×
Uyuşturucu satanın; topluma verdiği tahribat, uyuşturucu kullanana göre kat be kat fazla olduğundan; satıcının cezası da içiciye göre daha fazla haliyle... Üzerinde uyuşturucu ile yakalananlar, bu yüzden ‘Satıcı değil, içiciyim-kullanıcıyım’ savunmasını yaparlar...
Yeni vergi barışı yasasındaki bir düzenleme, ‘satıcı değil, kullanıcıyım’ anektodunu hatırlattı bana...
Yasanın matrah arttırımı hükümlerinden; naylon faturayı piyasaya sürenler (düzenleyenler) yararlanamıyor, naylon faturayı kullananlar ise yararlanabiliyor. (5.nci madde, 9.ncu fıkra)
Geçmiş beş yıla ilişkin matrah arttırımı yapan mükellefler için Maliye artık o yıllara ilişkin inceleme yapmayacak. Ancak bu hükümden sahte fatura kullananlar yararlanabilecekken, sahte fatura düzenleyenler ise yararlanamayacak.
Normalde; Vergi Usul Kanunu (VUK) naylon faturayı düzenleyeni de, kullananı da aynı görüyor. Her iki işlem için de; üç yıldan beş yıla kadar hapis cezası (VUK Md. 359/b) ve vergi kaybının üç katı tutarında parasal ceza öngörülüyor. (VUK Md. 344) Ancak vergi barışı yasası; düzenleyeni ve kullananı aynı görmüyor, birbirinden ayırıyor. Sahte fatura kullananlara; geçmiş yıllara ilişkin matrah arttırarak- vergi ödeyerek barışma hakkı tanınıyor. Sahte fatura düzenleyenlere ise matrah arttırımı yoluyla incelenmeme garantisi verilmiyor, barışma imkânı tanınmıyor.
Naylon fatura düzenlenmemiş olsaydı, bu faturayı kullanan da olmayacaktı. Naylon fatura düzenlenmese; kaçakçının haksız kazancı, devletin de vergi kaybı oluşmayacaktı. Sahte fatura düzenleyenle, kullanan aynı kefede değil hakikaten... Özellikle; ‘Bilmeyerek ve çıkar sağlamaksızın naylon fatura kullananların’ hiç kabahati yok zaten. Birçok mükellef için; geçmiş yıllarda kayıtlara giren yüzlerce- binlerce faturaların içinden, hangisi sahte, hangisi değil ayırt edilememiş olabilir.
İşletmeler hakkında sahte fatura kullanıldığına dair bir vergi inceleme raporu-tespit varsa veya tespit olmaksızın mükellefin bu yönde şüphesi söz konusuysa vergi barışı oldukça avantajlı. 2013’den, 2017’ye; geçmiş 5 yılın tümü için de, bu dönemlerden herhangi bir yıl için de Maliye ile barışma imkânı mevcut. Barışanlar için artık geçmiş 5 yıla ilişkin vergi inceleme riski söz konusu olmayacak. Geçmiş beş yıla ilişkin şahıs işletmeleri Gelir Vergisi (GV), şirketler ise Kurumlar Vergisi (KV) için matrah artırımı-vergi artırımı yapabilirler. Özellikle defter kayıtlarında sahte fatura bulunduğuna (kullanıldığına) dair tespit veya şüphesi olanların yalnız GV veya KV açısından değil KDV açısından da matrah artırımı hükümlerinden yararlanmaları yerinde olacaktır.
TERÖR SUÇLARI DA YARARLANAMIYOR
‘Vergi Barışı’ dizimizin son yazısında ‘Stok ve kasa affının’ koşullarına göz atıyoruz.
KAYITLARDA GÖRÜNMEYEN EMTİA, MAKİNE, DEMİRBAŞLAR
- Hangi işletmeler kayıt düzeltme işleminden yararlanabilir?
- Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri (adi, kollektif ve adi komandit şirketler dâhil) yararlanabiliyor. Mükellefler, işletmelerinde mevcut olduğu hâlde kayıtlarında yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşları defterlerine kaydedip uyumsuzlukları giderebilecek. İşletmeler söz konusu kıymetleri, kendilerince veya bağlı oldukları meslek kuruluşunca tespit edilecek rayiç bedel ile ve bir envanter listesi ile vergi dairelerine 31 Ağustos’a gerekiyor. Bildirime dahil edilen kıymetler için amortisman ayrılamıyor.
