Hangi şirketler vergi incelemesine tabi olmayacak?

Hesaplarında sorun olmasa bile; kayıtlara azami özen gösterilmiş olsa da, geçmiş yıllara ilişkin ne kadar fatura, ne kadar işlem varsa, her biri ayrı ayrı vergisel riskler taşıyor sonuçta...

Şimdi; vergi cezası da dâhil tüm riskler bertaraf ediliyor matrah arttırımı yoluyla. Şirketlere vergi incelemesi yapılmayacağı garantisi veriliyor yeni yasa tasarısıyla.

Meclis’teki tasarıyla; ‘Maliye inceleme hakkından vazgeçiyor, isteyen mükellefler de bunun karşılığı geçmiş yıllar vergi beyanlarını artırıyor’. Aslında bu işleme, bir nevi sigorta poliçesi de denilebilir. Vergi mükellefleri, geçmiş yıl hesaplarının vergi incelemesine tabi olmayacağı garantisini devletten almış oluyor bu sigorta poliçesiyle...

İncelenmeme güvencesine kavuşmak isteyenler gelir vergisi mükellefi de olabilir, kurumlar vergisi mükellefi de. Şahsen vergisini ödeyen kişiler gelir vergisi matrahlarını, şirketlerse kurumlar vergisi matrahlarını arttırabiliyor.

Hali hazırda; mükelleflere geçmiş 5 yıl için vergi incelemesi yapılabiliyor. Zamanaşımı süresi dolmamış yıllar 2013, 2014, 2015, 2016 ve 2017... Ancak tasarıda hem kurumlar vergisi, hem gelir vergisi mükelleflerine son yıl (2017) için matrah artırımı hakkı tanınmıyor. (Meclis’te yasa metninin içine; ‘2017 dönemi için de matrah artırımı yapılabileceğine’ dair ilave yapılması mümkün) Şirketler için matrah arttırımının diğer koşullarına ilişkin merak edilen soruların cevaplarını da şöyle özetleyebiliriz:

Hangi yıl için ne kadar artırım yapılacak?
Örneğin; 2016 yılı için vergi incelemesi riskini kaldırmak isteyen anonim ve limited şirketler, daha önce beyan ettikleri Kurumlar Vergisi (KV) matrahını, yüzde 20 oranında arttıracak, bunun da yüzde 15’ni ödeyecekler. (Artırımda bulunulan yıla ait yıllık beyannamelerin; yasal süresinde verilmesinde ve tahakkuk eden vergilerin süresinde ödenmesi konusunda aksama yaşanmışsa vergi oranı olarak yüzde 15 değil, yüzde 20 oranı dikkate alınacak. Her bir dönem için ayrı ayrı 10 TL’yi aşmayan tutardaki eksik ödemeler, 5 puanlık oran avantajından yararlanmayı engellemiyor. )

Ancak her yıl için belirlenmiş asgari matrah tutarları da mevcut. 2016 yılı örneği için; bildirilecek asgari matrah (o yıl için zarar beyan edilmiş olsa dahi) en az 43 bin 260 TL olabilecek. Bu matrah üzerinden de yüzde 15 oranında vergi barışı karşılığı olarak (2016 yılı için) 6.489 lira ödenecek. 

Artırım oranı ve bildirilmesi gereken asgari matrahlar, Tablo-1’de yıllar itibariyle yer almaktadır.

KDV için de matrah arttırımı yapılabiliyor mu?
Tablo 2’de yer alan oranlarda geçmiş beyannamelerinde yer alan (hesaplanan) KDV’leri arttırıldığında vergi barışı hükümlerinden yararlanılabiliyor. İşletmeler, muhtasar beyanname ile beyan etmeleri gereken ücret GV Stopajı için de vergi barışından Tablo 3’de yer alan oranlarda arttırım yaparak vergi barışı hükümlerinden yararlanabiliyor.

Gerek KDV matrahları, gerek ücret stopaj matrahlarının artırımı 2017 dönemi için de yapılabiliyor.

Başvuru ve ödeme tarihleri ne zaman?
Matrah artırımı için (Tasarının bu ay yasalaşıp Resmi Gazete’de yayımlanacağı varsayıldığında) 31 Ağustos’a kadar başvuru yapılabiliyor. Matrah artırımı başvurusu yapıp,  hesaplanan vergileri peşin ödemek isteyenler 30 Eylül’e kadar bu ödemelerini yapabilir.

