Uğur Cebeci

Türk Hava Kuvvetleri’nin ana vurucu gücü F-16 C/D "Savaşan Şahin" uçaklarının modernizasyonu için düğmeye basıldı. ABD hükümetinin imalatçı Lockheed Martin’le yaptığı 635 milyon dolarlık anlaşmayla özel sistem ve silahlar önümüzdeki günlerden itibaren Türkiye’ye gönderilmeye başlanacak. Toplam 216 uçağın Ankara’daki TAI tesislerinde modernize edileceği projede, pilotlar kaska yerleştirilecek özel sistemle baktığı yeri vurabilecek.

Peace Onxy III olarak adlandırılan projede uçakların hizmet ömürlerinin 2020’ye kadar uzatılması planlanıyor. Projede ilk dört uçak, önümüzdeki haziran ayında modernizasyon için TAI’ye gelmeye başlayacak. 1987’de ilk F-16 uçağını imal eden TAI, 1999’a kadar Türk ve Mısır Hava Kuvvetleri için 276 uçak üretti. Yüksek imalat kalitesi yakalayan TAI, F-16 tarihine adını 29 sıfır hata, 3 de mükemmel uçak üreterek yazdırdı.

SIRA MODERNİZASYONDA

TAI imalattan sonra şimdi modernizasyon pazarında da adından söz ettiriyor. Önce Ürdün, arkasından da Pakistan’la anlaşma imzalayan TAI, Türk F-16’larının modernizasyonuyla 200 kişilik ek istihdam sağlayacak. Türk savunma şirketleri de modernizasyonda aktif rol alacak. Bu üç projeyi diğer ülkelerden gelecek işlerin izlemesi bekleniyor.

Toplam 216 uçağı kapsayan modernizasyonun 2011’e kadar tamamlanması planlanıyor. Özel sistemler uçağın kabiliyetlerini artırırken, gövdede yapılacak yenileştirmeyle F-16’ların hizmet ömürleri de uzatılacak. Modernize edilen F-16’lar, 2014’ten itibaren teslim edilmeye başlanacak F-35 Lightning II’lerle birlikte Türk Hava Kuvvetleri’nin ana vurucu gücünü oluşturacak.

30 UÇAK ALINACAK

Türk Hava Kuvvetleri, 18 yıllık F-16 kullanımı sırasında çeşitli nedenlerle düşenlerin yerine 30 yeni F-16 Block 50 Advanced alıyor. Gövde üzerindeki yakıt tanklarıyla havada kalış süresi artan uçağın teslimatları 2010’da başlayacak. TAI bu uçakların imalatının Türkiye’de yapılması için pazarlığı sürdürüyor. Ayrıca Pakistan’ın ihtiyacının da Türkiye üzerinden karşılanması planlanıyor.

NELER TAKILACAK

JHMCS (Müşterek Kaska Monteli Nişangah Sistemi): Modernize edilecek F-16’ların en önemli sistemlerinden biri JHMCS. Özel kaskın camına normalde Baş Üstü Göstergesi’ndeki (HUD) uçağın hızı, yönü gibi bilgilerin yanı sıra hedefleme sistemini takip ettiği tüm veriler yansıtılıyor. Böylece pilot göz odaklamasıyla, uçağına manevra yaptırmadan gördüğü hedefe kitleniyor. Yeni nesil AIM-9X füzesiyle pilot havada tüm hedefleri kaçırmadan vurabiliyor. Boeing tarafından geliştirilen JHMCS, 2004’ten bu yana hizmette. JHMCS ile birlikte AN/AVS-9 Gece Görüş Gözlüğü de alınacak.

A/APG-68(V) Radarı: Yeni nesil radarın menzili öncekine göre yüzde 33 daha uzun. Hedef daha net hale getirilirken yeni radar bakım avantajı sunuyor.

AN/ALQ-178(V)5+: Uçağın gövdesine yerleştirilecek sistem elektronik karıştırma yapacak.

Yeni IFF: Uçakta yer alacak yeni IFF yani dost-düşman tanıma sistemi Link 16 üzerinden görüş ötesindeki hava hedeflerini takip edebilecek. Ayrıca hedeflere karşı daha hassas uçabilecek.

Özel silahlar: F-16 modernizasyonuyla birlikte 125 adet AIM-9X Sidewinder hava-hava füze, 50’şer adet AGM-84K SLAM-ER, AGM-154A-1, CBU-105, 54 adet AGM-154C gibi çok hassas özel bomba ve füzeler satın alınacak.

Yapısal yenileme: F-16’ların gövde ve kanatları yapısal yenilemeyle hizmet ömürleri uzatılacak.

THY uzun menzilli uçağını arıyor

Türk Hava Yolları, 2012’den itibaren filosuna almayı planladığı uzun menzilli uçaklar için çalışmalarına başladı. 1993’te kullanılmaya başlanan toplam yedi adet A340’ın yerini alacak uçaklar için THY, gelecek aylarda iki imalatçı Airbus ve Boeing’le pazarlığa başlayacak. THY, yeni açılacak uzun menzilli hatlar ve mevcut yapının gelişimine göre uzun menzilli filosundaki uçak ihtiyacını belirleyecek.

Büyük çekişmeye sahne olması beklenen uzun menzilli uçak projesinde 2008’de karar verilerek anlaşma yapılması planlanıyor. Boeing, uzun menzilde çift motorlu 787 ve 777’nin yüksek kapasiteli modellerini THY’nin beğenisine sunuyor. Airbus ise yeni geliştirdiği A350XWB’nin yanı sıra yüksek kapasitede ise A340-600 ve 500 modellerini öneriyor. THY’nin erken karar almak istemesinin arkasında özellikle son yıllarda pazarda uzun menzilli yolcu uçaklarına giderek artan talep yatıyor. Örneğin Boeing 787 için 2012 ve sonrasına sıra veriyor. THY bu amaçla anlaşmalarını erken yapmak istiyor.

UCUZ UÇUŞ

THY’nin önümüzdeki günlerde detaylandıracağı bir başka konu ise özellikle Avrupa ve iç hatlarda daha ucuz bilet satacak yeni bir marka. Ankara Esenboğa ve İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı’ndan uçacak bu şirket, ilk etapta Boeing 737-400 uçaklarını kullanacak. Tek sınıfa sahip uçaklarda bilet fiyatları THY’ye oranla daha ucuz olacak.

Bu konuda bir başka yaklaşım ise alt markanın SunExpress olması. THY’nin SunExpress’te Condor’un hisse devriyle yeniden Lufthansa’yla ortak olmasıyla birlikte bu konu tekrar gündeme geldi. İzmir üzerinden başarılı operasyonunu devam ettiren SunExpress, bu kararın alınması durumunda uçak sayısını hızla artıracak. Tolga ÖZBEK

Lütfen ayaklanmayın

Şu günlerde havalimanlarında sık görülen bir manzara var. Bağırıp çağıran, "Uçak neden kalkmıyor" diye ortalığı birbirine katan yolculara rastlıyoruz. Bir uçuş iptal edildiğinde kızılca kıyamet kopuyor...

Aman sakin olun. Geç kalan çoğu uçağın ciddi bir nedeni var: Hava şartları. Bu zamanlar, bizim yaşadığımız bu bölge ve çevresindeki çok geniş bir coğrafyada havanın tüm hırçınlıklarını sergilediği zamanlardır. Yoğun kar yağışı, buzlanma, sisle görüş uzaklığının yok denecek kadar düşmesi... Hepsi bu zamanların hırçınlığıdır.

Havayolu yolculuğunun en fazla geciktiği zamanlardır bu zamanlar. Hiçbir havayolu şirketi durup dururken uçağını geciktirmez. Kalkışını ertelemez. Bunu asla istemez. Çünkü uçaklar yerde durması için değil, uçması için yapılmıştır. Ve havacılıkta basit bir ticari kural vardır. Yerde duran uçak şirketini yer, bitirir, tüketir.

Ama hiçbir havayolu şirketi bir an önce uçmak uğruna yolcusunun, pilotunun, hostesinin hayatını da tehlikeye sokmaz. Meteorolojik şartlar her zaman olmasa da risk oluşturur. Bu riskin limitleri vardır. Limitleri zorlayan risk hiçbir zaman alınmaz. Bu yüzden bu aylarda uçaklar gecikir, uçaklar geç kalkar.

BİRAZ ANLAYIŞ

Havayolu yolcularının en fazla anlayışlı davranması gereken zamanlardır bunlar. Gelişi geciken uçaklar için sinirlenmemek, kalkıp gidecek uçakların rötarları uzayınca öfkelenmemek gerekir. Bağırıp çağırmanın, kızıp kavga çıkarmanın uçuşa hiçbir faydası olmaz. Uçuş, kurallarının belirlendiği limitlerde yapılacaktır.

Siz, siz olun, sakın sinirlenmeyin. Havayolu şirketlerine yapılan baskılar, kızgınlıklar sadece sizi üzer. Çünkü kurallar gereği belirlenen şartlar oluşmadan uçmazlar. Kuralları zorlayan, limitleri hiçe sayarak uçan uçaklar geri dönmemiştir. Geride sadece gözyaşı kalmıştır.

Bu zamanlar geciken uçaklar için kızmayın, kalkacak uçakların gecikmelerine öfkelenmeyin. Biraz geç ama tam güvenle gitmenin ne demek olduğunu biz insanlar bir felaket yaşamadan kolay anlayamayız. Ama anlamak ve anlayışlı davranmak zorundayız. Şu zamanlar havanın en hırçın olduğu ve aynı zamanda uçakların en sıkıntılı olduğu zamandır. Geç gelip geç gittikleri olur çoğu zaman. Bazen bir uçuş iptal edilir. Hatta birkaç gün bir kente hiç uçulamaz. Aman anlayışlı olun. Hayatımızın ne kadar değerli olduğunu ve havayolları şirketlerinin bunu ne kadar çok önemsediğini sakın unutmayın.

