×
İSTANBUL’UN en lüks 10 otelinin de aralarında bulunduğu çok sayıda otelde yerleri hazır... Cömert patronları; masraflar için 10 milyon dolarlık bütçe ayırmış. Ayrıca çalışanlara 1 milyon dolar da harçlık dağıtılacakmış.
Türsab Başkanı Firuz Bağlıkaya; 11-18 Temmuz tarihleri arasında gerçekleşecek organizasyona kendilerinin de katkı verdiğini belirterek, gelen turistlerin İstanbul Boğazı’nı teknelerle gezeceğini, bunun dışında Ayasofya Müzesi ve Topkapı Sarayı başta olmak üzere İstanbul’daki saray ve müzeleri ziyaret edeceğini, eğlence gecelerinde Türk yemeklerinin de tadına bakacağını söylemiş.
Misafirlere iyi eğlenceler, turizmcilere de bol kazançlar dileyelim. Diğer yandan çalışanlara sunulan tatil paketinin gözden kaçırılmaması gereken bir de “yasal yükümlülükler” tarafı var. İşverenler için kritik olan yasal yükümlülükler kısmına da bir göz atalım. Tabii ki Türk mevzuatı açısından...
Türkiye’de de şirketler çalışanlarına motivasyon ve ödüllendirme amaçlı cazip hediyeler sunulabiliyor. Çalışanlarına nakit prim, ikramiye gibi ödemeler yapmak yerine veya bunlara ilaveten tatil paketi sunmak gibi... Bu tip ödüllendirmeler için mevzuattaki kritik konular neler, şimdi sırasıyla ele alalım.
Geçmiş altı ay için; çalışanlar, net maaşlarındaki değişimi her ay itibariyle banka hesaplarında zaten görmüşlerdi... Peki, gelecek altı ayda net maaşlar ne kadar azalacak? Birçok çalışan için en önemli soru bu. Aile bütçesinin belki de tek gelir kalemi olan net maaşa göre, tüm harcamalar yapılacak...
Brüt ücret üzerinden maaşları hesaplanan çalışanlar için; yılın başında kesinti yapılan vergi tutarı ilerleyen aylarda artıyor. Önümüzdeki altı ay için; maaştan kesilen gelir vergisi tutarı ne kadar artacaksa, net ücret de aynı tutarda azalacak...
Örneğin; 3 bin 500 lira brüt ücreti olan bir çalışan, ocak net maaşı olarak 2 bin 654 lirayı banka hesabında görmüşken, mayıs da 2 bin 650 lirayı, haziran da ise 2 bin 505 lirayı hesabında gördü... Önümüzdeki beş ay boyunca da her ay 2 bin 505 lira olarak net maaş hesaplanacakken aralık ayına gelindiğinde ise net maaş olarak bankaya 2.386 lira yatırılacak. (TABLO I)
“Konut olsun, işyeri olsun, eğer gayrimenkulün tapu ve belediye kayıtlarında görünen durumu ile fiili durumu arasında uyumsuzluk varsa bunu giderelim.” Binanın; emlak vergi (arsa) değeri ile yapının yaklaşık maliyet bedelinin toplamı üzerinden, konut için yüzde 3, işyeri için yüzde 5 ödeme yapan vatandaşlar ‘Yapı Kayıt Belgesi’ alarak taşınmazını kaçak durumundan kurtarabilecek.
Uygulamaya yönelik tebliğ de çıktı. (Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın 6 Haziran 2018 tarihli tebliği) Konutu veya işyeri için resmi “Yapı Kayıt Belgesi” almak isteyenler 31 Ekim 2018 tarihine kadar başvurularını yapıp, 31 Aralık 2018’e kadar da barışın bedelini ödemeleri gerekiyor. Başvurular; Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüklerine yapılabildiği gibi e-devletten de başvurulabiliyor. Yapı Kayıt Belgesi bedeli; Emlak vergisine esas arsa değeri ve yapının yaklaşık maliyet değerinin toplamı üzerinden yüzde 3 veya yüzde 5 oranında hesaplanacak.
Mülklerin; tapuda görünen durumu ile fili durumu arasındaki farklar (uyumsuzluklar) yalnız imar mevzuatını ilgilendirmiyor. Vergi mevzuatı açısından da ‘kayıtlarla fiili durum arasındaki uyumsuzluklar’ önemli olabiliyor... Özellikle taşınmazın satışı söz konusuysa...
