Mete Tamer Omur

Dede amcasının yönlendirmesiyle önce limonata, ardından da taşların üzerine ülke bayraklarını çizerek turistlere satar.

Mertcan Karaağaç, okul sonrası her yaz dönemini de bir işletmede çırak olarak geçirir. İTÜ Metalurji ve Malzeme Mühendisliği sonrası Amerika’da eğitim hayatına devam eder. Mertcan Karağaç, memleketi Denizli’ye dönüp aile şirketinde kariyerini sürdürür. Ama kuşaklar arası uyum nedeniyle kendi hikayesini yazmaya karar verir. Ve Tuck markasıyla İzmir’de 3’üncü nesil kahve sektörüne adım atar. Pandemi döneminde Cold Brew’i çıkaran Mertcan Karağaç, bugün üç kentte 10 şubeyle yoluna devam ediyor. Bir yandan yeni şubelerle büyümeyi planlayan Mertcan Karaağaç’ın gündeminde ayrıca, Cold Brew ile hem market rafı hem de ihracat var.

MERTCAN Karaağaç... Ticareti küçük yaşta öğrenmenin avantajıyla karşısına çıkan fırsatları ve kırılmaları girişime çevirmeyi başaran genç bir iş insanı. Sıradan olanı reddeden ve hayattaki her detayda farklılığı arama tutkusuyla hareket eden bir girişimci. Tuck’ın kurucusu Mertcan Karaağaç ile girişimcilik serüveninden gelecek planlarına kadar birçok konuyu konuştuk. Denizlili doktor bir baba ile zaman zaman aile şirketinde görev alan bir annenin 1990 doğumlu çocuğu olan Mertcan Karağaç, girişimcilikte ilk adımını 9 yaşında attığını belirterek, o dönemi şöyle aktardı:

HAYAT DERSİ AŞEVİNDE
“Annemin amcası, bizim amca dedemiz, aile şirketinde önce kararlarda izi olan bir isimdi. Hayatı boyunca da hiç durmadığı için bizleri de küçük yaşta teşvik ediyordu, ticarete atılmamızı söylerdi. ‘Limonata satabilirsiniz’ önerisinde bulundu ve ilk sermayemizi de o verdi. Aldığımız 20 kilo limondan, anneme limonata yaptırdık. Ve arkadaşım Ragıp Can ile birlikte yazlığımızın olduğu Kuşadası’nda limonata satmaya başladık. Sonra denizlerde sektirdiğimiz düz taşlardan yola çıkarak, bunların üzerine ülke bayraklarını çizip, turistlere sattık. Kilden bir takım şeyler yaptık. Yine kolye yapıp sattık. Her yaz bir macerayla geçti. Annem ve babam, hayatı erken yaşta öğrenmemizi istiyordu. Okul bittikten sonra, yazları mutlaka bir yerde çalıştım. Bu kaportacı da oldu, elektrikçi de. Hatta tabağımda bıraktığım pilavın dersini çıkarmak adına aşevi de...”

AMERİKA’DA DA BOŞ DURMADI

Kariyerine yön vermek için iş görüşmeleri yapar. Ama istediği gibi bir iş bulamayınca da kendi şirketini kurma kararı alır. Gülten Taner, pazarlamadan firmaların imaj yenilemesine kadar çeşitli konularda danışmanlık yapar. Türkiye’ye getirdiği ev tipi ekmek makinesinin tanıtım ve pazarlamasını yapar. Glutensiz ekmek tarifleri kitapçığı hazırlar. Gülten Taner, 2018’de ise organik bebek battaniyeleri üretmek için Guppies and You markasını hayata geçirir. Gelirinin bir kısmını da kız çocuklarının eğitimine ayırır. Gülten Taner, Guppies and You’u dünyada bilinen bir marka yaparak daha çok kız çocuğunun okuması için burs sağlamayı hedefliyor.

