Kendini gizleyebilen ve anlaşılması pek de kolay olmayan otizmin yanında dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu görülme sıklığı gün geçtikçe artıyor. Genellikle 2-3 yaş aralığında kendini belli eden bu iki hastalık, son yıllarda aynı anda görülmeye başladı. ‘AuDHD’ olarak adlandırılan bu durum, gençleri ve yetişkinleri de hedef alıyor. Peki nasıl oluyor da iki hastalık aynı anda ortaya çıkıyor? AuDHD'nin ülkemizde görülme sıklığı nedir? Nasıl bir tedavi yöntemi uygulanıyor? Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı Uzmanı Doç. Dr. Semra Yılmaz ile mercek altına aldık.
#SağlıkHayatın her yerinde kendimizi nasıl ifade ettiğimiz ve karşı tarafın bizi nasıl anladığı büyük önem taşıyor. Kendini ifade etme ve karşıya anlatma çabası kişiden kişiye değişse de öncelik her zaman nezaket, ölçülülük ve kibarlığındır. Eğer toplumun her aşamasında bu anlayış geçerliyse medeniyetten söz edilebilir.
#Önce Fair Play!Huizinga, 1938 yılında yazmış olduğu Homo Ludens (Oyun Oynayan İnsan) adlı etkili ve bir o kadar da önemli eserinde oyunbozanı; oyuncular topluluğunun varlığını tehdit eden ve hemen oyundan atılması gereken kişi olarak betimler. Hatta insan kendisine hata yapan pek çok kişiyi bile affederken bir oyunbozanı asla affetmemektedir der.
#Konuk YazarÇağımızda toplumda gittikçe artan saldırganlık sorunlarının ilk nüveleri aslında çocukluk döneminde başlar. Saldırganlığın nedenleri tanınamazsa, uygun çevre ve ebeveyn tutumları sağlanamazsa sorun erişkinlikte daha da kemikleşip suç davranışına kadar giden bir gidiş gösterebilir. Saldırganlık bazen biyolojik yatkınlık nedeniyle bazı psikiyatrik bozuklukların bir parçası olabilir.
#Prof. Dr. Neslihan İnalÇinli ilaç firması Sinovac tarafından yeni tip koronavirüse (Kovid-19) karşı üretilen CoronaVac aşısının iki dozunun, 3-17 yaş arası çocuk ve ergenlerde güçlü antikor yanıtı oluşturduğu bildirildi. Aşılama sonrası kaydedilen çoğu hafif ve orta şiddetli yan etkilerden en çok görülenin enjeksiyon bölgesinde ağrı (yüzde 13) olduğu bildirildi.
#Sinovacİstanbul Eğitim ve Araştırma Hastanesi Süleymaniye Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları Ek Hizmet Binasında 26 Mayıs 2021 tarihinde saat 18.00-19.00 saatleri arasında “Çocuk ve Ergenlerin Sınav Kaygısına Bakışları ve Baş Etme Yöntemleri” konulu halka açık çevrim içi bilgilendirme toplantısı yapıldı.
#Sınav KaygısıKoronavirüs süreci her yaştan çocuğun psikolojisini etkiledi. Hem salgın nedeniyle uygulanan kısıtlamalar hem de okul hayatının farklı bir formata bürünmesi çocukların günlük yaşamlarına pek çok zorluk getirdi. Peki, kısıtlı sosyalleştiğimiz bu süreçten çocuklar nasıl etkileniyor? Kısmi olarak yüz yüze başlayacak eğitime hazırlar mı? Merak edilenleri uzmanına sorduk.