Taksitle ödeme yapacaklar için ilk taksit 30 Eylül’e kadar ödenebiliyor. İkişer ay arayla toplam 6 eşit taksitte (1,045 oranında katsayı ilave edilerek)  ödeme yapılabilir. 

Hangi vergiler için barış yapılamıyor?
Yıllık kurumlar vergisi ve yıllık gelir vergisi için matrah arttırımı yapılabiliyor. KDV için ve ücret, kira, serbest meslek ödemeleri üzerinden hesaplanan stopajlar için de matrah arttırımı yapılabiliyor. (Yasa tasarısının 5.nci Maddesinin 1, 2 ve 3 no.lu fıkraları) Kâr dağıtımı stopajı,  sorumlu sıfatıyla ödenen KDV, Damga vergisi ve ÖTV gibi vergilerde matrah arttırımı imkanı ise sağlanmıyor.  

Tasarıda matrah artırımında bulunanlar hakkında; VUK’nun 367.nci madde kapsamında (Bazı Kaçakçılık Suçlarının Cezalandırılmasında Usul) inceleme yapılabileceği belirtiliyor. Ancak bu incelemelere göre de; matrah veya vergi artırımında bulunulan dönemler ve vergiler için tarhiyat (vergi hesaplaması) yapılamayacağı da ayrıca belirtiliyor.

Vergi barışından kimler yararlanamıyor?
Vergi Usul Kanunu’nda Kaçakçılık Suçları ve Cezalarını düzenleyen maddede (359/b) geçen “defter, kayıt ve belgeleri yok edenler veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyanlar veya hiç yaprak koymayanlar veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenler” matrah arttırımından yararlanamıyor. Aynı konuda incelemesi devam edenler ise ancak inceleme sonucunda (olumsuzluk çıkmazsa) yararlanabilecekler.

Öte yandan, asıl veya suretleri tamamen veya kısmen sahte olarak düzenlenen belgeleri kullananlar, matrah arttırımı hükümlerinden yararlanabiliyor.

Ayrıca terör suçundan hüküm giyenler ve yasa tasarısında (5.inci maddesinin 9.ncu fıkrası) sayılan terör örgütleri ve milli güvenlikle ilgili yürütülen soruşturma ve kovuşturmalar kapsamında inceleme ve araştırma yapılması talep edilenler de matrah artırımı imkânından yararlanamıyor.  

Ödeme yapılmazsa barış bozuluyor mu?
2016’daki 6736 sayılı kanunla düzenlenen vergi barışında (matrah arttırımında) ödemeler aksatılınca yalnızca gecikme zammının yükü (ikiye) katlanıyordu ancak barış bozulmuyordu. Ancak Meclis’teki yeni barış tasarısında ise barışın bozulacağı anlaşılıyor. Tasarıda; kanunda belirtilen şekilde ödeme gerçekleşmediğinde , ‘madde hükmünden yararlanılamayacağı’ belirtiliyor.�

Ayrıca gecikme zammıyla (aylık 1.40 oranında)  beraber yeni hesaplanan (arttırılan) vergilerin takip ve tahsiline devam olunacağı da belirtiliyor.

Dolayısıyla 2016’daki vergi barışından farklı olarak yeni tasarıyla ödeme yapılamadığı durumda mükellefin tüm barış başvurusu boşa çıkabilecek. Daha da açık olarak belirtirsek, ‘incelenmeme güvencesi’ ortadan kalkıp, Maliye’nin dilediği zaman ‘vergi incelemesi yapma hakkı’ tekrar devreye girebilecek. 

Not: Şahsen vergi ödeyen esnaf, avukat, doktor gibi kazanç elde edenler için de, yılda bir kez beyanname vermek zorunda olan gayrimenkul kira kazancı veya gayrimenkul satış kazancı elde edenler için de matrah artırımı yoluyla incelenmeme güvencesine sahip olmak mümkün. Ayrıca stok ve kasa affını içeren hükümler de yasa tasarısında mevcut… Ve hali hazırda vergi incelemesi sürecinde olanlar için, yargıya intikal etmiş dosyası olanlar için de vergi barışından yararlanılabiliyor. Tümünü ayrı ayrı ele alarak merak edilen soruları önümüzdeki günlerde cevaplandırıyoruz.  

YARIN: Şirketlerde barışın koşulları