 

GÜLTEN Taner... Kız çocuklarının toplumdaki ilerlemenin mihenk taşı olduğuna ve bunun da ancak eğitimle mümkün olduğuna inanan bir iş insanı. Öyle ki, hayata geçirdiği girişimin gelirinin bir bölümünü kız çocuklarının eğitimine ayıran sosyal bir girişimci. Guppies and You markasının kurucusu Gülten Taner ile hem girişimcilik serüvenini hem de geleceğe dair planlarını konuştuk. 1968 İzmir Urla doğumlu Gülten Taner, göçmen bir ailede, renkli bir kültür mozaiği içerisinde, gelenek ve göreneklerle harmanlanan bir ortamda büyür. Babasının esnaf olması nedeniyle de küçük yaşlardan itibaren onunla dükkanda uzun vakitler geçirdiğini söyleyen Gülten Taner, şöyle devam etti:

BİR ALTIN BİLEZİK OLSUN
“Bizler okuyup birer meslek sahibi olmak, kendi ayaklarımızın üzerinde durmak hedefiyle yetiştirildik. Büyüklerimizin deyimiyle ‘bileğimizde bir altın bilezik olsun’ telkiniyle büyüdük. Çevremdeki bu kültür çeşitliliği içinde sosyal bilimlere ilgi duydum ve Ege Üniversitesi Sosyoloji Bölümü’nde okumaya karar verdim. Üniversitede okurken üçüncü yıldan itibaren önce part-time olarak Bornova Pamukbank’ta, sonra da tam zamanlı ITT International’de çalışmaya başladım. Burada satış-pazarlama, büyük müşteri portföyü yönetme gibi sonradan hayatıma yön verecek pek çok şeyi öğrenme fırsatı buldum. Öğrendiklerimin ışığında tezim, ‘işletmelerde prodüktivitenin ve verimliliğinin artırılması’ oldu. Mezun olduktan 2 yıl sonra İngiltere’ye Kent Üniversitesi’ne gittim. İşletme ve Yöneticilik yüksek lisansı yaptım. Daha sonra da yemeğe olan merakımdan dolayı Cordon Bleu Yemek Okulu’na gittim. Bir süre İngiltere’de Canterbury Catering hizmetlerinde asistanlık yaptım.”

CESUR BİR GİRİŞİMCİLİK

Almanya’da tank fabrikasında 8 yıl çalıştıktan sonra, doğduğu topraklara döner ve kendi hikayesini yazmak için hareket geçer. İlk başta otomotiv, toprak ve deri sektörlerine yönelik yedek parça üretir. Temuçin Arbak, 80’li yılların başında ise ‘yapılmayanı yapma’ misyonuyla kule dönüş dişlilerinin imalatına başlar. Daha sonra ikinci kuşaktan Tibet Arbak sürece dahil olur ve AR-GE çalışmalarıyla Tibet Makina’yı büyütmek için mesai harcar. Önce rüzgar türbinlerine ardından da savunma sanayi için ürettiği ürünlerle şirketin adını, dünyada ilk üçe yazdırır. Bugün çeşitli sektörlere kule dönüş dişlisi, rulman yatakları ve alüminyum tel yataklı dişlileri üreten Tibet Makina’da ikinci kuşağın hedefi, ‘Türkiye’de üretilmeyeni ürütme’ misyonuyla sistemsel çözümler geliştirmek.

TİBET Arbak... Babasının başlattığı serüvene, katma değeri yüksek ürünler ekleyerek üretim bayrağını yarınlara taşımak için mücadele veren bir iş insanı. Bu süreçte de karşısına çıkan onca zorluk ve engele rağmen ülke ekonomisine katkı sağlayan bir sanayici. Tibet Makina’nın ikinci kuşak temsilcilerinden Tibet Arbak ile hem markanın doğuş öyküsünü hem kendisinin sürece katılma serüvenini hem de gelecekle ilgili planlarını konuştuk. İlk adımı atan baba Temuçin Arbak’ın Mithatpaşa Endüstri Meslek Lisesi Torna Tesviye Bölümü’nden mezun olduğunu paylaştı. Arbak, şöyle devam etti:

ALMANYA’YA İLK GİDENLERDEN
“Merhum dedem gümrük memurluğundan emekli olduktan sonra gümrük müşavirliği yapar. Babam da kariyer yolculuğuna burada başlar. Ama bir süre sonra bu işin çok da kendine uygun olmadığını düşünür. Çünkü yaratıcılığı, üretmeyi seven bir yapısı vardır. O dönemde ise Almanya’nın Türkiye’den iş gücü almaya başladığı yıllardır. Babamın bir arkadaşı da bu listede yer alır, ama gitmekten vazgeçer. Onun yerine babam gitmeye karar verir. Yani babam da Almanya’ya ilk giden kafilenin içinde yer alır. Orada tank fabrikasında çalışır. Kısa sürede de bölüm şefliğine kadar yükselir. 1969’da ise ben dünyaya gelince, ‘ben çocuğumu memleketimde büyütmek istiyorum’ diyerek dönüş kararı alır.”