- Emtia, makine veya demirbaşın muhasebe kaydı nasıl yapılacak?
- Bilanço esasına göre defter tutan mükellefler, aktiflerine kaydettikleri emtia için ayrı, makine, teçhizat ve demirbaşlar için ayrı olmak üzere özel karşılık hesabı açacaklar. Emtia için ayrılan karşılık, ortaklara dağıtılması veya işletmenin tasfiye edilmesi hâlinde sermayenin unsuru sayılacak ve vergilendirilmeyecek. İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler ise söz konusu emtiayı defterlerinin gider kısmına satın alınan mal olarak kaydedecekler.
- Beyan üzerinden ne kadar KDV ödenecek?
- Beyan edilen; genel orana (yüzde 18) tabi makine, teçhizat, demirbaş ve emtiaların bedeli üzerinden yüzde 10 oranı, indirimli orana (yüzde 1, yüzde 8) tabi diğer kıymetlerin bedeli üzerinden tabi olduğu oranların yarısı esas alınarak KDV hesaplanacak. Hesaplanan KDV ayrı bir beyanname ile sorumlu sıfatıyla beyan edilerek, beyanname verme süresi içinde ödenebilecek. Makine, teçhizat ve demirbaşlar üzerinden ödenen bu vergi, hesaplanan KDV’den indirilemiyor. Emtia üzerinden ödenen vergi ise genel esaslara göre indirilebiliyor. Belgesiz olarak kayda alınan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlar için KDV Kanunu’nda (Md.9/2) öngörülen cezalı vergi de, vergi barışından yararlanan mükelleflerden artık istenemeyecek.
30 Nisan’da Meclis’e gelen; vergi ve imar barışını da içeren yasa tasarısı, önceki gün TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek yasalaştı. Kısa sürede Resmi Gazete’de de yayımlanacaktır. Bu durumda matrah arttırımından yararlanmak için son başvuru tarihi de (yayım tarihini izleyen üçünçü ayın sonunda) 31 Ağustos 2018 olacaktır.
Zamanaşımı süresi dolmamış; geçmiş 5 yıl için (2013, 2014, 2015, 2016 ve 2017) vergi incelemesi riskini ortadan kaldırmak isteyen mükellefler matrah artırımı-vergi artırımı yoluyla barış imzalayabilecekler. (Matrah arttırımının koşullarını; kurumlar vergisi mükellefi olan şirketler için ve gelir vergisi mükellefi olan kişiler için geçtiğimiz üç günde ayrıntılarıyla açıkladık.)
Başlıkta yer alan ‘verginin yarısını ödeyerek’ ‘cezanın tamamından kurtulabilecek’ mükellefler var bir de. (Asla bağlı ceza değilse- yüzde 75’i siliniyor.) Bu mükellefler vergi incelemesi yaşamış ve ardından kendilerine ilave vergi ve vergi cezası tebliğ edilmiş mükellefler.
KİMLER YARARLANIYORYasanın yayımlandığı gün itibarıyla ilk derece yargı mercileri nezdinde dava açılmış ya da dava açma süresi henüz geçmemiş olan ikmalen, resen veya idarece yapılmış vergi tarhiyatları için vergi aslının yarısı, vergi cezasının (vergi ziyaı) tümü siliniyor. (Usulsüzlük gibi asla bağlı olmayan cezalarda ise yüzde 75’i siliniyor.)
Yarısı silinen vergi aslı üzerinden; -düşük oranlı- yurtiçi üretici fiyatları endeksi (Yİ-ÜFE) oranları esas alınarak faiz ödenecek, -yüksek oranlı- gecikme faizi ve zammı ise ödenmeyecek.
Yine yasanın yayımlandığı gün itibarıyla; uzlaşma hükümlerinden yararlanılmak üzere başvuruda bulunulmuş, uzlaşma günü verilmemiş veya uzlaşma günü gelmemiş ya da uzlaşma sağlanamamış, ancak dava açma süresi geçmemiş alacaklar için de bu indirimlerden yararlanmak mümkün.