Malum, gayrimenkullerde vergisiz satış (kazanç) için alım (edinim) tarihinin üzerinden beş yıl geçmesi gerekiyor... Ancak; mülkün tapuda görünen alım tarihi ile fiilen teslim alınan tarih arasında farklılık varsa “beş yılın hesabı hangi tarihten başlayacak” tereddütü yaşanabiliyor. Fiilen daha önce teslim alınmış olsa dahi, tapuda tescili daha ileriki bir tarih de olabiliyor. İşte bu durumda vergisiz satış için “mülkün tapuda görünen tescil tarihi mi, fiili kullanım tarihi mi esas alınacak?” sorusunun cevabı oldukça kritik hale geliyor.
Önce genel kuralları hatırlayalım... Normalde taşınmazın alış değeri ile satış değeri arasında kazanç oluştuğunda bu kazanç üzerinden de vergi hesaplanır. Ancak Gelir Vergisi (GV) Kanunu’na göre alış tarihinin üzerinden beş tam yıl geçtikten sonra taşınmaz satıldığında ne kadar kazanç elde edilirse edilsin vergi ödenmiyor. (GVK Mükerrer Md. 80/6)
Beş yıldan önce evini-işyerini satıp vergi hesaplamak zorunda olan kişiler için şu iki ayrıntıyı da hatırlatalım. Elde edilen kazancı; önce enflasyondan arındıracaklar ayrıca 12 bin lira istisnayı düşecekler, sonrasında vergi hesaplayacaklar. (Enflasyondan arındırmak için alış ve satış tarihleri arasındaki sürede, ÜFE endeksindeki artış oranının yüzde 10 veya üzerinde olması gerekiyor.) Vergi oranı; kazancın büyüklüğüne göre, yüzde 15’den başlayıp yüzde 20, yüzde 27 ve yüzde 35’e kadar çıkabiliyor.
Şimdi tekrar ‘5 yıllık sürenin ne zaman başladığı’ sorusuna dönersek... Taşınmazlarda; normalde ilk alım (iktisap-edinim) tarihi olarak, ‘gayrimenkulün tapuya tescil edildiği tarih’ dikkate alınır... Ancak eğer tapuya tescil tarihinden önce gayrimenkul fiilen kullanılmaya başlanmışsa (oturum başlamışsa) ‘fiili kullanım tarihi’ dikkate alınabilir.
KENTSEL DÖNÜŞÜMDE 5 YILLIK SÜRE SIFIRLANIYOR
Pazar günkü seçimde oy kullanabilecek seçmen sayısı (yurtdışında bulunanlarla birlikte) toplamda 59 milyon 369 bin 960 kişiye ulaşıyor... Tüm yurtta saat 08.00 – 17.00 arası seçmenler kayıtlı oldukları sandıklara gidip oy kullanabilecek. Hem cumhurbaşkanlığı seçimi için hem milletvekili genel seçimi için tercihte bulunulacak.
Seçmenlerin oy kullanacağı sandık sayısı ise 181 bin 863.
Milyonlarca kişiyi ilgilendiren ve dokuz saatle sınırlı olan büyük organizasyonun sağlıklı sonuçlanabilmesi için her sandıkta devlet memurları ve siyasi partilerin temsilcileri (yaklaşık 2 milyon kişi) görev alacak. (Sandık kurulu başkanları, seçim sandık kurulu üyeleri ile bina sorumlusu, memur, hizmetli ve şoförler)
Ve bu görevlilere; pek tabi kritik görevleri karşılığı olarak bir ödeme de yapılacak. Ödenecek tutarlar tabloda yer almakta.
Ödemeler Ziraat Bankası şubeleri aracılığıyla 14 Aralık 2018 Cuma gününe kadar yapılabilecek. (Bu tarihe kadar alınmayan hak edişler, seçmen kütük bürosuna müracaat edilmesi halinde mal müdürlüklerinden de alınabiliyor.)