 

‘YAPILMAYANI YAPALIM’ DEDİ

Yoğun iş stresini hafifletmek için golf oynamaya başlar. Ama karşısına 3 boyutlu görme engeli çıkar. Görme konusunda yaşadığı sorun, Batuhan Okur’a önemli bir girişimcilik fırsatı sunar. Okur, atılan topun gittiği yeri görmek için bir atış monitörü geliştirir ve 2010’da Singapur’da Rapsodo doğar. Okur, süreç içerisinde golfün yanına beyzbolu ekleyerek yazılım ve donanım üretir. Batuhan Okur, 2018’de de İzmir AR-GE ofisini kurarak Amerika’ya ihracata başlar. “Bugün 4 ayrı kıtada 4 farklı ülkede faaliyet gösteren spor teknolojisi firmasıyız” diyen Batuhan Okur’un gündeminde ise hem istihdam artışı hem de Türkiye’deki cirosunu iki yılda 50 milyon dolara çıkarmak var.

BATUHAN Okur... Türkiye için bir beyin göçü olsa da İzmir Urla’da kurduğu AR-GE merkeziyle ülkesine olan borcunu yatırımla ödeyen bir girişimci. Türk yazılımcıların dünyaya İzmir’den açılmasını kendine misyon edinen bir iş insanı. Rapsodo’nun kurucusu Batuhan Okur ile girişimcilik serüveninden İzmir yatırımına, gelecek planlarından spor teknolojisine kadar birçok konuyu konuştuk. Eskişehir doğumlu Okur, Eskişehir Fen Lisesi’nin ardından 1997’de ODTÜ Elektronik Mühendisliği Bölümü’nden mezun olur. 1998’de Amerika’ya giden Okur, hikayenin devamını şöyle anlattı:

İŞ STRESİNDE KAÇIŞ
“2004’e kadar Amerika’da kaldım. Ardından önce Singapur, sonra Tayvan’da ikişer yıl çalıştım. İkinci çocuk olunca seyahatleri azaltmak amacıyla Singapur’a gerdi döndüm. 150 milyon dolarlık bir işi yönetmeye başladım. Bu işin stresi nedeniyle olsa gerek, daha sık golf oynamaya başladım. Benim 3 boyutlu görmeme engel olan bir göz problemim var. O güne kadar bana sıkıntı yaşatmayan bu sorun, golf performansımı geliştirmeme engel olmaya başladı. Attığım topun gittiği yeri görmek için atış monitörü araştırırken, pazardaki yüksek fiyatlı ürünleri gördüm ve inceledim. Ve daha yüksek teknolojiye sahip, taşınması kolay, daha erişilebilir bir fiyat politikası olan ürün geliştirmeye karar verdim.”

BEYZBOL TOPU BİLE YOKTU

Yıl 1979... Ümit ve Bahar Yorgancıoğlu, ‘iç mekan kontrat’ işleri yapmak için ilk adımı atar. Daha sonra ise ‘özgün mobilya perakendesi’ olma hedefiyle 1989’da İzmir’de ilk mağaza açılır. Çocukluğundan beri işin içerisinde olan ikinci kuşaktan Doruk Yorgancıoğlu da Amerika’da eğitim aldığı dönem pazardaki fırsatları fark eder. Ve 2008’de ailesini ikna ederek Amerika’da mağaza açar. Yönünü doğudan batıya çeviren Doruk Yorgancıoğlu, Dorya’yı devlet adamlarından ünlü simalara kadar birçok ismin evini, ofisini donatan bir marka haline getirir. Bugün hem Dorya Home markasıyla birçok ülkeye ihracat yapan, hem de 2’si Türkiye’de 3’ü Amerika’da toplam 5 mağazayla yola devam eden Doruk Yorgancıoğlu’nun gündeminde sanal mağazalar ile tekne üretimi var.

