Sperm nasıl üretilir?
Erkekler gamet adı verilen milyonlarca sperm hücresi üretirler. Erkek üreme sisteminin temel fonksiyonu olan sperm üretimi, spermatogenez olarak adlandırılır ve genellikle erkekler ergenlik dönemine girdiği zaman başlar. Genetik anomalilerden, hormonlardaki sorunlardan, enfeksiyonlardan, testislere alınan travmalardan, toksinlere maruziyetten ve bazı tedavilerden etkilenebilen sperm üretim süreci oldukça hassas bir doğaya sahiptir. Sperm üretim döngüsünün sorunsuz ilerleyebilmesi için sağlıklı yaşam alışkanlıklarının benimsenmesi ve aynı zamanda düzenli ejakülasyon gerekir. Bu haftaki köşe yazımda “Sperm nasıl üretilir?” hakkında detayları aktaracağım ama öncesinde gelin, erkek üreme hücrelerini birlikte tanıyalım.
Sperm Nedir?
Üremenin gerçekleşmesi için gerekli genetik bilgileri taşıyan erkek üreme hücreleri, sperm olarak adlandırılır. Her bir sperm, normal şartlarda 23 adet kromozom içerir. Kadınların üreme hücresi olan yumurtayı döllemesi hâlinde sperm, doğacak çocuğun birçok temel özelliğini belirler. Tüm bu önemli fonksiyonlarına rağmen, spermler erkek vücudundaki en küçük hücrelerdir ve yaklaşık 0,05 milimetre uzunluğa sahiptir.
Spermler testislerde üretilir, testisler erkek üreme sisteminin geri kalanına ana sperm iletim kanalı olarak bilinen vas deferans ile bağlıdır. Testislerin içinde seminifer tübül adı verilen sarmal yapılar bulunur. Testislerin üst kısmında, üretilen spermlerin depolanıp olgunlaştığı epididim yer alır. Epididimde olgunlaşan spermler hafif kasılmalar sayesinde vas deferansa ulaşır ve daha sonra prostat bezinin hemen üstünde konumlanan ampullaya gelir. Burada önce seminal vezikül salgılarıyla, daha sonra üretraya doğru ilerleyerek prostat sıvılarıyla birleşerek meniye dönüşür. Spermlerin meniyi oluşturan diğer sıvılarla birleştiği tüm bu yolculuk, temelde üç ayrı hormona bağlıdır.
Sperm Üretim Süreci
Spermatogenez için üç temel hormona ihtiyaç duyulur: Follicle-stimulating hormon (FSH), Luteinizing hormon (LH) ve erkeklik hormonu. Hem FSH hem de LH, hipofiz bezi tarafından salgılanır. LH, testislerde erkeklik hormonu üretimini tetikler ve FSH ise spermlerin olgunlaşmasını sağlar. İşte bu üç farklı hormon, birlikte çalışarak sperm üretiminde görev alır. Bu hormonlar yeterince üretildiğinde, spermler testislerin içindeki seminifer tübüllerde gelişmeye başlar. Sürecin başlangıcında yuvarlak forma sahip sperm hücreleri zaman geçtikçe gelişir. Spermler dönüşmeye başladığında epididime doğru ilerler ve bu bölümde olgunlaşır. Daha sonra ise, normal şartlarda, ejakülasyon ile birlikte vücut dışarısına atılır.
Sperm üretimi her gün gerçekleşmekle birlikte tam bir sperm rejenerasyon döngüsü yaklaşık 64 gün sürer. Erkeklerde sperm üretim süreci ergenlik döneminde başlar ve yaşam boyunca devam eder. Yine de sperm üretiminin başlangıcı da sperm üretiminin devam ettiği süre de kişi özelinde değişebilmektedir. Sperm üretimi hem genel sağlık durumundan hem yaştan hem de yaşam tarzı ile ilgili tercihlerden etkilenebilir.