Ve tabii bir görevlendirme ve karşılığı ödeme söz konusu olunca haliyle ‘üzerinden vergi hesaplanacak mı?’ sorusu da akla gelecektir. Hizmet karşılığı olarak elde edilen hemen her türlü ödenek ve para transferi vergiye tabi iken seçimde görevli olarak hizmet verenlerden ise vergi alınmıyor. Hakedişler gelir vergisi kesintisi yapılmadan, net olarak ilgili görevlilere ödenecek. Gelir Vergisi Kanunu’na göre seçim işlerinde görev alanlara ödenecek gündelikler vergiden istisna edilmiş durumda. (Md. 24/5)
SPOR KULÜPLERİNE VERGİ İADESİ BAŞLIYOR
7143 sayılı yasa milyonlarca kişiyi, işletmeleri ilgilendiriyor ve önemli avantajlar sağlıyor... Vergi barışı ile; mükelleflere geçmiş beş yıla ilişkin incelenmeme güvencesi sağlanıyor, stok ve kasa affı yoluyla işletmelere kayıtlarını düzeltme imkanı sağlanıyor. Varlık Barışı ile; yurtdışı ve yurtiçindeki ‘kayıt dışı varlıklar’ (yüzde 2 gibi düşük bedel) ödenerek ekonomiye kazandırılıyor. (31 Temmuz 2018 tarihine kadar bildirim ve beyan yapıldığında yüzde 2 vergi de istenmiyor.) Varlık Barışında da yine; beyanda-bildirimde bulunan şahıs ve şirketlere vergi incelemesi yaşamayacaklarının güvencesi veriliyor.
Devlete borçlu olan şahıs ve şirketlere; borçlarını üç yıla kadar yayarak uygun koşullarda yeniden yapılandırma imkânı tanınıyor. Yüksek gecikme zammı-faizi işletilmiş devlete olan borçların gecikme faizleri siliniyor. Cazip oranlı ÜFE üzerinden hesaplama yapılarak borçlar yeniden yapılandırılıyor. Peşin ödenirse ÜFE üzerinden hesaplanan tutarın yüzde 90’ı, iki taksitle ödenirse de yüzde 50 ‘si siliniyor.
Vergi barışı ramazan ayı boyunca hep gündemdeydi. Barışın avantajlarından yararlanmak isteyenlerin, bayramdan sonra (süreleri de dikkate alarak) başvurularını geciktirmeden yapmalarında yarar var. (Yapılandırma için son başvuru tarihi 31 Temmuz, matrah artırımı için son başvuru tarihi 31 Ağustos, Varlık Barışı için 30 Kasım 2018)
Vergi barışı yasası ramazan ayı boyunca hep gündemde yer almış olsa da, işletmelerin ramazan ayından kaynaklı başkaca yükümlülükleri de var, bu yükümlülüklerin de gözden kaçırılmaması gerekiyor...
İşletmelerde ramazana özel ‘yan haklar’ olabiliyor mesela... Birçok işletme ramazanda çalışanlarına erzak dağıtabiliyor veya ramazan ayının sonunda çalışanlarına bayram ikramiyesi verebiliyor. Bu iki yan hakkın ücret bordrosuna yansıması ve dolayısıyla üzerinden vergi ödenmesi de gerekiyor.
ERZAKLARDA VERGİLEME
Çalışanlara dağıtılan erzak kolileri de, bayram ikramiyeleri de Gelir Vergisi Kanunu’na (GVK) göre vergiye tabi... (Md. 61) İşverenin erzaklara ödediği KDV dâhil bedeller (brütleştirilerek) çalışanın ücreti gibi değerlendirilecek ve çalışanın bordrosunda GV hesabına dahil edilerek Maliye’ye beyanda bulunulacak. Erzak değeri üzerinden Damga Vergisi ödenmesi de gerekiyor.
Çalışanlara dağıtılacak
O zamanki 2016 model barış yasası (6736 sayılı) hükümleri ile bugünkü 2018 model yasa (7143 sayılı) hükümleri büyük oranda birbirine de benziyor. Ancak çok kritik farklılıklar da var... Ki en önemli fark; barışın bozulma koşullarında...
Önce vergi barışının genel çerçevesine göz atalım...
Şirketler olsun, şahıslar olsun... Barış imzalamak için Maliye’ye 31 Ağustos’a kadar başvurup geçmiş beş yılları için vergi matrahlarını artıracaklar... En önemli güvenceyi de sağlamış olacaklar... Yani geçmiş beş yıl için vergi incelemesine artık tabi olmayacaklar.
Vergi barışıyla; ‘Maliye inceleme hakkından vazgeçiyor, mükellefler de bunun karşılığı geçmiş yıllar vergi beyanlarını artırıyor’
Şimdi o kritik soruya ve cevabına bakalım... Maliye ile mükellef arasındaki barış, hangi koşullarda bozulur? Matrah artırımı sonrası (yeni hesaplanan) vergilerin taksitleri aksatıldığında barış da bozuluyor. Mükellefin artık incelenmeme güvencesi ortadan kalkıyor. Diğer yandan matrah arttırımı yoluyla yeni (2018’de) borçlanılan vergiler de, mükelleften yüksek faiz oranıyla (aylık 1.40) istenir hale geliyor.