Geçen hafta, Türk Hava Yolları (THY) ile Onur Air’e ait uçaklar, Tekirdağ üzerinde birbirlerine 7.5 deniz mili yani 13 kilometre 800 metre yaklaştı. Kazaların önleyicisi TCAS yani Trafik İkaz ve Çarpışma Kaçınma Sistemi, verdiği ikazlarla bir kere daha gündeme geldi. Peki, neydi bu TCAS?

Gökyüzünün uçsuz bucaksız maviliğinde aynı anda binlerce uçak, yüz binlerce yolcusuyla uçuyor. Hava Trafik Kontrol (ATC) merkezlerindeki kontrolörler, bu inanılmaz uçak trafiğini yönlendiriyor. Kimi zaman kontrol dışı yakınlaşmalar, karşılaşmalar meydana geliyor. İşte o an devreye TCAS yani Trafik İkaz ve Çarpışma Kaçınma Sistemi devreye giriyor. Olası facialar bu sistem sayesinde önceden pilotlara bildiriliyor.

TCAS, 1950’lerden itibaren havacılığın gündemine çarpışma kazalarıyla girdi. İlk geliştirilen TCAS I, sadece pilotları diğer uçakların yani trafiğin nerede bulunduğunu gösteriyordu. Bu sistem yeterli olmayınca ikinci nesil sistemlere yani TCAS II’ye geçildi. Sistem, uçakların pozisyonunun yanı sıra herhangi bir çarpışma riskinde dikey kaçınma manevrasını yani hangi uçağın alçalacağını veya tırmanacağını pilotlara bildiriyor. Avrupa’da 2005’ten bu yana ağırlığı 5 bin 700 kilogramın üzerinde veya 19’dan daha fazla yolcu taşıyan tüm uçaklarda TCAS II’nin 7. versiyonunun bulunması mecburi.

NASIL ÇALIŞIYOR

TCAS II, 80 mil yani 148 kilometre yarı çapındaki alanda uçakların 900 metre yukarısında veya altındaki tüm trafikleri takip ediyor. Uçak 22 kilometreden yakın ve 330 metre yukarı veya aşağıda ise TCAS II, mesafe ve kalan zamanla ilgili hesaplamalara başlıyor.

Diğer uçak 6.1 kilometreden yakın veya çarpışmaya 40 saniye kaldıysa, sistem pilotu sesli olarak uyarmaya başlıyor. Buraya Trafik İkaz Bölgesi adı veriliyor. TCAS II, diğer uçağın sistemi ile irtibata geçiyor. Uçaklardan biri pozisyonuna göre yükselmesi diğerinin de alçalması pilotların önündeki göstergede belirtiliyor.

İki uçak arasındaki mesafe 3.8 kilometre veya çarpışmaya 25 saniye kaldığında artık uçak kaçınma manevrası bölgesine giriyor. TCAS II sesli olarak pilota "alçal" veya "yüksel" komutlarını veriyor. Pilotların hemen bu komutları uygulamaları gerekiyor. Ancak sistem, uçağın kumandalarına müdahale etmiyor. Kaçınma hareketinin pilotlar tarafından yapılması gerekiyor.

KAZA DERS OLDU

Çarpışma riskinde pilotların ATC’yi dinlemeden TCAS’dan gelecek uyarıları dikkate alıyor. 2002’de Almanya’da meydana gelen kazada DHL’in Boeing 757 kargo uçağıyla Rus Bashkiran Havayolları’nın Tu-154’ü çarpışmıştı. TCAS uyarısına göre Rus uçağı yükselmesi gerekirken ATC’nin yanlış yönlendirmesiyle diğer uçak gibi alçalmış ve çarpışmayla 71 kişi hayatını kaybetmişti. Bu kazadan sonra çarpışma riskinde pilotların TCAS yönlendirmesini kesinlikle dikkate almaları gerektiği bir kere daha ortaya çıkmıştı.

Üçüncü nesil TCAS, Honeywell şirketi tarafından geliştiriliyor. Sistemde, pilotlara dikey hareketlerle beraber yatay yönlendirmeleri de yapılacak. Yani TCAS III, pilotA yükselerek sağa dön veya alçalarak sola dön gibi ikazlarda bulunabilecek.

İlk F-35’te dört Türk parçası uçtu

Türkiye’nin de alımına yeşil ışık yaktığı, geleceğin savaş uçağı F-35 Lightning II (Şimşek), ilk uçuşunu Türk şirketi Kale Kalıp’ın imal ettiği dört gövde ve kanat parçasıyla yaptı. Böylece ilk defa bir Türk şirketi uluslararası projede test uçağının ilk uçuşuna parça vermiş oldu. Özel alaşımlı alüminyumdan imal edilen parçaların ikisi gövdede, ikisi de kanatta bulunuyor.

Son yıllarda ileri teknoloji içeren havacılık yatırımlarıyla dikkat çeken Kale Kalıp, JSF olarak da bilinen geleceğin savaş uçağı F-35’te Türkiye’den parçası uçan ilk şirket oldu. Yıllık 56 milyon dolarlık F-35 uçaklarına parça üretmek üzere ana yüklenici Lockheed Martin ile anlaşma imzalayan Kale Kalıp, halen 50 kalem parça imalatı gerçekleştiriyor. Rakamın, nisanda yapılacak anlaşmayla 250’ye çıkartılması bekleniyor.

Türkiye, 2014’ten itibaren F-4 ve F-16’ların yerini almak üzere 116 adet F-35 alacak. Yaklaşık 11-12 milyar dolarlık projede Türk şirketleri imalattan pay alabilmek için pazarlıklarını sürdürüyor. Halen Kale Kalıp’ın yanı sıra TAI, TEI, Ayesaş ve Alp Havacılık yaklaşık 4.5 milyar dolarlık parça üretimi gerçekleştirecek. Rakamın 6 milyar doları aşması için Savunma Sanayii Müsteşarlığı çalışmalarını sürdürüyor.

787’NİN KUYRUĞU

Kale Kalıp, askeri projelerin yanı sıra sivil havacılık konusunda da çalışmalarını hızlandırdı. Şirket, Boeing’in yeni nesil yolcu uçağı 787’nin yatay stabilizelerindeki metal parçaların da imalatına başladı. İlk üretilen parçalar Boeing’e önümüzdeki günlerde gönderilecek. Bu parçalar, 2007 sonunda uçacak 787’ye takılacak. Toplam 87 milyon dolarlık imalat 2021’e kadar sürecek. Halen Kale Kalıp, 777 ve 737 uçaklarının parçalarını da üretiyor. 2014’e kadar sürecek projenin toplam değeri 60 milyon dolar.

Havacılık bölümünde 170 çalışana sahip şirket, önümüzdeki ay, Gebze’de serbest bölgede inşa edilen 25 bin metre karelik yeni binasına taşınacak. Bir yıl içinde yeni projelerle birlikte çalışan sayısının 300’e yükselmesi bekleniyor.

MİNİ PİLOTSUZ UÇAK

Kale Kalıp, parça imalatının yanı sıra Baykar Makine ile ortak Türkiye’nin ilk yerli mini İnsansız Hava Aracı (İHA) için test uçuşu ve mühendislik çalışmalarını sürdürüyor. Sözleşmesi SSM ile imzalanan projede teslimatlar önümüzdeki temmuzda başlayacak.

Kara Kuvvetleri’ne teslim edilecek 4.5 kilogramlık mini İHA’lar keşif amaçlı kullanılacak. "Bayrak" olarak adlandırılan pilotsuz uçak elden atılıyor. Saatte 48 kilometre hızla uçabilen Bayrak, çektiği görüntüleri yerde dizüstü bilgisayara iletiyor. Elektrik motorları sayesinde çok sessiz. Toplam 90 dakika uçan mini İHA, 15 kilometre menzilli. Gerektiğinde paraşüt sistemi ile istenilen yere inebiliyor. Tamamen Türk mühendisleri tarafından geliştirilen Bayrak’ın ağırlıklı olarak Güneydoğu’da kullanılması planlanıyor.

Kale Kalıp-Baykar Makine ortaklığındaki çalışmaların ikinci hedefi ise taktik İHA. Kanat açıklığı 5.5 metre olacak İHA, 35-40 kilogram silah veya yük taşıyacak. 3 bin metre yüksekliğe çıkabilecek. Taktik İHA için ihalenin önümüzdeki aylarda açılması planlanıyor. Her iki proje de uluslararası pazarda satış şansı bulunuyor. Tolga ÖZBEK

Bu nasıl müdürlük

Apronda deve kesimiyle gündeme gelen Uçak Bakım Başkanı Şükrü Can’ın bu göreve atanmasından önce THY’nin İngiltere Teknik Müdürü olduğu ortaya çıktı. Bu makamın Can’a başkanlık öncesinde geçiş için özel hazırlandığı öğrenildi. Normalde THY’nin dış ülkelerde "teknik müdürlük" makamı bulunmuyor. Sadece sık sık uçulan noktalarda uçağın bakımının yapılması amacıyla teknisyen görevlendiriliyor.

Milas-Bodrum gecikiyor

Yap-işlet-devret yöntemiyle yenilenmesi planlanan Milas-Bodrum Havalimanı Dış Hatlar Terminali’nde inşaat hálá başlamadı. Yeni terminal gelecek yıl yaza yetişemeyecek. Böylece sezon kaybedilecek. Toplam sekiz şirketin girdiği Milas-Bodrum Havalimanı Yeni Dış Hatlar Terminali ihalesini Teknotes/Aerodrom Beograde 45 aylık işletim süresi ile kazanmıştı.

