Varikosel erkek infertilitesinin (kısırlık) en sık düzeltilebilir nedenidir. Üreme çağındaki ergenler ya da yetişkinlerde testislere ait toplardamarlardaki genişleme olarak açıklanabilecek olan varikosel, tedavi edilmediği takdirde erkeklerde infertiliteye yol açabilmektedir.
#VarikoselHamile kalmaya çalışan birçok çift, genellikle başarı şanslarını artırmak için neler yapabileceklerini merak etmektedir. Bu aşamada araştırılan konulardan biri de sperm kalitesini artırmanın yollarıdır. Sperm kalitesini bozan önemli unsurlardan birinin sıcaklık olduğunu da tam da bu noktada belirtmek gerekir.
#Sperm KalitesiSosyal medyadan paylaşılan bir fotoğrafla 14 yıl sonra yeniden gündeme oturan Münevver Karabulut cinayeti, olayın vahşetinin yanı sıra skandal otopsi raporuyla da çok konuşulmuştu. Münevver’in iç çamaşırı ve şortuna başka bir cesetten kan ve sperm bulaşmış, bu da otopsi raporunda yer almıştı. Skandalın ardından Adli Tıp Kurumu’nda otopsi prosedürü değiştirildi.
#Münevver KarabulutDoğal yolla çocuk olmasının birinci koşulu, yeterli sayıda hareketli sperm hücresinin kadında genital kanallara boşaltılabilmesidir. Spermler meni sıvısı içinde taşınırlar. O nedenle meni sıvısının miktarı ve kalitesi sağlıklı bir gebeliğin başarılmasında son derece önemlidir.
#Sperm KalitesiSon yıllarda infertilite oranlarında dikkat çekici bir artış var. Bu artışın ardında hem kadın hem de erkek faktörlü kısırlık olduğu biliniyor. Doğurganlık oranındaki genel düşüş evlilik yaşının yükselmesi ile birleşince üreme sağlığının korunması ve/veya iyileştirilmesi önemli bir gereklilik hâline geliyor. Giderek daha sık duyduğumuz antioksidanlar da tam olarak bu noktada karşımıza bir kez daha çıkıyor. Hücrelerin yapısını ve fonksiyonlarını bozan serbest radikallerle savaşarak genel sağlığa sunduğu katkılarla dikkat çeken antioksidanlar, erkek üreme sağlığı söz konusu olduğunda da önemini koruyor. Bu haftaki köşe yazımda sperm sağlığında antioksidanların önemi ile ilgili bilgi aktaracağım, faydalı olmasını dilerim.
#SpermYakın tarihte yapılan araştırmalar sperm sayısında her yıl ciddi anlamda bir düşüş olduğunu ortaya koydu. Fransa’dan Dr. Jean-Marc ve ekibi 223 ülkeden bildirilen sonuçları değerlendirerek sonuçlarını geçtiğimiz günlerde Human Reproduction Update dergisinde yayınladı. Araştırıcılar son 40 yıl içerisinde sperm sayısında yarı yarıya düşüş olduğuna dikkat çekmekte.
#Oksidatif StresBir yıl süre ile düzenli ve korunmasız bir şekilde ilişkiye rağmen çocuk sahibi olamama durumuna kısırlık adı verilmektedir. Özel bir belirtisi bulunmayan kısırlık erkeklerde çocuk sahibi olamama durumunda ortaya çıkmaktadır. Fakat erkeklerde kısırlığa neden olabilecek altta yatan hastalığa bağlı farklı belirtiler de ortaya çıkabilmektedir. Peki erkeklerde kısırlık belirtileri ve nedenleri nelerdir? Erkeklerde kısırlık tedavisi nasıl yapılır ve hangi bölüm bakar? İşte erkeklerde kısırlık belirtileri ve tedavisi.
#Erkeklerde KısırlıkBazı mesleklerdeki erkeklerde kısırlık riski artıyor! Maruz kalınan kimyasallar, testis ısısının yükselmesi ve aşırı stres erkek kısırlığına yol açabiliyor. Bu haftaki köşe yazımda erkek kısırlığı riskini artıran mesleklerle ilgili bilgi bulabilirsiniz.
#KısırlıkÇocuk sahibi olmaya niyetlenen çiftlerden istenen ilk test sperm tahlilidir. İlginçtir, menide sperm diye bir hücrenin bulunduğu, günümüzden yaklaşık 300 yıl önce bir Hollandalı kumaş tüccarı olan Antony van Leeuwenhoek’un yine kendi geliştirdiği mikroskop altında yaptığı incelemelerle ortaya çıktı.
#SpermBirçok konuda olduğu gibi kısırlık için de toplumumuzda değişik inanışlar süre gelmiştir. Bazıları faydalı gibi görülse de bilimsel temeli olmayan duyuma dayalı çoğu uygulamalar aksine zarar da verebilir. İşte doğru olduğu sanılan yanlışlardan bazıları...
