×
Üstümüzü de kaplayan tozu silkeleyerek önümüzü görmeye, yürümeye çalışıyoruz alacakaranlıkta.
Toz bulutunun içinde her gün yeni görüntüler beliriyor. Bu görüntülerin bir bölümü gerçeğin kendisi olarak karşımıza çıkıyor. Bazen ilk başta şüpheyle yaklaşıyoruz ama bir süre sonra biraz üstünü eşelediğimizde birden gerçeğin kendisi göz kırpıyor.
Şekillenen bazı görüntülerde ise anlatının gerçek olmadığını biliyoruz ya da tahmin edebiliyoruz. Derken her ikisinin birbirine karıştığı, gerçek olanla olmayanın iç içe geçtiği gri bir alanda buluyoruz kendimizi. Gerçeği nasıl ayırt edeceğimizi bilemiyoruz, zorlanıyoruz.
Ama bir konuda hiçbirimizin şüphesi yok. O toz bulutunun içinde saklı olan, henüz bilmediğimiz, açığa çıkmayı bekleyen, bizden gizlenen gerçeğin daha pek çok parçası var.
Bir türlü bütün parçaları bir araya getirip gerçeğin bütününü tamamlayamıyoruz.
Ve toz bulutu içinde hiç bitmeyen hesaplaşmaları izlemeye devam ediyoruz. Gerçeğin sıklıkla bu hesaplaşmalara rehin düştüğünü, bir kısmının her seferinde bir sonraki hesaplaşmada alınacak pozisyon için ihtiyat payı olarak saklandığını hissediyoruz.
Ve bu bulutun nasıl olup da birden ortalığı kapladığı bir başka soru olarak karşımızda asılı duruyor.
Neden şimdi?
Erdoğan, aslında kendisinden duymaya yabancı olmadığımız bir bakış açısını tekrarladı. “Ülkemizin tarihinin her döneminde uluslararası operasyonlara maruz kaldığını” söyledi ve “Bugün de aynı durumun devam ettiğini anlamak için öyle çok derin analizlere ihtiyaç yoktur” dedi.
Galiba konuşmasının en kritik bölümü tam bu noktada karşımıza çıktı. Şöyle dedi Cumhurbaşkanı:
“Bu defa da ülkemizi, suç örgütleri üzerinden hem içeride hem uluslararası alanda kıskaca almak ve bundan siyasi sonuçlar üretmek peşindeler. Türkiye’de sosyal kaos denemeleriyle, terör örgütleriyle, darbe girişimleriyle, ekonomik tuzaklarla başarılamayan değişimin, siyasete müdahaleyle yapılacağını söyleyenlerin olduğunu hepiniz biliyorsunuz.”
Bir sonraki cümlede ise isim vermeden CHP’nin sıkça tekrarladığı erken seçim çağrılarını kastederek, “Ortada makul, mantıklı, sahici hiçbir sebep olmadığı halde erken seçim teranesi tutturanların sufleyi nereden aldıkları açıktır” diye konuştu. Bu ifadesiyle CHP’nin erken seçim talebinin aslında dışarıdan kaynaklandığını söylemiş oluyor Erdoğan.
SİYASETE MÜDAHALE YAPILACAĞINI SÖYLEYENLER KİM OLABİLİR?
Bu tespitten sonra “Türkiye’de değişimin siyasete müdahale ile yapılacağını söyleyenlerin” kim olduğu sorusuna yanıt arayabiliriz.
Erdoğan “Hepiniz biliyorsunuz” dediğine göre sır olmaması gereken bir durum söz konusudur. Bu da bizi tahmin olarak, ABD Başkanı Joe Biden’ın
Harp Okulu’nun bahçesinde askeri araçtan indirildikleri noktadan binanın kapısına kadar olan mesafe tutuklular için büyük bir kâbustu.