#ÇocukYeni tip koronavirüs salgını her yaştan çocukların psikolojisini etkiledi. Uzmanlar kaygı ve stres kaynaklı olarak çocuklarda uykusuzluk, korkulu rüya, iştahsızlık, huzursuzluk görülebileceğini, pandemi dönemi yaşayan çocukların gelecekte kaygı düzeyleri yüksek bireylere dönüşebileceğini söylüyor. Çocuk ve ergenlerin pandemiden nasıl etkilendiğini anlatan Doç. Dr. Sebla Gökçe, “Fiziksel aktivite azlığı, akranları ile vakit geçirememeleri, ailelerin öğretmen rolüne geçmesi sebebi ile çocukların ve ailelerin kaygı, tükenmişlik, öfke gibi olumsuz duygu yoğunluğunda artış ve aile içi çatışmaların arttığı görülebiliyor” dedi.
#Doç. Dr. Sebla GökçeCovid-19 pandemisi en çok çocuklar ve ergenleri olumsuz yönde etkiledi. Ebeveynler işsiz, çocuklar okullarından uzak kaldı. Pandeminin yıkıcı etkisi aile içi şiddete neden olurken, şiddetin aktarıldığı durumlardan biri de çocukların yemek yemeyi reddetmesi. Peki, iştahsız çocuğa yaklaşım nasıl olmalı? Uzman Psikolog Arzu Yazar, pandemi günlerinde çocukların yaşadığı zorlukları anlattı.
#ÇOCUKİster yakın tarihli deprem gibi bir felaket, ister araba kazası olsun, ya da bir aile içinde yaşanan uzun veya kısa süren ve şiddet içeren bir süreç olsun, bu olaylar ‘travmatik süreçler’ olarak adlandırılır. İyi de, travmanın çeşidi, şiddeti, süresi ne olursa olsun bazı insanlar çok, bazıları ise hiç etkilenmiyor. Travmayı nasıl tanımlayacağız?
#ÇdcukŞiddet içerikli oyunların çocuklarda “şiddet” kavramını normalleştirdiğini belirten uzmanlar, bu durumun şiddetin normal hayata taşınmasında etkili olduğunu vurguluyor. Şiddet içeren oyunların çocukta “ters kimlik” etkisi oluşturabileceğini belirten uzmanlar, “Özellikle gerçek yaşamda sağlıklı akran ilişkileri kuramayan, dışlanma yaşayan, olumsuz benlik duygusu olan çocuk ve ergenler, bu oyunlarla edindikleri kimlik üzerinden kendilerini ifade etmeye başlayabiliyor. Normalde olumsuz ya da toplumda istenmeyen, kabul görmeyen bazı davranışların belli ortam veya topluluklarda kabul görmesi, bu davranışların pekişmesi anlamına geliyor” uyarısında bulundu.
#ÇOCUKİnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Kaasım Fatih Yavuz, şiddet içerikli video ve oyunların çocuklar üzerinde olumsuz etkileri olmakla birlikte asıl koruyucu ve belirleyici olanını çocuğun oyunlar dışında sağlıklı sosyal ilişkilere sahip olması, spor, sanat ve hobi benzeri başka ilgi alanlarının da bulunması olduğunu söyledi.
#ÇOCUKPandemi süreci ile birlikte evde geçirilen sürenin artmasının ardından internet kullanımı ve oyun konsollarını olan ilgi de artış gösterdi. Özellikle çocukların uzun süreler vakit geçirdiği bazı bilgisayar oyunları, içerdiği şiddet ve kural tanımaz öğeler sebebiyle de sık sık tartışmaların odağına geliyor.
#OyunSağlık Bakanlığı, Türkiye’de her 5 kadından ve her 10 erkekten birini etkileyen migren konusunda harekete geçti. Türk Nöroloji Derneği - Başağrısı ve Ağrı çalışmaları Derneği ile Migren Klinik Protokolü hazırlanırken, migren tedavi algoritması da çıkarıldı. Protokole göre, başağrısı için hastaneye başvuran kişinin öncelikle migreninin olup olmadığı belirlenecek. Eğer ağrının nedeni migrense migrenin türü ortaya çıkarılacak. Kişiye ağır olmayan ataklar için tetikleyicilerden uzak durması ve yaşam şeklinin değiştirmesi önerilecek. Ağrılar çok şiddetli ise ilaçlı tedavi uygulanacak. Çocuk ve ergenler için de bölüm ayrılan protokolde, “Akupunkturun migrende kullanılması için bilimsel kanıt yok. Hacamat ve sülük tedavisinin ise migren tedavisinde yeri yok” denildi.