İHBARNAME TEBLİĞ EDİLMEMİŞSEMatrah arttıracak işletmelerin hesaplarına ilişkin devam eden vergi incelemesi, (yasanın bu ay yayımlanacağı varsayıldığında) 31 Temmuz 2018’e kadar sonuçlandırılamazsa bu işlemlere devam edilemeyecek, dolayısıyla ceza da kesilemeyecek. Daha önceden vergi incelemesi yapılmış ve inceleme sonucu ilave vergi ve ceza kesilmiş dönemler için de mükellefler matrah arttırımı yaparak inceleme riskini tamamen ortadan kaldırabilir.
HENÜZ KARARA BAĞLANMAMIŞSA
SON yıllarda Maliye’nin teknolojiyi etkin kullanması, neredeyse tüm kira bedellerinin bankadan ödenme zorunluluğun olması, kira gelirinden dolayı beyanname veren mükellef sayısını sürekli arttırdı. Ancak yine de; eksik beyan edilen veya hiç beyan edilmeyen kira işlemleri, kayıt dışı konut-işyeri kiralamaları da olabiliyor...
Ayrıca mülkünü satarak kazanç elde etmesine rağmen Maliye’ye beyan edilmeyen gelirler de var. İşte bu kişiler için Maliye ile barış imkânı doğdu. Geçmişte elde ettiği kira gelirini veya gayrimenkul satış kazancını beyan etmeyenler vergi barışı imzalayarak, düşük bir bedel ödeyerek, vergi inceleme riskinden kurtulabilecekler.
Maliye’de bu işten kazançlı çıkacak. Hem inceleme yapmaksızın geçmiş dönemlere ilişkin gelir elde edecek, hem de mevcut denetim yükünü hafifletip yeni dönemler için denetim yapılan mükellef sayısını arttıracaktır.
Yazı dizimizin üçüncü gününde mülk sahipleri için vergi barışı hakkındaki kritik soruları ele alıyoruz...
1- Hangi dönemler için vergi barışı sağlanabilir?Hali hazırda; mükelleflere geçmiş 5 yıl için vergi incelemesi yapılabiliyor. Zamanaşımı süresi dolmamış yıllar 2013, 2014, 2015, 2016 ve 2017. Dolayısıyla bu beş yıl için matrah arttırımı yapıldığında bu yıllara ait gelirlere ilişkin artık Maliye bir inceleme yapmayacak.
2- Matrah arttıranlar ne kadar ödeme yapacak?Kira geliri elde edenler için matrah artırım oranları ve en az artırım yapılabilecek tutarlar Tablo 1’de yer almakta… Örneğin; 2016 yılı için vergi incelemesi riskinden kurtulmak isteyenler, daha önce beyan ettikleri GV matrahını, yüzde 20 oranında arttıracak (Artırılan matrah 4.327 TL’nin altında olamıyor), bunun da yüzde 15’ni ödeyecekler.
Artırımda bulunulan yıla ait yıllık beyannamelerin; yasal süresinde verilmesinde ve tahakkuk eden vergilerin süresinde ödenmesi konusunda aksama yaşanmışsa vergi oranı (en az matrah tutarı üzerinden) olarak yüzde 15 değil, yüzde 20 oranı dikkate alınacak. Her bir dönem için ayrı ayrı 10 TL’yi aşmayan tutardaki eksik ödemeler, 5 puanlık oran avantajından yararlanmayı engellemiyor.
DÜN yasa tasarısına göre, şirketler için vergi barışının-matrah arttırımının koşullarını ele almıştık... Bugün; şahsen kazanç elde eden Gelir Vergisi (GV) mükellefleri (Basit usulde faaliyet gösteren, işletme hesabı ve bilanço esasına göre defter tutanlar) ve serbest meslek kazancı elde eden GV mükellefleri için vergi barışının koşullarına göz atalım...
1- Hangi dönemler için vergi barışı sağlanabilir?Hali hazırda; mükelleflere geçmiş 5 yıl için vergi incelemesi yapılabiliyor... Zamanaşımı süresi dolmamış yıllar 2013, 2014, 2015, 2016 ve 2017... Ancak tasarıda son yılın (2017) gelir vergisi için matrah artırımı hakkı tanınmıyor. (Mecliste yasa metninin içine; ‘2017 dönemi için de matrah artırımı yapılabileceğine’ dair ilave yapılması mümkün...)
2- Barış sonrası vergi incelemesi yapılmayacak mı?Matrah arttırımı yapılan vergiler ve ilgili dönemler için Maliye vergi incelemesi yapmayacak. Artırımda bulunulmayan yıllar veya dönemler için Maliye’nin vergi incelemesi yapma hakkı devam ediyor.