Tavuk yok makarna verelim

Türk Hava Yolları’nın TK1685 sefer sayılı uçağı ile Ankara-Köln arasında uçtum. Ekonomi sınıfında 12. sırada oturuyordum. Yemek servisi oturduğum sıraya geldiğinde kabin memurları tavuk yemeğinin bittiğini, tek seçeneğin makarna olduğunu söylediler. Mecburen makarna yemek zorunda kaldım. Şikayet formunu doldurarak kabin amirine teslim ettim.

THY Müşteri İlişkileri’nden gelen cevap beni tatmin etmedi. Toplam 165 koltuklu uçağa sadece 60 porsiyon tavuk, 105 porsiyon da makarna yüklenildiği mektupta belirtilmişti. Acaba THY, ikramı makarna ağırlıklı yapıp maliyetlerini mi kısıyor? Mine BEŞORAK

Yolcu hattı

Fax: 0 212 677 03 64

cockpit@hurriyet.com.tr

Türk Hava Yolları Teknik A.Ş., geçtiğimiz hafta RJ uçaklarına kanlı bir veda düzenledi. Tam da Star Alliance için tarihi bir adım atışının ertesinde. Türk Hava Yolları Genel Müdürü Doç. Dr. Temel Kotil’in şirketin imajını dünya çapında bir yerlere taşımak için çılgıncasına çaba harcadığı bir dönemde. THY’nin dünya devi havayolları arasında hızla tırmanışı için binlerce personelin delicesine çalıştığı bir zamanda... Basın Müşaviri Ali Genç’in imaja gölge düşmesin diye her gün bir yayın kuruluşuna koşup nefes nefese kaldığı bir günde...

Atatürk Havalimanın B Kapısı’ndaki manzara en az "New York Çeteleri" filmindeki kadar vahşi bir görüntü sergiliyordu. Bir deve, dini kurallarımız da hiçe sayılarak neredeyse darağacına götürülmüştü...

Bu olayın kahramanı THY Teknik A.Ş. Uçak Bakım Başkanı Şükrü Can idi. Bakınız Şükrü Can kim?

İTÜ Uçak Mühendisliği Fakültesi’nden 1983’te mezun oldu. THY’de çalışmaya 1987’de başladı. Kombassan Holding, Air Alfa adlı şirketi satın alınca 1996 yılında THY’den ayrılıp bu şirkete genel müdür oldu. Air Alfa batıp uçuşları durunca yurtdışına yerleşti. Amerikan Finova Capital gibi uçak kiralama şirketlerinin teknik temsilcisi olarak görev yaptı. 2002 yılında Airbus’ın Hamburg tesislerinde A340-600 uçaklarının kabin sistemlerinin yapımında koordinatör olarak çalıştı. Daha sonra İsviçre merkezli iş jeti bakım hizmetleri veren Jet Aviation’da Boeing Business Jet ve 747 VIP uçaklarının proje koordinatörlüğü görevinde bulundu. THY’ye dönmeden önceki son görevi ise İngiltere Merkezli Gamet şirketinde Teknik Servis ve Proje Müdürlüğü’ydü. Şimdi ise kızakta.

Buyurun, böyle bir adam kalkıyor B Kapısı’nda kanlı bir katliamın yaşanmasına izin veriyor. Teknisyenler ellerinde kanlı deve parçaları ile fotoğraflar çektiriyorlar. Gülüyorlar. Gidecek RJ uçağının sevincini yaşıyorlar.

İMALATI BİTTİ

Gelin bir de RJ uçaklarına bakalım. Bu uçakların bugün imalatı yok. Yani yeterince başarılı olamadığı için imalatı durduruldu. Ama halen uçan Saab ve benzeri birçok uçağın fabrikalarının kapanması gibi bir şey bu. Uçaklar, Alman Lufthansa, British Airways, Air France, Swiss gibi çok havayolunda kullanılıyor.

Türkiye’de ikisi 100, biri 70 modeli uçak kaza yaptı. RJ100’lerden biri Diyarbakır’da düştü ve yolcular yanarak can verdi. Üç kazanın da nedeni neredeyse yüzde 99 ile pilotaj hatasıydı. Yani meydan yapısal bozuklukları, meteorolojik şartlar falan bu üç kazada devede kulak gibiydi. Başlangıçta bu uçakların LF 507 motorlarında bir sorun çıktı ama modifiye edilerek sorun çözüldü. Yani birçok ünlü marka uçak gibi sorunları vardı. Ama bu lanetlemek için yeterli değildi. Şimdi gittiler ve başka havayollarında uçmaya devam edecekler. Sanırım toplam 14 adet olan RJ uçakları başta o zamanki Bodrum Imsık Havaalanı gibi zorlu noktalara da başarılı seferler yaptılar. Uçakların hatası kadar THY’nin işletme ve maliyet-hesap hataları da çıktı. Belki başa baş bir helalleşme yeterliydi. Ama üstüne bir deve katliamı düzenlendi. Üstelik okumuş etmiş, aklı başında, kariyerini kanıtlamış bir adam tarafından. Teknisyenler ya da kasaplar B Kapısı’ndan aprona geçmişler ve ellerinde kanlı etlerle kutlama yapıyorlardı. "New York Çeteleri" filmindekinden neredeyse daha fazla kan dökülmüştü. Bir kurban kesilmesi gerekiyorsa, bu kurallara uygun yapılır ve belki bir parça kan uçağa sürülür, gideceği ülkelerde taşıyacağı insanlara mutlu yolculuklar sunması dilenebilirdi. Bunun için dua da edilebilirdi...

HİÇ YAKIŞMADI

Böyle bir veda; hayatlarını uçaklar için geçiren ve bundan ekmek yiyen insanlara hiç yakışmadı. Bence dinimiz adına da bir suç işlendi. Zavallı deve kanlar içinde teşhir edilerek hayata vedayı hak edecek ne yapmıştı acaba? Uçakların devede kulak kadar suçlu oluşuna neden devenin tamamı kurban edilmişti...

Tam da THY’nin bir dünya şirketi olarak Star Alliance için başlangıç imzasını attığı bir haftanın uzantısında... Tam da 21 havayolu şirketinin CEO’sunun ziyaret ettiği İstanbul’da, THY için birinden şık sözler söylediği bir haftanın sonunda...

Bence Kurban Bayramlarımızın güzelliğine leke düşüren, kurallara uymayan kesimlerle yaratılan katliamlara bu yıl THY Teknik A.Ş. öncülük etti. Örnek oldu. Tam da imajının binlerce feet üzerine çıktığı bir dönemde o deveyi değil, aslında kendi başarısını kesti, bıçakladı, kanlar içinde bıraktı.

Tebrikler, çok tebrikler...

HANGİ MODELLERİ VAR

RJ serisi uçakların tarihi 1973’e kadar gidiyor. O zamanki adıyla Hawker Siddeley şirketi, bölgesel yolcu uçağı yapmak üzere karar aldı. Finansal sorunlar ancak 1978’de aşıldı ve tasarım başladı. Şirketin adının British Aerospace olarak değişmesiyle proje BAe146 olarak adlandırıldı.

İkinci jenerasyonda uçağın adı "RJ" olarak değiştirildi. Üçüncü nesil RJX olarak adlandırıldı. Ancak 11 Eylül sonrasında ekonomik kriz nedeniyle proje iptal edildi. Halen BAE Systems olarak faaliyetlerini sürdüren fabrika binası, askeri Nimrod uçaklarının modernizasyonu ve mevcut RJ uçaklarının bakımları için kullanılıyor.

BAe146: İlk uçuşunu 1981’de yaptı. Hizmete 1983’te girdi. İlk siparişler askeri amaçlı kullanılmak üzere İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri tarafından verildi. Yolcu modelinin kapasitesi 70-82 koltuk arasında değişiyor. Toplam 222 adet imal edildi.

RJ70: 79 koltuklu uçaktan sadece 12 adet üretildi. Dördü THY tarafından kullanıldı.

RJ85: RJ serisinin 87 adetle en çok tutulan modeli oldu. Yolcu kapasitesi 85 olarak tasarlanmıştı.

RJ100: Toplam 71 adet imal edildi. THY 10 uçakla en önemli kullanıcılardan biriydi.

RJX: Projede biri RJX-85 ikisi de RJX-100 üç uçak imal edildi. Test aşamasındayken 11 Eylül nedeniyle sipariş veren şirketler anlaşmalarını iptal etti. Yeni motorlara sahip uçakla ilgili çalışmalar 2002’de durduruldu.Ê

Travolta’nın terminal evi

Ünlü aktör John Travolta’nın ABD’de Kaliforniya’daki havalimanı içindeki özel evi, Breitling saatlerinin hazırladığı 2007 takvimine konu oldu. Pistin kenarında bulunan özel malikanenin tasarımı da terminal ve uçuş kulesinden esinlenerek yapıldı. Evin önünde ise Travolta’nın bizzat kendi uçtuğu Gulfstream 2 ve Boeing 707 uçakları bulunuyor. Aynı zamanda profesyonel bir pilot olan Travolta’nın farklı uçak tiplerinde toplam 7 bin 500 saat uçuşu bulunuyor. Ünlü aktörün en sevdiği uçak ise 10 yaşındayken ilk defa uçtuğu ve pilot olmaya karar verdiği Boeing 707.

Şimdi uçun

Star Alliance için THY ilk imzayı Alman Lufthansa Havayolları ile attı. 25 Mart’ta başlayacak 2007 yaz sezonunda THY, Lufthansa’nın 100 uçuş noktasıyla birlikte yolcularına 231 şehre bağlantı sunacak.