#Sağlık BakanlığıPandemi döneminde çocuk ve ergenler önce yetişkinlerin yaşadığına benzer bir şok yaşadı. Sağlığı korumak adına getirilen tedbirlerin çeşitli ruhsal etkileri oldu. Çok uzaklarda yaşanan ve de ‘bize etki etmez’ diye düşünülen bu sağlık problemini enselerinde, yakınlarında hissettiler. Bu hissediş tahmin edileceği üzere sosyal ve görsel medya aracılığıyla öğrendikleri kısıtlamalarla oldu. Okullar kapandı. İlk dönemlerde tatil gibi algılandı. Kısa zamanda klasik bir tatil olmadığını çoğu hissetti. Ekşimsi-acımsı bir tatlıydı bu tatil.
#KoronavirüsDünyanın dikkat kesildiği, toplumsal eylemlere neden olan ‘ayrımcılık’ meselesinin önemli ayaklarından biri de cinsiyetçilik. Çocuk ve ergenler arasında cinsiyetçilik çok önemli bir sorun. Bunun önüne nasıl geçilebileceğini Prof. Dr. Yıldız Dilek Ertürk ile cinsel eğitim uzmanı ve psikolojik danışman Dolunay Kadıoğlu’na sorduk.
#YazarProf. Dr. Yasemen Işık, “Bu dönemde çocuğun korkularını anlamaya çalışın. Her zamanki sınır ve kuralları uygulamaya devam edin” çağrısında bulundu. Işık, çocukların süreci sağlıklı atlatması için ailelerin dikkat etmesi gereken noktaları 5 soru-cevapla anlattı.
#Ayça Gözde ÇETİNBAKIRKÖY Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi Teknoloji/İnternet Bağımlılığı Bölüm Başkanı Doç. Dr. Caner Mutlu, önceki hafta piyasaya sunulan ve pekçok mağazada tükenen telefon tablet tutuculu mama sandalyelerine karşı aileleri uyardı. Mutlu, “Telefon tablet tutuculu mama sandalyesi, oto koltuğu aparatı, hatta biberon tutucu bile var. Çocukların erken yaşta teknoloji ile tanışmaları bu şekilde sağlanıyor. Çok erken ve sürekli maruziyet, teknoloji bağımlılığına yatkınlık oluşturuyor” dedi.
#İstanbulYaşam becerileriyle desteklenmiş çocuklar; hayata daha güvenli, kendilerine saygılı, sorumluluklarını yerine getiren, hayat amaçlarını belirleyerek bu doğrultuda eğitsel ve kariyer planlarını oluşturmuş ‘mutlu yetişkinler’ olarak hazırlananır. Ancak bu becerilerin gelişmemiş olması çeşitli sorunlara neden olur.
#ÖĞRENCİBizler iyi ve mutlu bir dünya düşlerken şiddet ne yazık ki hayatımızın her alanında karşımıza çıkıyor. Gün içerisinde okulda, iş yerinde, sokakta zorbalığa maruz kalabiliyoruz. Bu durum güvenli evimize geldiğimizde son bulabiliyor. Oysa siber zorbalık 7 gün 24 saat sürebiliyor.
#Serap TorunDuygu tasarımcılığı, yapay organ imalatçılığı, robot veterinerliği… Hayır, bunlar bir bilimkurgu filminden alıntılar değil. 20 yıl sonra, çocuğunuzun seçeceği mesleklerden sadece birkaçı. Peki, ama çocuklar bu meslekleri nasıl öğrenecekler de yapacaklar? Elbette ki kodlamayla… Dünyanın pek çok ülkesinde kodlama devlet okullarında öğretilmeye başlandı bile. Konuyu Prof. Dr. Selçuk Özdemir’le konuştuk.
#Selçuk Özdemir