Devrilen Menderes hükümetinin Adalet Bakanı Celal Yardımcı, “Harbiye’ye girdiğimizde yolun iki tarafı asker ve subay tüneli halindeydi. Her gelen arabaya saldırdıkları anlaşılıyordu” diye anlatıyor. Yardımcı da o tünele girecektir.
BARAJIN AZGIN SULARINA DÖNMÜŞ SUBAYLAR
Darbe sabahı Harp Okulu’nun bahçesinde yaşanan hadiselere ilişkin bütün tanıklıklar, Yardımcı’nın sözünü ettiği “tünel”e itilen DP’lilerin çoğunluğunun dövüldükten sonra binaya girebildiklerini gösteriyor.
Nitekim Yarbay Güryay da, okulun önündeki ortamı şöyle anlatıyor:
“Harp Okulu’nun etrafı ve bilhassa ön kısmı çoğu subaylardan müteşekkil bir öfkeli insanlar kalabalığı ile dolmuştu... Hele yıkılmış DP iktidarının isimleri halk arasında pek kötüye çıkmış simaları getirildikçe, setlerini yıkmış koskoca bir barajın azgın sularına dönmüş bu insanların gazabını önlemek, beşer gücünün gösterebileceği bir marifet değildi.”
DP’lilerin maruz kaldıkları saldırıları “Gazabın son derece aşırı şekilde mübalağa edilmiş tepkileri” olarak nitelendiriyor Güryay. Bu muameleye hedef olanlar arasında Murat Ali Ülgen, Samet Ağaoğlu, Hamdi Sancar, Kemal Çakın’ı hatırladığını aktarıyor.
MENDERES LİNÇTEN NASIL KURTULDU?
Konuk bakanla yapılan görüşmelerdeki önemli bir gündem maddesi, Çin’in taahhüt ettiği Sinovac aşılarının tesliminde ortaya çıkan gecikmelerdi.
Sağlık Bakanlığı’nın verilerine göre Wang Yi’nin geldiği 24 Mart günü sabahı saat 09.00 itibarıyla Türkiye’de yapılmış olan toplam aşı miktarı 13 milyon 844 bin 506 doza ulaşmıştı. Bu toplam içinde iki doz aşı olmuş vatandaşların sayısı 5 milyon 723 bin 377’ydi.
İlk aşının 13 Ocak’ta Sağlık Bakanı Dr. Fahrettin Koca’ya yapıldığını hatırlarsak, iki buçuk aya yakın bir zaman geçmişti. Yaşanan sorun, Çin’in yaptığı teslimatın imza attığı sözleşme ile taahhüt ettiği miktarın çok altında kalmış olmasıydı.
Kasım ayında yapılan anlaşmaya göre, Pekin merkezli Sinovac firması, aralık-ocak-şubat döneminde 50 milyon aşıyı Türkiye’ye teslim etmiş olacaktı. Şubat ayında varılan ikinci bir mutabakat çerçevesinde, bunu mart-nisan döneminde gelecek ikinci bir 50 milyon dozluk parti izleyecekti. Böylelikle, gelen toplam 100 milyon dozla mayıs ayı sonuna kadar 50 milyon vatandaşın iki kez aşılanması suretiyle, Türkiye yaza toplumsal bağışıklık açısından kısmen rahatlamış bir şekilde girecekti.
Oysa mart ayı sonu yaklaşırken toplamda ancak 13.8 milyon doz aşı yapılabilmişti. Teslimat, altına imza atılan takvimin çok gerisindeydi.
AŞI VE UYGUR TÜRKLERİ AYNI GÜNDEME GİRİNCE
Çin teslimatı neden geciktiriyordu? Gerisinde siyasi bir neden mi yatıyordu?