 

DORUK Yorgancıoğlu... Kaliteye tasarımı ekleyerek aile şirketinin dünyada sayılı markalarından biri olması için mücadele vermiş iş insanı. Kuşaklar arası uyumunun da etkisiyle mobilya ihracatının ortalama kilogram değerini 40 dolarlara çıkarmayı başaran Dorya A.Ş.’nin ikinci kuşak temsilcisi Doruk Yorgancıoğlu ile hem markanın hikayesini, hem sürece katılma serüvenini hem de gelecek planlarını konuştuk... 1981 İzmir doğumlu Doruk Yorgancıoğlu, babasının işletme, annesinin ise mimarlık mezunu olduğunu paylaşarak, Dorya’nın doğuş öyküsünü şöyle aktardı:

HER ŞEY KONTRAT İŞİYLE BAŞLADI
“Babam Ümit Yorgancıoğlu ile annem Bahar Yorgancıoğlu, 1979’da bir boşluğu görerek mobilya sektörüne giriş yapıyor. O dönem ana faaliyet konuları kontrat. Devlet, banka ya da şirketlerin ofis mobilyaları ve giydirmelerini yaparak çalışıyorlar. Bir süre sonra faaliyetlerine ev mobilyasını da eklemeye karar veriyorlar. Bununla birlikte 1989’da İzmir’de ilk mağazamızı açıyorlar. Tabii, kontrat işi de komutanlıklar, valilikler, büyükelçiler şekilde devam ediyor. 1996’da ise ihracat serüveni başlıyor. Dubai’de katıldıkları bir fuarın ardından Orta Doğu’ya ihracat gerçekleşiyor.”

Almanya’dan Türkiye’ye geldiğinde, aklında anaokulu açma fikri vardır. Ama kardeşinin Almanya’da diş beyazlatma merkezi açmasıyla işin seyri değişir. Beyhan Nalbantoğlu da bu merkezi İzmir’e taşımak ister. Diş beyazlatma üzerine eğitimler alan Beyhan Nalbantoğlu, Alman firmanın bayiliğini alır. Ancak ağır sözleşme şartları nedeniyle girişimden vazgeçen Beyhan Nalbantoğlu, bir süre sonra bunu kendi markasıyla hayata geçirir. Ofisini tutar, ama pandemiye takılır. Beyhan Nalbantoğlu da bu kez diş beyazlatmayı eve taşır. Yurtdışında ürettirdiği diş beyazlatma kitiyle girişimini hayata geçiren Beyhan Nalbantoğlu’nun gündeminde White Art markasıyla merkezler açmak var.

 

BEYHAN Nalbantoğlu... Farklı bir alanda eğitim alsa da karşısına çıkan fırsatı girişime çevirmeyi başaran iş insanı. Bu süreçte yaşadığı tüm olumsuzluklara rağmen hedeflerinden vazgeçmeyen genç bir girişimci... White Art’ın kurucusu Beyhan Nalbantoğlu ile hem girişimcilik serüvenini hem de gelecek ile ilgili planlarını konuştuk. 1990 Hatay doğumlu olan Beyhan Nalbantoğlu, hikayenin devamını şöyle aktardı:

ALMAN DİSİPLİNİYLE BÜYÜDÜ
“Hatay, doğumlu olsam da aslen Mardinliyiz. Babam makine mühendisi. Ve iş için Almanya’ya çalışmaya gitti. Önce o, ardından da biz gurbetçi olduk. 4 yaşımdan sonra benim için Almanya macerası başladı. Eğitim hayatıma orada devam ettim. Önce anaokulu üzerine eğitim aldım. Ardından da pedagog oldum. Aslında aldığım eğitimin Türkiye’de tam karşılığı yok. Ama anaokulu ve çocuk gelişimi üzerine bir eğitim diyebiliriz. Beş yıllık eğitim sürecinde de her yıl zorunlu stajlarım oldu. 2018’de ise evlendim. Evlilikle birlikte de Türkiye’ye döndüm.”

