×
YARGITAY Cumhuriyet Başsavcılığı’nın, Türkiye Cumhuriyeti Başsavcılığı adıyla yeniden yapılandırılması uzun zamandır tartışılıyor. Yargıtay Başkanı Mehmet Akarca, 2023-2024 yeni adli yılı açılış konuşmasında, devlet zirvesinin önünde bir kez daha ülke başsavcılığı önerisini gündeme getirdi. Önce Akarca’nın önerisi neydi anımsayalım: “Karşılaştırmalı hukukta genellikle ülke başsavcılığı sistemi mevcut olup özellikle Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi gereği adli makamlar arasındaki denkliğin de tesisi gerekir. Tüm bu ihtiyaçlara cevap verebilmek amacıyla Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, ‘Türkiye Cumhuriyeti Başsavcılığı’ olarak yeniden yapılandırılmalıdır.”
Oya Armutçu, Bekir Şahin ile makamında görüştü.
YARGITAY BAŞKANI ÖNERDİ
Bu öneriyle ilgili merak edilenleri Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Bekir Şahin ile konuştum. Makamında ziyaret ettiğim Başsavcı Şahin, bakın hangi değerlendirmeleri yaptı: “Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı olarak bizim görevimiz sadece Yargıtay ile sınırlı değil. Anayasasa Mahkemesi Başsavcısıyız. Yüce Divan yargılamalarında başsavcılık görevini yapıyoruz. Uyuşmazlık Mahkemesi’nde başsavcı olarak görev yapıyoruz. Üst düzey kamu görevlilerinin ilk derece yargılamalarında savcılık görevini yürütüyoruz. Aynı zamanda siyasi partilerin kapatılması da bizim görev alanımıza giriyor. Aslında fiilen ülke başsavcısıyız. Sadece isim olarak Yargıtay Başsavcısı olarak adlandırıyoruz.
YURTDIŞINDA TEMSİL BİZDE
Uluslararası Savcılar Birliği’nde Türkiye Cumhuriyeti’ni temsil ediyoruz, oranın üyesiyiz. Birçok ülke ile mutabakat zabıtları imzalıyoruz. Ama şöyle bir durum var. Mesala Azerbaycan adına başsavcılık bir metine imza atınca, altında Azerbaycan Başsavcısı yazıyor ve öyle imza atıyor. Almanya Federal Başsavcısı diye imzalıyor. En son İngiltere ile mutabakat zaptı imzaladık. O da İngiltere Galler Kraliyet Başsavcısı diye yazdı ve imza attı. Biz bu zapta Yargıtay Başsavcısı olarak yazdık. Muadillik anlamında bir denklik olmuyor mutabakat zabıtlarının imzalanmasında.
DÜNYADA DAHA ETKİLİ OLUR
Peki sahipli-sahipsiz hayvanların hukuken muayene ve tedavi hakları neler? Veterinerlerin tarifenin üstünde fahiş fiyat talep etmeleri hukuka uygun mu? Bu durumda hayvan sahipleri haklarını korumak için ne yapabilirler? Bu sorularınıza Ankara Barosu avukatları Görkem Alyanak ve Özenç Afacan yanıt verdi. Alyanak ve Afacan’a göre veteriner faturasında indirim istenebilir.
HER İLE ASGARİ ÜCRET TARİFESİ
“Veteriner Hekimliği Mesleğinin İcrasına, Türk Veteriner Hekimleri Birliği İle Odalarının Teşekkül Tarzına Ve Göreceği İşlere Dair Kanun’a göre veteriner odaları, bölgelerin özelliklerini ve hastalıkların çeşitlerini dikkate alarak, her ilde ayrı olmak üzere veteriner hekimlik asgari ücret tarifesi hazırlamakla yükümlüdürler. İl veteriner odalarının bu yükümlülüğü, veteriner odası yönetim kurulu tarafından yerine getirilir. Veteriner odası yönetim kurulu tarafından hazırlanan bu asgari ücret tarifesi, Türk Veteriner Hekimleri Birliği Merkez Konseyi tarafından tasdik edilir ve uygulanır.