Bu soruya yanıt ararken Dışişleri Bakanı
Geçen cumartesi günü yayımlanan “Türkiye BioNTech Tercihinde Neden Geç Kaldı?” başlıklı yazımızda, Sağlık Bakanı Dr. Fahrettin Koca’nın ilk aşamada bu seçeneğe mesafeli baktığını, tercihini Çin aşısı Sinovac üzerinde kullandığını hatırlatmıştık. Koca’nın bütün aşı stratejisini, bu tercihle birlikte nisan ayından itibaren yerli aşının devreye gireceği gibi dayanaksız çıkan bir varsayım üzerine inşa ettiğini kendi açıklamaları üzerinden göstermiştik.
Türkiye’nin salgınla mücadelede azımsanmayacak bir zaman süresini kaybetmesine neden olan bu kararların ardından şimdi BioNTech’in seçeneğinin ön plana çıkmasıyla yeni bir evreye geçiliyor. Salgınla mücadeledeki bu dönemeç noktasında, geride bıraktığımız dönemde kamuoyuna yapılan vaatlerle bu vaatlerin gerçekleşme durumunu karşılaştırıp, bir döküm çıkartmakta yarar var.
TOPLUMUN ANCAK YÜZDE 14.25’İ AŞILANABİLDİ
Tabii bu karşılaştırmayı yapabilmek için salgına karşı aşılamanın 13 Ocak’ta başlamasından sonra geçen yaklaşık dört buçuk aylık süre zarfında aşı kampanyasının nasıl bir akışta seyrettiğini de dikkate almamız gerekiyor. Yazımızı tamamlayan grafik uygulanan bir ve iki doz aşıların toplamlarını haftalık zaman dilimleri üzerinden gösteriyor.
Tablodaki nihai toplam dün sabah saat 09.00’da Sağlık Bakanlığı’nın web sitesindeki resmi veriyi esas alıyor. Buna göre, yeni bir hafta başlarken dün sabah itibarıyla bugüne dek yapılmış toplam aşı miktarı 27 milyon 876 bine gelmişti. İki doz aşı olmuş vatandaşlarımızın sayısı 11 milyon 919 düzeyindeydi. Dün saat 16.30 sularında bu sayı 12 milyon eşiğini geçti.
Türkiye’nin nüfusu TÜİK’e göre 83 milyon 614 bin dolayında. Buradan hareketle, geçen dört buçuk aya yakın süre içinde nüfusun henüz yüzde 14.25’inin aşılanmış olduğunu söyleyebiliriz. Genel kural olarak, güvenli bir toplumsal bağışıklık eşiğine ulaşılabilmesi için nüfusun yüzde 75’inin aşılanmış olması gerekiyor.
Kuşkusuz, COVID-19 geçirmiş olan 5 milyonun üzerindeki insanın da bağışıklık kazandığını kabul ederek bu hesaba dahil etmeliyiz. Ayrıca, bu hastalığı farkında olmadan geçirenlerin sayısı bilinmiyor. Her halükârda, Türkiye’nin bu güvenli eşiğin çok uzağında durduğunu teslim etmek durumundayız.
Bu tablonun bize gösterdiği en önemli olgu, şu ana kadar ağırlıklı olarak Çin’den gelen aşıların düzenli bir tedarik akışının olmadığı, akışın sürekli iniş çıkışlar gösterdiğidir. Bu arada, en sıkıntılı zaman kesitinin 10-16 Mayıs haftası olduğunu söylemek mümkündür.
Toplantının videokonferans üzerinden hazır bulunan iki önemli konuğu vardı: COVID-19’a karşı mRNA aşısını geliştiren, BioNTech’in kurucu ortakları olan Prof. Uğur Şahin ve Dr. Özlem Türeci...
Sağlık Bakanı, kurul toplantısından sonra yaptığı açıklamada, “BioNTech ile 1 milyon dozla başlayan tedarik sürecinde şu an itibarıyla 120 milyon dozluk anlaşma imzalandığını” duyurdu. Koca, bu toplam içinde “6.1 milyon dozun şu ana kadar teslim edilmiş olduğunu” da ekledi.
