Bugün Dünya Otizm Farkındalık Günü... Kamuoyunun dikkatini otizme çekmek için başlatılan ve bütün dünyada ilgi gören ‘Mavi Işık Yak Kampanyası (Light It Up Blue) bu yıl Türkiye’de de gerçekleştirilecek. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, otizm konusunda farkındalık oluşturmak amacıyla Türkiye'nin dört bir yanını otizmin simgesel rengi olan ‘mavi’ ile ışıklandıracak. Peki otizm nedir? Otizm Farkındalık Günü ne zaman ortaya çıktı?
#Otizm Ne DemekOtizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olan bireyler için anlayış ve destek gereksiniminin önemli bir hatırlatıcısı olan Dünya Otizm Farkındalık Gününü, her yıl olduğu gibi bu yıl da 2 Nisan’da kutluyoruz. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 2007 yılında belirlenen bu gün, OSB hakkında farkındalık yaratmayı ve OSB olan çocuklar için daha kapsayıcı bir toplum oluşturmayı amaçlıyor.
#Konuk YazarÇocuklar doğduktan sonra dil gelişimleri aşamalı olarak ilerliyor. Uzmanlar ilk sözcüklerin ortalama 12'nci ayda söylendiğini, kelime haznesinin iki yaş ile 200’e, üçüncü yaşta da 900 civarına ulaştığını söylüyor. Dilin gramer yapısına uygun konuşma ise ancak üç yaşından itibaren yine belli aşamalarda gerçekleşiyor. Peki çocuğunuz üç yaşına gelmişse ve hâlâ yaşından beklendiği şekilde konuşmuyorsa ne olacak? Bu durumun arkasında yatan sebepler neler olabilir?
#Bebeklerde KonuşmaBiri 14, diğeri 21 yaşında. İkisi de Kanal D’de yayımlanan ‘Dönence’ dizisinde asperger sendromlu gençleri canlandırıyorlar. O kadar iyi oynuyorlar ki gerçekten sendromlu olduklarını düşünen izleyiciler var. Ülkü Hilal Çiftçi ve Doğa Karakaş’la buluştuk; hayat hikâyelerini, role nasıl hazırlandıklarını ve şöhret olmayı konuştuk.
#Ülkü Hilal ÇiftçiHollywood’un ünlü ‘baba’sı Robert De Niro, 79 yaşında baba oldu. Bir diğer ‘baba’ isim Al Pacino ise 83’ünde önümüzdeki ay baba olacak. Magazin gündemini sallayan ‘bomba’ haberi duymayan kalmamıştır ancak benim tam da bu konu üzerine soracak iki sorum var. İlk sorum tıbbi açıdan: ‘Erkeklerin geç yaşta baba olması ne kadar mümkün? Geç yaşta baba olmanın (ki ülkemizde de bu durum fazlaca yaygın) çocuğun genetiği açısından sakıncaları var mı?’ İkinci sorum ise ahlaki ve vicdani açıdan: “Büyük ihtimalle 20 yaşlarını göremeyeceğin bir çocuğu hayata getirmek doğru mu? Ve neden kadınlar 50 yaşında anne olduklarında ‘sorumsuzluk’ ile itham edilirken erkekler geç yaşta baba olunca ‘Aferin’ deniyor, ‘sırtı sıvazlanıyor’? Buyurun pazar okumasına.
#Robert De NiroDünya tarihinin en yalnız çocuklarını yetiştirdiğimize dikkat çeken Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Handan Sarımehmet Kılınç, “Yapılan araştırmalarda ekran süresi ile otizm ve dikkat eksikliği, hiperaktivite arasında bağlantı kanıtlandı. Ne olur çocuklarınızı ekrandan uzak tutun ve onlara zaman ayırın” diye uyardı. Kılınç, çağımızda ebeveynlerin de yalnızlıktan kaynaklı bir krizde olduğunu ve ciddi anlamda ebeveyn rehberliğine ihtiyaç duyulduğunu söyledi.
#Sibel BAĞCI UZUNOtizmle mücadelede erken tanı ve eğitim büyük rol oynuyor. Tohum Otizm Vakfı Genel Müdürü Burçak Karakaya “3-4 yaştan önce haftada en az 20 saat yoğun özel eğitim alan çocukların yaklaşık yarısında otizmin belirtileri kontrol altına alınabilmekte” diyor.
