Uğur Cebeci

Türkiye’nin her yıl tam 350 milyon doları havaya gidiyor. Yolcu uçakları doğrudan uçmak yerine dolambaçlı yollardan gidecekleri yere ulaşıyor. Uçuşlar uzuyor. Tonlarca yakıt boşa harcanıyor. Havayolları 350 milyon doların Türkiye’de kalması için Devlet Hava Meydanları İşletmesi’nden yeni düzenlemeler istiyor. Türkiye, uçuşları kısaltacak, bilet fiyatlarını ucuzlatacak direkt yolunu arıyor...

Gökyüzünün uçsuz bucaksız maviliğinde yolcu uçakları kendileri için hazırlanan özel rotalarında uçuyor. Pilotlar rotalarını yerdeki seyrüsefer cihazlarından aldıkları sinyallere göre ayarlıyor. Semalardaki binlerce uçak, gökyüzünün trafik polisleri yani hava trafik kontrolörleri tarafından yönlendiriliyor.

Ancak Türkiye’de bu rotalar üzerlerinde geçmişin izlerini taşıyor. Askeri uçuş bölgelerinin etrafından dolanan, koordinata göre doğrudan yapılamayan uçuşlar nedeniyle her yıl sadece iç hatlarda Türk havayolu şirketleri fazladan 10 bin 86 saat uçuyor. Ayrıca, 26 milyon 143 bin dolar değerinde yakıtı boşa yakıyor.

BOŞA GİDEN PARALAR

Bu uçuşların bakım maliyeti ise 4 milyon 280 bin dolar. Boşa giden saatler satılsa 55 milyon 470 bin dolar gelir elde edilebilir. Yani iç hatlarda fazladan uçuşun maliyeti 85 milyon 890 bin dolar.

Hesaplamayı yapan Pegasus gibi Türkiye’deki havayollarının filolarının sadece dörtte biri iç hatlarda kullanılıyor. Rakamı tüm filo için dörtle çarptığımızda ortaya 343 milyon 560 bin dolarlık inanılmaz bir maliyet çıkıyor. Bu kayıp aslında yaklaşık 5 milyar dolara mal olan Bakü-Ceyhan petrol boru hattının Türkiye’ye yıllık katkısından bile daha fazla...

Maliyetleri azaltmanın yolu yakıt tasarrufu yapmaktan geçiyor. Bu konuda bir çalışma hazırlayan Pegasus Havayolları, rotaların nasıl kısalacağı konusundaki önerilerini Türkiye Özel Sektör Havacılık İşletmecileri Derneği (TÖSHİD) kanalıyla 21 Eylül 2006’da DHMİ’ye sundu. Çalışmalar, Onur Havayolları’nın da katılımıyla rapor haline getirildi.

Uçuş yolları Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) Seyrüsefer Daire Başkanlığı tarafından hazırlanıyor. Rotalar askeri çalışma sahalarının dışından dolaşıyor. Aslında uçuş yollarının yeniden düzenlenmesine Türk Hava Sahası’nın güvenliğinden sorumlu Hava Kuvvetleri de destek veriyor. Hava Kuvvetleri komutanı Orgeneral Faruk Cömert tarafından takip edilen çalışmalarda yolcu uçaklarının askeri çalışma bölgelerinin üst limiti olan 28 bin feet yani 8 bin 600 metrenin üzerindeki uçuşlarda geçiş izni veriliyor. Hatta Hava Kuvvetleri Komutanlığı, askeri uçuşların yapılmadığı saatlerde istenilen yüksekliğin kullanılmasına izin vererek bir çığır açtı. Hava Kuvvetleri özellikle kışın düşük görüş şartlarına sahip Diyarbakır ve Malatya’da Aletli İniş Sistemi (ILS) takılması konusunda da DHMİ’nin çalışmalarını hızlandırmasını istiyor.

Bu değişikliklerin hayata geçirilmesiyle yolcu uçakları, gidecekleri noktalara doğrudan en kısa yoldan uçabilecek. Örneğin İstanbul-Dalaman direkt uçuşla 13 dakika kısalabilir. DHMİ’den istenen bir düzenleme ise yoğun hava trafiğine sahip İstanbul ve Ankara’da Avrupa’daki gibi RNAV olarak adlandırılan doğrudan noktasal uçuş. Özellikle İstanbul’da Sabiha Gökçen Havalimanı’na uygulanacak düzenlemeyle Atatürk Havalimanı’na gelen trafiğin ayrılarak uçakların en az beklemeyle inebilmelerinin sağlanması.

ÇEVRE KİRLİLİĞİ AZALACAK

Bir de olayın çevre boyutu var. Uçak motorlarından çıkan karbondioksit, küresel ısınmayı tetikleyici etkenler arasında yer alıyor. Uçağın harcadığı 350 kilogram yakıt, bir ton karbondioksit gazı oluşturuyor. Örneğin Boeing 737-800, her bir dakika fazla uçuş için 42 kilogram ekstra yakıt harcıyor.

Ancak bu çalışmalarda DHMİ gereken düzenlemelerin yapılmasında havayolu şirketleri gibi elini çabuk tutamıyor. Düne kadar ciddi sorunlar yaşayan, altyapısı eksik Yunanistan, Bulgaristan gibi ülkeler bile yatırımlarını tamamlayıp bu düzenlemeleri hızla hayata geçirirken Türkiye milyonlarca doları havaya savurmaya devam ediyor.

PROJENİN KAHRAMANLARI

Projenin kahramanları Pegasus Genel Müdür Yardımcısı Kaptan Pilot Mete Batur (ortada), Baş Pilot Nadir Kabaş (solda) ve Performans Müdürü Ömer Kaya. Onur Air ile işbirliği yapılarak hazırlanan rapor, doğrudan uçuşla 350 milyon dolarlık tasarruf sağlanacağını ortaya koyuyor.

DİREKT UÇULAMADIĞI İÇİN MEYDANA GELEN KAYIPLAR

Zaman Kaybı: 10.086 uçuş saati/yıl

Yakıt Kaybı: 26.1 milyon dolar

Bakım Maliyeti: 4.28 milyon dolar

Satılamayan Uçuş Saati Kaybı: 55.47 milyon dolar (Saati ortalama 5.500 dolardan)

Yıllık İç Hatlardaki Toplam Kayıp: 85.89 milyon dolar

Sektörel Toplam Kayıp: 343.56 milyon dolar

Not: Türk şirketleri filolarının yaklaşık dörtte birini iç hatta kullanıyor. Maliyetlerin tamamını görmek için 85.89 milyon dolar 4’le çarpıldığında ortaya 343.56 milyon dolar çıkıyor.

İyi ki onları tanıdım

Sanırım 1998 yıldıydı. Atatürk Havalimanı Dış Hatlar Terminali İhalesi bitmiş, inşaat için hazırlıklar tamamlanmıştı. Bir basın toplantısı düzenlendi. Muhabir arkadaşlarımın huzurunu kaçırmadan, onlardan izin isteyerek ben de toplantıya gittim.

Tepe grubundan Ali Kantur, Akfen’in Yönetim Kurulu Başkanı Hamdi Akın ve şantiyeden yetişmiş bir mühendis Sani Şener açıklamalarını yaptılar. Süresinden önce inşaatı tamamlayacaklarını, hızla terminali işletmeye alacaklarını, hiçbir aksaklık olmayacağını ve Türkiye’nin en önemli giriş kapısının dünya standartlarının üzerine taşınacağını söylediler. Bir hayal hikayesi olarak dinledik.

Zaman müthiş bir hızla geçti. Birçok terminal işletmesi, ihaleler geldi. Her yerde rahatça yeterlilik alan TAV şimdi halka açıldı. İşin ucu dünyaya yayıldı.

DÜNYA ALKIŞLIYOR

O gün, o basın toplantısının yapıldığı gün koluma girip beni bir kahve içmeye davet eden Sani Şener’in gözlerindeki ışıltıyı bugün de görüyorum. O yerinde duramayan Hamdi Akın ve Sani Şener, bugün dünyanın dört bir yanında sadece terminal değil havalimanı yapımcıları ve işletmecilerinin alkış tuttuğu kişiler oldular.

Gözlerimin önünde yükselen bu gelişmenin birinci derece tanığı olmasam inanmakta çok güçlük çekecektim. İyi ki o enerji dolu, kabına sığmayan adam Sani Şener koluma girip beni kahve içmeye davet etmiş. Yoksa uzaktan bir seyirci gibi izleyecektim. Ve çok üzülecektim.

YENİ PROJELER

Bence her gidiş gelişinizde bu iki kurumun Tepe ve Akfen’in adını mutlaka hatırlayınız. Çünkü o iki grup, Sani Şener gibi vizyonunu standart bir şantiyeden, devlet işinin karmaşasından dünyaya taşımış bir lideri seçmekle bile mükemmel bir iş yapmış oldular. Türkiye’nin modern yüzü, onların sayesinde, birbiri ardına, tam zamanında açılan kapılarla dünyaya "merhaba" dedi. Şimdi birçok başka ülkede onları bekleyen havalimanı inşaatları, işletmeler var.

Tıpkı kahramanını arayan hikayeler gibi...

İlk uçuşunu bu yıl içinde yapması planlanan Rus Sukhoi şirketinin tasarımı Superjet 100, 2008 sonunda hizmete girecek. Bölgesel uçuşlarda kullanılacak 100 koltuklu uçağın 30’u Aeroflot Havayolları olmak üzere 61’i kesin 19’u opsiyon toplam 80 adetlik siparişi bulunuyor. Sivil pazarı hedefleyen Sukhoi, risk ortağı olarak TAI’yle çalışmak istiyor.

Halka arz için talep toplayan TAV Havalimanları Holding AŞ, bölgede önümüzdeki 20 yılda yapılacak 70 milyar dolarlık havalimanı ve terminal yatırımına göz dikti. Halen İstanbul Atatürk ve Ankara Esenboğa İç ve Dış Hatlar, İzmir Adnan Menderes Dış ve Gürcistan’da Tiflis Havalimanları’nı işleten TAV, dünyanın en hızlı büyüyen havalimanı pazarından pay almayı planlıyor.

Uluslararası Havayolu Taşımacıları Birliği (IATA) verilerine göre 2020’de dünya hava trafiği ikiye katlanacak, taşınan yolcu sayısı yılda 9 milyara ulaşacak. Büyümeyi kaldırabilmek için yaklaşık 200 milyar dolarlık havalimanı yatırımı yapılması planlanıyor. Bu yatırımın 70 milyar dolarlık kısmı Türkiye, Ortadoğu, Kuzey Afrika ve Kafkaslarda gerçekleştirilecek.