Matrah arttırımı sonrasında yeni hesaplanan vergiler 30 Eylül’e kadar peşin ödenebiliyor. Ayrıca taksitle bir yıla yayılarak ödenebiliyor. İlk taksit 30 Eylül’de başlıyor, ikişer ay arayla 6 eşit taksitte (1.045 oranında katsayı ilave edilerek) ödeme yapılabiliyor.
Taksitlendirilen vergilerin ödenmemesinin yaptırımı oldukça ağır olduğundan ‘aman dikkat’ diyoruz...
Önceki vergi barışı yasasında (6736 sayılı) matrah arttırımı sonucu ödenmeyen taksitler barışı bozmuyordu. Yalnızca cazip katsayıyla borçlanılan taksitler yerine, gecikme zammının bir katı fazlası oranla (aylık 2.80) takibe başlanıyordu.
Simitçinin isyanından bahsetmiştim. Gayrettepe’deki bir simitçi; arabasının camına yapıştırdığı kâğıtla ‘vergi dairesinin yolunu’ tarif ediyordu. Gün içinde çok sayıda vatandaştan aynı soruyu (Vergi dairesi nerede?) işitince böyle pratik bir yol bulmuştu. (FOTO 1) ‘Bir alt sokaktan, ilk sağ ve ilk solu’ takip ettiğinizde hakikaten de vergi dairesinin önüne çıkarıyordu. Üstelik aynı binada; Şişli, Beşiktaş ve Mecidiyeköy vergi daireleri faaliyet gösteriyorlardı...
Bugün itibariyle; simitçinin tarifine gerek kalmamış. ‘Vergi dairesi’ yazılı yön tabelaları sizi vergi dairesine çıkarıyor artık. (FOTO 2) (Muhtemelen gündeme getirdiğimiz simitçinin isyanı sonrası bu tabelalar yerleştirilmiş. ) Ortaklar Caddesi’nden geliş yönünden de, Mecidiyeköy ve Esentepe’den geliş yönünden de 5-6 adet tabela ile vergi dairesine vatandaşlar yönlendiriliyor. Dolayısıyla; simitçinin isyanına da, tarifine de gerek kalmamış artık.
Simitçiyi isyan ettiren yaya trafiği artışı; borç yapılandırmasına başvuranların yoğunluğundan kaynaklıydı. 7020 sayılı yasa ile yapılandırma başvuruları yapılıyordu geçen yıl. (2016’da da, 6736 sayılı yasa ile yapılandırma gündemde idi.)
Önümüzdeki günlerde; haziran ve temmuz aylarında tekrar artacak vergi dairelerinin yoğunluğu. Devlete borçlu olanlar için yeni barış yasası da (7143 sayılı) yürürlükte artık.
Yapılandırma; vergi borçları dışında öğrenim ve katkı kredisi borçları, trafik cezaları, köprü-otoyol geçiş ihlali cezaları gibi devlete olan gecikmiş çok sayıda borç türünü kapsıyor.
Peki bu yapılandırmadan yararlanmak için başvurular ne zamana kadar yapılabilecek, ödemeler kaç taksitle yapılabilecek, peşin ödemenin avantajları neler, yapılandırmanın diğer koşulları ve avantajları neler? Borç yapılandırmasıyla ilgili merak edilenleri sırasıyla açıklıyoruz.
Ancak ‘Varlık Barışı’ tasarıda yoktu. ‘Varlık Barışı’na ilişkin hükümler mecliste yasa metnine ilave edildi. Ve Cumhurbaşkanı’nın imzası sonrasında 7143 Sayılı Yasa 18 Mayıs’ta Resmi Gazete’ de yayımlandı.
Vergi barışı- matrah artırımı, stok ve kasa affının koşullarını, yasa daha Resmi Gazete’ de yayımlanmadan ayrıntılarıyla (9-13 Mayıs tarihlerinde yazı dizisi olarak) ele almıştık.
Bugün varlık barışında merak edilen soruları cevaplıyoruz.
Varlık Barışı ile genel olarak ‘kayıt dışı varlıkların ekonomiye kazandırılması amaçlanıyor ve varlıklarını beyan edenlere-getirenlere herhangi bir vergi incelemesi yapılmayacağı güvencesi’ sağlanıyor.
YURTDIŞINDAN GETİRİLECEK VARLIKLAR
1- Hangi varlıklar ülkeye getirilebiliyor?
Yurtdışında bulunan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları getirilebiliyor.
2-Varlıkların son bildirim tarihi ne zaman?