3- Doktor, avukat gibi serbest meslek kazançları elde edenler ne kadar ödeme yapacak?Bilanço usulüne göre defter tutanlar ile serbest meslek kazancı elde edenler için matrah artırım oranları ve en az artırım yapılabilecek tutarları aynı. (Tablo 1)
Örneğin; 2016 yılı için vergi incelemesi riskinden kurtulmak isteyenler, daha önce beyan ettikleri GV matrahını, yüzde 20 oranında arttıracak (Artırılan matrah 21.636 TL’nin altı olamıyor), bunun da yüzde 15’ni ödeyecekler. (Artırımda bulunulan yıla ait yıllık beyannamelerin; yasal süresinde verilmesinde ve tahakkuk eden vergilerin süresinde ödenmesi konusunda aksama yaşanmışsa vergi oranı olarak yüzde 15 değil, yüzde 20 oranı dikkate alınacak. Her bir dönem için ayrı ayrı 10 TL’yi aşmayan tutardaki eksik ödemeler, 5 puanlık oran avantajından yararlanmayı engellemiyor. )
Ancak her yıl için belirlenmiş asgari matrah tutarları da mevcut. 2016 yılı örneği için; bildirilecek asgari matrah (o yıl için zarar beyan edilmiş olsa dahi) en az 21 bin 636 TL olabilecek. Bu matrah üzerinden de yüzde 15 oranında vergi barışı karşılığı olarak 3.245 lira ödenecek.
4- İşletme hesabı esasına göre defter tutanlarda vergi barışının koşulları nedir?
Hesaplarında sorun olmasa bile; kayıtlara azami özen gösterilmiş olsa da, geçmiş yıllara ilişkin ne kadar fatura, ne kadar işlem varsa, her biri ayrı ayrı vergisel riskler taşıyor sonuçta...
Şimdi; vergi cezası da dâhil tüm riskler bertaraf ediliyor matrah arttırımı yoluyla. Şirketlere vergi incelemesi yapılmayacağı garantisi veriliyor yeni yasa tasarısıyla.
Meclis’teki tasarıyla; ‘Maliye inceleme hakkından vazgeçiyor, isteyen mükellefler de bunun karşılığı geçmiş yıllar vergi beyanlarını artırıyor’. Aslında bu işleme, bir nevi sigorta poliçesi de denilebilir. Vergi mükellefleri, geçmiş yıl hesaplarının vergi incelemesine tabi olmayacağı garantisini devletten almış oluyor bu sigorta poliçesiyle...
İncelenmeme güvencesine kavuşmak isteyenler gelir vergisi mükellefi de olabilir, kurumlar vergisi mükellefi de. Şahsen vergisini ödeyen kişiler gelir vergisi matrahlarını, şirketlerse kurumlar vergisi matrahlarını arttırabiliyor.
Hali hazırda; mükelleflere geçmiş 5 yıl için vergi incelemesi yapılabiliyor. Zamanaşımı süresi dolmamış yıllar 2013, 2014, 2015, 2016 ve 2017... Ancak tasarıda hem kurumlar vergisi, hem gelir vergisi mükelleflerine son yıl (2017) için matrah artırımı hakkı tanınmıyor. (Meclis’te yasa metninin içine; ‘2017 dönemi için de matrah artırımı yapılabileceğine’ dair ilave yapılması mümkün) Şirketler için matrah arttırımının diğer koşullarına ilişkin merak edilen soruların cevaplarını da şöyle özetleyebiliriz:
Hangi yıl için ne kadar artırım yapılacak? Örneğin; 2016 yılı için vergi incelemesi riskini kaldırmak isteyen anonim ve limited şirketler, daha önce beyan ettikleri Kurumlar Vergisi (KV) matrahını, yüzde 20 oranında arttıracak, bunun da yüzde 15’ni ödeyecekler. (Artırımda bulunulan yıla ait yıllık beyannamelerin; yasal süresinde verilmesinde ve tahakkuk eden vergilerin süresinde ödenmesi konusunda aksama yaşanmışsa vergi oranı olarak yüzde 15 değil, yüzde 20 oranı dikkate alınacak. Her bir dönem için ayrı ayrı 10 TL’yi aşmayan tutardaki eksik ödemeler, 5 puanlık oran avantajından yararlanmayı engellemiyor. )
Ancak her yıl için belirlenmiş asgari matrah tutarları da mevcut. 2016 yılı örneği için; bildirilecek asgari matrah (o yıl için zarar beyan edilmiş olsa dahi) en az 43 bin 260 TL olabilecek. Bu matrah üzerinden de yüzde 15 oranında vergi barışı karşılığı olarak (2016 yılı için) 6.489 lira ödenecek.