YENİ İHALELER

Halen TAV, Tunus’ta Enfidha Havalimanı projesinde Alman rakibi Hohctiff ile çekişiyor. Yani şansı yüzde 50. Ürdün Amman’da Queen Aliya Havalimanı için de beş şirketle birlikte kısa listede. Burada da şansı yüksek. Bölgedeki önemli pazarlardan biri de Suudi Arabistan. Önümüzdeki aylarda Suudi Arabistan hükümeti Cidde, Medine ve Tabuk havalimanlarını özelleştirecek.

Bu yıl içinde bölgede açıklanması beklenen diğer projeler arasında Abu Dabi Havalimanı modernizasyonu başta geliyor. Çin’den sonra dünyanın en hızlı büyüyen ikinci havacılık pazarı olan Hindistan, önümüzdeki yıllarda 50 havalimanını özelleştirilecek. Çok sayıda havalimanı için de modernizasyon ve kapasite artırımı gündemde.

Halka arzda TAV Havalimanı Holding içinde yer almayan TAV İnşaat ise halen Mısır’da Kahire, Katar’da Japon ortağıyla Doha Havalimanı’nda inşaata devam ediyor. Şirketin geçen yıl Dubai’de Emirates Havayolları için Airbus A380 uçaklarının bakım hangarları inşaatlarını yapmıştı.

TAV’ın Gürcistan’da nisanda açılması planlanan havalimanı ise Batum’da. Burayı işletmek üzere görüşmelerini sürdüren TAV, Batum ile bir ilke imza atmayı planlıyor. Türkiye sınırına çok yakın Batum Havalimanı’na Türk Hava Yolları iç hat seferi yapacak. Bölgenin turizmi hem Türkiye hem de Gürcistan açısından ciddi bir canlanma yaşayacak.

TÜRKİYE’DEKİ PROJELER

TAV bölgeye açılırken Türkiye’deki projeleri de yakından takip ediyor. Bu yıl işletim süresi tamamlanacak Antalya Birinci Dış Hatlar Terminali yeniden ihaleye çıkacak. Bunu Antalya İkinci Dış Hatlar Terminali izleyecek. İstanbul’da ise Sabiha Gökçen Havalimanı’nın projesi gündemde. Çalışmaları son aşamaya gelen havalimanı, yap-işlet-devret metoduyla kapasitesini artıracak. İhalenin mart ayı içinde açıklanması öngörülüyor. Havalimanı’na yolcu körüklerine sahip yüksek kapasiteli yeni bir Dış Hatlar Terminali’nin inşa edilmesi planlanıyor. Sabiha Gökçen’e uçakların aynı anda inip kalkabileceği paralel pist yapılması da gündemde.

TAI Rus uçağına ortak oluyor

Rus Sukhoi şirketi, Amerikan ve Avrupalı imalatçılarla beraber geliştirdiği Sukhoi Superjet 100 (SSJ) bölgesel yolcu uçağında Türk Havacılık ve Uzay Sanayii’nin (TAI) ortaklığa sıcak baktığını açıkladı. Sukhoi Sivil Uçak Stratejik Planlama Başkanı Dmitry Matsenov, Türkiye’nin bölgesel uçak ihtiyacının hızla arttığını belirterek bu konuda TAI’nin ortak olabileceğini söyledi.

Uzun yıllar tasarladığı askeri savaş uçaklarıyla Sukhoi şirketi, Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra ayakta kalarak yeni projelerine devam etti. En büyük rakibi Rus Mig şirketini pazarın dışına iten Sukhoi, 2001’de, askeri havacılığa göre dört kat daha büyük olan sivil pazara girmeye karar verdi.

Önümüzdeki ay Sibirya’da imalatına başlanacak uçak, 100 yolcu kapasiteli olacak. Menzili 4 bin 500 kilometre olarak planlanan SSJ için 300’ü Rusya ve çevre ülkelerde kullanılmak üzere toplam 800 uçaklık pazar öngörülüyor. Gövdenin uzatılarak 110, kısaltılarak da 75 koltuklu modellerin imalatı planlanıyor.

Projenin yüzde 25’lik risk ortağı, İtalyan havacılık devi Alenia. Sukhoi, fly-by-wire yani kablolu uçuş sistemlerine sahip olacak SSJ için Avrupalı ve Amerikalı imalatçılardan destek alıyor. Motorları, Fransız Snecma ve İtalyan Avio şirketleriyle ortak Rus NPO geliştirecek. Avionik yani elektronik, hidrolik sistemler, iniş takımı, kabin ekipmanlarında ise Honeywell, Goodrich, Parker, Thales gibi dünya devlerinden alınacak. Tolga ÖZBEK

İnternette yer yokçağrı merkezinde var

Çok sık Türk Hava Yolları ile iç hat uçuşu yapıyorum. Biletlerimi çoğunlukla internet sitesi üzerinden satın alıyorum. Bazen kalkışa 2-3 saat kala internete baktığımda uçakta yer olmadığını, tüm fiyat aralıklarında satışa kapandığını görüyorum. Ancak çağrı merkezini aradığımda uçakta yer olduğunu hatta 69 YTL gibi ucuz sınıftan bilet olduğuna defalarca şahit oldum. Acaba THY internet yerine neden bizi çağrı merkezine yönlendiriyor?

S.A. ANKARA

SunExpress uçuş ağını genişletiyor

İlk defa Boeing’e doğrudan iki uçaklık sipariş veren, Türk Hava Yolları ve Alman Lufthansa’nın ortak havayolu şirketi SunExpress, bu yıl İzmir çıkışlı açacağı yeni Avrupa hatlarıyla uçuş ağını genişletiyor. İngiltere, Hollanda ve İsviçre pazarındaki etkinliğini artırmak isteyen havayolu, uçuşlarına Ercan bağlantısı vererek Kıbrıs turizmine de katkı sağlamayı planlıyor.

İzmir merkezli iç hat ve Avrupa uçuşlarından memnun olduklarına dikkat çeken Genel Müdür Paul Schwaiger, turizmdeki düşüşe rağmen bu yıl büyümeye devam ederek 3 milyon yolcu sayısına ulaşacaklarını söylüyor.

SunExpress’in yapısıyla ilgili en önemli adım nisan ayında THY ile Lufthansa arasında gerçekleşecek. Geçen yıl sonunda uzun zamandır hedeflediği gibi Thomas Cook’un elindeki hisseleri alarak 1989’daki ortaklık yapısına geri dönen Lufthansa, geçen hafta yönetim kurulu kararıyla resmen SunExpress’in yüzde 50 ortağı oldu. Bu kararın tam anlamıyla yürürlüğe girmesi, Türkiye ve Almanya’daki rekabet kurullarının onayıyla gerçekleşecek. Onayın arkasından yapılacak genel kurulla SunExpress’in geleceği şekillenecek. Henüz pazarlıkları devam eden çalışmalarda muhtemel senaryolar arasında şirketin İstanbul Sabiha Gökçen Havaalanı merkezli uçuşlara başlaması, düşük maliyetli havayolu konseptiyle Türkiye’de farklı noktalarda Avrupa’ya sefer yapması yer alıyor.

Atlasjet Sinop’a uçacak

Atlasjet, Sinop’a tarifeli uçabilmek için araştırmalarına başladı. Pist ve terminal konusunda Atlasjet pilot ve mühendislerinin hazırlayacakları rapor doğrultusunda seferlerin başlaması planlanıyor. Bu konuda Edremit’in önemli bir örnek olduğunu belirten Yönetim Kurulu Başkanı Murat Ersoy, geçen yaz haftada iki gün başladıkları İstanbul-Edremit seferlerini yazın her güne çıkartacak.

Elektronikçilere lisans

Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) bünyesinde görev yapan Hava Trafik Emniyeti Elektronik Personeli, Resmi Gazetede yayınlanan yönetmelikle lisansa sahip meslek kategorisine geçti. Uluslararası Sivil Havacılık Organizasyonu’nun (ICAO) aldığı karara göre gerçekleştirilen çalışmayla Türkiye İsviçre, Fransa, Japonya gibi ülkelerin arkasından lisanslandırmaya geçen yedinci ülke oldu.

Bir pilotun anıları

Türk Hava Kuvvetleri’nin ilk jet pilotlarından H. Oğuz Barut, 1941’de başladığı uçuş hayatını "Bir Pilotun Serüven Dolu Anıları" adını verdiği kitabında topladı. Macera dolu bir havacılık hayatına sahip Barut, Hava Kuvvetleri’nden 1961’de yarbay rütbesinde emekli olduktan sonra Vietnam’da sivil uçan beş Türk pilotundan biri oldu. Barut, 30 yıllık aktif pilotluğu sırasında 41 çeşit uçakta görev yaptı.

Fiba, Challenger alıyor

Hüsnü Özyeğin’in sahip olduğu Fiba Havacılık, portföyüne Kanadalı imalatçı Bombardier imalatı Challenger 605 tipi geniş gövdeli iş jeti alıyor. Teslimatı önümüzdeki yıl ağustos ayında yapılacak uçak, 10 koltuklu planlandı. Challenger 605’in Türkiye’deki ilk kullanıcısı ise Ocak 2008’de Ömer, Demir ve Yalçın Sabancı’nın ortak kurduğu Döysa Havacılık şirketi olacak.

Dünyanın en büyük yolcu uçağı Airbus A380-800, sertifikasyonundan sonra ilk yolculu uçuşunu 200 gazeteciyle Fransa’nın Toulouse kentinden yaptı. 2 saat 15 dakikalık bu çok özel uçuşun ilk yolcuları arasında Uğur Cebeci ve Tolga Özbek de vardı. O aslında bir hayal gemisiydi. Bin yolcuyu çok uzaklara taşıyacak, içinde lüksün doruğu yaşanacak bir uçan transatlantikti. İki katlı dev bir yolcu uçağı hayalinin üzerinden tam 16 koca yıl geçti. Ve bugün gerçek oldu. Avrupalı imalatçı Airbus’ın dev kuşu A380-800, yer çekimini yenip bizleri, yani ilk yolcularını gökyüzünün maviliğine taşıdı. İşte A380’in dünya medyasıyla kamuoyunun önüne 41 bin feet yükseklikte ilk çıkışının hikayesi:

TARİHİ GÜN

Airbus’ın havayollarına uçak teslimatı yaptığı merkez, minyatür bir terminal haline getirilmişti. Tarihi uçuş buradan yapılacaktı. Check-in işleminden sonra uçacağımız 7 imalat numaralı A380 bizi karşıladı. Geçen ay gökyüzüyle tanışan F-WWJB tescil işaretli A380, bizimle 11. uçuşuna çıkacaktı. Test uçuşlarının çoğu geride kalmış ve uçak tek kelimeyle rüştünü ispat etmişti.

