İhsan Yılmaz

Doğuş Grubu ile Bilgili Holding’in ortaklaşa hayata geçirdiği Galataport İstanbul projesi turizme olduğu kadar, sanat alanına verdiği önemle de dikkat çekiyor.

İstanbul Modern ve Mimar Sinan Üniversitesi Resim Heykel Müzesi’ni de içine alan proje İstanbul’un yeni kültür-sanat merkezi olarak öne çıkacak.

Bu iki müze ile sınırlı değil Galataport’un sanata verdiği alanlar. Pek çok heykel sanatçısına eser siparişi vererek çeşitli noktalara yerleştirecekler.

Bunlardan biri de İngiltere’nin en ünlü heykeltıraşlarından biri olan Antony Gormley.

Geçen hafta, Londra’nın ünlü galerilerinden White Cube’un sahibi

39. İstanbul Film Festivali’nin ‘Ulusal Yarışma’ ve ‘Ulusal Kısa Film Yarışması’nın yarışma filmleri geçen cuma akşamından itibaren Sakıp Sabancı Müzesi’nde kurulan açık hava sinemasında gösterilmeye başlandı.

Bu yılın bir özelliği filmlerin hem açık havada hem de çevrimiçi olarak gösteriliyor olması. Mekâna sınırlı sayıda izleyici alınabiliyor sosyal mesafe kurallarınca. Ama İKSV tarafından verilen linkten ücretli olarak da yarışma filmlerini izleyebiliyorsunuz.

Püfür püfür Boğaz havasında film izlemek kuşkusuz büyük keyif. Ben fiziki şartlar nedeniyle filmleri çevrimiçi olarak izleyenlerdenim.
Her akşam saat 21.00’de yarışma filmlerinden biri dijital platformda erişime açılıyor ve 30 saat açık kalıyor.

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Kurulu, İngiliz yazar Anna Milbourne tarafından kaleme alınan ‘Bebekler Nereden Gelir?’ isimli çocuk kitabının muzır nitelikte olduğuna karar vermiş.

Kitabı inceleyen kurul, bazı yazıların 18 yaşından küçüklerin maneviyatı üzerinde muzır tesir yapacak nitelikte olduğu belirtmiş.

Olabilir, kurula böyle bir görev verilmiş ve onlar da gerekli incelemelerini yapıp kararlarını açıklamışlar.

Tabii ki küçükleri korumak hepimizin görevi.

Bir çocuk kitabında küçüklerin maneviyatı üzerinde muzır tesir yapacak ne yazılabilir diye merak ettim ve kitabı buldum.

Kitabın kahramanı, aklına hep büyük sorular takılan küçük bir penguen. Adı da Pupkin.

Nobelli yazarımız Orhan Pamuk’un yeni romanının adının ‘Veba Geceleri’ olduğunu ve 1900’lü yılların başında yaşanan veba pandemisini konu aldığını yazmıştım.

Üzerinde yıllardır çalıştığı romanını bitirip tam yayımlama kararı aldığında COVID-19 pandemisi patlak verdi.

Pamuk bu tesadüf üzerine önce New York Times’da bir makale yayınlamış, ardından da ders verdiği Columbia Üniversitesi’nin internet sitesinin sorularını cevaplamıştı.

‘Veba Geceleri’ (Nights of Plaque) üzerine çalışırken yazdıklarının bir anda sokaklarda yaşanmaya başlamasının kendisini çok üzdüğünü ve yavaşlattığını ancak romanı bitirmek için yeniden motivasyon kazandığını söylüyor.

Pamuk’un bir diğer açıklaması ise ‘Masumiyet Müzesi’ romanında olduğu gibi içindeki sanatçının, edebiyat projesine katılması olmuş. Roman için araştırma yaparken dönemin tıp kitaplarını, ilaç broşürlerini ve yapılan illüstrasyonları incelemiş.

Bütün bu materyalden hareketle romanının atmosferini yaratırken de not defterine çizimler yapmış.

Devlete bağlı olanlar ve özel müzeler kapılarını 15 Haziran itibarıyla açtı.

Hemen hepsi Sağlık Bakanlığı’nın tavsiyeleri doğrultusunda sosyal mesafe çizgileri çizdi, temassız bilet uygulamaları, sınırlı ziyaretçi alımı gibi önlemler aldı.

Üç aylık ev hapsinden kurtulanların soluğu müze kapılarında alacağını beklemiyordum ama ziyaretçi sayıları yarı yarıya düşmüş durumda.

Bırakın özel müzeleri, Topkapı, Ayasofya gibi normal zamanlarda ziyaretçi rekoru kıranlar bile in cin top oynar halde. Neredeyse, sosyal mesafe uygulamak için başka birinin müzeye gelmesini beklemek gerekiyor.

Yabancı turistin olmaması bunun başlıca nedeni. Bir de okulların grup halinde ziyaretinin yasaklanması.

Cumhuriyet dönemi mimari anlayışının önemli simgelerinden biriydi duvar mozaikleri.

Kamusal alanı bir açık hava müzesine dönüştürmek, dönemin estetik anlayışının bir göstergesiydi.

En son Doğubank İşhanı’nda gerçekleştirilen tadilat sırasında üzeri yalıtım malzemeleriyle kaplanan Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun mozaiği de işte bunlardan biriydi.