NEDEN TÜRKİYE’DE DE OLMASIN

İlk adımı dede Şeref Ünel, 1951’de atar. 1987’de işi tamamen baba Emin Ünel ve anne Sema Ünel, devralır. Daha sonra ise kahve çuvalları, kahve çekirdekleri ve kavurma makineleriyle iç içe bir çocukluk geçiren üçüncü kuşaktan Şive Ünel, sahneye çıkar. Süt ve ürünleri teknolojisi bölümünden mezun olsa da Şive Ünel, dede mesleğinde kariyerine devam etme kararı alır. “Bizim kahvemizin hatırı ömürlük” diyen Şive Ünel, bugün Manisa Turgutlu’da bulunan Kurukahveci Şeref Ünel’in adını 100 yıllık şirketler listesine yazdırma hedefiyle çalışıyor.

 

ŞİVE Ünel... Her ne kadar var olan aile işinde kariyer yolculuğuna başlasa da orayı çağın gereklerine göre güncelleyerek sürece katkı koyan bir isim. Baba ve annesinin tecrübesine atikliğini ekleyerek farkındalık yaratan Kurukahveci Şeref Ünel’in üçüncü kuşak temsilcilerinden Şive Ünel ile hem markanın hikayesini hem de kendisinin katılma sürecini konuştuk. 1981 Manisa Turgutlu doğumlu Şive Ünel, her şeyi başlatan ismin dede Şeref Ünel olduğunu belirterek, o dönemi şöyle aktardı:

MARKALAŞMA İKİNCİ KUŞAKTAN
“Dedem Şeref Ünel, 1951 yılında Turgutlu’da ‘Şeref Ünel Kurukahve Tahmis’i kurar. Ve Turgutlu’nun ilk kurukahvecisi unvanını alır. Kahve sektöründe dedem, özenle seçilmiş kahve çekirdeklerini bakır kazanda kavurup, taş değirmende öğüterek yer edinir. İlerleyen zamanlarda da dedem Şeref Ünel ve babam Emin Ünel’in ortaklığıyla kahvenin yolculuğu devam eder. 1987 yılında da işi tamamen babam Emin Ünel ve annem Sema Ünel devralarak markalaşma süreci başlamış olur.”

İşin fitilini, Rüzgar’ın dinozorlu pasta istemesi ateşler.

 

Anne Didem Özer de bu isteği hayata geçirmek için kapısını çaldığı büyük bir markadan hatırı sayılır fiyat duyunca, oğlu için hiçbir deneyimi olmamasına rağmen mutfağa girer. Ve yaptığı dinozorlu pasta çok beğenilince de ‘bize de yapar mısın’ talepleriyle karşılaşır. Uzunca süre bu taleplere cevap veren Didem Özer, bir yandan da kurumsaldaki kariyerine devam eder. Ama yıllar içinde ürettiği pastalar evin mutfağına sığamaz hale gelir. Didem Özer, eşi Volkan Özer’le birlikte NO Yirmi Dokuz’u kurarak işi resmiyete döker. Ve 12 metrekarelik bir alanda Pasta Kodu markasıyla tüketiciyle buluşurlar. Her şey yolunda giderken, son İzmir depremi mutfağın bulunduğu binayı da etkiler. Bina mühürlenince Özer çifti de iki saat içinde üretimi başka bir noktaya taşıyarak kaldıkları yerden devam eder. Bugün toptanın yanı sıra iki şubeyle yoluna devam eden Özer çiftinin hedefleri arasında, yeni şubeler var.

PASTA Kodu... Özer çiftinin özgür olmayı bekleyen hevesinin ortaya çıkmış hali. Dinozorların nesli tükense de yaratıcılığın tükenmediğini göstermek adına tatlılar üreten bir marka... NO Yirmi Dokuz’un kurucuları Didem ve Volkan Özer çiftiyle hem Pasta Kodu’nun hikayesini hem de gelecek planlarını konuştuk. İzmir 1978 doğumlu olan Didem Özer, insan kaynakları uzmanı olarak uzun süre kurumsal bir firmada çalışır. Hayallerinde ise hep üretmek olan Didem Özer, bunu resim ya da el işleri yaparak hayata geçirir. 1976 İzmir doğumlu olan Volkan Özer de muhasebe eğitiminin ardından elektronik alanında faaliyet gösteren aile şirketini büyütmek için çalışır. Mutfağa olan merakı nedeniyle de Volkan Özer’in hayali ise hep bir restoran açmak üzerinedir. Ama sürecin onları bambaşka bir yere götürdüğünü söyleyen Didem Özer, o kırılmayı şöyle anlattı:

O PARAYI VEREMEM