Prof. Şahin ise açıklamasında varılan mutabakat çerçevesinde “Haziran ayının sonuna kadar 30 milyon doz getirmek, temmuz, ağustos ve eylül ayında 120 milyon dozu tamamlamak istediklerini” belirtti. Prof. Şahin, “Biz gece gündüz çalışacağız Türkiye’ye aşıyı zamanında getirmek için” diye konuştu.
ŞAHİN VE TÜRECİ GÜVEN VERİYOR
Bakan Koca ve Prof. Şahin’in önceki akşam yaptıkları bu açıklamalar, COVID-19’a karşı aşılama kampanyasında Çin Halk Cumhuriyeti kaynaklı SINOVAC aşısının teslimatındaki gecikmeler ve sürekli revize edilen hedefler nedeniyle aylardır yaşanan büyük belirsizliğin ardından ilk kez bu alanda iyimserliğe kapıyı açan bir nitelik taşıyor.
Prof. Şahin ve Dr. Türeci’nin bilim insanı kimliklerinin taşıdığı ağırlık, buluşlarıyla bütün dünyada temayüz etmelerine yol açan yetkinlikleri ve kurucu ortağı oldukları şirketlerindeki profesyonel ölçüleri esas aldığımızda, üstlendikleri bu taahhütleri yerine getirmek için azami çabayı gösterecekleri hususunda kuşku yoktur.
Gerçekten de Çin aşısının gelişiyle ilgili olarak aylardır yaşanmakta olan kafa karışıklığından sonra BioNTech aşısının 120 milyon dozluk bir partiyle devreye girecek olması, aşılama hedeflerine ilişkin denklemde yepyeni bir durumdur. Planlandığı şekilde yürürse, her kişiye iki doz üzerinden hesapladığımızda, 60 milyon insanın aşılanabileceği anlamına gelir. TÜİK’e göre Türkiye’nin nüfusunun 83.6 milyon dolayında olduğu hesaba katıldığında BioNTech’in taahhüdü nüfusun yüzde 72’sine yaklaşıyor.
Dün akşam itibarıyla 12 milyona yakın vatandaşımızın zaten iki doz aşı olduğu da hesaba alındığında, önümüzdeki eylül sonuna kadar hedeflenen toplumsal bağışıklık oranının üstüne çıkılması pekala mümkündür. Yeter ki, BioNTech ile yapılan anlaşma tam anlamıyla hayata geçirilebilsin...
Birleşmiş Milletler tarafından dün öğleyin yapılan paylaşıma göre, Gazze’de 10 Mayıs sonrasında İsrail saldırıları sonucu 75 bin kişi evinden olmuştur. Bu insanların 47 bini okullara, kalanlar ise başka ailelerin yanına yerleştirilmiştir. Saldırılarda 44 okul ve 6 hastane hasar görmüştür. Bir hastane de elektrik kesintisi nedeniyle faaliyet dışı kalmıştır.
Geçen 10 gün içinde Gazze’de ölen Filistinlilerin sayısı 219’a yükselmiştir. Bu toplam içinde 63 ölü, 43’ü erkek, 20’si kız olmak üzere çocuklardır. Ölenlerin 35’i kadındır.
Açıklamada aynı dönemde İsrail işgali altındaki Batı Şeria’da İsrail güvenlik görevlileriyle meydana gelen hadiselerle ölen Filistinlilerin sayısı ise 25 olarak gösterilmişti. Bu toplam içinde kayıplardan 4’ü çocuktur.
BM’ye göre, bütün bu çatışmalar zarfında İsrail tarafında hayatını kaybedenlerin sayısı ise 12’dir.
FÜZE SAVAŞI ÇOCUK ÖLÜMLERİYLE HATIRLANACAK
Kuşkusuz, her kesimden her can kaybı üzücüdür. Ancak yine de BM’nin açıklamasındaki rakamları kıyasladığımızda, İsrail’in Hamas’ın roket saldırılarına verdiği karşılığın muazzam bir orantısızlık içerdiğini vurgulamalıyız. Özellikle çocuk ve kadın ölümlerinin bu kadar yüksek olması karşısında, İsrail’in sivil-askeri hedefler arasında bir ayrım gözetmediği, bu yönüyle askeri harekât tarzının ciddi ölçülerde kuralsızlık içerdiği teslim edilmelidir.