#KısırlıkOmicron varyantıyla birlikte yeniden gündemde yerini alan Kovid-19, yol açtığı etkilerin giderek daha fazla analiz edilebilmesiyle de önemini artırıyor. Kovid-19 virüsüne bağlı hastalığı geçiren kişilerin birçok organının zarar gördüğünü belirten Op. Dr. Evren Işık, enfeksiyonun erkek üreme sisteminde dikkate alınması gereken etkilerinin olduğunu vurgulayarak, önemli bilgiler aktardı.
#1Erkeklerde infertilite ve sperm DNA hasarı arasındaki ilişki hassas, hassas olduğu kadar da önemlidir. Sperm DNA bütünlüğü döllenme, embriyo gelişimi, gebelik oluşumu ve sperm ile genetik materyalin iletilmesi süreçlerinde belirleyici role sahiptir. Yapılan bilimsel çalışmalar sperm DNA hasarının artması ile sperm kalitesinin azaldığını, embriyo oluşumunun ve gelişiminin doğrudan etkilendiğini ortaya koymaktadır. Bu hafta köşemde “Sperm DNA hasarı nedir?” ve “Sperm DNA hasarı neden olur?” gibi önemli soruların yanıtlarını sizlerle paylaşacağım.
#Sperm DNA HasarıYabacı ülkelerde 15 yaş üzeri toplumun yaklaşık üçte ikisi düzenli alkol tüketmekte. Genel olarak araştırıldığında, insanların %4’ünde ise alkol bağımlılığı söz konusu. Türüne göre günde 3-4 bardak ya da kadehten fazla alınması ağır alkol tüketici olarak kabul edilir. Alkol bağımlılığı sadece ciddi sağlık problemleri yaratmakla kalmaz, trafik kazalarında artış ve sosyal davranış bozuklukları ile de günlük yaşamı etkileyen önemli bir sorun yaratır. Çeşitli kanserler, kalp-damar ve karaciğer hastalıkları, psikiyatrik bozukluklar ve bebek anomalileri ile de yakın ilişkilidir. Bütün bunların yanı sıra aşırı alkol tüketen erkekler vücutta kıllanmada azalama, karın ve kalça bölgelerine yağ birikimi, cinsel güç kaybı ve kısırlık sorunları ile de karşı karşıya kalır.
#Alkol AlışkanlığıDoğal yolla çocuk sahibi olamayan çiftler için tüp bebek büyük bir umut kaynağı olmuştur. Gerçekten de, kısırlıktan yakınan olguların yaklaşık yarısında bu yolla gebelik elde edilebilmekte. Dünyada tüp bebek çalışmaları 40 yıl önce başladı. İngiltere’de Louise Brown tüp bebek yöntemiyle dünyaya gelen ilk çocuktur. Bu başlangıç denemelerinde erkekten alınan spermler kadından toplanan yumurtanın etrafına bırakılmakta ve kendiliğinden yumurtaya girmesi beklenmekteydi. Ancak sperm sayısı çok az ise ya da yumurtanın zarlarını delip de içine giremeyecek bir zayıflığa sahipse, bu durumda ne yazık ki döllenme gerçekleşemez ve istenen sonuç da alınamaz. İşte, 1991 yılında Cornell Üniversitesi’nden Prof. Gianpiero D. Palermo, bu sıkıntıları çözüme kavuşturmak üzere tek bir sperm hücresini saç kılı kalınlığında bir iğne yardımıyla yumurta içine yerleştirerek günümüzde ICSI ya da mikroenjeksiyon olarak bilinen tekniği gerçekleştirdi. Böylelikle tüp bebekten fayda gören çiftlerin sayısı da önemli ölçüde artmış oldu. Hemen arkasından da, azoospermik erkekleri baba yapacak TESE ya da testiküler sperm eldesi tekniği ile tüp bebek tedavisi başladı.
#Tüp BebekTeknolojideki hızlı gelişmelerin beraberinde günlük yaşantımıza nasıl kolaylık getirdiği hepimizin kabul ettiği bir gerçek. Artık cep telefonu ve bilgisayar bulunmayan bir yaşam tarzını hayal edemez duruma geldik. Ancak ne yazık ki hayatımızın bir parçası haline gelen bütün bu cihazların sağlığımız üzerindeki olumsuz etkilerini gözden kaçırıyoruz. Hangi çeşit olursa olsun, elektronik devrelere sahip her araç enerji kaynağı olarak elektriği kullanır. Elektriğin bulunduğu yerde de elektromanyetik dalga var demektir. İşte, ister cep telefonu olsun ister bilgisayar, hepsinin çalışma mekanizması yaydıkları elektromanyetik dalgalara dayanır.