1950’li yıllarda hayata geçirilen birçok mimari projeye dönemin sanatçıları da dahil edilmiş ve duvar süslemeleri onlara emanet edilmişti. İMÇ Blokları, Emlak Kredi Bankası 4. Levent Mahallesi gibi...

Yıllar içinde çoğu ya yok oldu ya da tahrip edildi.

Türkiye’nin en büyük ve en önemli resim koleksiyonuna sahip kurumlarından biri İş Bankası. Koleksiyonunda 800’ü aşkın sanatçının 2 binden fazla eseri bulunuyor.

Bütün bu eserleri içinde barındıracak bir müzenin inşaatına başlıyor şimdi İş Bankası.

Daha doğrusu mülkiyeti kendisinde bulunan ve daha önce çeşitli amaçlarla kullanılan Bodvi Apartmanı müzeye dönüştürülüyor.

Beyoğlu’nun önemli binalarından biri Bodvi Apartmanı. 1900’lerin ilk yıllarında Baudouy ailesi yaptırmış. Zemin ve asma katları ticarethaneyken, Odakule tarafından ayrı bir girişle ulaşılan üst katlar ise konut olarak kullanılmış. Mimarı ise bilinmiyor. 1950’lerde İş Bankası tarafından satın alınmış.

Müze projesini Teğet Mimarlık üstlenmiş. 2-2.5 yıl sürecek restorasyon inşaatı sonrasında hayata geçirilecek olan resim müzesi, müze katlarının yanı sıra çok amaçlı galerileri, atölyeleri, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları kitabevi, kafe ve restoranıyla Beyoğlu sanat aksının önemli duraklarından biri olacak.

Ve en önemlisi, bu geniş koleksiyonu nihayet görme fırsatı bulacağız.

1940’TA BAŞLADI

Türkiye İş Bankası, ilk kez 1940’ta sanat eseri alımına başladı. İlk tablolar İkinci Devlet Resim ve Heykel Sergisi’nden seçilen Hikmet Onat’ın ‘Peyzaj Ortaköy’, Şevket Dağ’ın ‘Rüstem Paşa Camii’ ve Vecih Bereketoğlu’nun ‘Kayık ve Evler’ isimli eserleriymiş. Türk resim sanatının üç usta sanatçısının imzasını taşıyan bu üç resim, koleksiyon yapma bilincine atılan ilk adımların özen ve rafineliğini gösteriyor. 1940’lı yılların sonunda 23 resme ulaşan koleksiyona eser alımı 1950’lerden sonra hızlanıyor ve böylece Türk resminin en geniş koleksiyonlarından biri adım adım inşa ediliyor.

Hayatın her alanında olduğu gibi yayın dünyası da normale dönüyor. Kitabevleri teker teker kapılarını açtı, yayınevleri pandemi süresince ayda bir kitaba kadar düşürdükleri yayın sayısını arttırmaya başladı. Bu arada pek çok kitabın çıkış tarihi de üçer ay ertelenmiş oldu.

Benim en çok merak ettiğim ve heyecanla beklediğim kitap Orhan Pamuk’un bu yıl içinde çıkacağını duyurduğu ‘Veba Geceleri’.

Büyük tesadüf, henüz biz COVID-19’un adını bile tam duymamıştık Pamuk kitabının konusunu söylediğinde.

İlk kez sanırım OT dergisinin Şubat 2020 sayısında yayınlanan röportajında anlatmıştı yeni romanını ve şöyle diyordu:

“Üç buçuk yıldır ‘Veba Geceleri’ üzerine çalışıyorum. Fakat bu romanı otuz yıldır düşünüyordum, hâlâ düşünüyorum. Olaylar 20. yüzyılın başında, 1900-1901 yılında Girit-Kıbrıs-Rodos civarındaki bir Osmanlı adasında, yirmi dokuzuncu Osmanlı vilayetinde, II. Abdülhamid döneminde geçiyor. Adada veba salgını başlıyor. 1894’ten başlayarak Batı’ya doğru ilerleyen, Hindistan ve Çin’den gelen ‘üçüncü veba pandemisi’ yani.

Anneleri, babaları veba sırasında ölmüş, çocukevlerinden kaçmış çocuk çeteleri var. Devlet çökmüş, onlara bakamıyor. Onları inandırıcı bir şekilde yazmak için çok uğraşıyorum. Bir hikâyede çocuğun varlığı o hikâyeye sanki daha bir gerçeklik, derinlik, hakikilik duygusu verir bana. Olayları çocukların gözünden de görmek isterim.”

Kitabın yayın tarihi henüz belli değil ama muhtemelen yıl sonu okuma şansımız olur.

Benim asıl merak ettiğim, kurgunun önüne geçen hayatın, birebir yaşadıklarımızın kitabın içine sızıp sızmayacağı.

Şeytanın bile aklına gelmeyecek yöntemleri kullanarak bir araya gelip kumar oynarken yakalananlar, kapalı depolarda dünyanın en büyük suçunu işliyormuşçasına gizlice tıraş olmaya çalışanlar, parkta üzerinde oturduğu bankla birlikte sökülerek evlerine gönderilmeye çalışılan yaşlılar...