THY, pist bakımı nedeniyle ara verdiği Sivas uçuşlarına yeniden başladı. Seferler haftada üç gün yapılıyor.

British Airways, New York, Boston, Miami, Dallas’a 329, Los Angeles, Seattle’a 349 Euro’dan başlayan fiyatlarla uçuyor. Ekonomi sınıfı, gidiş-dönüş fiyatlara vergiler dahil değil.

KLM’den 31 Aralık’a kadar bilet alanlar, ekonomi sınıfı, gidiş-dönüş, vergiler hariç New York’a 289, Boston’a 317, Philadelphia’ya da 349 Euro’dan başlayan fiyatlarla uçabilecek.

Yerim satılmış

THY ile Bodrum’dan İstanbul aktarmalı Stuttgart’a gitmek üzere uçakta yerimi aldım. 1 saat 15 dakika rötarla kalktık. Görevliler bana bir sorun olmayacağını, Stuttgart uçağına yetişeceğimi söylediler. İstanbul’da işlemlerimi yaptırıp uçakta yerime oturduktan sonra el bagajımla inmem söylendi. Görevli beklememi istedi, bu sırada uçak kalktı. Bana uçak kalktıktan sonra yerimin satıldığını söyledi. Şok geçirdim. Bir otele götürüldüm. Ertesi gün Stuttgart’a gidebildim. Bu nasıl bir anlayış?

F.B./ALMANYA

Yolcu hattı

Fax: 0 212 677 03 64

cockpit@hurriyet.com.tr

Yapılan araştırmalar, yolcuların özellikle kısa uçuşlarda zamanında kalkışa büyük önem verdiğini ortaya koyuyor. Bu durum, Türkiye’ye de özellikle iç hatlarda yansıyor. Şirketler, zamanında kalkış hesaplamalarını Uluslararası Havayolu Taşımacıları Birliği IATA’nın verilerine göre hazırlıyor. Eğer uçak kalkış yani kapı kapatma saatini 15 dakikadan fazla geçerse rötarlı kabul ediliyor.

NELER YAPILIYOR

Havayolları, zamanında kalkış için büyük çaba harcıyor. Aksayan uçuşlar tüm tarifeyi alt-üst ediyor. Yolcu memnuniyeti düşüyor. Şirketler, yer hizmetleri ve havalimanı işletmeleriyle görüşerek sorunların üzerine gidiyor.

THY geçen mart ayında "Eksi 5 dakika" uygulaması başlattı. Amaç uçağın kapısını kalkıştan 5 dakika önce kapatabilmek. THY’nin Yer İşletmeden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Bilal Ekşi’nin verdiği bilgiyi göre İstanbul Atatürk Havalimanı dışındaki meydanlarda bu hedefi tuttu. Hedef halen yüzde 60 uygulanabilen eksi 5 dakikayı, 2007’de yüzde 80’e çıkartmak.

BAVUL GÖSTERME BİTİYOR

THY’nin bir başka projesi ise iç hatlarda bavul göstermeyi ortadan kaldırmak. Back-Manager olarak adlandırılan sistemle biniş kartını veren yolcunun bilgisi yüklemedeki görevliye sinyalle geliyor ve bavulu uçağa yükleniyor. Böylece yolcu uçağa binmeden önce bagajını göstermek zorunda kalmıyor. Halen İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Trabzon, Bodrum ve Dalaman’da uygulanan sistem 2007’de tüm meydanlarda kullanılabilecek.

Onur Air ise uçak açığa park ettiğinde yolcuları taşıyan otobüs sayısını artırıyor. Bu sayede en az 5-6 dakika kazanılıyor. Atlasjet, otomatik check-in makineleri sayesinde terminaldeki vakit kaybını azaltıyor. Önümüzdeki günlerde cep telefonundan check-in başlayacak.

Pegasus, Atatürk Havalimanı’na göre daha sakin Sabiha Gökçen Havalimanı’ndan uçuyor. Yolcularından uçağın daha hızlı hazırlanması için inerken kemerleri koltuk üzerinde çapraz bırakılmasını istiyor. SunExpress ise iç hatta uçaklarını yerde 30 dakika içinde yeniden kalkışa hazırlıyor.

ALTYAPI SORUNLU

Türkiye’deki gecikmelerde altyapı problemleri, havalimanlarının hızlı büyümeyi kaldıramaması gibi sorunlar etkili oluyor. Atatürk Havalimanı’nda uçak, zamanında inse de bazen park yeri için 30-40 dakika bekliyor. Halen Atatürk Havalimanı’nda hurdaya çıkmış veya hacizli 40’a yakın uçak var. Bunlardan uçabilecek durumdakilerin Çorlu, Bursa Yenişehir gibi havalimanlarına götürülerek yer açılması planlanıyor. Park sorunu aynı anda uçakların geldiği Anadolu’daki birçok havaalanı için de geçerli. Son yıllarda pist konusunda iyileştirme yapılsa da birçok havaalanında taksi yolu, terminal binaları standartların altında. Yatırımların bu yöne kaydırılması gerekiyor. Yoğun dönemlerde eksik polis memuru veya güvenlik görevlisi sayısı da kapılardaki sıraları uzatıyor.

UÇAKLAR NEDEN GECİKİYOR

Dünya ortalamalarına göre havayolu şirketleri her 100 uçuşun 73’ünü zamanında, kalanı da rötarlı yapıyor.

Hava Trafiği: Her 100 uçuştan 9’u, hava trafiğindeki sıkışma, uçak indiğinde havalimanında yeterli park yeri olmaması nedeniyle gecikiyor.

Geç Gelme: Uçağın seferden geç gelmesi yani bağlantılı yolcuların beklenmesi, uçuş ekiplerinin bir önceki seferden geç gelmeleri gibi faktörler her 100 uçuştan 8’ini rötara sokuyor.

Havayolunun rötarı: Teknik sorunlar, ikramın veya yakıtın geç gelmesi, idari aksaklıklar her 100 uçuşun 6’sını geciktiriyor.

Diğer nedenler: Bunlar arasında iptal edilen uçuşlar (yüzde 2), olumsuz hava şartları (yüzde 1), güvenlik kontrolündeki sıralar (yüzde 1) yer alıyor. Tolga ÖZBEK

Büyük uçak yarışı kızıştı

Jumbo Jet’in yeni nesil yolcu modeli 747-8’e ilk siparişin Alman Lufthansa Havayolları’ndan gelmesi, imalatçılar arasında büyük uçak savaşını kızıştırdı. Lufthansa’nın CEO’su Wolfgang Mayrhuber, Jumbo siparişini 555 koltuklu A380’in altına 467 yolcu taşıyabilen ara uçağa ihtiyaçları olduğu için verdiklerini söyledi.

Lufthansa’nın 5.5 milyar dolarlık 20 adetlik 747-8 alımıyla birlikte Airbus’a verdiği 7 adet A340-600 siparişi ise "sus payı" olarak değerlendirildi. Lufthansa’dan sonra British Airways ve Cathay Pacific’in de 747-8 siparişi vermesi bekleniyor. A380’in en büyük müşterisi olan Emirates de 747-8’in yolcu modeliyle ilgileniyor. Şirket geçtiğimiz yaz 747-8’in kargo modeline sipariş vermişti.

Boeing, uzun yıllar A380’e rakip çıkartmayacağını açıklamıştı. A380’in siparişlerini artırmasıyla birlikte geçen yıl 787’nin kanat ve motorlarına sahip yeni nesil 747-8 için düğmeye basıldı. Kargo modeline 49 sipariş alan Boeing, yeni Jumbo’nun teslimatlarına 2010’da başlayacak.

GÖKYÜZÜNÜN İKİ DEVİ

Yolcu kapasitesi:467555

Gövde Uzunluğu (metre):76.472.7

Kanat Açıklığı (metre):68.579.8

Menzili (km):14.81615.000

Maksimum Ağırlık (ton):439.9560

Fiyatı (milyon dolar):272.5295.6

Thunderbirds Türkiye’ye geliyor

Amerikan Hava Kuvvetleri’nin akrobasi ekibi "Thunderbirds", 30 Haziran 2007’de gösteri yapmak üzere Ankara’ya geliyor. Avrupa gösteri programına Türkiye’yi de dahil eden Thunderbirds, gösterisini Ankara yakınlarındaki Akıncı Hava Üssü’nde gerçekleştirecek. F-16’larla 20 yıldır uçan Thunderbirds ekibi altı uçakla gösteri yapıyor. Ekibinin uçucuları arasında bir yıldır kadın pilot Yüzbaşı Nicole Malachowski de bulunuyor.

Dispatcherler dernek kurdu

Havayollarında görev yapan 150 Uçuş Harekat Uzmanı yani dispatcher, birleşerek dernek kurdu. Çağatay Uysal başkanlığındaki geçici yönetim, Coşkun Koşal (2. başkan), Recep Özer Yıldırım (muhasip), ile üyeler Coşkun Canlıoğlu, Mehmet Çiçek, Demirhan Göcen, ile Talat Ali Başer’den oluşuyor. Dernek, ocak ayındaki genel kuruluyla kalıcı yönetimini kuracak.

Aralık fırsatları

KLM, ekonomi sınıfı, vergiler hariç, gidiş-dönüş New York JFK veya Newark Havalimanı’na, Chicago, Atlanta ve Montreal’e 299, San Francisco’ya 319, Vancouver’a da 359 Euro’dan başlayan fiyatlarla uçuyor. Biletlerin 31 Aralık’a kadar alınması gerekiyor.