#KısırlıkVarikosel toplumda sık görülen hastalıklardan biridir. Testislerde bulunan toplar damarlarda genişleme (varis) olması durumuna varikosel denilmektedir. Genel olarak normal popülasyonun yaklaşık %15’inde varikosel izlenmektedir. Öte yandan çocuk sahibi olma talebi ile üroloji polikliniğine başvuran hastaların yaklaşık %35-40’ında varikosel saptanmaktadır. Erkek infertilitesi olarak bilinen hastalıkta çocuk sahibi olamayan erkeklerin önemli bir bölümünde varikosel saptanmaktadır. Bu yüksek oran aynı zamanda tedavi edildiğinde hastalığın tedavisi için önemli başarı elde etme imkanı sunmaktadır.
#VarikoselÇocuk yapmak isteyenlerin yaklaşık %15’i bir şekilde bunun üstesinden gelememekte. Son yıllarda sperme ait sorunların da bunda katkısının fazlalaştığı dikkat çekiyor. Özellikle modern yaşam tarzının getirdiği alışkanlıklar bunda etkili olmakta. Kafein de bunlardan payını almakta. Acaba gerçekten kahve çocuk olmasına engel midir?
#KahveÇoğu bilimsel araştırma, son yıllarda sperm kalitesinde gittikçe artan bir bozulmadan bahsetmekte. Burada da çevresel faktörlerin payının ön plana çıktığını görüyoruz. Özellikle elektromanyetik dalgalar, sigara, hava kirliliği, tarım ilaçları ya da pestisitlerle uzun süreli temas gibi çok sayıda etkenin, çocuk sahibi olma şansını düşürdüğü, ya da daha geç gebe kalınmasına yol açtığı gösterildi. Bahsettiğimiz bu faktörler temelde spermin genetik malzemesini bozarak döllenme kapasitesini azaltmakta ya da gebeliğin sağlıklı biçimde sürdürülebilmesini engellemekte. Spermin genetik yapısındaki bozulma DNA hasarı olarak bilinir. Sperm hücreleri testiste olgunlaşıp yumurtaya doğru yolculuğuna başladığında çok hassas bir süreç geçirir. İşte tam bu sırada yukarıda bahsettiğimiz etkenler ortaya çıkarsa, DNA hasarı gelişir. Böyle bir spermin yumurtayı dölleme gücü önemli derecede azalmıştır.
#DNA HasarıYapılan yeni bir araştırmaya göre, yaşlı erkeklerin spermlerinde meydana gelen mutasyon sebebi ile çocukların otizm ve kalp hastalıklarına yakalanma riski artıyor. 15 erkekten biri çocuklarına negatif mutasyon geçirme riskiyle karşı karşıya! Tüm bunlar ne anlama geliyor?
#Sperm MutasyonuTahlillerde bazen sperm sayısı çok az gelebilir. Şayet bunların hareketi de bozuksa, o zaman doğal yolla gebelik şansı düşük olacaktır. Bu olgular tüp bebek adayı olarak kabul edilebilir. Gerçekten de tüp bebek, sperm değerleri doğal yolla gebelik olmasına yetmeyecek erkekler için çok büyük bir umut kaynağı olmuştur. Öyle ya, en azından çiftlerin yarısının yüzünü güldürmekte. Ancak çok az sayıda sperm çıkan erkeklerde durum biraz farklı seyretmekte. Özellikle ilk bakışta sperm görülmeyen ama detaylı incelenince bir kaç tane hücre olduğu anlaşılan erkekler için bu daha da önem kazanır. Çoğu çalışma, bu durumda testislerden alınacak spermlerle tüp bebek yapılırsa gebelik başarısının artacağını göstermiştir.
#EpididimBilim insanları, insanlığın uzaydaki geleceği için yaptıkları çalışmaları sürdürüyorlar. Uzaydaki radyasyonun doğurganlık üzerine ektisine araştıran uzmanlar uzaya götürülen ve 6 yıl bekletilen fare spermlerinden sağlıklı yavrular doğduğunu müjdeledi.
#JaponyaÇocuk sahibi olmaya niyetlenen çiftlerin ancak üçte biri o ay gebe kalabilmekte. Tüp bebek de yapılsa, olguların yarısında sonuç alınamaz. Bu durumda erkek yönünden bir değerlendirme yapılırken klasik olarak sperm sayısı, hareketi ve morfolojisi sonuçlarına bakılmakta. Oysa sayının çok düşük olduğu veya morfolojinin sıfır geldiği çoğu erkeğin eşlerini gebe bırakabildikleri de bir gerçek. O halde sorunu başka bir yerde aramalıyız. İşte, başarısız denemelerin nedenleri arasında sperm DNA hasarları bu anlamda son yıllarda üzerinde sık durulan bir konu oldu. Gerçekten de geçtiğimiz aylarda yayınlanan bir çalışmanın sonuçları dünyanın önde gelen 700 otörünün kısırlık araştırmasında sperm DNA hasarına bakılmasını gerekli bulduklarını ortaya çıkardı. Peki, nedir bu sperm DNA hasarı?
#DNA