TARİFE ALTINDA ÜCRET ALAMAZ
Türk Veteriner Hekimleri Birliği Hizmetlerinin Yürütülmesine İlişkin Uygulama Yönetmeliği’ne göre veteriner hekimler, asgari ücret tarifelerine uymak zorundadırlar. Veteriner hekimlerin, gerekli gördükleri durumlarda muayene ve tedavi ücreti almama hakları vardır. Ancak veteriner hekimlerin ücret almaları durumunda alacakları ücret, asgari ücret tutarından az olamaz. Asgari ücret tarifesinin altında ücret aldığı tespit edilen veteriner hekimlere idari para cezası kesilir.
KANUNDA RAKAMSAL ÜST SINIR YOK
Buna karşılık, veteriner hekimlerin hasta sahiplerinden alabilecekleri muayene ve tedavi ücretinde rakamsal bir üst sınır ne yazık ki kanunda düzenlenmemiştir. Veteriner hekimlerin her iş için talep edebilecekleri azami tutarların da ücret tarifesinde gösterilmesi gerekir.
Maalesef yılbaşı gibi tüketimin yoğunlaştığı dönemlerde sahte içkiden kaynaklanan can kaybı vakalarıyla daha sık karşılaşılıyor. Okurlarımdan başta rakı olmak üzere sahte içkiyi basit bir şekilde anlamanın yolu var mı soruları geliyor. Sahte içki satıp ölüme neden olan kişilere nasıl ceza verildiği merak ediliyor. Bu konuyu uzmanlara ve Tarım ve Orman Bakanlığı yetkililerine sordum.
DENETİMLER SIKILAŞTIRILDI
- Uzmanlar tüketicileri bilinçli olmaları konusunda uyarırken, devlette milyarlarca lira vergi kaybına neden olan sahte/kaçak içki ile mücadele için denetimleri sıkılaştırdı. Güvenlik birimleri ve Tarım ve Orman Bakanlığı ile Hazine ve Maliye Bakanlığı personelinden oluşan denetim ekipleri, yılbaşı öncesinde perakende ve açık alkollü içki satış noktalarına yönelik denetimlerini arttırdı. Bu denetimlerde satışa sunulan içkilerin üzerindeki bandroller kontrol ediliyor. Tereddütlü görünen özellikle ambalajı bozulmuş ürünlerden numuneler alınarak analize gönderiliyor. İçişleri Bakanlığı, 81 ilde eş zamanlı operasyonlar düzenleyip tonlarca kaçak etil alkol ve içki yakaladı.
HAPİS CEZALARI ARTIRILMALI
- Uzmanların sahte ve kaçak üretimin engellenmesi ile ilgili önerileri özetle şöyle:
- Yeni mevzuat değişikliği ile sahte ve kaçak üretenlerin, izinsiz ve yetkisiz etil alkol satanların daha fazla hapis cezası ile cezalandırılması sağlanmalı.
Yazlık yerler ile İstanbul, Ankara başta sokaklar, başıboş dolaşan ve terk edilmiş cins kedi-köpeklerle dolu. Başıboş köpeklerle ilgili geçen hafta Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın “Mutlaka çözüme kavuşturacağız” açıklamasının ardından Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın çalışma yaptığını söyledi.
Hayvanseverler bu çalışmayı beklerken, evcil hayvanlarına evde bakanlar da farklı sorunlar yaşıyor. Bu sorunlara da başıboş köpek sorunu ile beraber çözüm bulunmasını istiyorlar. En çok veteriner ve mama fiyatlarının yüksekliği şikâyet ediliyor. Diğer şikâyet ise evcil hayvanların sağlık hakkı ve verilen sağlık hizmetlerinden geliyor...
EVLADI GİBİYDİ...
