×
(27 Aralık 2019 Tarihli Resmî Gazete’de Yayımlanan Emlak Vergisi Kanunu Genel Tebliği, Seri No: 76) İşyerlerinde emlak vergisi; büyükşehir olan iller için binde 4, diğer illerde binde 2 oranında hesaplanıyor. Binde 2 veya binde 4 oranlarının uygulandığı Emlak Vergisi rayiç değeri (matrah) binanın; arsa (payı) değeri ve inşaat maliyet değerinin toplamından oluşuyor.
Bazı işyerleri için emlak vergisi muafiyeti de var... Organize sanayi bölgeleri, serbest bölgeler, endüstri bölgeleri, teknoloji geliştirme bölgeleri ve sanayi sitelerinde yer alan binalar daimi bina vergisi muafiyetine tabi. (Emlak Vergisi Kanunu Md.4/m.) Muafiyetin uygulanmasına yönelik yaşadıkları tereddütleri işletmeler, Maliye’ye sormuş ve konuyu netleştirmek istemişler. Maliye’nin yaptığı açıklamalar (özelgeler) çerçevesinde vergi muafiyetini örneklerle ele alıyoruz...
İNŞAATI TAMAMLANMAMIŞ BİNALAR
Bazı işyerlerinde; henüz inşaat tam olarak bitmemiş, tapu belgesi alınamamış ancak fiilen üretime başlanmış olabiliyor. Bu durumdaki işyerinin sorusuna cevaben Maliye avantajdan yararlanabileceğini belirtmiş. “Bahse konu taşınmazın, bina olması, organize sanayi bölgesi içerisinde yer alması ve kiraya verilmemesi şartıyla daimi olarak emlak vergisinden muaf tutulması mümkün bulunmaktadır” (Eskişehir Vergi Dairesi Başkanlığı, 29 Ocak 2019 tarih ve E.5113 sayılı özelge)
KAPASİTE RAPORU YOKSA YARARLANILABİLİR Mİ?
Yapı kullanım izin belgesini almasına rağmen, henüz kapasite raporunu tamamlayamadığından dolayı işletme ruhsatının alamayan işyeri için Maliye, muafiyetten yararlanılabileceğini belirtmiş. İlgili özelgede özetle: “Bahse konu taşınmazın, bina olması ve organize sanayi bölgesi içerisinde yer alması ve kiraya verilmemesi şartıyla daimi olarak emlak vergisinden muaf tutulması mümkün bulunmaktadır” denilmiş. (Kocaeli Vergi Dairesi Başkanlığı, 16 Ocak 2019 tarih ve E.6292 sayılı özelge)
MÜLK KİRACIYA VERİLİRSE NE OLACAK?
Sanayicilere tanınan vergi avantajının koşullarından birisi de ‘mülkün kiraya verilmemiş olması’. Mülk sahibi olan işletmenin, söz konusu taşınmazını herhangi bir kiracı yerine, aynı ortaklık yapısına sahip grup/aile şirketlerine kiraya vermiş olması da muafiyetten yararlanmayı engelliyor. Söz konusu fabrika binasının sanayi bölgesinde olmasına rağmen, kiraya verilmesinden dolayı emlak vergisi muafiyetini sonlandırıyor. (Bursa Vergi Dairesi Başkanlığı, 24 Ekim 2018 tarih ve 217704 sayılı özelge)
1)Faiz gelirinde sınır ne kadar?
Vergi avantajından yararlanmanın bir koşulu da emekli maaşı dışında gelir elde edilmemiş olması. Ancak emeklinin belli bir tutara kadar elde ettiği faiz, repo vb. geliri varsa; bu gelir, vergi avantajından yararlanmaya engel teşkil etmiyor. Geçen yıl elde edilen faiz repo vb. geliri, gelir vergisi tarifesinin ikinci dilimini aşmıyorsa bu yıl için yine vergi avantajından yararlanılabilecek. Bu tutar her yıl güncelleniyor, 2019 için 40 bin lira olarak belirlenmişti. Neticede; 2019’da elde ettiği faiz, repo vb menkul sermaye iradı tutarı 40 bin lirayı geçmeyen emeklilerin, 2020’de tek konutları için emlak vergisi avantajının devam ettiğini söyleyebiliriz.
2)Almanya’dan emekli maaşı alıyorum, vergi ödenecek mi?
Türkiye’deki sosyal güvenlik kurumlarından emekli aylığı alınması durumunda sıfır oranlı bina vergisi uygulamasından yararlanılabilir. Almanya’dan emekli aylığı alanlar vergi avantajından yararlanamıyor.
3)Emekliyim ayrıca da çalışıyorum vergi ödeyecek miyim?