Farklı koltuk ve oturum düzeninde 519 yolcu kapasiteli uçak, bir yıl boyunca tüm dünyayı dolaşarak potansiyel müşterilere A380’in kabinini tanıtacak. Bundan sonra 7 numaralı uçak Arap Etihad Havayolları’nın renklerine boyanacak, kabin konfigürasyonu değiştirilerek Haziran 2008’de teslim edilecek.

UÇAĞA BİNİYORUZ

Hepimiz Airbus firmasınca çok iyi bilinen kişiler olmamıza ve fabrikaya pasaportla girmemize rağmen sıkı güvenlikten geçtikten sonra uçağa doğru ilerlemeye başladık. Normal yolcu uçaklarından daha büyük kapılara sahip A380’in içine girdiğinizde kendimizi dev bir balinanın midesinde hissettik.

Bir anda 200 gazeteci kabinin her tarafına dağıldı. Tüm detaylar incelenmeye, kameralar çalışmaya, fotoğraf makinelerinin flaşları patlamaya başladı. Lufthansa ve Air France havayollarının hostes ve steward’larından oluşan kabin ekibinin ısrarlı anonsları bizi kendimize getirdi. 17. sıradaki H ve K koltuklarına oturduk ve kemerlerimizi bağladık.

Saatler 13.00’ü gösterirken push-back yani geri itme işlemi başladı. Rolls Royce imalatı Trent 900 motorlar sessizce çalışıyor, kabine gürültü gelmiyordu. Uçağımız neredeyse milim milim ilerleyerek yedi dakikada Toulouse Blagnac Havalimanı’nın 32 Sol pist başına ulaştı. Pilotlar gaz kollarını maksimum güce getirdi. Tam devirde çalışan dört motorun yüksek teknolojisi ve mükemmel izolasyon sayesinde kabin inanılmaz sessizdi.

YUNUS GİBİ ATAK

Pilotlar frenleri bıraktığında dev balina A380 bir yunus gibi ileri fırladı. Koltuğumuza yapışırken A380 kısa sürede hızlandı ve pistten kesildi. Rüzgar 270 dereceden saatte 32 kilometre hızla eserken A380 yükselmeye başladı. 364 tonluk bir kuğu zarafetiyle uçan A380 artık gökyüzünün maviliklerindeydi.

Önce iniş takımları toplandı, bunu flaplar izledi. İnanılmaz büyük kapakların kapanmasıyla oluşan gürültü sanki dev balinanın midesindeki gurultular gibiydi.

Seyir olan irtifası 12 bin 500 metreye kısa sürede tırmandık. Kemer ikaz lambaları söndü ve kabini keşfetmeye başladık. First, business ve ekonomi sınıflarından oluşan uçakta farklı koltuk ve oturum konseptleri sunulmuştu. İnce koltuklar sayesinde bacak uzatma mesafeleri genişlemiş, kabin eğlence sistemleri kişisel ekranlarla tüm koltuklara uygulanmıştı. Üst kata merdivenle çıktığınızda yan bölüme dörder kişilik sofa konulmuştu. İş jetlerinde çok sık uygulanan bu tasarım ilk defa yolcu uçaklarında deneniyordu. Gazetecilerin ortak sohbeti tasarımlarıyla ünlü Singapur, Emirates, Virgin Atlantic gibi havayolu şirketlerinin nasıl bir tasarımla yolcuların karşısına çıkacağıydı.

OTOMATİK KAPAK

Baş üstü bagaj alanlarında yolcu başına düşen alan iyi hesaplanmıştı. Kabinin yüksek tavanı nedeniyle kapakların rahat açılıp kapanması için özel elektrikli kollar yerleştirilmişti. Kapağı hafifçe yukarı ittiğinizde otomatik olarak yerine oturuyordu.

Sınıflar arasında iki ayrı bar konulmuştu. Makarnaları hamur haline getirmeden su buharıyla ısıtan fırınlar (ki bunlar yeni teslim edilen Türk Hava Yolları uçaklarında da var), özel kahve makineleri, troley tasarımları dikkat çekiyordu. Uçuşun ilerleyen dakikalarında barın üstü kanepeler ve tatlılarla donatıldı. İlk yolcular şampanya eşliğinde A380’in uçuşunu kutladı.

PENCERELİ TUVALET

A380’in tuvaletleri ise inanılmaz genişti. Tuvalette dışarıyı seyredebileceğiniz cam ışık açısından mekanı ferah bir ortam haline getirmişti. Lavaboda suyun sıcaklığı dijital olarak ayarlanırken elinizi çektiğiniz an su akışı duruyordu.

Kabin basıncının irtifası normal yolcu uçaklarından daha düşük yükseklikte tutuluyor. Böylece uzun uçuşlarda havanın kuruluğu azaltılıyor, yolcuların rahat etmesi sağlanıyor.

A380’in kokpiti, standart Airbus ailesiyle ortak özelliklere sahip. Uçak yüksek olduğu için pilotların yerde kontrolünün kolaylaştırılması için kamera sistemleri eklenmişti. Pilotlar motor ve diğer sistemlerdeki arızaları hemen görebiliyor. Bu bilgiler ayrıca yere gönderiliyor. Acil durumda teknik ekip sistemlere yerden müdahale edebiliyor.

Toulouse’dan başlayan uçuş Fransa toprakları üzerinde tam 2 saat 15 dakika sürdü. Dev balina bu uçuş sırasında saatte 10 ton yakıt harcadı. Kalktığımız 32 Sol pistine yaklaşırken artan yan rüzgar bizi etkileyemeye başlamıştı.

OKSİJEN MASKELERİ DÜŞTÜ

Hızı saatte 47 kilometreye kadar çıkan yan rüzgardan etkilenmemek için pilotlarımız uçağın burnunu rüzgar içine çevirdi. İniş takımları açıldığında kapakların hava akışını bozarak oluşturduğu sesler artık inişe saniyelerin kaldığını bize bildiriyordu.

Yan rüzgar nedeniyle pilotlar A380’i normalden biraz daha sert indirdi. Üst katta bazı oksijen maskeleri vuruş şiddetiyle açıldı. 24 ton hafifleyerek tamamladığımız 2 saat 15 dakikalık uçuş, yine Airbus’ın teslimat merkezinde sona erdi.

Eğer siz de A380’le uçuşu merak ediyorsanız, yıl sonuna kadar beklemeniz gerekiyor. İlk olarak Singapur Havayolları’na teslim edilecek uçak, seferlerine aralık ayında başlayacak. A380’in ilk yolculu uçuşu Singapur-Sydney arasında yapılacak. Bunu Singapur-Londra seferleri izleyecek.

Uçan fırsatlar

Lufthansa, 31 Mart’a kadar İstanbul, Ankara ve İzmir’den Atlanta’ya 329, Boston’a 359, Denver’a 444, Dallas’a 479, Detroit’e 388, Philadelphia’ya 399, Seattle’a 489, Tampa’ya 399, Washington’a 399 Euro’dan başlayan fiyatlarla uçuyor. Ekonomi sınıfı, gidiş-dönüş biletlere vergiler dahil değil.

Delta Havayolları, 31 Mart’a kadar ABD’ye uçan Sky Miles üyesi yolcularına business’ta üç, ekonomi sınıfında da iki kat fazla mil kazanma imkanı veriyor.

Emirates, 31 Mart’a kadar Dubai’ye ekonomi sınıfı, gidiş-dönüş, vergiler hariç 250 Euro’dan başlayan fiyatlarla uçuyor.

Pegasus, nisandan itibaren İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı’ndan Zürih’e uçmaya başlıyor. Çarşamba ve cumartesi karşılıklı yapılacak uçuşlarda bilet fiyatları vergiler hariç 90 YTL’den başlıyor.

Güvenlik kontrolü

Lagos’tan İstanbul’a THY uçağıyla 4 Şubat’ta geldik. Uçaktan indikten sonra otobüsle ayrı bir körüğe götürüldük. Buradan terminale girdikten sonra tek bir röntgen cihazından geçirilerek sanki yeniden uçağa binecekmişçesine arandık. Ayakkabılar çıkartıldı, diz üstü bilgisayarlar çalıştırılıp kontrol edildi. Bu süreç yaklaşık bir saatten fazla sürdü. Soğuk salonda beklerken özellikle çocuklar çok üşüdü. Daha önce defalarca Lagos’tan Frankfurt, Londra ve Paris’e uçtum ve böyle bir uygulama ile karşılaşmadım.

Kerim Erben - İstanbul

THY Basın Müşaviri Ali Genç, şikayetle ilgili olarak uygulamanın Havalimanı Güvenlik Komisyonu’nun aldığı karar gereği yapıldığını, havayolu olarak inisiyatifleri bulunmadığını söyledi. Genç, güvenlik aramasının yapıldığı mekanla ilgili olarak havalimanı yetkilileri ve güvenlik birimiyle şikayetin paylaşıldığını belirtti.

Yolcu hattı

Fax: 0 212 677 03 64

cockpit@hurriyet.com.tr

Alman Lufthansa Havayolları, aldığı kararla bundan böyle yolcularından tüm uçuş boyunca kemerlerini bağlı kalmasını istiyor. Şirketin yeni kuralına göre uçuş boyunca kemer ikaz lambaları sürekli açık kalacak. Kabin memurları, koltuklarında oturan yolcularından kemerlerini çözmemelerini ve bağlı tutmalarını isteyecek. Bu zorunlu hale getirilen kuralı diğer şirketler de kısa sürede uygulamaya başlayacak.

Yeni kuralı yolcuların emniyeti için aldıklarını belirten Lufthansa’nın sözcüsü bu sayede beklenmedik türbülanslarda yaralanmalarının önüne geçmek istediklerini açıkladı. Geçen günlerde uygulanmaya başlayan kural, Lufthansa’nın kıtalararası veya bölgesel tüm seferleri için geçerli. Bugüne kadarki genel uygulamaya göre yolcuların kabinde iniş-kalkış veya türbülans durumları dışında ayakta durmasına veya kabinde dolaşmasına ise izin veriliyordu.