#OtizmNöro gelişimsel sınıflandırılan bir hastalık olan otizmin yaygınlığı artıyor. Günümüzde yeni doğanlarda 68 vakadan birinin otistik olduğu belirtiliyor. Tüm dünyada bu artışın nedenleri araştırılıyor. Otizmde erken müdahale büyük önem taşıyor. Özellikle çocuğun iyi gözlemlenmesi gerekiyor. Sosyal bir varlık olan insan doğumundan itibaren sosyal etkileşime başlıyor. Anne ile bebek arasında mutlaka duygusal aktarım olmalıdır. Otizmli bebekte bu aktarım yaşanmaz. Özellikle 0-3 yaş arasında teknoloji kullanımının engellenmesi gerekiyor.
#OtizmÇocuklarda otizm görülme oranı 1985 yılından bugüne kadar yaklaşık 50 kat arttı. 1985’de 2 bin 500 çocuktan 1’inde görülen otizm, günümüzde her 44 çocuktan birinde görülüyor. Veriler, Amerikan Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) 2021 istatistiklerinde yer alıyor. Uzmanlar bu büyük artışın en önemli nedeninin otizm ile ilgili farkındalık çalışmalarından kaynaklandığını belirtiyor.
#Otizm Spektrum BozukluğuBağımlılık yapan maddelerin yanı sıra özellikle dikkat eksikliği tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar, kişide genetik yatkınlık varsa şizofreniyi tetikleme riski barındırıyor. Bu tip ilaçların doktor gözetiminde kullanılması büyük önem taşıyor. Özellikle dopamin arttıran ilaçların çok dikkatli kullanılması gerekiyor. Beyinde dopaminin fazla artması demek, kişide yatkınlık geni varsa şizofreniyi çıkarıyor. Dopamin beyinde ödül/ceza sisteminin ödül kimyasalı. Beyin şizofrende dopamini aşırı fazla salgılıyor. Şizofreni hastaları hayal, rüya ve gerçek arasında ayrım yapmakta zorlanıyor. Sevgi yatırımını kendine yapıyor.
#ŞizofreniEskidiği için Apple'ın uygulama mağazasından kaldırılan popüler oyun Joe Danger, 27 Ocak günü aniden geri döndü. Oyunun hayranlarını çok sevindiren bu sürpriz kararın ardından kimsenin duygulanmadan okuyamayacağı hikâye çıktı. Bir baba ile 8 yaşındaki otizmli oğlunun hikâyesi…
#Hello GamesStrong Group Medya bu yıl ikincisini düzenlediği Türkiye İnovasyon ve Başarı Ödülleriyle sanat, iş ve bilim dünyasını bir araya getirdi. Kazananların Strong Bosses Dergisi ve strongbosses.com okurlarının oylarıyla belirlendiği Türkiye İnovasyon ve Başarı Ödülleri İstanbul Hilton Bomonti Otel’de gerçekleşti.
#Sponsorlu İçerikOtizmli bireylere genelde bebek yaşta teşhis konsa da bu her zaman mümkün olmuyor. Tıpkı muhabirlik yapan Rebecca Dingwell gibi… İşte 28 yaşına kadar otizmli olduğunu bilmeden yaşayan ve hayata ayak uydurmaya çalışan Dingwell’ın kendi kelimeleriyle hikayesi…
#OtizmKılıçdaroğlu TBMM Başkanı’nın CHP’li Özgür Özel’e yönelik, ‘Pişman ederim’ sözüne, “Meclis Başkanı’nın bulunduğu pozisyona, o koltuğa yakışmıyor bu sözü. Ne demek pişman ederim? Aslında kendisinin pişman olması lazım. İçtüzüğün öngördüğü kurallar çiğneniyor” karşılığını verdi.
#Kemal KılıçdaroğluHer 54 çocuğun ortalama 1’inde otizm görüldüğünü belirten Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Bölümünden Uzm. Dr. Emin Çağlar, “Otizmi olan çocukların hepsi aynı şiddette otizme sahip değildir. Bazı çocuklar şiddetli sosyal ilişki kuramama, konuşmanın hiç olmaması ve tekrarlayıcı hareketlerin yoğun olduğu şiddetli otizm tablosu içerisindeyken, bazı çocuklarda ise belirtiler oldukça hafif olabilir. Otizmin farkında olmak, yok saymamak ilk basamaktır. Otizmi yok saymayın, farkında olun” dedi.
#Uzm. Dr. Emin ÇağlarNisan ayı otizmli bireyler ve aileleri için çok önemli bir ay. Tüm dünyada otizm farkındalık ayı olarak kabul edilen bu ayda yüzlerce ülkede insanlar ve kurumlar “Otizme Mavi Işık Yak” sloganıyla bir araya geliyor, çeşitli farkındalık etkinlikleri düzenliyor ve otizmli bireylerin daha kapsayıcı bir dünyada engelsiz bir yaşam çabalarına destek oluyor.