Emekli maaşına ilaveten yeni gelir elde etmeye başlayanların emlak vergisini ödemeleri gerekiyor.
4)İki ayrı konutta hisse varsa vergi var mı?
Yeniden değerleme oranı yüzde 22.58 olarak açıklanmıştı ve bu oranın yarısı olan yüzde 11.29 oranında 2019 yılı vergi değerlerinin artırılması suretiyle bina, arsa ve arazilerin 2020 yılı vergi değerleri belirlendi. (27 Aralık 2019 Tarihli Resmî Gazete’ de yayımlanan Emlak Vergisi Kanunu Genel Tebliği, Seri No: 76) Örneğin; geçen yıl bir konutun değeri 100 bin lira ise o mülkün ‘vergi değeri’ bu yıl 111 bin 290 liraya çıktı. (100 bin liranın üzerine yeniden değerleme oranının yarısı -yüzde11.29- uygulandığında...)
BİNDE BİRİ KADAR
Bu rayiç değerin binde biri kadar da (111.29 lira) bu yıl için ödenecek emlak vergisi hesaplanır. (Vergi değerinin hesabında bin liraya kadar olan kesirler dikkate alınmıyor.) Aynı değerdeki (2019 için 100 bin lira, 2020 için 111 bin 290 lira) konutun büyükşehir sınırları içinde yer alan bir konut olduğu varsayıldığında ise bu kez oran binde 2’ye çıktığından, ödenecek emlak vergisi 222.58 lira olarak hesaplanır. Belediyelerin vezneleri vasıtasıyla veya internetten kredi kartıyla ödeme yapılmak istendiğinde, direkt ödenecek emlak vergisi çıkıyor vatandaşın karşısına... Ödenecek emlak vergisinin hesabı yukarıda açıkladığımız emlak vergisi değerine, tabloda yer alan oranlar uygulanarak ödenecek emlak vergisi tutarı netleştiriliyor. Konutlarda ve işyerlerinde arsa (payı) değeri ile binanın inşaat maliyeti toplamından emlak vergisi matrahı oluşuyor.
İŞYERİ GÖRÜNEN KONUTLARDA VERGİ
22 Mart’tan itibaren başlamıştı sokağa çıkma yasağı. Koronavirüsle mücadele kapsamında 65 yaş üstü vatandaşlar için yaklaşık 50 gündür bu yasak devam ediyor. Tabii ki bu vatandaşlarımız için vergisel yükümlülükler de ertelendi. 518 seri numaralı Vergi Usul Kanunu (VUK) Genel Tebliğiyle (md.5) 65 yaş üstü kişilerin ‘mücbir sebep’ halinde olduğu kabul edildi. Sokağa çıkma yasağının sona ermesinden sonra vergisel yükümlülüklerini yerine getirebilecekler.
GELİR VERGİSİ UZADI
Gelir vergisi beyannameleri için açıklama yapmıştık önceki yazılarda... Normalde mart sonuna kadar verilmesi gereken gelir vergisi beyannamesi tüm beyanname verecek vatandaşlar için nisan sonuna kadar uzatılmıştı. 65 yaş üstü beyana tabi gelir elde eden mükellefler içinse, sokağa çıkma yasağının bitmesinden sonra gelir beyanı yapılabilecek. Yasağın bitmesinden sonraki 15 gün içinde gelir vergisi beyanlarını verebilecekler, ilk taksit ödemelerini de yine aynı sürede yapabilecekler. Okurlarımız şimdi haklı olarak soruyor... 65 yaş üstünde olanlar, emlak vergisi ödemesi için de sokağa çıkma yasağının bitmesini bekleyecek mi?
ÖDEME ZAMANI
Emlak vergisi için de ödeme zamanı geldi... İlk taksitinin mayıs ayı sonuna kadar ödenmesi gerekiyor. İkinci taksitse kasım sonuna kadar ödenebiliyor. Aslında sokağa çıkma yasağı kapsamına giren mükelleflerin mücbir sebep halinde olduğunu kabul eden 518 No’lu VUK Tebliğiyle tüm vergisel yükümlülükler ertelenmiş oluyor. Ancak diğer yandan yine aynı tebliğde “verilemeyen beyanname/bildirimlerin verilme süreleri ile bunlara istinaden tahakkuk eden vergilerin ödeme sürelerinin” uzatıldığı belirtiliyor. Yani; beyanname/bildirim sonucu tahakkuk eden vergilerden bahsediyor yalnızca... Emlak vergisi içinse mülk sahiplerinin her yıl beyanname veya bildirim vermeleri söz konusu değil. (Yalnızca mülk ilk satın alındığında belediyeye bildirim yapılıyor.) Her yıl otomatik olarak yeniden değerleme oranı dikkate alınarak mülkün emlak vergi değeri yeniden belirlenip mülk sahibi adına vergi tahakkuk ediyor.
