Yaz tatilinde telefon ve bilgisayar başında fazla zaman geçiren çocukların ebeveynlerine uzmanlardan uyarı geldi: “Okul döneminde çocuklara ‘pat’ diye internet yasağı getirmek öfke patlaması yaratır. Ebeveyn-çocuk ilişkisini bozar...”
#Uzman Dr. Gencay KoçBeynin haz merkezi ve dopamin ile ilişkili olan bağımlılık, çocuklarda oyunlara yönelik olarak görülebiliyor. Oyunlardaki ışıklar, renkler, sesler ve hızlı geçişler çocuklarda uyaran etkisi yaparken oyun bağımlılığı zamanla çocuğun hayat kalitesini de düşürüyor. Çocuğun çok uzun zaman bilgisayar başında zaman geçirmesi, özbakımını ihmal etmesi halinde bağımlılıktan söz edilebileceğini belirten uzmanlar, oyun oynarken yemek yemeyi unutmanın ve okula geç kalmanın bağımlılık belirtisi olabileceğine dikkat çekiyor.
#ÇocukÇocuklar bilgisayar, tablet ve cep telefonu oyunların başından ayrılamıyor. Hatta paylaşılan rakamlara göre çocukların yüzde 40’ı oyun bağımlısı olmuş durumda. Çocuklara zarar da veren bu sorunu çözmek için harekete geçen MentalUP, geliştirilen özel egzersizlerle çocukların dikkat, hafıza, problem çözebilme gibi zihinsel becerilerinin gelişmesini amaçlıyor.
#StartupGünümüzün en büyük sorunlarından biri ekran. Hem yetişkinler hem de çocuklar ekransız gün geçirmiyor ama ebeveynler kendi ekran sürelerini görmezden gelirken çocukların ekran karşısında geçirdikleri zaman gözlerine batıyor. Oysa okullarda bile dersler artık akıllı tahtalarla işleniyor. Peki ekranı nasıl kullanmalıyız? Prof. Dr. Selçuk Şirin’e sordum.
#AnneEbeveynler çocuklarının giyimine çok özen gösteriyor. Ancak bu özen zaman zaman çocukların hayatını ciddi düzeyde etkileyebilen bir soruna dönüşebiliyor: Bir yetişkin gibi giydirilmek... Çocukların yaşlarına uygun olmayan şekilde yetişkinler gibi giydirilmesi, üstüne bir de bu anlarının sosyal mecralarda yayınlanması, gelişimsel süreci çok olumsuz etkiliyor. Üstelik bir de pedofili tehlikesi söz konusu... İşte 5 soruda ebeveynlerin mutlaka bilmesi gerekenler...
#PedofiliTelevizyon, bilgisayar, tablet, telefon... Eğer çocuğunuz ekrana bağımlıysa dikkat! Ankara Medipol Üniversitesi Dil ve Konuşma Terapisi Bölümü’nden Dr. Öğretim Üyesi Emel Arslan Sarımehmetoğlu, çocuklarda ekran bağımlılığını “Çağın vebası” olarak nitelendirerek, ebeveynlere şu uyarıyı yaptı: “Erken yaşlarda ekrana maruz kalan çocuklarda iletişim, konuşma, dikkat ve duygu kontrol becerilerinde yetersizlikler oluşuyor.”
#Ankara Medipol Üniversitesi Dil Ve Konuşma Terapisi BölümüEbeveynler çocuklarının giyimine çok özen gösteriyor. Ancak bu özen zaman zaman çocukların hayatını ciddi düzeyde etkileyebilen bir soruna dönüşebiliyor: Bir yetişkin gibi giydirilmek... Çocukların yaşlarına uygun olmayan şekilde yetişkinler gibi giydirilmesi, üstüne bir de bu anlarının sosyal mecralarda yayınlanması, gelişimsel süreci çok olumsuz etkiliyor. Üstelik bir de pedofili tehlikesi söz konusu... İşte 5 soruda ebeveynlerin mutlaka bilmesi gerekenler...
#Çocukları Yetişkin Gibi GiydirmekKokulu silgiler, rengârenk kalemler ve birbirinden ilginç kırtasiye ürünleri… Okul stresini eğlenceye dönüştüren kırtasiye ürünlerinin sahteleri, çocukların sağlığını bozabilecek tehlikeler içeriyor. Peki kırtasiye ürünü alırken nelere dikkat etmek gerekiyor? Veliler satın aldıkları ürünün güvenli olup olmadığını hangi yollarla tespit edebiliyor? Sahte ürünler çocuklarda hangi sağlık sorunlarına neden oluyor? Uzmanlarla mercek altına aldık...