HAYAT KURTARIYOR

Kuralın diğer havayolları arasında da hızla yaygınlaşması beklenirken her yıl özellikle türbülans kazaları nedeniyle çok sayıda yaralanmalı hatta ölümlü olay meydana geliyor. Kemerlerini sürekli bağlı tutan yolcular ani türbülanslardan etkilenmezken, ayakta duran veya kemerlerini bağlamayan yolcular türbülansın şiddetiyle kabinde savruluyor. Sıkı bağlanmış kemer hem havada hem de yerdeki kazalarda hayat kurtarıyor. Yapılan araştırmalar, uçak kazalarından kurtulanların yüzde 90’ının kemerlerini sıkı bağlamış yolcular olduğunu ortaya koyuyor.

YÜKSEK DAYANIKLILIK

Yolcu uçaklarında kullanılan kemerler, yüksek dayanıklılığa sahip. Özel testlerden geçirilen ve havacılık otoriteleri tarafından onaylanan kemerler, koltuklar gibi kazalarda yolcuyu koltuğunda sabit tutmak için 16G yani yer çekiminin 16 katına dayanabilecek özellikte imal ediliyor.

Uçuş ekipleri yani pilot ve kabin memurları, bel kemerlerinin yanı sıra omuzlarından da koltuklarına bağlanıyor. Savaş uçaklarında ise kemerler ikisi omuz, ikisi bel ve biri de bacak arasından olmak üzere beş noktadan pilotu tutuyor.

UÇAKTA İLK KEMER 1913’TE KULLANILDI

Emniyet kemeri 1800’lerin başında İngiliz George Cayley tarafından bulunurken uçaktaki ilk uygulama 1913’te Fransız Adolphe Pegoud tarafından gerçekleştirildi. Pegoud, uçağına kemeri başaşağı uçuşta kokpitten düşmemek için takmıştı.

Kemerler 1930’lardan itibaren uçakların standart donanımları arasında yer aldı.

Yabancı şirketler BTA’ya göz kırpıyor

Bölgenin marka terminal işletmecisi haline gelen TAV grubunun en önemli şirketlerinden biri olan BTA, yabancı yatırımcılar tarafından takibe alındı. TAV terminallerinde restoranlar ve kafeler kuran, işleten ve dünya markalarına imalat yapan BTA’ya İngiliz, Alman ve İspanyol şirketleri ortak olmak istiyor.

BTA, İstanbul Atatürk Havalimanı Dış Hatlar Terminali’nde hizmet vermek üzere Bilintur, Tepe ve Akfen ortaklığında 1999’da kuruldu. Halen şirket Atatürk Havalimanı Dış Hatlar Terminali’nde 5 bin kişilik oturma kapasitesiyle 44, İzmir Adnan Menderes’te 15, Ankara Esenboğa’da 28 noktada hizmet veriyor. BTA’nın ilk yurtdışı noktası Tiflis’te ise önümüzdeki günlerde hizmete girecek.

Restoran ve kafelerin yanı sıra Türkiye’nin ilk terminal oteli İstanbul International Airport Hotel de BTA tarafından işletiliyor. Toplam 85 oda kapasiteli otel, açıldığından bu yana yüzde 95 dolulukla çalışıyor.

GENÇ GENEL MÜDÜR

Şirketin başında kurulduğundan bu yana genç bir genel müdür var. BTA’nın genel müdürlüğünü 2000’den bu yana yapana Saadettin Cesur (34), işin mutfağından yetişmiş bir profesyonel. Dedesinin Karaköy Veli Alemdar Han’daki esnaf lokantasında bulaşık yıkayarak başlayan Cesur, tecrübesini İstanbul Üniversitesi Otelcilik ve Turizm Bölümü ile ABD’de aldığı eğitimlerle birleştirmiş. Ekibi de kendi gibi genç. Çalışanların yüzde 70’i üniversite veya yüksek okul mezunu.

Uluslararası bir alanda dünyanın 72 milletine hizmet verdiklerini söyleyen Saadettin Cesur için ikramda vazgeçilmez hijyen ve kalite. Beş yıldızlı hizmet sunduklarına dikkat çeken Cesur, haklı olarak bunun fiyata yansıdığını ancak BTA’nın fiyatlarının diğer terminal restoranlarına göre yüzde 20 daha ucuz olduğunu belirtiyor.

YENİ MARKA

BTA ilk defa havalimanı dışına çıkarak Cakes&Bakes adlı yeni bir marka oluşturdu. 2 milyon Euro yatırımla İkitelli’de fabrika kuran BTA, hem kendi restoranları hem de dünya kahve markalarının kafeleri için unlu mamuller üretiyor. Mart ayında terminalde pastane açacak BTA, bu markasını şehir içine de yaymayı planlıyor.

YOLCULAR NE YİYOR

Lounge yani özel yolcu salonlarının vazgeçilmezi çorba. Özellikle sabahları çorbaya ilgi büyük.

Yabancı yolcular ağırlıklı yurtdışı mutfaklarını tercih ediyor. Türk yolcular ise meraklı. Farklı mutfakları deniyor.

En çok satılan ürünlerin başında lahmacun geliyor. Soğan oranı düşük lahmacunların acılı olanlarına Uzakdoğulular büyük ilgi gösteriyor.

Almanya’da yaşayan Türkler, pideyi beşer-onarlı paketlerde pişmiş alıyor. Evde ısıtarak yiyor.

Barların en iyi müşterileri Rus yolcular.

Eylül-mayıs arasında business sınıfı yolcu arttığı için lounge tarafındaki restoranlara talep artıyor.

Dış Hatlar geliş katındaki Greenfields Sports Bar’ın müdavimleri ise maç günleri havalimanı dışından geliyor.

Dünyanın uçakları

Flight International havacılık dergisi tarafından hazırlanan rapora göre dünyada 25 bin 750 adet yolcu uçağı bulunuyor. Bunlardan 2 bin 857 adeti Rus, geri kalan da Batılı uçak imalatçıların ürünü. Havayolu uçakları listesinde en fazla kullanılan uçak modeli toplam 2 bin 761 adetle Airbus’ın A320 serisi. 2005’in 12 aylık ve 2006’nın ilk 6 aylık filo rakamlarına göre A320’yi toplam bin 904 adetle Boeing 737’lerin "NG" olarak adlandırılan imalattaki modelleri 600, 700, 800 ve 900 izledi. Toplamda ise 737 uçakları üç ayrı nesilde 5 bin 567 adete ulaşarak en fazla kullanılan yolcu uçağı unvanını yine sürdürdü.

Havayolu şirketlerine geçen yıl toplam 973 uçak teslim edildi. Bunlardan sadece altısı Rus uçağıydı. 2006’da ayrıca 253’ü batı, 34’ü de Rus imalatı 287 uçak emekli oldu. İşte en çok kullanılan uçak modelleri ve imalatçıların payları.

EN ÇOK KULLANILAN UÇAKLAR

SıraUçak tipiAdetDeğişim (yüzde)

1A320 ailesi276113.1

2737 NG190415.3

3737CL1829-2.1

4MD801064+0.2

5757996-1.1

6747989-1.7

7767862-0.1

8727620-9.2

9737-100/200595-11.6

10777575+10.2

Havacılar Antalya’da buluştu

Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün (SHGM) yeni hizmet tarifesiyle büyük darbe alan havacılık sektörü Antalya’da bir araya gelerek sorunları masaya yatırdı. Türkiye Havayolu Pilotları Derneği (TALPA) Başkanı Kaptan Pilot Tuna Gürel’in de katıldığı toplantıda 45 pilot ve işletmeci görüş bildirdi. Yeni tarifenin özellikle havayolları dışında küçük uçak veya helikopterle yapılan genel havacılık ile sportif havacılığa büyük darbe vurduğu belirtilirken bu konuda yeni öneriler en kısa zamanda hazırlanarak Ulaştırma Bakanlığı ve SHGM’ye sunulacak. Hava araçlarının vergilendirilmesi ve bu konudaki adaletsizlikler konusundaki çalışmalar da Maliye Bakanlığı’na verilecek. İlk defa bir araya gelen genel havacılık şirketleri önümüzdeki günlerde dernekleşmek üzere çalışmalara başlayacak. Uçuş Okulları Derneği de hazırladıkları yeni fiyat çizelgesini SHGM’ye sundu. Değişikliğin önümüzdeki günler içinde yapılması planlanıyor.

Polis hurda uçak arıyor

Emniyet Genel Müdürlüğü, uçak kaçırma operasyon eğitimi yapmak üzere hurda uçak arıyor. Ulaştırma Bakanlığı, Türk Hava Yolları ve Türkiye Özel Havacılık İşletmeleri Derneği’ne (TÖSHİD) yazı yazan Emniyet Genel Müdürlüğü, hurda uçağın Ankara Gölbaşı’ndaki tesislerinde kullanılacağını belirtti. Milli Sivil Havacılık Güvenlik Programı, Hava Meydanları Güvenlik Planları’na göre yılda iki defa yaz-kış, gece-gündüz olmak üzere tüm havalimanlarında düzenli olarak tatbikatlar gerçekleştiriliyor.

Grev iptal

İngiliz Havayolları British Airways (BA) çalışanlarının bu ay içinde yapmayı planladığı 72 saatlik grev iptal edildi. Sendikayla yapılan görüşmelerini olumlu sonuçlandığını belirten BA’in CEO’su Willie Walsh, uçuş tarifesinin planlandığı gibi uygulanacağını, sorunları çözdüklerini açıkladı.

Bunları kaçırmayın

Air France 20 Şubat’a kadar ebeveynleriyle Paris’e seyahat eden çocuklara ve öğrencilere karne hediyesi olarak Disneyland’a giriş kuponu veriyor.

Avusturya Havayolları, business class, vergiler hariç, gidiş-dönüş Avusturya ve tüm Avrupa noktalarına 548 Euro’dan başlayan fiyatlarla uçuyor.

SunExpress, Antalya’dan 8 Şubat’ta başlayacağı Londra Stansted havalimanı uçuşlarında tek yön, vergiler hariç 29 Euro’dan başlayan fiyatlar sunuyor. Haftada iki kez, perşembe ve pazar günleri karşılıklı gerçekleştirilen sefere mart ayında İzmir’den yapılacak uçuşlar eklenecek.

Türk Hava Yolları (THY), tarihinde ilk defa kendi bünyesinde kurduğu "Uçuş Eğitim Akademisi"yle pilot yetiştiriyor. Sıfır saatten havayolu uçağında görev yapabilecek standartlara ve lisanslara sahip olacak 16 aday, mayıs sonunda mezun olacak. Bölgenin en önemli eğitim merkezlerinden biri haline gelen THY, Uçuş Eğitim Akademisi’yle, kendi pilotlarının yanı sıra bölge havayollarına geleceğin pilotlarını yetiştirecek.