Önce, evladı gibi olan köpeğini kaybeden, İzlanda Ankara Fahri Başkonsolosu Avukat Selim Sarıibrahimoğlu’nun eşi Gülnur Sarıibrahimoğlu’nun şikâyeti... Chiwawa cinsi Lokum 12 yaşında ve kalp hastasıydı. Geçen yaz her zamanki gibi rutin sağlık kontrollerinden geçirildi. Uzman olduğu için tercih edilen veteriner hekim, Lokum’un yaşına göre tahlillerinin ve durumunun çok iyi olduğunu, uçakla seyahat edebileceğini söyledi. Veteriner onayı ile yazlığa giden Lokum bir hafta sonra öldü. Durumdan şüphelenen Sarıibrahimoğlu uzman olduğu için tercih ettikleri veterineri mesleğini gereği gibi ifa etmediği, köpeğinin durumu ile net ve doğru bilgilendirme yapmadığı gerekçesiyle Ankara Bölgesi Veteriner Hekimleri Odası’na avukatı Metehan Kayacı aracılığıyla 28 Ağustos’ta şikâyet etti. Şikâyette özetle şöyle denildi:
SAĞLIKLI DENİLDİ ÖLDÜ
“Müvekkilimiz Çeşme’ye tatile gidecek olmasından dolayı köpeğini düzenli olarak tahlillerini yaptırmaya götürmüştür. Köpeğin yaşına göre tahlillerin çok iyi olduğu ve kalbinin stabil olduğu tarafımıza bildirildi. Köpeği alıp uçak ile Çeşme’ye götürmenizde bir sakınca olmadığı, Chiwawa cins köpeklerin soğuktan çabuk etkilenmesine rağmen klimanın önünde dahi durmasında bir sakınca olmayacağı da tarafımıza belirtilmiştir. Bu tetkik ve söylemlerden hemen 1 hafta sonra ise köpeğimiz vefat etmiştir.
Alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemi arabuluculuğun yaklaşık 1000 yıl öncesine Selçuklu dönemine kadar uzanan “Muslihun” uygulamasına dayandığını biliyor musunuz? Osmanlıca’da “Muslihun,” “Islah edenler. Düzeltip iyileştirenler. Terbiyeciler” anlamına geliyor. O dönemde, “Muslihun” uygulaması günümüzdeki arabuluculuk gibi işliyordu. Tarihte İstanbul, Edirne, Bursa arşiv belgelerine göre bu kişiler o yörenin ileri gelenleri arasından seçiliyordu. Taraflar “Muslihun”da anlaşıp sulh oluyorlar. Daha sonra bu anlaşma tıpkı bir arabuluculuk tutanağı gibi mahkemeye onaylatılıyordu. Böylece o dönemde de “Muslihun”da anlaşanlar şimdi olduğu gibi aynı konuda bir daha mahkemeye gidemiyordu.
MUSLİHUN’DAN BİRLİĞE
32 yıllık kıdemli hukukçu Adalet Bakanlığı Arabululuk Kurulu Üyesi avukat-arabulucu Yakup Erikel, Türk arabulucuların 1000 yıllık “muslihun” geleneğinin kültürel kodlarına dayalı yeni bir modelle önce Türk Cumhuriyetlerine sonra dünyaya açılması hedefiyle Türk Dünyası Arabulucular Birliği’nin kurulması için harekete geçti. Cumhurbaşkanlığı ve Adalet Bakanlığı’nın da desteklediği birliğin isim babası ise Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürü ve Arabuluculuk Kurulu Başkanı Hakan Öztatar. Geçen ay yapılan Azerbaycan ve Türk heyetleri arasındaki bir dizi görüşme ve temasın ardından, birliğin kuruluş sözleşmesinin 24 Şubat 2024’te Bakü’de imzalanması kararlaştırıldı.
DÜNYAYA ROL MODEL
İlk aşamada birliğe Azerbaycan, Türkiye, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan katılırken, Macaristan ve Kıbrıs gözlemci üye olacak. Türk Devletleri Arabulucular Birliği Kurma Çalışması Heyeti Temsilcisi Erikel, “Türkiye’nin taraf olduğu Singapur Sözleşmesi ile 100 ülkede arabuluculuk tutanakları geçerli. Biz bu birliği kurduğumuzda Türk dünyası coğrafyasında hukukta çok önemli gelişmeler yaşanırken, işbirlikleri ortaya çıkacak. Beş sene sonra kurduğumuz bu organizasyon dünyada çok önemli bir oyuncu rolü üstlenirken, yeni bir model olacak. Türk dünyası coğrafyasında yaşayan yaklaşık beş yüz milyon Türk’ün ihtilaflarını arabuluculuk yöntemi ile çözebileceğiz” dedi.