AÇIKLIĞA KAVUŞMALI
Dolayısıyla şimdi gözler emlak vergisinde... 65 yaş üstü için emlak vergisi ödemesi mayıs sonuna kadar mı yapılacak, yoksa sokağa çıkma yasağının bitmesinden sonraki 15 gün içinde mi yapılacak? 518 No’lu VUK tebliğinde bu sorunun cevabı net olarak belirtilmiyor. Emlak vergisi, milyonlarca gayrimenkul sahibini ilgilendiriyor. 65 yaş üstünde olup da emlak vergisi ödemek zorunda olan mükellef sayısının da yine milyonlarla ifade edilebileceğini tahmin edebiliyoruz. Son ödeme günü olan 31 Mayıs yaklaşırken bu tereddütün giderilmesi, 65 yaş üstü için emlak vergisi ödemesinin sokağa çıkma yasağının bitmesinden sonra yapılıp yapılamayacağının açığa kavuşturulması gerekiyor. Belediyelerin büyük çoğunluğu emlak vergisi tahsilatını internetten de yapabiliyor. Bugün itibariyle emlak vergisinin ilk taksitini ödeyen mükellefler de var. Ancak internetten ödeme imkanı olmayan ve sokağa çıkma yasağı kapsamına dahil olan kişilerin ayrıca değerlendirilmesi de gerekiyor.
KİMLER VERGİ ÖDEMEYECEK?
Yapılan yardımların tamamı mı vergiden düşer yoksa farklı bir formül mü uygulanır? Yardım yapana sunulan avantajdan ‘vergiden düşme’ diye bahsedilse de aslında ilgili mükellefin hesaplanan vergisinden değil, kazancından düşülür yapılan bağışlar. Yani vergiden değil kazançtan-matrahtan düşülerek bağışçıya vergi avantajı sağlanmış olur.
Koronavirüsle mücadele kapsamında milyonlarca kişi evine kapandı. Hayatın akışı yavaşladı, İstanbul bile ‘sakin şehir’ oldu. Zorda kalanları, ihtiyaç sahiplerini anlamak, empati kurmak için ekstra fırsat oluştu herkes için. Yardımlaşmak, dayanışmak bu Ramazan ayında daha da anlamlı hale geldi. Empati kurup yardım yapmayı düşünen vatandaşları, işletmeleri yasalar da teşvik ediyor. Vergi avantajı da sağlanabiliyor yardımseverlere. Yardım yapan kişilerin-kurumların vergiye tabi kazanç elde edip etmediği, yardımların yapıldığı kurumlara göre değişen koşullar da öngörülüyor ilgili yasalarda.
KIZILAY VE YEŞİLAY
Türkiye Kızılay Derneği’ne ve Türkiye Yeşilay Cemiyeti’ne makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımların tamamı beyan edilen kazançtan (matrahtan) indirilebiliyor. Şahsen beyanname veren kişiler de, şirket olarak beyanname veren kurumlar da, vergiye tabi kazançlarından Kızılay’a ve Yeşilay’a yaptıkları bağışların tamamını herhangi bir yüzde veya tutar sınırı olmaksızın indirebiliyorlar. (Gelir Vergisi Kanunu Md. 89 ve Kurumlar Vergisi Kanunu Md.10)
MİLLİ DAYANIŞMA KAMPANYASI
30 Mart 2020 tarihinde Cumhurbaşkanı tarafından milli dayanışma kampanyası başlatılmıştı. Şirketler; kurumlar vergisi hesabında, şahıslar gelir vergisi hesabında Cumhurbaşkanınca başlatılan yardım kampanyasına makbuz karşılığı yapılan bağışların tamamını, vergi matrahının tespitinde kazançtan indirilebiliyor. Dar gelirlilere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedelinin tamamı da beyan edilen gelirden (matrahtan) indirilebiliyor.YÜZDE 5 SINIRI
Kamu kuruluşlarına ve vergi muafiyeti tanınmış vakıflara yapılan bağışlar, vergiye tabi kazancın yüzde 5’ine kadar yapıldığında vergi matrahından düşülebiliyor. Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler ile kamu yararına çalışan dernekler ve Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıflara, yıllık toplamı beyan edilecek gelirin yüzde 5’ini (kalkınmada öncelikli yöreler için yüzde 10’unu) aşmamak üzere, makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımlar kazançtan indirilebiliyor.