#OtizmAnkaralı başarılı oyuncu Can Remzi Ergen ve usta oyuncu Ali Poyrazoğlu, otizmli ve kanser bir çocuğun hayata veda etmeden önceki son sözlerinden yola çıkarak hazırlanan ‘Spoonface-Kaşıksurat’ oyunu için online provalara başladı. Oyun, 21 Eylül Uluslararası Barış Günü’nde Cenevre’de Birleşmiş Milletlerin kurulduğu binada prömiyer yapacak. ‘Farklılığın seni sen yapar’ diyen oyun, otizmin bir hastalık değil, farklılık olduğuna vurgu yapıyor.
#ANKARAAltı yıldır üzerinde çalıştığı yeni kitabı ‘Kara Kutu-Yüzleşme Vakti’ raflarda. “Modern tıp sistemi çöküyor, yeni bir yol bulmalıyız” diyerek dünya ve Türkiye’deki sağlık sistemlerini ele alan, aşı ve otizm ilişkisini sorgulayan Soner Yalçın’la kitabını, öne sürdüğü iddiaları ve aldığı tepkileri konuştuk.
#SONER YALÇINTBMM Down Sendromu, Otizm ve Diğer Gelişim Bozuklukları Araştırma Komisyonu Başkanı Kemal Çelik, Aksaray'daki okulda otizmli öğrencilerin bazı veliler tarafından yuhalandığı iddiasıyla ilgili salı günü yerinde araştırma yapılacağını söyledi. Çelik, "Orada hem valiliği dinleyeceğiz hem de aileleri iki taraflı dinleyeceğiz. Okulda inceleme yapacağız. Tavsiyemizi, raporumuzu da ilgililere ileteceğiz" dedi.
#HaberO, ekranın ve beyazperdenin reyting garantili jönlerinden. Her rolünde değişmekten ve uçlarda dolaşmaktan korkmuyor: “Memo karakteri için vücudumu bozmaya çalıştım; göbeklendim” diye anlatıyor. Küçüklüğünden beri “Taşı sıksam suyunu çıkarırım” zihniyetini benimsediğini söylüyor. Konu aşka gelince de “Tutkulu yaşarım, romantiğimdir” diye ekliyor. Aras Bulut İynemli’yle bu hafta vizyona giren ‘7. Koğuştaki Mucize’ filmi vesilesiyle buluştuk. Filmini, Beşiktaş taraftarlığını, ülkeyi ve hayatını konuştuk.
#Haluk BilginerBugün o gün; Babalar Günü. Bütün iyi ve sorumlu babaların Babalar Günü kutlu olsun! Şarkıcı Özgün Uğurlu da onlardan biri... Down sendromlu oğlu Ediz’le maceralarını, onunla ilgili paylaşımlarını sosyal medyada severek takip ediyorum. Bence çok değerli bir şey yapıyor. Pek çok baba gibi o da durumu yok sayabilirdi, bu topa hiç girmeyebilirdi, oğlunu yine çok sevebilir ama kafasını kuma gömebilirdi! Oysa o neredeyse bütün down sendromlu ailelerin sözcüsü olmuş gibi. Bu Babalar Günü’nde onunla konuştum.
#EdizKadına şiddet, okula gidemeyen çocuklar, kan arayanlar, organ nakli bekleyenler, barınaklarda, sokaklarda işkence edilen hayvanlar, yok olan doğal hayat... Geçen yılı bir düşünün. Sosyal medyada böyle kaç dramla karşılaştınız. İsyan ettiniz ve belki retweet etmekten, hesabınızda paylaşmaktan, ‘Kahroldum’ demekten fazlasını yapamadınız. Ya da yapamayacağınızı düşündünüz.Aslında yapabileceğiniz bir şey var: Çocuklar, kadınlar, çevre, eğitim için çalışan bir sivil toplum örgütüne destek olmak adına koşabilirsiniz. Türkiye’de iyilik koşuları için çalışan, yol gösteren ‘Adım Adım’ oluşumu yeni gönüllüler bekliyor. 2008’den bu yana 50 binden fazla gönüllü koşucu, 40 sivil toplum kuruluşu için 350 binden fazla bağışçıdan 37 milyon TL’nin üstünde bağış topladı.
#GazetehaberleriBiriyle nasıl arkadaş olunur bilememek, bir şey söylediğinde insanların nasıl hissedeceğini tahmin edememek, rutinler ya da alıştığın eşyalar değiştiğinde bununla başa çıkamamak ve en önemlisi insanların seni olduğun gibi kabul edemeyip garipsediğini görerek yaşamak nasıl bir duygudur bilir misiniz? Ben bilirim. Hem de doğduğum günden beri... m Birsen Başar
#Einstein