Hızla büyüyen havacılık sektöründe özellikle pilot konusunda ciddi bir sıkıntı yaşanıyor. Türk Silahlı Kuvvetleri’nden ayrılan pilotlar ise ihtiyacı sayısal olarak karşılamıyor. Geçmişte çeşitli kaynaklardan sivil pilot yetiştiren THY, büyüyen filoda uçacak pilotlarını eğitmek için 2004’te düğmeye bastı. Yönetim Kurulu Üyesi Atilla Öksüz ve Uçuş Eğitim Başkanı Mustafa Ural’ın katkılarıyla Uçuş Eğitim Akademisi 2005’te kuruldu.

THY’nin ihtiyaç ve standartlarında pilot yetiştirmek için akademi hızla yapılanmaya başladı. Akademinin müdürlüğüne Baki Boztepe getirilirken ilk öğretmenler de Benan Küçükoğlu ve Ali İmren oldu. Ekibe daha sonra Hasan Beyazıt’ın katılımıyla uçuş öğretmeni sayısı dörde çıktı.

Pilot adayı olmak için THY’ye 6 bin 500 kişi başvurdu. Üniversitelerin mühendislik bölümlerinden mezun, çok iyi derece İngilizce bilenler arasından seçilen adaylar, yazı ve sözlüden geçirildi. Hava Kuvvetleri’nin pilotaj simülatörlerinde, intibak uçuşlarında denenen adaylardan sağlık kriterleri tutan 16 kişi belirlendi. Yaklaşık 13 ay sürecek 201 saat uçuş, 750 saat yer dersi mayıs 2006’da başladı. Halen 16 aday, yer derslerinin 585, uçuş eğitimlerinin de 97 saatini tamamladı.

GLASS KOKPİT

THY Uçuş Akademisi’nde uçuş eğitiminin 190 saatlik bölümü Cessna 172S tipi tek motorlu uçaklarda veriliyor. Aynı THY’nin yolcu uçakları gibi boyanan Cessna 172’lerin kokpitleri de büyük yolcu uçaklarından farklı değil. Garmin şirketinin imalatı "glass kokpit"te adaylar tüm uçuş verilerini özel ekranlardan takip ediyor. Kalan 11 saatlik uçuş ise çift motorlu uçaklarda yapılacak. Uçuşlar ağırlıklı olarak İstanbul’a çok yakın olan ancak daha yoğun hava trafiğinden nasibini henüz alamamış Çorlu Havalimanı’ndan yapılıyor.

Adaylar temel uçuş eğitimlerini tamamladıktan sonra Ticari Pilot Lisansı’na sahip olacak. Daha sonra kullanacakları yolcu uçak tiplerinin eğitimlerini alacaklar. Akademi Müdürü Baki Boztepe, 1974’ten bu yana uçuş öğretmenliği yapıyor. Adayların Avrupa Havacılık Otoritesi JAA ve THY’nin yüksek standartlarında yetiştirildiğine dikkat çeken Boztepe, tüm aşamaların Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından sınav ve denetlemelerle kontrol edildiğini belirtiyor.

Toplam 16 aday, gerçekten havacılığa gönül vermiş, mühendislik eğitimi almış, çok iyi İngilizce bilenlerden oluşuyor. Örneğin Mehmet Mert Arıcan, İTÜ Makine Mühendisliği’nde öğretim görevlisiyken, Özgür Ertürk ve Canip Fatih Dağdağan Hava Kuvvetleri’nde sivil mühendisken ayrılıp pilot olmaya karar verenlerden. Ahmet Gürkan Küçükkınalı, İrfan Buyuran ise THY’de kabin memurluğu, arkasından Teknik’te çalışırken şimdi pilot olmak üzere ter döküyor. Küçükkınalı, ayrıca ailesindeki üçüncü nesil havacı.

AKADEMİ BÜYÜYECEK

Bölgenin uçuş eğitim merkezi olmak için emin adımlarla yürüyen akademi, yılda 45 pilot yetiştirmeyi hedefliyor. Bu yıl filoya üç tek motorlu uçak daha katılacak. Ayrıca nisanda FNPT III tipi simülatör de alınacak. Ayrıca bu yıl içinde çift motor eğitimlerinde kullanılacak jet uçak da seçilecek.

Akademi için önemli bir pazar, 11 Eylül’den sonra artık eğitim için ABD’ye gidemeyen bölge ülkelerindeki pilot adayları. Sıfırdan uluslararası standartlarda yetiştirilecek adaylar, yolcu uçağı eğitimlerini de THY simülatörlerinde alacak. Böylece önemli bir gelir sağlanması hedefleniyor.

16 ADAY DAHA ALINACAK

THY Uçuş Eğitim Akademisi, ilk mezunlarını mayıs sonunda verdikten sonra eğitim için önümüzdeki günlerde 16 aday daha almak üzere çalışmalar yapıyor. Pilot adaylarından istenilen özellikler arasında üniversitelerinin bilgisayar, makine, elektrik-elektronik, uzay-uçak, matematik, işletme gibi mühendislik fakültelerinden mezun olmaları, iyi derece İngilizce bilmeleri ve bunu TOEFL, KPDS gibi sınavlardan yüzde 80’in üzerinde puan alarak ispatlamaları gerekiyor. THY tarafından yapılacak sınav ve mülakatlardan sonra adaylar Türk Silahlı Kuvvetleri bünyesindeki pilot seçme simülatörlerinden geçirilecek. Pilotaj sağlık muayenesi ve uçuş testlerinden de başarılı olanlar aday olarak alınacak. Daha fazla bilgi 0 212 463 63 63 numaralı telefondan veya flightacademy@thy.com’dan alınabilir.

MNG, A330 kargo uçağının ilk kullanıcısı olacak

Avrupalı uçak imalatçı Airbus’ın yeni kargo uçağı A330-200F’in ilk havayolu müşterisi MNG oldu. İkisi kesin, biri de opsiyon üç uçak siparişi veren MNG’ye teslimatlar 2010’da başlayacak. Havayolu A330-200F uçaklarıyla uzun mesafeli duraksız uçuşlar yapacak.

Geçtiğimiz günlerde çift motorlu, uzun menzilli A330 uçağının kargo modelini yapacağını açıklayan Airbus, kısa sürede finansal kiralama şirketlerinden aldığı siparişlerle 36 adetlik satışa ulaştı. Halen yolcu modeli Türk Hava Yolları tarafından da kullanılan uçak, 64 ton yükü 7 bin 400 kilometre menzile uçurabiliyor. MNG, yaklaşık 60 ton yükle İstanbul-New York arasında duraksız sefer yapmayı planlıyor.

A330’un bir başka avantajı ise A300’lere oranla çok kısa bakım sürelerinin olması. Uçuşlarına 1997’de başlayan MNG Havayolları’nın filosunda 10’u Airbus A300B4, sekizi de pervaneli Fokker F27 toplam 18 kargo uçağı bulunuyor. Şirketin filosu, Türkiye’deki kargo uçağı kapasitesinin yüzde 85’ini oluşturuyor.

İlaçlama pilotları iş arıyor

Geçen yıl dünyada örneği olmayan bir karara imza atılarak yasaklanan havadan zirai ilaçlamayla birlikte çok sayıda pilot, teknisyen ve işletmeci işsiz kaldı. Yılların uçuş tecrübesine sahip personelin havadan yangın söndürmede kullanılmasını öneren Uçak ile Zirai Mücadele İşletmecileri Derneği Başkanı Pilot Himmet İlemin, bu konuda destek istiyor. Kendilerinden pilot olarak yararlanılmasının yanı sıra atıl kalan ilaçlama uçaklarının motor tadilatıyla yangın söndürme uçağı haline getirilebileceğini belirten İlemin, oluşturulacak filoyla orman yangınlarıyla etkin olarak mücadele edilebileceğini söyledi. Türk Hava Kurumu ise yangın uçağı filosunu yenilemek üzere çalışma başlattı. Amfibik yani hem suya hem de karaya inip-kalkabilen 6 veya 8 uçak alımı planlanıyor.

İngilizce sınavı yapılacak

Uluslararası Sivil Havacılık Organizasyonu’nun (ICAO) yeni kuralına göre 5 Mart 2008’den itibaren Level 4 yani dördüncü seviye İngilizce bilmeyen hiçbir havayolu pilotu uçamayacak. Bu tarih öncesinde havayolu pilotlarının İngilizce seviyeleri, sertifikalı uzmanlar tarafından sözlü yapılarak ölçülecek. Yaklaşık 20 dakika sürecek karşılıklı mülakat şeklinde yapılacak sınavda havacılık İngilizce’sinin yanı sıra pilotlara muhtemel bir senaryo verilecek. Sağlık, emniyet, güvenlik, idari, diplomatik konuları içeren senaryoda pilotların sorunu havacılık kuralları içinde İngilizce kullanarak çözmeleri istenecek.

ICAO’nun hazırladığı raporlara göre her yıl İngilizce sorunları nedeniyle ölümlü veya maddi hasarlı çok sayıda uçak kazası meydana geliyor. ICAO özellikle Rus cumhuriyetleri, Afrika gibi bölgelerde pilotların ve hava trafik kontrolörlerinin İngilizce düzeylerinin yükseltilmesi için özel programlar uyguluyor. ICAO gelecek yıl uygulanmaya başlanacak yeni kuralla pilotların İngilizce seviyelerinin yukarı çekilmesini hedefliyor.

SunExpress Londra’da

THY ve Lufthansa’nın ortak havayolu şirketi SunExpress, 8 Şubat’tan itibaren Antalya-Londra Stansted arasında tarifeli uçuşlara başlıyor. Mart ayında ise SunExpress’in iç hat merkezi İzmir ile Londra arasında seferler yapılacak. Özellikle bölgede ev sahibi olan ve tatile gelen İngilizleri hedefleyen uçuşların, önümüzdeki kış sezonunda da devam etmesi planlanıyor.

Kavala’ya uçun

Atlasjet Havayolları, Yunanistan’ın Kavala kenti ile İstanbul arasında tarifeli uçuşlara başladı. Haftada iki gün CRJ900 tipi uçaklarla gerçekleştirilen seferlerde ayrıca ETS Tur ile konaklama imkanı da sunuluyor.