1- ASANSÖR İÇİN HANGİ SAYISAL ÇOĞUNLUKLA KARAR ALINMALI
- Okur M.R.: Ankara’da beş katlı bir apartmanda oturuyoruz. Maliklerin çoğu yaşlı ve hasta. Giriş kattaki iki malik asansör istemiyor ve karşı çıkıyorlar. Asansör yaptırmak için hangi sayısal çoğunluk ile karar alabiliriz?
Avukat Kısacık: Okurun sorusundaki gibi beş katlı eski bir binada oturuyorsak, asansör olmadığı için üst kattaki yaşlılar ve hastalar sıkıntı yaşıyorlarsa sonradan binaya asansör yaptırılması bazı koşulların gerçekleşmesi halinde mümkündür. Kat malikleri apartmanın ortak yerlerinde kendi başlarına bir değişiklik yapamazlar. Kat Mülkiyeti Kanunu’na (KMK) göre ortak alanda yapılacak bütün faydalı yenilik ve ilaveler apartmandaki tüm kat maliklerinin sayı ve arsa payı çoğunluğu ile verecekleri karar üzerine yapılabilir. Burada dikkat edilecek konu toplantıya katılanların çoğunluğu değil bütün kat maliklerinin çoğunluğudur.
2- PROJEDE ASANSÖR YOKSA
Orjinal projemizde asansör yok. GK’da karar alarak asansör yaptırmamız mümkün mü?
Böyle bir durumda binaya sonradan asansör yaptırmak için sayı ve arsa payı çoğunluğu sağlanması yeterli olmaz. Eğer binanın projesinde asansör yoksa; bu durumda proje tadilatı gerektiği için maliklerin oybirliği ile karar almaları ve ilgili belediyenin de bu tadilat projesine izin vermesi gerekir. Bina asansör yapımına uygun değilse, asansör yapacak yer yoksa, asansör yapılması binanın statiğine zarar verecekse; belediye tadilat projesine onay vermeyecek ve oybirliğiyle karar alınmasına rağmen asansör yapılamayacaktır.
3- ASANSÖR BOŞLUĞU
KİM NASIL MÜKELLEF OLUYOR
“Bizim vergi sistemimiz beyan usulü ağırlıklı. Örneğin gelir ve kurumlar vergisi açısından ’Benim bu kadar gelirim, bu kadar da giderim var’ diye kendiniz beyanname veriyorsunuz. Vergi onun üzerinden hesaplanıyor. Oysa emlak vergisinde bildirim usulü var. Burada mülk sahibine düşen, bir taşınmazı edindiğinde aynı yıl içinde (yılın son 3 ayında edinilenler için edinmeden itibaren 3 ay içinde) bunu taşınmazın bulunduğu belediyeye bildirmesi. Sonraki süreç kendiliğinden işliyor. Ancak bildirim yapılmazsa cezası olduğunu belirtmek gerekir. Emlak vergisinin mükellefi ve dolayısıyla bildirim yapması gereken kişi öncelikle taşınmazın maliki. Eğer taşınmazda intifa hakkı varsa bu durumda intifa hakkı sahibi mükellef oluyor. Her ikisinin de bulunmaması halinde ilgili gayrimenkulden malik gibi tasarruf edenler emlak vergisinin mükellefidir.
EMLAK DEĞERİNİ KİM BELİRLİYOR
Emlak vergisine konu olan gayrimenkulün (bina, arsa veya arazi) değeri takdir komisyonu dediğimiz kanunda belirlenmiş bir komisyon tarafından belirleniyor. Bu değer üzerinden de çeşitli oranlarda vergi ödenmesi gerekiyor. Burada takdir komisyonunun değer tespitine ilişkin kararlarının ve yüksek olduğu düşünülüyorsa süresinde dava açmanın çok önemli olduğunu belirtmek gerekir. Çünkü söz konusu değer 4 yıl için geçerli oluyor ve sadece emlak vergisi için değil değerli konut vergisi, veraset ve intikal vergisi, kira geliri ve gayrimenkul satışı üzerinden alınan gelir vergisi ile KDV ve tapu harçları gibi birçok başka mali yükümlülüğü de doğrudan ilgilendiriyor. Emlak vergisi değerleri en son 2021 yılında belirlendi. Bu değerler 2025 yılı dahil olmak üzere uygulanmaya devam edecek.