Alitalia, 31 Aralık’a kadar bilet alan yolcularını ekonomi sınıfı, vergiler hariç, gidiş-dönüş 299 Euro’dan başlayan fiyatlarla New York ve Chicago’ya uçuruyor.

Pegasus, 20 Aralık’tan itibaren İstanbul-Stuttgart tarifeli seferlerine başlıyor. Çarşamba ve cuma günleri gerçekleştirilecek uçuşta bilet fiyatları vergiler hariç 44 Euro’dan başlıyor.

A340’larda hac operasyonu

Türk Hava Yolları ilk defa hac uçuşlarında kullandığı uzun menzilli Airbus A340 uçaklarının koltuk kapasitelerini 271’den 337’ye çıkarttı. Business class koltukları sökülen uçak tek sınıflı hale getirildi. İlk iki uçak bu şekilde şubat ayına kadar hizmet verdikten sonra kabinleri yenilenecek.

Hasarlı bagaj

Türk Hava Yolları ile 26 Ekim’de Barcelona’dan İstanbul’a uçtum. Atatürk Havalimanı’nda bagajımı aldığımda çantamın ciddi derecede hasarlandığını gördüm. Hemen rapor tutturdum. Yaklaşık bir buçuk aylık sürede Kayıp/Hasar Gören Eşya Bölümü’nden herhangi bir cevap alamadım.

Aslı Menemlioğlu İSTANBUL

Yolcu hattı

Fax: 0 212 677 03 64

cockpit@hurriyet.com.tr

Eski ajan Alexander Litvinenko’yu zehirleyen Polonyum 210 radyoaktif maddesinin izlerinin uçaklarda çıkması, yolcu avı başlattı. Yapılan araştırmada radyoaktif maddelerinin kalıntılarına İngiliz Havayolları British Airways’e (BA) ait iki Boeing 767’de ve İngiliz BMI Şirketine kiralanmış Rus Transaero Havayolları’na ait bir Boeing 737 uçağında rastlantı. Bu uçakların aralarında İstanbul’un da bulunduğu 9 Avrupa kentine yaklaşık bir ayda 33 bin yolcu taşıdığı tespit edildi. Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK), bu uçuşlara katılan Türk yolcuların test yaptırmak amacıyla İstanbul ve Ankara’daki merkezlerine başvurmasını istendi. İlk ölçümlerde uçakların kabininde çok az miktarda radyoaktif maddeye rastlandı. İnsan sağlığına zarar vermeyecek orandaki radyoaktif maddenin temizliği için hemen harekete geçildi.

TEMİZLİK BAŞLADI

Radyoaktif madde temizliğine ’dekontaminasyon’ deniliyor. Maddenin özelliğine göre temizlikte su veya kimyasal maddeler kullanıyor. Veya aşındırma gibi farklı metotlara başvuruluyor. Kabindeki Polonyum 210’un, Litvinenko’yu zehirlemek amacıyla bu maddeyi taşıyan veya onunla temas eden kişilerce uçağa getirildiği tahmin ediliyor. Polonyum 210’un temizliği diğer radyoaktiflere oranla daha basit.

Risk almak istemeyen BA, maddenin tespit edildiği iki uçaktaki döşeme ve koltukları sökecek. Uçak tamamen radyoaktif madde kalıntılarından arındırılacak ve yeni döşeme ve koltuk takılacak. Çalışmaların tamamlanmasından ve riskin sıfırlanmasının ardından uçaklar sefere verilecek.

Uzmanlar, Polonyum 210’un ancak ağız yoluyla vücuda girdiğinde etkili olduğunu belirti. Normalde maddeye elle temas edilmesi durumunda, Polonyum 210 suyla yıkanarak etkisiz hale getiriliyor. TAEK Radyasyon Güvenliği Başkanı İsmail Hakkı Arıkan, test yaptırmak isteyenlerin İstanbul’da Çekmece, Ankara’da Sarayköy Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüklerine başvurmasını istiyor. Buradaki ter ve idrar testleri ücretsiz gerçekleştirilecek.

Uçaklarda metal yapıdaki kılcal çatlakların tespiti için yapılan röntgen çekimlerinde de radyasyon oluşuyor. Ancak bu etki anlık. Bu nedenle gövde ve kanatlara röntgen çekilirken uçağın etrafına güvenlik önlemi alınıyor. Örneğin Türk Hava Yolları Teknik’te röntgen çekimleri personelin en az olduğu gece vardiyası sırasında yapılıyor. Tolga ÖZBEK

THY’den Papa’ya bayrak jesti

Türk Hava Yolları, Papa’nın hem İzmir-İstanbul, hem de İstanbul-Roma seferlerinde jest yaparak uçağın kokpitine Türk ve Vatikan bayraklarını astı. Pilotlar uçak inişini tamamladıktan sonra taksi sırasında yanda bulunan kokpit camını açtı. Özel klipsli Türk ve Vatikan bayrakları buraya asıldı. Kalkış öncesinde bayraklar klipsleriyle çıkartıldı ve kokpit camları kapatıldı. Bayrak takılmasının protokol kurallarına göre Dışişleri Bakanlığı'nca talep edildiği öğrenildi.

Bu uçuşlar sırasında THY’nin özel turkuvaz boyamaya sahip Boeing 737-800 tipi "Bodrum" uçağı kullanıldı. THY’nin tüm dünya medyasında yer alan bu uçağı, aynı zamanda filoya katılan 100’üncü uçak olma özelliği taşıyor.

Heliport yok

Türkiye’nin ve özellikle büyük kent İstanbul’un ciddi bir sorunu var. Koca kentte yeterince ve planlı yapılmış helikopter pisti yok. Heliport adı verilen özel standarttaki bu iniş pistlerin bulunmaması nedeniyle kentte her tür felakette acil kurtarma önemli bir sorun olarak karşımıza çıkıyor.

Başta İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin hemen kentin nerelerinde heliport yapılması belirleyip bunları inşa etmek üzere harekete geçmesi gerekiyor. Çok maliyetli olmayan ama başlangıçta gece iniş kalkışlar için de ışıklandırmalı yapılması gereken heliportlar, binlerce insanın hayatını kurtarabilir. Trafik kazalarından, deprem ve yangın gibi bütün olaylarda heliportlar giderek artan helikopter filosunun daha rahat hareket etmesini sağlayacaktır. TEM otoyolu kenarlarından, sahil yoluna ve kentin uzak yakın tüm köşelerine birer heliport yapılması gerekiyor.

KURALLAR YENİLENMELİ

Heliportlar hem hava ulaşımı hem de acil olaylarda giderek yoğun kullanılmaya başlanacaktır. Kuşkusuz heliportlarla birlikte helikopter uçuşları içinde Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün kurallarını iyi bir biçimde koyarak uygulamaya başlaması gerekiyor. Artık helikopterlerin gece uçuşlarına izin verilmesinden, ambulans helikopterlerin uçuş planını fakslar fakslamaz hareketlerine izin verilmesine kadar bir dizi önlemin Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından alınması gerekir.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi ki, son zamanlarda helikopter kullanımına başlayan bu kurum, belki şehrin birkaç büyük merkezinde özel hangarlı merkezler kurarak bunları işletmecilere kiraya da verebilir. Belki bu merkezler Orman Genel Müdürlüğü, hava ambulans şirketleri, belediyeler gibi ortak bir çalışmayla oluşturulabilir. Yine helikopter bakım merkezi de buralarda kurulabilir.

PAZAR BÜYÜYOR

Kentin havadan günlük kontrolünden tutun da acil olaylara kadar her şartta helikopterlerin önemi giderek artıyor. Dünya helikopter pazarında öyle bir patlama oldu ki yeni ya da kullanılmış bir helikopter alınmak istendiğinde 2008-2009 yıllarına ulaşan kuyruklar oluşuyor. Yani sıraya girip çok sonra helikopteri alabiliyorsunuz.

Helikopter hava taşımacılığından, ambulansa, yangın söndürmeden trafik kazalarında hayat kurtarmaya kadar geniş bir alanda büyük kentlerin hayatına çoktan girdi. Ama İstanbul hálá bürokrasinin kuralları koymasını bekliyor. Onun ağır, hantal yapısı içinde gelişmek için yatırımcıları canından bezdiriyor.

NEREYE BAŞVURACAKLAR?

Bu uçuşlara katılan yolcuların İstanbul’da Çekmece (0 212 548 22 23), Ankara’da da Sarayköy (0 312 815 43 05) Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlükleri’ne başvurmaları gerekiyor. Ücretsiz testlerde yolcuların ter ve idrar örnekleri kontrol edilecek. Bu uçuşlara katılan yolcular daha fazla bilgi için BA’nın İngiltere’deki 00 44 191 211 3690 no’lu telefonunu arayabilir veya www.ba.com internet sitesinden gelişmeleri takip edebilir.

ŞÜPHELİ UÇUŞLAR

British Airways’in 27 Ekim, 2, 3, 17, 18, 19, 20, 21, 22 ve 23 Kasım’daki BA676 sefer sayılı Londra-İstanbul ve BA677 sefer sayılı İstanbul-Londra uçuşlarına katılan yolcuların radyoaktif madde testi yapması isteniyor.

Aralık fırsatları

Polonya Havayolları LOT, İstanbul çıkışlı Varşova aktarmalı Paris, Londra, Stockholm ve Oslo’ya ekonomi sınıfı, gidiş-dönüş, vergiler hariç 139 Euro’dan başlayan fiyatlarla uçuyor.