Havacılık eğitimi

Boğaziçi Üniversitesi Yaşam Boyu Eğitim Merkezi ile Avusturya Havayolları’nın işbirliğiyle 5 Şubat’ta başlayacak Sivil Havacılık Sertifika Programı, havacılık sektörü ve seyahat acentelerinde çalışan veya çalışmak isteyenlere özel eğitim imkanı sunuyor. Program, sivil havacılık sektörü içerikli ilk sertifika programı olacak.Tolga ÖZBEK

Havalimanı yapımı ve işletmesinde bölgenin en önemli markalarından biri haline gelen TAV Havalimanı Holding, dördüncü terminalini Tiflis’te açıyor. Önümüzdeki haftalarda Başbakan Erdoğan’ın katılımıyşla açılışı yapılacak terminalle Kafkaslar’ın kapısını aralayan TAV, bölgedeki yatırımlarını yeni projelerle artırmayı hedefliyor. TAV’ın Gürcistan’daki ikinci kapısı Batum ise nisanda açılıyor.

Kafkaslar’daki önemi giderek artan Gürcistan, ekonomik istikrarı iyi dış ilişkiler ve yabancı yatırımlarla sağlamak istiyor. Bu açıdan havalimanları modernizasyonu ve yeni terminaller büyük önem taşıyor. Ülkenin iki büyük havalimanı Tiflis ve Batum. İki yıl önce Tiflis Havalimanı modernizasyonuyla Gürcistan pazarına giren TAV, açtığı terminal ile başkente yeni bir çehre kazandıracak.

Türkiye ve Ortadoğu’da edindikleri tecrübeyi Gürcistan’ın sivil havacılığını geliştirmek için aktardıklarını söyleyen TAV Havalimanları Holding CEO’su Dr. Sani Şener, ülkenin yatırım yapmak için uygun ve güvenilir olduğunu kanıtladıklarına dikkat çekti.

Yıllık 2.8 milyon yolcu kapasiteli Tiflis Havalimanı Terminali, modüler tasarıma sahip. Toplam 24 bin metre kare kullanım alanlı, akıllı binada yolcular kolayca uçağa ulaşabiliyor. Ön, arka ve yan cepheleri tamamen cam giydirilmiş alanlar, iç ve dış mekanların görsel bütünlüğünü sağlarken terminalin içine ferah bir ortam oluşturuyor. Yan cephedeki ahşap paneller ise doğallığı artıyor. Terminal içinde Duty Free, dünya markası restoran ve kafe-barlar, CIP salonları yüksek kaliteyle hizmet verecek.

Tiflis’te yap-işlet-devret metoduyla 20 yıl hizmet verecek TAV’ın diğer projesi ise son aşamaya gelen Batum Havalimanı. Gürcistan’a bağlı Acara özerk bölgesinin hava ulaşımını sağlayan Batum, bir ilke imza atacak. Burası hem Gürcistan hem de Türkiye tarafından ortak kullanılacak. Sınıra çok yakın olan havalimanına Türk Hava Yolları iç hat sefer yapacak. Ticaret ve turizmi canlanacak bölgeye önemli katkı sağlayacak Batum Havalimanı Terminali’nin işletmesi için kamu-özel sektör işbirliği ile yapılması için görüşmeler sürüyor.

Halen TAV, İstanbul Atatürk ve Ankara Esenboğa İç ve Dış Hatlar, İzmir Adnan Menderes Dış Hatlar Terminalleri’nin işletmesini gerçekleştiriyor. Kahire Havalimanı T3 İç ve Dış Hatlar Terminali’nin inşaatını yapan TAV bölgede Ürdün’de Queen Aliyah, Tunus Enfide ile Suudi Arabistan Cidde Hac Terminali projelerinde kısa listede. 2010’a kadar 10 terminal işletmesini almayı planlayan TAV’ın hedef bölgeleri Doğu Avrupa, Kuzey Afrika, Ortadoğu ve Kafkaslar.

RAKAMLARLA TİFLİS HAVALİMANI

Toplam Yatırım: 100 milyon Dolar

İşletim Süresi: 20 yıl

İnşaat Alanı: 160 bin metre kare

Yolcu Köprüsü: 3 adet

Check-in Kontuarı: 24 adet

Bagaj Karoseri: 3 adet

İşte Süper Jumbo’nun kabini

Boeing, ilk siparişleri aldığı efsanevi Jumbo Jet’in yeni modeli 747-8’in kabini tanıttı. Süper jumbonun Boeing’in yeni uçağı 787’den esintiler taşıyan iki katlı mock-up yani kabinin bire bir modeli Everett’te kuruldu.

Kabinde ilk bakışta farklı bir form hemen dikkat çekiyor. Özel ışıklandırmayla yeni nesil tavan ve duvar kaplamaları, derinlik hissini artırıyor. Işıklandırma ise özellikle gece-gündüz uçuşlarında vücudun biyolojik ritmine ve uçulan zaman dilimine göre ayarlanıyor. Böylece jet-lag etkisi azaltılıyor.

Koltuk tasarımlarında kişisel alanı artıran Boeing mühendisleri, havayollarından gelen talep üzerine uçağın ikinci katına çıkılan bölümde özel bir bar tasarımı hazırladı. Kabinde kullanılan yeni nesil ve hafif malzemeler ağırlığı yüzde 28 azalttı. Beklenen aksine 747-8’de 787 gibi geniş camlar kullanılmadı. Camlar, 33.3 santimetre yüksekliğinde olacak.

Süper Jumbo’nun kabinini Porsche 911 gibi zarafeti yüksek kalite ile sunmayı hedeflediklerini söyleyen Boeing’in Kabin Tasarım ve Yolcu Memnuniyeti Bölümü Başkanı Klaus Brauer, hazırlık çalışmaları sırasında 12 havayolu şirketinden görüş aldıklarını açıkladı. 787’ye göre Süper Jumbo Jet’te daha geniş bir alanda çalıştıklarını belirten Klaus tasarımın asıl 747-8’de kendini gösterdiğini söyledi.

Tolga ÖZBEK

Challenger 300 Türkiye’de

Kanadalı uçak imalatçı Bombardier’in yeni iş jeti Türkiye’ye demo uçuşları için geldi. Temsilciliği Kontinental Havacılık tarafından yapılan uçak, orta sınıfta işadamlarına geniş kabiniyle farklı bir seçenek sunuyor. Kabin yüksekliği 1.85 metre, eni 2.12 metre olan Challenger 300’ün standart oturum düzeni 8 koltuklu. Çift motorlu uçak, 5 bin 700 kilometre menziliyle İstanbul çıkışlı batıda Keflavik, doğuda Yeni Delhi’ye kadar duraksız uçuyor.

Toplam 195 sipariş alan ve full donanımlı fiyatı 21.5 milyon dolar olan Challenger 300’e Türkiye’den 3 sipariş alındı.

Ali İsmet, Dubai’de yarışacak

Türkiye’nin tek akrobasi gösteri pilotu Ali İsmet Öztürk, Dubai’de yapılan özel akrobasi şampiyonasına davet edildi. Dünyaca ünlü 12 pilot arasında yapılacak 100 bin dolar ödüllü yarışma iki ayrı kategoriden oluşacak. Birinci kategoride akrobasi hareketlerini yapacak pilotlar, özel bir parkurda mücadele edecek. Yarışın ikinci parkurunda ise pilotlar 24 saat önce verilen ve özel hareketlerden oluşan paketi zamana karşı yarışarak tamamlayacak. 26-30 Ocak arasında yapılacak organizasyonda Ali İsmet Öztürk, Mor Menekşe adını verdiği özel imalat Pitts uçağıyla yarışacak.

Atlasjet káğıda veda ediyor

Atlasjet Havayolları, Symbol MC70 el bilgisayarı ile kokpitte form doldurulması gibi tüm işlemlerini bilgisayar üzerinden yapmaya başladı. Sistem pilotların formların doldurduğu yolcu sayısı, uçulan saat, ekip gibi bilgilerin yanı sıra alınan yakıt ve hizmetleri bilgisayara yazdıktan sonra tüm işlemler GPRS üzerinden anında mesaj olarak havayolunun genel müdürlüğüne gönderiliyor. Böylece zaman kaybı ortadan kaldırılırken maliyetler eş zamanlı olarak takip edilebiliyor. Yazılımı Atlasjet tarafından yapılan programda el bilgisayarı aynı zamanda cep telefonu ve dijital fotoğraf makinesi olarak kullanılabiliyor. Faturalardaki barkodlar okunabiliyor.

Deli Dumrul tarifesi düzeliyor

Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM), havacılığa büyük darbe vuracak 2007 hizmet tarifesinin yeniden düzenlenmesi için geri adım attı. Geçen yıla oranla 50 kata ulaşan artışlar içeren tarifeye milyar dolarlık ciroya sahip havayollarından amatör olarak sportif havacılıkla ilgilenenlere kadar büyük bir tepki oluşmuştu.

Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım, kendisine ulaşan bu tepkiler sonrasında SHGM Genel Müdür Vekili Ali Arıduru’ya talimat vererek tarifenin yeniden düzenlenmesini istedi. TÖSHİD ve Uçuş Okulları Derneği ile ayrı ayrı toplantı yapan Genel Müdür Vekili Arıduru, Avrupa ve Amerika’da uygulanan ücretlendirmelerle ilgili çalışma istedi. Şirketlerden yürütmeyi durdurma davası açmamalarını isteyen Arıduru, sorunun kısa süre içinde çözüleceğini belirtti.

VERGİ ADALETSİZLİĞİ

Havacılık sektörü SHGM’nin Deli Dumrul tarifesini yeniden eski haline getirmek için uğraşırken yıllık ödenen Motorlu Taşıt Vergisi (MTV) tutarlarında "tutarsızlık" özellikle küçük uçak sahiplerini vurdu. Değeri yaklaşık 5 bin dolar yani 7 bin 500 YTL olan 11 yaşından büyük ultralight tipi çok hafif hava aracı için yıllık 3 bin YTL yani neredeyse yarı fiyatına yakın vergi alınıyor. MTV, uçağın sınıf, değer ve kilogram olarak değil, otomobil gibi sınıflandırıyor.

Uçaklar arasında da vergi adaletsizliği de had safhada. Ultralight’a vergi 3 bin YTL’den başlarken, değeri 100 milyon dolar olan ve THY’ni de kullandığı, 271 koltuklu Airbus A340 için yıllık MTV ise yaklaşık 11 bin YTL’den başlıyor. Normalde ABD’de ve Avrupa ülkelerinde çok düşük olan sportif ve genel havacılık uçakları için bu oranlar ortalama 50 dolar ile 100 Euro arasında. Bu ücretlere hava araçlarının her yıl yapılan uçuşa elverişlilik ve diğer işlemlerin giderleri de dahil. Kit uçak olarak adlandırılan ve "deneysel" sınıfta yer alan, kişilerin kendi ürettiği uçaklardan ise havacılığın desteklenmesi adına vergi alınmıyor. Türkiye’de kit uçak yapanlar muhatap bulamıyor, işlem yaptıramıyor.