#EğitimGünümüzde çocukların teknoloji ve ekranla karşılaşma yaşları oldukça erken dönemlere çekilmiş durumda, oysa bazı ülkelerde bebek ve çocuk koruyucu ruh sağlığı adına ilk 3 ve4 yaşlarda ekran kullanımının sıfır düzeyde olmasına dair düzenlemeler oluşturduğunu da duyuyoruz. Bebek beyninin özellikle anne, baba ve sosyal çevre ile etkileşimi sayesinde geliştiğini, bu sayede sinir hücreleri arasında yeni bağlantılar oluştuğunu; çocuklarda, başkasını gözlem, taklit edebilme ve oyun sayesinde öğrenmenin gerçekleştiğini biliyoruz.
#Konuk YazarÇocuklarda ve gençlerde pek çok faydaları olduğu araştırmalarla kanıtlanan dijital oyunlar, ‘bağımlılık’ haline gelince kişiye zarar vermeye başlayabiliyor. Bir Sorudan Fazlası serimizin bu bölümünde çocuklarının oyun bağımlılığından şikayetçi anne-babalar ve oyun oynamadan yapamayan yetişkinlerle konuştuk. Bağımlılığa neden olan etkenleri ise Uzman Klinik Psikolog Buse Akçil'le mercek altına aldık.
#Oyun BağımlığıDünya tarihinin en yalnız çocuklarını yetiştirdiğimize dikkat çeken Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Handan Sarımehmet Kılınç, “Yapılan araştırmalarda ekran süresi ile otizm ve dikkat eksikliği, hiperaktivite arasında bağlantı kanıtlandı. Ne olur çocuklarınızı ekrandan uzak tutun ve onlara zaman ayırın” diye uyardı. Kılınç, çağımızda ebeveynlerin de yalnızlıktan kaynaklı bir krizde olduğunu ve ciddi anlamda ebeveyn rehberliğine ihtiyaç duyulduğunu söyledi.
#Sibel BAĞCI UZUNDeprem her yaş grubundan birey için yaşam dengesini bozan, yeni koşullara uyum sağlaması zaman alan, zorlayıcı ve travmatik bir stres faktörüdür. Travmatik olaylar ardından hemen her yaş grubu bireylerde benzer şekilde; uyku sorunları, güvensizlik, korku, kaygı, çaresizlik, öfke, zihinsel karmaşa gibi akut-kısa süreli bazı tepkiler gözlenebiliyor.
#Konuk YazarGünümüzde bilgi ve iletişim teknolojilerinin bir ürünü olarak dijital nesnelerin yoğun bir şekilde kullanılması gençler, çocuklar ve yetişkinler üzerinde farklı farklı etkileri ortaya çıkarıyor. Buna göre yaşamsal sürecin bir parçası ve fırsatı olarak görebileceğimiz dijital nesneler ile yeni arkadaşlıklar edinme ve sürdürme, bilgiye kolay erişim, zaman geçirme ve oyalama aracı olarak karşımıza çıkıyor.
#Konuk YazarÇocukların kullandıkları bilişim teknolojileri konusunda Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) tarafından gerçekleştirilen “Çocuklarda Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması’ sonuçlarına göre internet kullanımı, 6-15 yaş grubundaki çocuklar için 2013 yılında yüzde 50,8 iken 2021 yılında yüzde 82,7’ye yükseldi.
#Konuk YazarOkul sıralarıyla yeni tanışan öğrencilerin ve onların velilerinin okul hayatına uyum süreci, ‘uyum eğitimleri’ kapsamında başlamışken uzmanlar öğretmen ile veli ilişkisinin önemine dikkat çekiyor. Öğretmen, veli ilişkisinin güven verici olması gerektiğini söyleyen Uğur Okulları Psikolojik Danışma ve Rehberlik & Ar-Ge’den Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Barış Sezgin “Çocuk, hayatı anne ve babasının gözlerinden görür. Olumlu iletişime tanık olan çocuk, öğretmenine güvenir ve okul kaygısı azalır” dedi.
#Barış SezginDijital teknolojilerin hızla gelişmesi ve internet erişim ağlarının hızla yaygınlaşması insan hayatında ve alışkanlıklarında birçok değişiklikleri meydana getirdi. Yetişkinler dijital araç ve gereçlerdeki gelişim ve değişimleri gözlemlerken, çocuklar dijital teknolojilerle çevrilmiş bir dünyaya gözünü açıyor.