Koltuklar bozuk

Türk Hava Yolları’nın yeni aldığı Airbus A330 uçaklarıyla son bir ay içinde üç uçuş gerçekleştirdim. Business class’taki bu uçuşlar sırasında çeşitli koltuk arızalarının oluştuğunu fark ettim. A330’lar çok yeni. Bu kadar kısa sürede yatmayan koltuk, çalışmayan ekranlar gibi arızalarla karşılaşılması normal mi?

T.Y./İSTANBUL

A350’de maliyet 12 milyar dolar

Airbus’ın Amerikalı imalatçı Boeing’in çok satan modeli 787’ye karşı geliştireceğini açıkladığı A350 uçağı 12 milyar dolara mal olacak. Çift motorlu, uzun menzilli uçak için çalışmalarını sürdüren Avrupalı imalatçı, 12 milyar dolarlık yatırımın finansmanı için büyük çaba harcıyor. Airbus, pazar payını kaybetmemek için projeye büyük istek gösterirken, şirketin ana ortağı EADS Yönetim Kurulu A350’ye yeşil ışık yaktı.

A350’nin kanat ve gövdesi baştan tasarlanacak. Bu konuda 787’den daha yeni teknolojiler geliştirerek uçakta kullanmaya karar veren Airbus tüm gövdeyi kompozit malzemeden yapacak. Ancak 787’de farklı olarak kompozit malzeme tek parça değil, birbirine paneller halinde monte edilerek kullanılacak.

İlk uçuşunu 2009’da gerçekleştirmesi planlanan uçağın hizmete girişi ise 2011 olarak planlanıyor. Airbus, A350 ile 3 bin 500 uçaklık pazarın en az yarısını almayı planlıyor.

Türk Hava Yolları (THY), dünyaya açılmada çok önemli bir dönemeçten geçiyor. Dünya havayolu pazarının yüzde 25’ini kontrol eden Star Alliance ittifakına giriş için ön anlaşma imzalayacak THY, tek biletle yolcularına 152 ülkede tam 842 noktaya uçma imkanı sunacak.

Havayolları, pazar paylarını artırmak için ittifaklar kuruyor. Ulaşamadıkları veya girdiklerinde yeterli yolcu bulamayacakları bölgede güçlü olanlarla birlik oluşturuyor. Bugün dünyada üç büyük havayolu ittifakı pazarın yaklaşık yüzde 70’ini kontrol ediyor. İttifaklarda havayolları uçak, yakıt, ikram alımlarında ortak hareket ediyor. Pazarlıkların birlikte yapılması büyük bir avantaj sağlıyor, maliyetleri düşürüyor.

YOLCUYA AVANTAJ

THY’nin 9 Aralık’tan sonra tam üyelik için önünde pazarlıklarla geçecek 12 ila 18 aylık sürece giriyor. THY, bu dönem içinde Lufthansa, United Airlines, Singapur gibi havayollarının başını çektiği tüm üyelerle ortak bir tarife oluşturacak. Uçuşlar birbirine uyumlu hale getirilecek. En önemli ve en uzun çalışma ise bilgi işlem alt yapısında yapılacak. THY’nin tüm rezervasyon ve satışla ilgili alt yapısı Star Alliance ile birlikte çalışacak.

Bunun anlamı şu: Bir yolcu Kars’tan yola çıkıp tek biletle Güney Amerika’nın en uç noktasına kadar sorunsuzca aktarma yapıp uçabilecek. Başına bir sorun geldiğinde muhatabı tek bir havayolu olacak. Şirketler ortak uçuş anlaşması yaptığı için yolcular avantajlı fiyatlardan bilet alacak.

Normalde başka havayollarına kaymak yerine yolcular Star Alliance’ı tercih edecek. Bu açıdan THY’nin taşıdığı yolcu sayısını hızla artıracak. Doluluk oranlarını yükseltecek.

Türkiye’den çıkışların yanı sıra yurtdışından gelen yolcular, THY’nin bölgedeki etkin ağı sayesinde Ortadoğu, Orta Asya ve Kuzey Afrika’daki noktalara havalimanlarında vakit kaybetmeden aktarmalı uçuşlarla ulaşabilecek. Böylece THY başka havayolu adına bilet kesip komisyon alabilecek, gelirini artıracak.

Star Alliance üyesi havayollarıyla uçan özel yolcu programının üyeleri yaptıkları uçuş karşılığında biriktirdikleri millerle üye havayollarında ücretsiz bilet veya bir üst sınıfa (business-first class) yükseltebilecek. İsteyen yolcular, Star Alliance’ın alışveriş kataloglarından milleri karşılığında alışveriş yapabilecek. Havalimanlarında ise yolcular Star Alliance üyelerinin kullandıkları özel yolcu salonlarından yararlanacak.

Tolga ÖZBEK

TAI, Pakistan F-16’larını modernize edecek

Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TAI), Pakistan Hava Kuvvetleri’nin F-16 uçaklarını modernize etmek üzere iyi niyet anlaşması imzaladı. Önümüzdeki yıl içinde sonuçlandırılması beklenen proje ile TAI, sayıları 25-35 arasında değişen Pakistan F-16’larına Türkiye’de yarı ömür ve avionik yenileştirmesi gerçekleştirecek. Projenin mali boyutunun yaklaşık 40-50 milyon dolar civarında olması bekleniyor. Halen Ürdün’ün F-16’ları TAI tarafından modernize ediliyor.

İMALAT HATTI

Diğer taraftan TAI, 30 adet alınacak F-16 uçağı için imalat hattını tekrar harekete geçirmek üzere Lockheed Martin şirketiyle görüşmelerini sürdürüyor. Ek 200 kişilik istihdam sağlayacak projeyle TAI özellikle işçilik maliyetlerini aşağı çekmek istiyor.

Air Race’te zafer Kirby’nin

Bu sezon İstanbul ayağıyla büyük ilgi çeken Air Race’te zafer 38 puanla Amerikalı pilot Kirby Chambliss’in oldu. Avustralya’nın Perth kentinde düzenlenen sezonun son ayağında Kirby Chambliss, puanlarını riske atmayarak üçüncülükle yetindi. Perth yarışını Air Race’in mucidi Macar Pilot Peter Besenyei kazanırken ikinciliği ise İngiliz pilot Paul Bonhomme aldı.

Gelecek yıl sezon Mart ayında Abu Dabi yarışıyla başlayacak. Toplam 12 yarışta pilotlar saatte 400 kilometreye ulaşan süratleriyle zorlu parkurda en hızlı olabilmek için yarışacak. Henüz yarış programı kesinleşmezken adaylar arasında İstanbul’un yüksek şansı bulunuyor.

Pilotlara özel eğitim yazılımı

Yazılımı Kaptan Pilot Ergin Erdin tarafından yapılan özel bilgisayar programı sayesinde artık havayolu pilotları uçuşlarına ara vermeden periyodik eğitimlerini bilgisayar başında yapabilecek. Kendi isimleriyle internet bağlantısı olan her yerden programa girebilecek pilotların aldıkları dersler ve girdikleri sınavlar, havayolları ve havacılık otoriteleri tarafından aynı anda takip edilebilecek.

Pilotların uçuş emniyeti, düşük görüş şartları, ETOPS, RVSM, ilk yardım gibi 10 ayrı dersi 6, 12 ve 24 ayda bir görmek ve sınav olmak mecburiyetlerinin bulunduğunu belirten Kaptan Pilot Erdin, "Yazılım sayesinde pilotlar yılda en az 4-5 iş günü kaybetmeden derslerini evde görüyor. İsterlerse sınavları da bilgisayar başında yapılabiliyor. Bu hem havayolu hem de pilotlar için ciddi zaman tasarrufu ve esneklik sağlıyor" diye konuştu.

Dünyaca ünlü uçuş eğitim merkezi Flight Safety’nin kendisiyle resmen iş birliği yaptığını belirten Kaptan Pilot Erdin, yabancı havayollarının da programa ilgi gösterdiğini söyledi. Pilotlar, programda dersleri animasyon ve grafikler eşliğinde İngilizce veya Türkçe takip edebiliyorlar.

Sıcak yemek kutuda

Avusturya Havayolları, 65 dakikadan iki buçuk saate kadar tüm uçuşlarında karton kutuda sıcak yemek servisine başladı. Fırında ısıtılan özel kutularda Avusturya’nın en ünlü aşçılarından Alfred Ötsch tarafından hazırlanan mönüler sunuluyor. Kutularda sabah kahvaltı, öğlen ve akşam sıcak yemek veriliyor.

Atlasjet’e ödül

Atlasjet, Skal International tarafından üst üste ikinci kez yılın havayolu şirketi seçildi. Turizm sektöründe dünyadaki kalite çıtasını yükseltmeyi amaçlayan ödülü Atlasjet’in CEO’su Tuncay Doğaner, Skal İstanbul Başkanı Deniz Anapa’dan aldı.

Uçan fırsatlar

Lufthansa, 2 Ocak-28 Şubat 2007 tarihleri arasında İstanbul, Ankara ve İzmir«den New York«a 333, Philadelhia«ya 379, Chicago«ya 359, Washington«a 379, Denver«a 469, Miami«ye 409, San Francisco«ya 429, Los Angeles«a da 444 Euro«dan başlayan fiyatlar sunuyor. Gidiş-dönüş ekonomi sınıfı biletlere vergiler dahil değil.

Atlasjet, 4 Aralık«tan itibaren iki yeni hat açıyor. Ankara«ya günde dört sefer uçacak Atlasjet’te fiyatlar tek yön 49 YTL«den başlıyor. Havayolunun ikinci yeni hattı ise Çanakkale. 4 Aralık«tan itibaren İstanbul«dan her gün CRJ900’lerle sefer yapılacak.

