Otizmli bir bireyin kaleminden...En önemlisi; kendim gibi var olabilmek

İsmim; Birsen Başar. 32 yaşındayım, Hollanda’da yaşıyorum. Ben otizmliyim. Otizm, hafifinden ağırına geniş bir yelpazeye yayılan gelişimsel bir bozukluktur. Sosyal zorlukların yanında bazen ciddi öğrenme zorlukları da yaşanan, değişikliklere direnç gösteren farklı bir durumdur. Otizmi ben kendimce tanımlarsam; ben başka insanlarla kıyaslandığında dünyayı daha farklı görüyorum.
Yaşıtlarımla arkadaşlık kuramadığım için hep çok zorluk çektim. Ortaokul, lise ve üniversite yıllarında çok yalnızdım. Teneffüslerde hep yalnız başına oturuyordum. Kendimi bir hayalet gibi görülmez hissediyordum.
Bu sosyalleşme zorluğu eskisi kadar olmasa da maalesef devam ediyor. Konuştuğum insanların o anda neler hissettiklerini ve onlara nasıl davranmam gerektiğini bilemiyorum. Onları rahatsız eder miyim diye düşünüyorum. İnsanlar benim gibi okumuş ve kendini ifade edebilen birinin bunları neden beceremediğini anlamıyor. Duygusal zekâyla bilişsel zekâyı karıştırıyorlar. Normal zekâm yaşıtlarım gibi ama duygusal zekâm çok yavaş geliştiriyor kendisini.
Sosyal olmayı denedim
İnsanların yanında kendimi dışlanmış hissediyorum. Biriyle hemen kaynaşıp sanki yıllardır tanıdıkmışız gibi davranamıyorum. Bu yüzden tanımadığım insanları öpmeyi ve onlara sarılmayı sevmiyorum. Diğer insanların bunu çabucak yapması bana tuhaf geliyor. Bazen kendimi aptal gibi hissediyorum. Bir keresinde; bir restoranda ailemle oturuyorduk. Yan masadan “Otizmli çocuklar” dediğini duydum. Merak edip “Otizm mi dediniz” diye sordum. Masadaki kişi “Evet” diyerek bana tuhaf bir yüz ifadesiyle baktı. Ona, “Ben de otizmliyim ve bugün bir seminer verdim. Siz öğretmen misiniz” diye sordum. “Evet. Afiyet olsun” deyip konuşmayı bitirdi. Yemek yerken rahatsız etmemeliydim belki... Yine de daha ilgili davranmasını beklemiştim.
İnsanların tepkilerini önceden bilmediğimden bu benim için artık bir şans oyunu gibi oldu. Bazen iyi gidiyor, bazen kötü. Başka insanlar bunu önceden düşünebiliyor. Bir sohbetin gidişatındaki değişik versiyonları hemen o anda kestirebiliyor. Benim beynimse böyle anlarda ‘siyah ekran’ gibi. Her insan farklı ve hangi çevrede olduğuna göre bile değişebiliyor bu. Tam öğrenmişken çark bu defa başka yeri vuruyor. Otizm teşhisimden itibaren artık beyinlerimizin farklı çalıştığını gördüğümde anladım; ben farklıyım, onun için bu zorlukları çekiyorum. Bunu bilmek beni biraz rahatlatıyor.
İnsanlar konuşma tarzımın kaba, düz, monoton ve fazla dobra olduğunu söylüyor. Bir keresinde sınıftan bir kız makyaj yapmış ve bana nasıl göründüğünü sormuştu. Beğenmediğimden “Cadı gibi olmuş” dedim. Kız bir daha benimle konuşmadı. Halbuki ben sadece sorusuna cevap vermiştim. İnsanların mesajlarını beynimde deşifre etmeye çalışıyorum. Çünkü doğrudan konuşmuyorlar. Bunu yaparken bir yandan insanın gözlerine, suratına ve kendi ses tonuma dikkat etmek çok yorucu geliyor. İnsanları çoğu zaman anlamıyorum. Sanki başka dilde konuşuyorlar. Söyleyecekleri şeyi net olarak söylemek yerine mesajın arkasına başka mesaj koyuyorlar. Kendimi ifade edebildiğim için her şeyi anladığımı sanıyorlar. İkisini karıştırıyorlar.
Ben beynimde resimlerle çalışıyorum. Telefonlarınızdaki programlarını açık bırakırsanız bunlar şarjınızı bitirir. Bir insan benimle açık bir şekilde konuşmadığında beynimde işte böyle açık bir program kalıyor. Düşünün, nasıl yorucu... Bir de belirsizliklere dayanamıyorum. Mesela seminer olacak mı olmayacak mı? Bana nasıl davranacaklar; iyi mi kötü mü? Söyledikleriyle ne demek istediler, sonunda ne olacak? Hep sorular ve sorular... Bu yüzden, ne dediklerini anlamak için insanlara çok soru sorarım yani beynimdeki o programı kapatmak için.
Dünya çok değişken, her gün bir şeyler değişiyor. Düzeni ve her şeyin alıştığım gibi kalmasını çok önemsiyorum. Hep aynı yemekleri yer, aynı markaları kullanır, aynı giysileri giyerim. Eşyalarımı yırtılana kadar kullanırım. Eğer alıştığım bir şey artık yoksa çok huzursuz olurum. Her şey için dakikasına göre önceden hazırlıklıyımdır. Hollanda’daki trenler beni hep deli eder. Hiçbir zaman bir yere tam zamanında vardığım olmaz. O anlarda trende stres içinde otururum. Vardığımdaysa bu stres yüzünden çok yorulmuş olurum. Bazen bir değişiklik olduğunda, bu yeni durum beynimde saatlerce durur ve beni yorar.
Otizmli insanlar, ses, koku, görme, dokunma ve tat gibi uyarılara karşı aşırı duyarlı veya duyarsız olabilirler. Bunun beynin içindeki bağlantılarla alakası var. Bende de var bu hassasiyet. Dokunma ve koku nedeniyle değişiklikleri, örneğin yeni yemekleri denemeyi zor buluyorum. İletişimde göz teması kurmak da gözümün hassasiyeti nedeniyle zor.