Bu konuda çalışma yapan çeşitli genel havacılık ve sportif havacılık platformları Maliye Bakanlığı’na bir çalışma hazırlıyor. Bu çalışmada çok hafif hava araçları, genel havacılık, 5 bin 700 kilogram altı ve üstü uçaklar ile havayolu uçakların ayrımları yapılacak.

TÜRKİYE GERÇEĞİ

Geçtiğimiz günlerde sportif havacı Erdoğan Şanslı’nın başına gelenler ise tam bir Türkiye gerçeği. Ultralight yapmak için topladığı malzemeler kaçak yolla yurda sokulduğu iddia edilen Şanslı’nın tüm malzemeleri ile yamaç paraşütü, paramotoru ve serbest paraşütü, Gümrük Muhafaza tarafından el konuldu. Toplamı 20 bin YTL değere sahip malzemeler için Şanslı’ya 129 bin YTL ceza kesildi. Erdoğan Şanslı, hem tüm varlığı olan malzemeleri kurtarmak hem de ceza konusunda çözüm arayışlarını sürdürüyor.

Kış aylarının başlamasıyla birlikte oluşan sis, havacılığa darbe vurdu. Görüş limitlerin altına düştü, hava trafiği durdu. En acı haber ise Irak’tan geldi. Türk işçilerini taşıyan Aeriantur-M Havayolları’na ait Antonov An-26 tipi uçak, ani sisin bastırdığı Balad Askeri Üssü’ne inerken düştü.

Kazayla ilgili araştırmalar devam ediyor. Ancak uzmanlar, kazanın ana nedeninin yoğun siste 200 metreye kadar düşen görüşe rağmen pilotların inmeye çalışmalarına bağlıyor. Normalde Kategori 3A (CAT 3A) olarak adlandırılan şartlarda emniyetle inebilmek için ne uçakta ve havalimanında uygun sistemler, ne de pilotlarda yeterli eğitim vardı. İşte sisin uçaklara etkisi...

NASIL OLUŞUYOR

Meteorolojide yatay görüşün bir kilometrenin altına düşmesi "sis" olarak adlandırılıyor. Sis, yerle temas eden havadaki su buharının yoğunlaşması veya donarak kristalleşmesi sonucu ortaya çıkan su damlacıkları veya buz kristallerinden meydana geliyor. Sis, hava kütlesi veya cepheye göre oluşuyor. Üç farklı hava kütlesi sis çeşidi var:

Radyasyon Sisi: Açık ve durgun gecelerde ısı kaybıyla yer yüzeyi ve yüzeye yakın hava soğuyor. Yerden yukarı doğru yükseklik artıkça atmosferde ters bir sıcaklık dağılımı ortaya çıkıyor. Radyasyon sisi gece başlıyor, hava ısınınca öğleye doğru ortadan kalkıyor.

Adveksiyon Sisi: Yatay hava hareketi olarak da tanımlanan adveksiyonda, sıcak ve nemli hava, soğuk bir yüzey üzerinde hareket ediyor. Alt katmanlar soğuyarak su buharını yoğunlaştırıyor.

Orografik Sis: Yatay hareket eden havanın yer şekli etkisiyle yükselerek soğumasıyla meydana geliyor.

Bazı durumlarda ise cephe yani iki farklı hava kütlesinden sıcak olanın soğuk üzerinden yükselerek soğumasıyla meydana geliyor. Buna da "cephe sisi" adı veriliyor.

GÖRÜŞE GÖRE KATEGORİ

Sisle birlikte görüş azalıyor. Bu tür hava şartlarında uçakların emniyetle yaklaşmaları için havalimanlarında farklı kategoriler bulunuyor. Aynı şekilde uçaklarda da havalimanlarındaki bu altyapıya uygun sistemlerin yer alması, pilotların da buna göre eğitilmiş olması gerekiyor. Kategoriler kısaca CAT olarak adlandırılıyor. Pistteki görüşü RVR (Runway Visual Range-Pist Görüş Menzili) olarak adlandırılan cihaz ölçüyor.

Pilotlar ILS olarak adlandırılan Aletli İniş Sistemi’nde CAT 1 yani birinci kategoride, görüşün minimum 550 metreye kadar olduğu şartlarda piste yaklaşabiliyor. 200 feet yani 66 metre yükseklikte pisti görürlerse iniyorlar. Bu yüksek havacılıkta "karar irtifası" olarak adlandırılıyor. CAT2 şartlarında ise görüş 300 metreye iniyor. Pilotların 100 feet yani 33 metre yüksekte pisti görmeleri gerekiyor. Türkiye’deki havalimanları CAT 1 veya CAT 2 standardında.

Daha hassas yaklaşmalar CAT 3 standartlarında yapılıyor. CAT 3A’da görüş 200 metre, karar yüksekliği 50 feet yani 16.5 metre. En hassası ise CAT 3B. 75-125 metre görüşte pilotların karar yüksekliği 50-0 feet yani 16.5-0 metre. Avrupa’da sürekli sis basan Frankfurt, Paris, Londra Heathrow gibi büyük havalimanlarında CAT 3 altyapısı bulunuyor.

Pilotlar, CAT 3 A ve B kategorisi seviyesini altı ayda ya bu tür özelliklere sahip havalimanlarına yapacakları birer inişle ya da simülatördeki iniş eğitimleriyle koruyor.

Görüşün bulunmadığı durumlarda limitlerin kesinlikle zorlanmaması gerekiyor. Eğer karar irtifasında pist görülmemişse, pilotlar pas geçiyor ve yeniden deniyor. Pist ikinci yaklaşmada da karar irtifasında görülmezse "divert" ediliyor. Yani hava durumu uygun olan yedek havalimanına gidiliyor.

TÜRKİYE’DEKİ DURUM

Pist yakınlarında bulunan göl, akarsu hatta deniz, sis oluşumuna katkı sağlıyor. Sis, Türkiye’de en çok Ankara’daki Esenboğa Havalimanı’nı etkiliyor. Esenboğa’yı İstanbul Atatürk ve Diyarbakır izliyor. Trabzon Havalimanı’nda ise ağırlıkla geceleri sis etkili oluyor.

Türkiye’deki havalimanlarında CAT 3 altyapısı yıl boyunca bu sistemlere çok kısa bir dönemde ihtiyaç duyulması nedeniyle yok. Önemli bir maliyete sahip CAT 3 altyapısının işler tutulabilmesi için sürekli bakım gerekiyor.

Türkiye’de CAT 3 donanımlı havalimanı bulunmamasına rağmen, THY’nin ve özel havayollarının pilotlarının önemli bir kısmı Avrupa’daki havalimanlarına sık sık uçtuğu için CAT 3A ve B seviyesinde eğitime sahip.

Deli Dumrul tarifesi

Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün (SHGM) açıkladığı 2007 hizmet tarifesindeki 20-25 katı aşan inanılmaz artışlar tüm sektörü tedirgin etti. Adı "Deli Dumrul" tarifesine çıkan ücretler henüz Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım tarafından onaylanmadı. Ancak 1 Ocak’tan bu yana yapılan taleplerde SHGM bu ücretleri istemeye başladı.

Yeni düzenlemeye göre bu yılki tarife daha da detaylandırılarak yapılan her işlem ücretlendirildi. Tarifede geçen yıl 150 bin YTL olan havayolu işletme ruhsatı tarifeli uçuş için 2 milyon YTL’ye, tarifesiz uçuş için 1 milyon YTL’ye çıkartıldı. Tescil sertifikası havayolu uçağı 250 YTL’den 5 bin YTL’ye, genel havacılık uçakları için 10 YTL’den 500 YTL’ye yükseldi. 10 YTL olan Öğrenci Pilot Lisansı bedeli ise ilk verilişte 50 YTL’de çıkartıldı.

Yeni ücret tarifesi, küçük uçaklarla yapılan sportif ve genel havacılığa da büyük darbe vuruyor. Bu yıl başlayan uygulama ile her paraşüt atlayışından 75 YTL, denize inişlerden de 100 YTL alınıyor.

Normalde SHGM’nin görevi olan gerekli izinlerin verilmesi, lisans yenileme gibi işlemlerden ücret alımı döner sermaye üzerinden gerçekleştiriliyor. Elde edilen gelir SHGM’ye ve Maliye’ye aktarılıyor.

Fırsatları kaçırmayın

Air France, 31 Ocak’a kadar bilet alan yolcularına New York’a 289, Chicago ve Montreal’e 299, Boston’a 317, Seattle’a 349, Los Angeles’a 409, San Francisco’ya da 429 Euro’dan başlayan fiyatlarla uçma imkanı sunuyor. Ekonomi sınıfı fiyatlara vergiler dahil değil.

Katar Havayolları, Doha çıkışlı Bali, New York, Lagos, Ho Chi Minh, Chennai, Ahmedabad, Dar es Salam’a uçmaya başlıyor.

Afgan Kam Air, iki yıl aradan sonra Kabil-İstanbul seferlerine başladı. Pegasus Havayolları’ndan kiralanan Boeing 737-800 uçaklarıyla uçuşlar cuma günleri yapılıyor. Fly Servis tarafından temsil edilen Kam Air, nisan ayından itibaren Atatürk Havalimanı’ndan yapılan seferlerini haftada iki güne yükseltmeyi hedefliyor.

Rus uçakları ne kadar yasaklı?

Irak’taki kazadan sonra yasaklı uçak tartışması başladı. Rus Antonov, Ilyushin, Tupolev, Yakolev gibi şirketlerin imalatı uçaklar, dünyanın her tarafına uçabiliyor. Aralarında dünyanın en büyük uçağı olan An-225, An-124 gibi kargo uçakları özel kargo uçuşları için en aranan uçakların başında geliyor. Hatta büyük uçak imalatçıları bile parça sevkıyatlarını Rus uçaklarıyla yapıyor.

Ancak bu uçakların gürültü limitleri, motorları daha eski nesil olduğu için Batılı uçaklara göre daha yüksek. Bu nedenle gürültü sınırlamasının olduğu yerlere yüksek vergiler ödeyerek uçabiliyor. Maliyetler arttığı için Rus şirketleri bu noktalara Batı yapısı modeller kullanıyor. Rus uçaklarının teknolojisi biraz eski ancak uçaklar sağlam ve her şartta uçabiliyor.

Yasaklı uçaklara gelince... Bakımı yapılmayan, sigortası olmayan uçaklar ve bunları yaptırmayan havayolları tüm dünyada IATA tarafından bir listeyle ilan ediliyor. Kara listedeki uçakları ve havayollarını kimse kabul etmiyor.