Pegasus, 1 Aralık«tan itibaren İstanbul-Malatya uçuşlarına başlıyor. Haftanın dört günü karşılıklı yapılacak uçuşlarda tek yön bilet fiyatları vergiler hariç 35 YTL«den başlıyor.

Yolcu hattı

Fax: 0 212 677 03 64

cockpit@hurriyet.com.tr

Ödül bilet

THY’nin Miles&Smiles üyesiyim. 30 bin mile sahibim. Bu miller, Tunus’a iki kişilik ödül bilet alabilmek için yeterli. Ancak ABD’de Orlando’da oturuyorum. THY’nin web sitesi üzerinden ödül bilet alamadığım için yıl sonunda millerim bir kısmı geçerliliğini kaybedecek. Diğer havayollarının sitelerinde başkası adına kendi millerinizle bilet alabiliyorsunuz.

Can KEÇECİOĞLU

Kuru özür

Lufthansa Havayolları’ndan Ankara çıkışlı, Münih ve Chicago aktarmalı San Francisco bileti aldım. Dönüş yolculuğunda ortak uçuş olması nedeniyle Chicago-Münih arasını United Havayolları’yla uçtum. Akıl sağlığı yerinde olmayan bir yolcu etrafındaki herkesin hayatını zindan etti, uçuş güvenliğine zarar verdi. Kabin memurları bu yolcuya müdahale etmedi. Şikayet mektubu Lufthansa tarafından United Havayolları’na iletildi. Sadece kuru bir özür yazısı gönderildi.

Cavidan KAYA

Yemek şikayeti

Geçen hafta sayfanızda yer alan Can Ataç’ın şikayeti üzerine CGN ikram şirketinden analiz sonuçları istendi. Yapılan inceleme sonrasında yiyeceklerde standart dışı bir duruma rastlanmadığı bize raporla bildirildi. Bir çok durumda rahatsızlık kaynağı son yenilen yemek olmayıp 72 saat içinde yenilen herhangi bir yemek olabilir. Bu kapsamda yolcumuzun son yediği yemekle kusmuk, dışkı analizleri ve sonuçlarının karşılaştırılması gerekir. Ayrıca kişinin biyolojik ve fiziksel durumu da dikkate alınmalıdır.

Ahmet DOĞAN

THY İkram Başkanı

Türk Hava Yolları, Flight International Dergisi tarafından yapılan en büyük 50 havayolu sıralamasında 14.1 milyon yolcuyla 37. sırada yer aldı. 2005’in yolcu rakamlarına göre hazırlanan listede en fazla yolcu taşıyan havayolu ise Delta oldu. Toplam 118 milyon 900 bin yolcu taşıyan Delta’yı 98 milyonla American, 77 milyon 700 bin yolcuyla Southwest Havayolları izledi.

Geçen yıl havayolları arasındaki en hızlı büyüme, Çin, Brezilya ve Türkiye’de yaşandı. Avrupa’da ise Ryanair, Easyjet gibi düşük maliyetli havayolu şirketleri hızla yukarı tırmanarak pazar paylarını yükseltti.

FİNANSAL AÇIDAN 46.

İlk 50’ye giren havayolu şirketleri, 2005’te taşıdıkları yolcu sayısını ortalama yüzde 7.8 oranında artırdı. Uzmanlar, büyümenin 2006’da yine bu oranlar civarında olacağını tahmin ediyor.

Şirketlerin cirolarına göre hazırlanan listede ise THY, 46. oldu. Geçen yılı yüzde 17.8 oranında artışla 2 milyar 310 milyon dolar ciro ile kapatan THY’nin net kárı 103 milyon dolar oldu. En fazla kárı kargo şirketleri arasında Fedex 1 milyar 414 milyon dolarla, havayolları arasında ise 1 milyar 252 milyon dolarla British Airways aldı.

Geçen yıl özellikle Amerikalı şirketler açısından büyük zarar yılıydı. Delta 2 milyar, Northwest 919 milyon, USAirways 334 milyon, United 219 milyon, Amerikan 144 milyon dolar zarar etti.

EN BÜYÜK 50 HAVAYOLU

SıraHavayoluYolcu sayısıDeğişim

(milyon)(yüzde)

SıraHavayoluYolcu sayısıDeğişim

(milyon)(yüzde)

1Delta118.90.2

2American987.1

3Southwest77.79.6

4Air France709.6

5United66.7-5.8

6JAL58-2.4

7Northwest56.52

8Lufthansa51.30.7

9All Nippon49.92.2

10 Continental44.92.2

11 China South44.156.4

12 USAirways40-3.7

13 BA35.6-0.2

14 Ryanair33.425.6

15 Qantas32.78.7

16 Air Canada309.5

17 Easyjet29.615.1

18 Air China27.713

19 Iberia27.73.7

20 China East.24.337.2

21 Alitalia23.97.4

22 West22.14.7

23 Korean21.72

24 SkyWest20.351.5

25 TAM19.644.4

26Thai18.1-7.2

27Malaysia17.92.1

28A.Eagle17.517.9

29Singapore176.6

30Saudia16.97.2

31Alaska16.82.9

32 AirTran16.62.9

33 ExpressJet1616.4

34 Cathay15.413

35 JetBlue14.725

36 Emirates14.515.7

37 THY14.117.9

38 Air Berlin13.512.2

39 Virgin Blue13.413.9

40 Mesa1328.8

41 Gol1341.1

42 Hainan12.816.9

43 Varig12.83.6

44 A.Southeasth1215.4

45 Asiana11.8-3.6

46 New Zealand11.77.3

47 Comair11.1-12.1

48 Austrian10.17.7

49 China9.79.1

50 Swiss9.6-1.2

İşte Ankara’nın yeni CIP salonu

Ankara Esenboğa iç hatlar yeni CIP salonu hizmete girdi. Tasarımı THY tarafından yapılan salonda uygulama terminalin işletmecisi TAV tarafından gerçekleştirildi. Yeni terminal binasında ayrı girişe sahip salon business class ile Classic Plus, Elite ve Elite Plus kartlarına sahip yolcular kullanıyor.

Salon, bol ışık alan, gözü yormayan renklere sahip. Toplam kullanım alanı 1200 metrekare. Siyah ve bordo koltukların yer aldığı CIP’te, THY’nin yeni tasarımında yer alan turkuvaz, duvarlarda ve yerdeki halılarda dengeli olarak kullanılmış. Yolcular yerde çiçeklerin bulunduğu cam zeminin üzerinden yürüyerek uçağa geçiyor.

İnternete girmek veya bilgisayar kullanmak isteyen yolcular için ayrı bir bölüm de yer alıyor. Salonda ayrıca dinlenmek veya toplantı amaçlı kullanılabilecek odalar da mevcut. Yolcuların duş alabileceği CIP’te kadın ve erkek için ayrı mescit bulunuyor.

British Airways’ten uzay koltuğu

Business Class’ta ilk tam yatar koltuğu 2000 yılında kullanmaya başlayan İngiliz Havayolları British Airways (BA), 150 milyon dolarlık yatırımla tüm uzun menzilli business class kabinini yeniliyor. Uzay teknolojisine sahip koltuklar, 18 ay içinde toplam 57 adet 747-400 ve 43 adet 777’ye yerleştirilecek.

NASA tarafından geliştirilen ve oturma pozisyonunda "Z" şeklini alan koltuklar yüksek ergonomiye sahip. 180 derece yatan koltukta kullanım alanı bir önceki koltuğa oranla yüzde 25 daha fazla. Koltuğun eni ise 64 santimetre. Tolga ÖZBEK

85 Euro’luk itfaiye

Ankara Esenboğa Havalimanı Yeni Terminali’nin hizmete girmesiyle birlikte, uçakların körükte yakıt alırken kabinde yolcu olmasa bile yanında itfaiye bulunması mecburiyeti getirildi. Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ), bu işlem için havayolu şirketlerinden 85 Euro’luk fatura kesiyor. İtfaiye araç sayısının az olması nedeniyle özellikle uçuşların yoğunlaştığı saatlerde sorun yaşanıyor. Aynı anda yakıt almak isteyen uçaklar az sayıda itfaiye aracını beklerken rötarlar oluşuyor. Ayrıca bu uygulama iç hat uçuşlarına ek mali yük getiriyor. Bu kural Ankara dışında diğer havalimanlarında ise uygulanmıyor. Normalde uçaklar kabinde yolcu varsa yerde yakıt alırken itfaiyenin 3 dakikalık mesafeden uzak olması durumunda uçağın yanına itfaiye aracı geliyor.

Yemen’e Türk yazılımı

Yemen Havayolları, Türk yazılım şirketi Hitit’in yolcu sadakat programı CF Crane’nin kullanıcısı oldu. Crane FF’in çok yönlü ve kullanıcıya kolaylık sağladığını belirten Yemen Havayolları, Hitit’in yazılıma sürekli destek ve gelişim sağladığına dikkat çekti. Hitit’in müşterileri arasında Katar, Etihad, Ürdün, Icelandair, Mısır, Etiyopya, Kuveyt ve Virgin Blue gibi yabancı havayollarının yanı sıra Türkiye’den THY, Pegasus ve SunExpress bulunuyor.

Fırsatları kaçırmayın

THY, gidiş-dönüş, vergiler hariç, ekonomi 111, business 333 Euro'dan başlayan fiyatlarla 1-7 Aralık'ta Basel, Tripoli ve Hamburg'a, 8-14 Aralık'ta Kiev, Tunus ve Münih'e, 15-21 Aralık'ta Barcelona, Amsterdam ve Dneprepetrovsk'a, 22-31 Aralıkta da Bükreş, Prag ve Frankfurt'a uçuyor.

SunExpress, İzmir, Antalya ve Adana'dan yakıt harcı hariç tek yön 29 YTL'den başlayan fiyatlar sunuyor.