İki otizmli arkadaşım var
Bütün zorluklara rağmen lise ve üniversiteyi bitirdim. Yakında ikinci üniversite eğitimime başlayacağım. Belediyede memur olarak çalışıyorum ve bunun dışında benim gibi otizmli olan bireylere koçluk ve rehberlik yapıyorum. Onların düşünme tarzını, yani ‘otizmce’yi çok iyi biliyorum. Otizm farkındalığı için Türkiye’nin 40 ilinde bulundum. Hedefim 81 ilinde otizm farkındalık seminerleri vermek.
Dünyada tek olduğumu, bunun sadece benim başıma geldiğini sanırdım. Meğer dünyada benim gibi insanlar varmış. Hayatımda şu an iki iyi otizmli arkadaşım var. Onlar beni iyi anlar.
Hem otizmli olup hem tüm bunları başarmamla gurur duyuyorum. Anne-babalar bazen etiket olur diye korkuyorlar. Olsun. Sanki normal denen her insan gerçekten normal mi? Dünyaya katkı sağlamak için aynı olmak mı lazım? Birçok otizmlinin bu dünyaya katkısı olmuştur halbuki. Örneğin; Einstein, Mozart, Bill Gates, Vincent van Gogh ve tabii ki Temple Grandin. Otizmli insanların kabiliyetlerine bakarak onları o konuda eğitmek çok önemli. En önemlisi de ne biliyor musunuz; kendin gibi var olabilmek. Bu, benim ailelere en büyük tavsiyem. Çocuklarınızı başka çocuklarla karşılaştırmayın, gerek yok. Kendi olunca daha çok özgüveni gelecektir. Onlara bir şans verin.
Yazımı okuyanlara teşekkür ederim. Sosyal medyadan beni takip edebilirsiniz. Facebook ve Instragram üzerinden canlı yayınlar yapmaktayım. Ve tabii ki kitaplarımı okumayı unutmayın. Türkiye’de 1 milyondan fazla otizmli var, sen de uzatır mısın elini?

KİMDİR? 4 Ocak 1986’da Hollanda, Breda’da doğdu. Öğretmen bir baba ve ev kadını bir annenin çocuğu olan Başar, anaokulu ve ilkokuldan sonra ortaokul ve liseyi beş yılda bitirdi. Avans Hogeschool’da İşletme bölümünü bitirdi. 21 yaşında otizm teşhisi aldıktan sonra 2014’te, Belçika’da otizm uzmanlığı okudu.