EMLAK VERGİSİ ORANI NE KADAR
Emlak vergisi oranları mesken olan binalarda ve arazide binde 1, diğer binalarda binde 2, arsalarda binde 3. Gayrimenkul büyükşehir sınırları içindeyse bu oranlar iki katı olarak yani sırasıyla binde 2, 4 ve 6 olarak uygulanıyor.
2024 YILI BU ORAN YÜZDE KAÇ
Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’ne göre, yeniden değerleme oranı 2024 yılı için yüzde 58.46 olarak tespit edildi. Buna göre Emlak Vergisi, Çevre Temizlik Vergisi, çeşitli harçlar, araç muayene ücreti, Gelir Vergisi tarife dilimleri ve idari cezalar için 2024 yılı için esas alınacak yeniden değerleme oranı yüzde 58.46 oldu. Emlak vergisinde artış, kanuna göre bu oranın yarısı kadar yapılıyor (EVK md. 29). Bu çerçevede emlak vergisindeki önümüzdeki yıl artış yeniden değerleme oranının yarısı olan (yüzde 58.46/2) yüzde 29.23 kadar olacak.
1) Devreli tatil uygulamalarında kaç tür sistem var? Farkları neler?
Bugün üç ayrı sistem söz konusudur. Bunlardan devremülk hakkı, kat mülkiyeti kanunu hükümlerince kurulan ve halk arasında “tapulu” şeklinde bilinen sistemdir. Bu sistemde her hak sahibinin bir payı (hissesi) bulunmakta ve tapuda irtifaklar sütununa tescil edilen zorunlu olarak eski uygulamada 15 şimdi kanun değişikliği ile bir haftadan aşağı olamayacak süreli sistemdir.
İkinci olarak devre tatil, sadece bir arazi malikinin sahip olduğu ünitelerden herhangi bir ayni hak yani tapu devretmeksizin alacak hakkı bahşeden sistemlerdir. Üçüncü ve artık kurulması tüketici mevzuatıyla yasaklanmış model ise, geçmişte devrelerin 15 günlük asgari süresi kısıtlamasından kurtulmak için pay (hisse) tapusu vererek ve fakat irtifak hakkı söz konusu olmaksızın kullanma ve yararlanma sözleşmeleriyle yürütülen ve uygulamada haksız rekabeti önlemek üzere bilinçli davranan firmalarca “dönem mülk” olarak adlandırılmış sistem, hak sahipleri yasaktan etkilenmeksizin tabi olduğu kurallara dayalı olarak varlıklarını sürdürecektir.
TAPULU SİSTEMİ TERCİH EDİN
2) Tüketiciler devreli tatil sistemi seçerken nelere dikkat etmeli?
Dolandırıcıların da cirit attığı piyasada ilkeli ve dürüst firmaların varlığına bağlı olarak tüketici tarafından bilinçli bir tercih yapılması öncelikle bu modellerden seçimle başlayacaktır. Artık mevzuat gereği ikili bir sisteme dayanmakla “tapulu” değil “alacak hakkı” bahşeden devre tatil sistemlerinin bir sözleşmeye dayanmakla; borçlu arazi malikinin hileli iflası veya bu yönde bilinçsiz borçlanmasıyla araziye hacizler gelmesi sonucu devrelere bağlı yararlanma hakkının bu sistemde iflas masası alacağı haline gelebileceği unutulmamalıdır. Böyle bir firmadan güvenerek devre tatil alınmak istenmesi halinde, sözleşmelerin kombine sözleşme olarak kira içeriği barındırmakla şerhi özelliği aranmalıdır (bu imkânı tanıyan firma olmamakla birlikte önerimiz bundan sonra pazarlama yapacak firmalara bu hususu hatırlatmak içindir). Önem arz eden bu hususta, devreli tatil sistemlerinde tapulu veya tapusuz farketmeksizin, mağdurların uygulamada bir araya gelmemesi sakıncalarıyla işletilememesi sonucu mağduriyetler kaçınılmaz olacaktır. Bu nedenle, devremülk hakkı, arazide süreye bağlı olmayan ve binaların ömrü ile de sınırlandırılamayacak varlığıyla “tapulu” olmakla tercih edilmelidir. Bu sistemde mağduriyet aidat ve arizi harcamalar karşılığı talep edilen onarım ve bakım masrafları konusundaki fahiş ve sömürülere indirgenmiş olur.