Air France, 10 Aralık'a kadar ekonomi sınıfı, vergiler hariç Dublin, Londra ve Roma'ya 129, Kopenhag, Göteborg ve Stockholm'e 169 Euro'dan uçuyor.

Yemekten zehirlendik

Eşimle birlikte THY ile yaptığımız Köln-Ankara uçuşu sırasında internetten seçtiğimiz deniz ürünleri yemeği önümüze geldi. Karides, yumurta ve salamdan oluşan yemeği yerken, yumurtadan gelen bir koku fark ettik. Bize diğer mönü önerildi ancak kabul etmedik. Ankara’ya geldiğimizde ikimizde de terleme ve mide bulantısı başladı. Doktora gittiğimizde yemekten zehirlendiğimiz ortaya çıktı. Can Ataç / Ankara

Yolcu hattı

Fax: 0 212 677 03 64

cockpit@hurriyet.com.tr

Dünyaca ünlü havayolu değerlendirme şirketi Skytrax, 2006'nın gökyüzünde uyku standartlarını belirledi. Havayolu şirketlerinin uzun menzilde first ve business class«larındaki koltukların incelendiği araştırmada ergonomik tasarım, koltuğun yatış açısı ve aralıkları, kullanılan tekstil, estetik gibi konu başlıkları değerlendirildi.

Beş yıldız alan koltuklar first class«ta Air France, British Airways, Emirates, Katar, Singapur ve Swiss, business«ta ise Güney Afrika Havayolları (SAA), British Airways, Air New Zealand ve Virgin Atlantic oldu. Tek yıldız ise business class«ta Biman Bangladesh, Çek, Mısır ve Malev Havayolları«na verildi. THY sıralamaya koltuk tasarımını değiştirmesi nedeniyle alınmadı.

ÖZEL TASARIM

Yapılan araştırmalar son yıllarda yolcuların özellikle uzun menzilde koltuk tasarımlarına büyük önem verdiğini ortaya koyuyor. Birçok yolcu okyanus aşırı uçuşlarda yemeğini yedikten sonra iyi uyumak, gideceği yere dinç ulaşmak istiyor.

Havayolları bu nedenle kabin tasarımına büyük önem veriyor. Uzun yıllar first class«ın standartları içinde bulunan 180 derece yani tam yatan koltuk artık birçok havayolunun business class«ında da yer buluyor.

Ekonomide ise yeni nesil malzemeler sayesinde koltuklar inceliyor. Böylelikle aralıkları genişliyor. Bel boşluğunu alan, baş koyma yerlerine sahip tasarımlar ergonomiyi artırırken uyku standartlarını da yükseltiyor.

UZMANLARDAN ÖNERİLER

Eğer uzun menzilli uçuşlarda rahat uyumak istiyorsanız, bazı kurallara dikkat etmekte fayda var:

Yerinize oturmadan önce görevlilerden yastık ve battaniye isteyin. İlerleyen saatlerde ihtiyacınız olduğunda kalmamış olabilir.

Uyumadan önce kemerinizi görünür şekilde battaniyenin üstünden bağlarsanız, türbülans durumunda kabin memurları sizi uyandırmak zorunda kalmaz.

Pencerelerde bulunan güneşlikleri indirin. Karanlıkta uykunuz daha çabuk gelecektir.

Yiyecek ve içeceklere dikkat edin. Yağlı ve ağır yiyeceklerden uzak durun. İçki ve kahvenin vücudunuzun su oranını azaltıp uyarıcı etki yapacağını unutmayın. Tolga ÖZBEK

Bavul terminali

Yazdan bu yana Atatürk Havalimanı Dış Hatlar Terminali’nden görüntü kirliliği yaşanıyor. Bavul ticareti yapan yolcuların dev balyalar haline gelen bagajları Kargo Terminali yandığı için Dış Hatlar Yolcu Terminali’den geçiriliyor. Modern yolcu terminali bir anda bavul terminali haline geliyor. (Bu konuda 11 şikayet aldık.)

Atatürk Havalimanı Mülki İdare Amiri Vedat Müftüoğlu, görüntünün hoş olmadığını, sorunun gelecek yıl yapılacak sundurma ile çözüleceğini açıkladı.

KOLTUKLARINI YENİLEYENLER

Delta: Amerikan Delta Havayolları, 2008«den itibaren uzun menzilli uçaklarının business class«larında tamamen yatak haline gelen koltuklara geçiyor. İlk olarak Boeing 777-200LR uçaklarında kullanılacak koltuklar, 180 derece yattığında 190 santimetre uzunluğa sahip. Yandaki koltukla dalga formu verilmiş bölme ile ayrılan koltukları 2010«a kadar filodaki tüm 777 ve New York-İstanbul uçuşlarında da kullanılan 767 filosuna uygulanacak.

OMUZ KEMERİ

Cathay Pacific: Hong Kong merkezli şirket, tüm first, business ve ekonomi tasarımını yeniledi. Koltuklardaki en büyük özellik, havayollarında ilk defa omuz kemerinin de kullanılması. Yapılan araştırmalar, normalde beldeki kemerin yanı sıra omuz kemerinin kazalarda yolcuları daha fazla koruduğunu ortaya koyuyor.

British Airways: Havayolları arasında business class’ta ilk tam yatar koltukları kullanan British Airways, önümüzdeki günlerde bu tasarımını daha da geliştiriyor. Uzun menzilde "Club World" olarak adlandırılan business class’ta yeni nesil koltuklarla konfor ve kullanım alanı da artırılacak.

Avusturya: Boeing 777«lerdeki tasarımda business class«ta koltuk aralıkları 150 santimetre. 26 santimetrelik LCD ekranlara sahip koltuklar, 135 derece yatabiliyor. Avusturya Havayolları ayrıca uzun menzilli uçuşlarında kabinde kablosuz internet bağlantısı da sunuyor.

Milyar dolarlık bebek

Havacılık dünyasının en genç CEO«larından birine sahip BCI Leasing şirketi kuruluşunun yedinci yılında 1 milyar dolarlık portföyü aştı. 32 yaşındaki Brian Hollnagel«in CEO«luğunu yaptığı şirket, 2007’ye 1.5 milyar dolarlık portföyle girmeyi hedefliyor.

Şirketi kurduklarında farklı bir pazara hitap etmeyi hedeflediklerini belirten CEO Hollnagel, «Sunduğumuz çözümler, havayolları tarafından büyük ilgiyle karşılandı. Filolarından satın alıp onlara geri kiraladığımız uçaklar sayesinde havayolları finansal yapılarını güçlendirdi, kredibiliteleri yükseldi« dedi.

Kuzey Amerika«nın dışında hedef bölge olarak Türkiye merkezli Doğu Avrupa ve Rusya«yı belirleyen şirket, Genesis adını verdiği yeni hizmetiyle iş jeti pazarına farklı bir boyut getiriyor. Uçuş saatleri düşük havayolu uçaklarını iş jeti haline getiren Genesis programında iş adamlarına ve kalabalık seyahat eden şirketlere hem ucuz hem de geniş kabine sahip uçak alma imkanı sunuyor.

THY uçaklarına Öncü imzası

Zeydan Öncü tarafından kurulan Global Aviation Services şirketi, Türk Hava Yolları«nın uzun menzilli A340 uçaklarının kabinlerinin yenilenmesinde teknik hizmet verecek. Uzun yıllar Airbus«ta çalışan ve adını A380, A400M gibi projelerde yaptığı başarılı işlerle duyuran Uçak Mühendisi Zeydan Öncü, şirketiyle halen Lufthansa ve Etihad Havayolları«na kabin konusunda hizmet veriyor. Amaçlarının İstanbul ve Abu Dabi«yi bölgenin havacılık bakım ve modifikasyon merkezi haline getirmek olduğunu söyleye Öncü "Abu Dabi«de Şeyh Saeed Bin Hamdan Al Nahyan ile ortak kurduğumuz tesis gelecek yıl hizmete giriyor. 40 bin metrekarelik alanda bu tesis uçaklar için mutfak ve ekipman üretecek. Benzer bir tesis de İstanbul«da kurulacak« dedi. İstanbul ve Abu Dabi«nin yanı sıra Bremen ve Hamburg«da faaliyetlerini sürdüren Global Aviation, uçak kabiniyle ilgili tasarım, modifikasyon, teknik yardım konusunda hizmet veriyor.

* * * * *

First Class

Air France, ANA, British Airways, Cathay Pacific, Emirates, Gulf Air, JAL, Malaysia, Qantas, Qatar, Singapur, SAA, Swiss, TAM, Thai

Business Class

SAA, British Airways, Air New Zealand, Virgin Atlantic

* * * *

First Class

American, Air Tahiti, Asiana, China, Korean, LAN, Lufthansa, United

Business Class

Aeroflot, Air France, ANA, Gulf, Iberia, JAL, Kenya, Lufthansa, Malaysia, Qantas, Qatar, Royal Brunei, Royal Jordan, Singapur, Thai, TAM

* * *

First Class

Air India, Air Jamaica, Dragonair

Business Class

Alitalia, Asiana, Cathay Pacific, Continental, EVA, KLM, Northwest, SAS, SN Brussels, SriLankan, Swiss, TAP, USAirways

* *

First Class

Kuwait, Saudia

Business Class

American, Austrian, BMI, China Southern, Emirates, EVA, Kuwait, LAN, Laudia, PIA, Saudia, United

*

First Class

-

Business Class

Biman Bangladesh, Czech, Egyptair, Malev

Kaynak: www.flatseats.com

Yolcu hattı

Fax: 0 212 677 03 64

cockpit@hurriyet.com.tr