#Konuk YazarCOVID-19 pandemisi ile birlikte okullarımızda yaklaşık 1.5 yıldır yüz yüze eğitime ara verilmiş ve bu dönemin başında yeniden yüz yüze eğitime geçildi. Yüz yüze eğitime ara verildiği dönemde çevrimiçi olarak tüm kademelerde eğitime devam edilmiş olmasına karşın öğrenme kayıpları da ortaya çıktı. Çevrimiçi eğitimde hem öğrencilerimiz hem de öğretmenlerimiz daha önce benzer deneyimler yaşanmadıkları için zorlanmış ve uyum sağlamakta güçlük yaşadılar.
#Yıldız Teknik Üniversitesi95 ülkede Ülke Yeşilayları ile bağımlılıklarla mücadelesini sürdüren Yeşilay, aralarında UNODC, Dünya Sağlık Örgütü, Birleşmiş Milletler Uyuşturucu Kontrolü ve Suç Önleme Birimi, Harvard Üniversitesi, Stanford Üniversitesi, Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley gibi kurumlardan isimlerin de bulunduğu 14 ülkeden 40 bilim insanının katılımıyla Uluslararası Bağımlılık Kongresini düzenledi.
#YeşilayEkran bağımlılığı yaşı pandemi döneminde geriledi. Yani artık çocuklar daha erken yaşta ekran bağımlısı oluyor. Bu durumda pandeminin yanı sıra dijital oyunlar ve sosyal medyanın giderek yaygınlaşması da etkili. Okul öncesi öğretmenleri , 36-48 aylık uyum sürecindeki çocukların akranlarıyla oyun oynamak yerine tablet ya da telefon istediğini söylüyor. Hatta kreşlerde öğretmenler 24 aylık çocukların da ekran bağımlısı hâle gelmesinden şikayetçi. Ülkemizde yapılan son çalışmalar gösteriyor ki ekran kullanım yaşı 6 aylık bebeklere kadar geriledi. Diğer yandan okul öncesi dönem çocuklarının önerilen süreden 5 kat daha fazla ekrana maruz kaldıkları saptandı. Velilerse durumdan şikayetçi. Ancak evden çalıştıkları için ekranları hayatlarının bir parçası hâli getirmekten başka bir yol bulmakta zorlanıyorlar. Peki ekran bağımlılığı yaşı düşerken neler yapmalı? Nelere dikkat etmeli?
#Ekran BağımlılığıYaklaşık 1,5 senedir devam eden pandemi nedeniyle öğrenciler, ağırlıklı olarak uzaktan eğitim aldılar. Sürecin sebebiyet verdiği kayıpların önüne geçilmesi adına önümüzdeki eğitim döneminde tedbirlerin alınıp okulların yüz yüze eğitime geçmesi konusundaki talepler sıklıkla dile getiriliyor.
#Mirkan AydınBodrum Amerikan Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Pediatri Bölümü’nden Dr. Tuba Gezgin Akhan, Kovid-19 pandemisinin ortaya çıkmasıyla hayatımıza giren uzaktan eğitim, evden çalışma, sosyal mesafe gibi kısıtlamaların yetişkinler kadar çocukların sağlığını da olumsuz etkilendiğini söyledi.
#İzmirTeknolojinin gelişmesiyle birlikte sosyal medya kullanımı da giderek yaygınlaşırken, sosyal medya bağımlılığı ve insan üzerindeki etkileri de aynı paralelde artıyor. Uzmanlar, sosyal medyanın insan yaşamı üzerindeki olumsuz etkileri konusunda uyarılarda bulundu.
#Sosyal MedyaYeni tip koronavirüs salgını her yaştan çocukların psikolojisini etkiledi. Uzmanlar kaygı ve stres kaynaklı olarak çocuklarda uykusuzluk, korkulu rüya, iştahsızlık, huzursuzluk görülebileceğini, pandemi dönemi yaşayan çocukların gelecekte kaygı düzeyleri yüksek bireylere dönüşebileceğini söylüyor. Çocuk ve ergenlerin pandemiden nasıl etkilendiğini anlatan Doç. Dr. Sebla Gökçe, “Fiziksel aktivite azlığı, akranları ile vakit geçirememeleri, ailelerin öğretmen rolüne geçmesi sebebi ile çocukların ve ailelerin kaygı, tükenmişlik, öfke gibi olumsuz duygu yoğunluğunda artış ve aile içi çatışmaların arttığı görülebiliyor” dedi.
#Doç. Dr. Sebla GökçeÇocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yasemen Işık, ailelere, Covid-19'un psikolojik etkileriyle mücadele için "Olumsuz durumları olumluya çevirmek kendi hayatımız için yapabileceğimiz en önemli şey. Evet olumsuz bir durum var ama bunu olumluya nasıl çevirebilirim diye düşünmemiz lazım." önerisinde bulundu.
#Covid