Artırım oranı ve bildirilmesi gereken asgari matrahlar, Tablo-1’de yıllar itibariyle yer almaktadır.
1- Hangi emekliler emlak vergisi ödemeyecek?
Kanunla kurulan Sosyal Güvenlik Kurumlarından (Emekli Sandığı, SSK, Bağ-Kur emeklileri) aldığı aylıktan başka geliri olmayan emekliler, ‘brüt 200 metrekareyi aşmayan tek konutları için’ indirimli bina vergisi (sıfır oranlı) imkânından yararlanabiliyorlar.
2- Emekliyim başka işte de çalışıyorum vergi var mı?
Emekli maaşına ilaveten yeni gelir elde etmeye başlayanlar emlak vergisini ödemek zorunda. Ancak faiz ve repo vb gelirler için durum farklı. 2017’de elde edilen mevduat faizi ve repo benzeri geliri (menkul sermaye iradı) 30.000 TL’ye kadarsa bu durum tek konut için tanınan emlak vergisi avantajını ortadan kaldırmıyor, 2018’de emlak vergisi ödenmiyor.
3- Emekliyim, iki ayrı konutta hissem var, vergi var mı?
İki ayrı konut sahipliği olunca her durumda her iki konut için de vergi ödenecek. Toplamları 200 metrekarenin altında da olsa, 200 metrekareyi de geçse fark etmiyor.
4- Kendi emekli maaşım var, eşimden ölüm aylığı da bağlandı. Vergi ödeyecek miyim?
Sosyal Güvenlik Kurumundan alınan emekli maaşının yanı sıra eşten dolayı da ölüm aylığı alınması durumunda yukarıda belirtilen diğer şartları taşımak kaydıyla indirimli (sıfır oranlı) bina vergisi avantajından yararlanılması mümkün. (İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı 17 Temmuz 2012 tarih ve 686 sayılı özelge.)
1- Konutu olup da emlak vergisi ödemeyecekler kimler?En fazla brüt 200 metrekare ve tek konuta sahip olan; Hiç geliri olmayan ev hanımları ve işsizler, SGK’dan (SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı) aldıkları emekli aylığından başka geliri olmayan emekliler (ve bunların dul ve yetimleri) engelliler, gaziler, şehitlerin dul ve yetimleri, indirimli (sıfır oranlı) bina vergisi uygulamasından yararlanabiliyorlar (EVK Md. 8).
2- Belediyelere nasıl başvuruluyor?Vergi indiriminden faydalanacaklar için düzenlenmiş formlar var. Kendi durumuna uygun olan formun doldurulup ilgili belediyeye başvurulması gerekiyor (İlgili formlar ve taahhüt belgesi, 38 ve 44 Seri No.lu Emlak Vergisi tebliğlerinin ekinde yayımlanmıştır).
“Hiçbir geliri olmadığını belgeleyenlerin tek meskenlerine ait form” ve “hiçbir geliri olmayanların tek meskenlerine ait taahhüt belgesi.”
“Tek meskeni olan (intifa hakkına sahip olanlar dâhil) emeklilere, dul ve yetimlere ait form.”
“Tek meskeni olan engellilere ait indirimli bina vergisi formu” ile “sağlık kurulu raporu.”
”Tek meskeni olan (intifa hakkına sahip olanlar dâhil) şehitlerin dul ve yetimlerine ve gazilere ait formun” ilgili belediyeye verilmesi gerekiyor.
3- Belediyeye bir kez başvurmak yeterli mi? Geçmiş yıllarda belediyelere verilen form ve taahhütlerin, 2018’de tekrar verilmesi gerekmiyor. Sonradan tek konuta ilave yeni bir konut alınmışsa (veya indirim hakkını kaldıran diğer koşullar oluşmuşsa) bu kez her iki konut için de emlak vergisi ödenmesi gerekiyor.
4- Faiz geliri varsa emlak vergisi avantajı kayboluyor mu?