Bir çok Rus şirketi, artan maliyetler nedeniyle uçaklarını ve ekiplerini ağırlıklı olarak Irak, Afganistan gibi yüksek riskli yerlere yolluyor. Çünkü buralara Batılı havayolları uçmuyor.

Hem sivil hem de askeri havacılıkta giderek önem kazanan simülatör eğitiminde Türkiye bölge merkezi haline geliyor. THY, hizmete aldığı Airbus A320 ile simülatör sayısını dörde çıkartırken Türk havacılığının köklü şirketlerinden Gözen Grubu dört simülatöre sahip olacak uçuş eğitim merkezini temmuzda hizmete sokuyor. Askeri havacılıkta ise Havelsan tasarladığı simülatörleri ihraç ediyor...

Uçuş eğitiminde simülatör yani sanal uçuş giderek önem kazanıyor. Pilotlar gerçek uçaklarda kat ve kat daha pahalıya mal olacak eğitimleri simülatörde çok daha ucuza ve "sıfır" risk alarak yaşıyor. Yeni nesil sistemler simülatörleri her geçen gün gerçek uçuşa bir adım daha yaklaştırıyor.

Sivil havacılık kuralları gereği havayolu pilotları altı ayda bir 8 saat simülatörde uçuyor. Bilgilerini tazeliyor. Türk şirketleri pilotlarının önemli kısmını Türkiye’de yeterli sayıda ve tipte simülatör bulunmadığı için eğitime yurtdışına yollamak zorunda kalıyor. Döviz kaybı yaşanırken fatura kabarıyor.

Örneğin Avrupa’da, Airbus A320 uçağının bir saatlik simülatör uçuşunun fiyatı yaklaşık 400 Euro’dan başlıyor. Bir kaptan ve bir ikinci pilotun yıllık 16 saatlik simülatör uçuşu ortalama 6 bin 400 ile 8 bin Euro arasında değişiyor. Buna ekip başına en az 6 gece otelde konaklama, harcırah, iki adet yurtdışı uçak bileti eklediğinizde maliyet yılda 10 bin Euro’yu aşıyor. Uçak tipi değiştirmeyle birlikte Türk sivil havacılığı eğitim için her yıl yurtdışına ortalama 20-25 milyon dolar arasında para ödüyor.

THY A330/A340 SİMÜLATÖRÜ ALACAK

Belirli bir sayıyı yakaladığınızda eğitimler Türkiye’de kurulacak simülatörle daha ekonomik yapılabiliyor. İstanbul merkezli pilotlar için bir anda otel, harcırah, uçak bileti masrafı sıfırlanıyor.

THY, 1995’te Boeing 737-400 simülatörüyle başladığı eğitim hizmetine bugün RJ100, Boeing 737-800 ve yeni hizmete soktuğu Thales imalatı Airbus A320 simülatörüyle devam ediyor. Birkaç ay içinde uzun menzilde kullanılan ve ortak sistemlere sahip A330/A340 uçakları için de simülatör alımı yapılacak. THY iade ettiği RJ uçaklarının simülatörünü uygun teklif gelirse satacak.

Halen THY simülatörlerinin kapasitesinin yüzde 55’ini kendi pilotlarının eğitimlerinde kullanıyor. Geri kalan saatler 32 yerli-yabancı havayolu şirketine satılıyor.

GÖZEN EĞİTİM MERKEZİ KURUYOR

Türkiye’nin yanı sıra Gözen Grubu bölge ülkelere de hizmet verecek eğitim merkezi için ilk simülatörünü temmuz ayında İstanbul’da hizmete sokuyor. "Free Flight Training Center" olarak adlandırılan merkezde ilk etapta Boeing 737-800 simülatöründe eğitim başlayacak. Bunu eylül ayında hizmete girecek Airbus A320 izleyecek.

Gözen Grubu’nun Kanadalı imalatçı Mechtronix şirketiyle yaptığı anlaşmaya göre 2008’de simülatör sayısı dörde çıkacak. Gözen Grubu tercihini A320 veya 737-800’den yana kullanabileceği gibi talebe göre farklı uçak tiplerini de tercih edebilecek.

Montreal merkezli Mechtronix şirketi imalatı simülatörler, "Level D". Yani uçakla tam uyumlu her türlü eğitim verilebiliyor. Simülatörler, yeni nesil elektro-pnömatik kollar üzerinde hareket ediyor. Özel görüntü sistemleri sayesinde gerçeğe çok yakın grafikler pilotlara sunuluyor.

Gözen Grubu, ağırlıklı olarak Rusya, Ortadoğu ve Balkanlar pazarını hedefliyor. Bu bölgede yeni kurulan veya eski nesil Rus uçaklarından Boeing-Airbus serilerine geçen şirketlere İstanbul merkezli eğitim alternatifleri sunulacak.

DÖVİZ KAYNAĞI

Özellikle bu bölgedeki pilotlar yurtdışı eğitimlerine aileleriyle birlikte geliyor. Eğitim alışverişle ve tatille birleştiriliyor. Bu sayede sadece simülatör merkezi değil, oteller, restoranlar, alışveriş merkezleri de kazanmaya başlıyor. Simülatör ve yan kolları sayesinde ciddi döviz kazancı sağlanıyor.

SİMÜLATÖR NEDİR?

Simülatör basitçe uçağın kokpitiyle birebir aynı sistemlere sahip bir kabinden oluşuyor. Pilot koltuklarının arkasında öğretmen pilot için masayla uçuş sistemlerine müdahale edeceği kumanda sistemi bulunuyor. Bu yapı hidrolik veya elektrikle çalışan kolların üzerinde yer alıyor. Dönüş, tırmanış, dalış gibi uçuş hareketleri bu kollar yardımıyla pilotlara fiziksel olarak hissettiriliyor.

Sivil havacılık kuralları gereği, havayolu pilotlarının her altı ayda bir simülatör eğitimlerini yenilemesi gerekiyor. Normalde uçuş hayatında belki hiç yaşamayacağı arızalar simülatörde pilotlara arka arkaya yaşatıyor. Verilen tepkiler, uygulamalar, öğretmen pilotlar tarafından kontrol ediliyor. Yetersiz kaldıkları konular yeniden gözden geçiriliyor. Gerekirse eğitim tekrarlatılıyor.

Her havayolu pilotu, altı ayda bir en az sekiz saat simülatörle uçuyor. Bazı şirketler eğitimleri üç ayda bir yeniliyor. Eğer pilot farklı bir uçak tipine geçmişse, yeni modelde en az 36 saat uçmak zorunda. Aynı durum uçuş eğitimini yeni bitirmiş, havayollarında uçmaya başlayacak pilotlar için de geçerli. Onlar da en az 36 saat simülatörle uçuyor. Rakam 50 saate hatta 70 saate kadar çıkabiliyor.

Yeni teknolojiyle beraber simülatör fiyatları da ucuzluyor. Halen havayolu uçaklarının simülatörleri özelliklerine göre ortalama 10-14 milyon dolar arasında değişiyor.

HAVELSAN, ASKERİ SİMÜLATÖR YAPIYOR

Ankara merkezli Havelsan, imza attığı başarılı askeri simülatör projeleriyle son yıllarda önemli bir altyapıya sahip oldu. Havelsan geçen yıl CN235 uçaklarının simülatörünü yaparak Güney Kore Hava Kuvvetleri’ne teslim etti. Halen Havelsan’ın F-4E 2020 ile CN235 simülatörleri Türk Hava Kuvvetleri’nde hizmet veriyor.

Havelsan’ın en son projesi ise Kara ve Deniz Kuvvetleri için geliştirilen S-70 helikopter simülatörleri. Kara Kuvvetleri için ikisi uçuş, biri de görev toplam üç adet S-70A Black Hawk helikopter simülatörü teslim edilecek. Deniz Kuvvetleri’ne ise helikopterin S-70B Sea Hawk modelinden biri uçuş diğeri de görev amaçlı iki simülatör geliştirilecek.

Havelsan bu projelerin yanı sıra halen kullanımdaki F-16, UH-1, F-5 simülatörleri için de Türk Silahlı Kuvvetleri’ne bakım ve işletim hizmeti veriyor.Tolga ÖZBEK

Glide path çalışmıyor

İstanbul Atatürk Havalimanı’nın 06/24 pistine yaklaşmada uçakların kullandığı "Glide Path" yani süzülme açısını veren sistemin bir aydır çalışmaması, görüşün az olduğu dönemlerde inişlerde sıkıntı yaratıyor. ILS olarak adlandırılan Aletli İniş Sisteminde "Glide Path" bilgisine göre pilotlar uçağı alçaltıyor. Sistem çalışmadığında verimli bir yaklaşma yapılamazken pilotlar risk almamak için kısa olan piste daha alçaktan yaklaşmak zorunda kalıyor.

Rötara savaş

Pegasus Havayolları, hava şartları dışında oluşan rötarlarda yeni bir uygulama başlattı. Üç saate kadarki rötarlarda yolcusunu uçurup bilet ücretini iade ederken beş saat ve üzerindeki rötarlarda ise bilet ücretini iade etmenin yanı sıra bir adet iç hat bileti de hediye ediyor.

Dalaman'a ödül

ATM tarafından işletilen Dalaman Dış Hatlar Terminali, dünyanın en önemli mimarlık ödüllerinden biri olarak kabul edilen "AR Awards for Emerging Architecture" ödülünü Türkiye’de kazanan ilk proje oldu. Toplumsal yaşama katkı sağlayan, çevresel ve sosyal sorumluluk bilinci ile tasarlanmış yapılara verilen ödülü Londra'da terminalin mimarlarından Emre Arolat aldı.

İkinci kez bilet aldım

Türk Hava Yolları’ndan 8 Ekim 2006 tarihinde uçmak üzere İstanbul aktarmalı Ankara-Ekaterinburg bileti aldım. İstanbul’da uçağın havalanmasına 3-4 dakika kala çıkış kapısındaki THY görevlisi uçağa geldi ve dönüş biletime bakmak istediğini söyledi. Yanlış bilet kesmişler diyerek benim dönüş biletimi (Ekaterinburg -İstanbul) koçandan kopartarak aldı. Nasıl döneceğimi sorduğumda bileti oradan temin edebileceğimi söyledi.

2 Kasım’da Ekaterinburg’dan dönüşte THY yetkilisi, dönüş biletimin olmadığını, yeniden bilet almam gerektiğini, geri döndüğümde iadenin yapılacağını söyledi. Bunun üzerine 2354419171476-6 nolu bileti 280 dolar ödeyerek ikinci kez satın aldım. Şikayetime şu ana kadar cevap alamadım. Şengül Küçükaytan