olmasının önemi vardır. Fakat sperm hücreleri tamamıyla erkekle ilgilidir. Sperm hücresi nedir ve özellikleri nelerdir, sperm hücresi kaç kromozomdur, nasıl oluşur ve kaç gün yaşar detayları ile derledik.
#SpermTestislerde sperm hücresinin hiç gelişmediği azoospermi olgularının tedavisinde gelinen son aşama, henüz kuyruk oluşumu başlamamış ama belli bir olgunluk aşamasına erişmiş spermatid dediğimiz erken evre sperm serisi hücrelerin tüp bebekte kullanılmasıdır.
#KısırlıkSperm tahlil sonucuna bakıldığında en sıkıntılı tanı hiç kuşkusuz azoospermi olduğunun anlaşılmasıdır. Bunun anlamı, ölü ya da canlı hiç olgun sperm hücresi çıkmıyor demektir. Şayet sperm yoksa doğal yolla çocuk olması da beklenmez. Yaklaşık tüm erkek nüfusunun %1’inde bulunur.
#Mikrotese AmeliyatıTüm erkek nüfusunda %1, kısırlık nedeniyle araştırılan çiftler de ise %10-15 oranında azoospermi görülür, yani tahlillerde ölü ya da canlı hiç sperm hücresi bulunmaz. Ancak bir kısım olguda ise detaylı olarak incelendiğinde, az sayıda da olsa olgun sperme rastlanabilmektedir. Buna “kriptozoospermi” denilir. Kriptozoospermi tedavi ile düzeltilemiyorsa tüp bebek önerilir. Üretimi ileri derecede azalmış spermlerin fonksiyonlarının nasıl etkileneceği halen araştırma konusudur. Acaba tahlillerde çok az sayıda bulunan spermler tüp bebek sonucunu nasıl etkiler? Ya da, tüp bebek sırasında embriyo biyopsisi yapıp bunu genetik incelemeye gönderdiğimizde şayet olumsuz bir netice gelirse bunun nedeni sperm midir?
#Sperm Kalitesi