Bu savaştan dünyanın her bir köşesindeki insanların zihinlerine kazınacak olan, İsrail füzelerinin ve bombalarının yıktığı binaların enkazları altından çıkartılan çocuk cesetlerinin fotoğrafları olacaktır. İsrail’in ABD’nin tanınmış haber ajansı Associated Press’in Gazze’de ofisinin bulunduğu binayı da vurması, bu savaşın hep hatırlanacak sembol görüntülerinden bir diğeridir.
Bugün İsrail’de işbaşındaki Başbakan
Netanyahu hükümetinin saldırganlığı bütün dünyada sorgulanıyor. Bu dönemde ABD sivil toplum camiasının içinden gelen ve İsrail devletinin fiillerini geçmişte ırkçı Güney Afrika rejiminin “apartheid” uygulamalarıyla aynı kategoride değerlendiren bir rapor özel bir anlam taşıyor.
Geçen hafta İsrail’e ilişkin yazımızda kısaca değindiğimiz, nisan ayı sonunda yayımlanmış olan bu rapor, ABD’nin insan hakları alanındaki en saygın sivil kuruluşlarından biri olan Human Rights Watch (İnsan Hakları İzleme Örgütü) tarafından kaleme alındı. HRW, dünyanın her bir köşesindeki insan hakları ihlallerini düzenli bir şekilde izleyen bir örgüt.
ABD’deki Demokrat Biden yönetiminin İsrail’i karşısına almaktan çekindiği için yoğun eleştirilere uğradığı bir dönemde, ülkenin en prestijli insan hakları kuruluşlarından birinin İsrail’deki Netanyahu hükümetini rahatsız eden bu raporu hazırlamış olması, her bakımdan kayda değer bir gelişme.
Öncelikle, Amerikan kamuoyunda Filistinlilerin mağduriyetlerinin anlaşılması yönünde bir farkındalığın güçlenmekte olduğunu göstermesi bakımından önem taşıyor. Nitekim, son hadiselerde özellikle yönetimdeki Demokrat Parti’nin içinde İsrail’e karşı eleştirel seslerin artmakta oluşu da, İsrail’in on yıllardır ABD’de yararlandığı dokunulmazlık örtüsünün yavaş yavaş kalkmakta olduğuna işaret ediyor.
GÜNEY AFRİKA’DAKİ IRKÇI REJİM İÇİN GETİRİLEN SUÇ
HRW’nin 218 sayfa tutan raporu “Aşılan Bir Eşik/İsrail Makamları, Apartheid ve Zulüm Suçları” başlığını taşıyor. Uzun yıllara yayılan bir çalışmanın ürünü olan bu rapor, İsrail’in uygulamalarını uluslararası hukukta “İnsanlığa karşı suçlar” başlığı altında tanımlanmış “apartheid” ve “zulüm” suçlarına ilişkin hükümler çerçevesinde değerlendiriyor.
Her iki suçun uluslararası hukukun alanına girmesi bir hayli geriye gidiyor. Özellikle “apartheid suçu” bütün dünyada çok yakından bilinen bir kategori. Güney Afrika’da beyazların siyahlara ve beyaz olmayan diğer etnik gruplara karşı üstün oldukları ideolojisi üzerinden tesis edilen, 1948’den 1994 yılına kadar süren ırkçı apartheid rejiminin uygulamalarına karşı getirilmiş olan bir suç tanımı.
Güney Afrika’da yaşayan siyahlar, bu ırkçı rejim altında on yıllarca ikinci sınıf vatandaş olarak tescil edilerek, beyazlara kıyasla sınırlı haklara ve sistematik bir ayrımcılığa maruz kaldılar.