VERGİ AVANTAJI
Yasak bittikten sonra 15 gün içinde beyannameler verilebilecek. (518 seri numaralı VUK Genel Tebliği) Kronik rahatsızlığı bulunması nedeniyle sokağa çıkma yasağı kapsamına giren gelir vergisi mükellefleri de, yasağın bitmesinden sonra beyannamelerini verebilecekler. 65 yaşın altında olan kişilerse, aslında mart ayının son gününe kadar gelir vergisi beyannamelerini verebiliyorlardı. Nisan sonuna kadar beyanname verme tarihi uzatılmıştı. (17 Mart 2020 tarihli Vergi Usul Kanunu-VUK- Sirküleri/125) Ve artık süre azaldı... 30 Nisan Perşembe; beyanname vermek için son gün. Gelir vergisi beyanında kritik noktaları yazılarımızda ayrıntılı olarak ele almıştık. Kira geliri, kâr payı, gayrimenkul satış kazancı, hisse satış kazancı elde edenler için... Ancak faiz gelirlerine değinme imkânını bulamamıştık. Okurlarımızdan, çok sayıda soru da iletiliyor bu konuda. Faiz gelirlerinin beyan koşullarına ilişkin merak edilen konuları bugün ele alıyoruz.
YURTİÇİ YURTDIŞI AYRIMI
Yurtdışı faiz gelirleri vergi kesintisine-stopaja tabi değil. Yurtiçindeki bankalardan elde edilen faiz gelirlerindense bankalar stopaj yöntemiyle vergi hesaplıyor. Stopaj hesaplanmayan, yurtdışındaki bankalardan elde edilen faiz gelirleri beyana tabi. 2019’da elde edilen faizlerin 2 bin 200 lirayı aşması halinde yıllık beyanname ile menkul sermaye iradı (MSİ) olarak beyan edilmesi gerekiyor. Kıyı bankacılığından (off-shore bankacılık) elde edilen faiz gelirlerinin de beyan edilmesi gerekiyor. Eurobond’dan elde edilen gelirlerin beyanı için belirlenmiş sınır 40 bin lira. 2019 yılında elde edilen ve 40 bin lirayı aşan eurobond faiz gelirlerinin yıllık gelir vergisi beyannamesi ile gelirin tamamının beyan edilmesi gerekiyor. 40 bin liranın hesabında; başkaca kâr payı geliri, işyeri kirası geliri gibi gelirler de dikkate alınıyor.
YURTİÇİ FAİZ GELİRİ
3 milyondan fazla çalışan için, 270 bin işletme tarafından başvuru yapılmış durumda şu ana kadar. Kısa çalışma ödeneğinin koşullarını açıkladığımız yazımızdan (7 Nisan 2020, Hürriyet) sonra okurlarımız özellikle, ödeneğin hesaplanma şekline yönelik çok sayıda soru ilettiler. Daha da somut ifade edersek; “Normalde elime geçen net maaşıma göre, alacağım ödenek arasında ne kadar fark olacak, aylık gelirim ne kadar azalacak” sorusunun cevabı merak ediliyor.
Ayrıca KÇÖ alamayacak çalışanlar için de yeni düzenleme (7244 sayılı kanunla) yapıldı...Yeni düzenlemeye göre; ücretsiz izne çıkarılan, iş sözleşmesi fesh edilen işçiler için ne kadar ödeme yapılacağı da merak ediliyor...Her iki konuyu da sırasıyla ele alıyoruz...
ÖDENEĞİN HESAPLANMA ŞEKLİ
İşyerlerinin büyük çoğunluğunda, ‘net ücret’ üzerinden bordro hesaplaması yapılıyor. Bu işyerlerinde çalışanlar, her ay aynı net maaşı banka hesaplarında görürler. Ücreti netten hesaplanan çalışanlar için; brüt ücretin ne kadar olduğu, brütten kesilen vergi ve sigorta primlerinin de çok önemi yoktur aslında…
65 yaş üstünde ve emekliyim. 31 Mart 2020 Salı günkü ‘Evden çıkmadan gelir vergisi beyanı’ başlıklı yazınızda belirtmiştiniz. ’65 yaş üstü kişiler için; beyanname verme süreleri de, tahakkuk edecek vergilerin ödeme süreleri de, sokağa çıkma yasağının sona ereceği günü takip eden 15’inci günün sonuna kadar uzatıldı’ diye yazmıştınız. Ancak vergi ödemesini yapacağım bankamla da, diğer vergi mükellefi arkadaşlarımla da konuştum. Kimse böyle bir uygulamadan haberdar değil. Bana evden çıkamasam bile vergi borcumu en geç nisan sonuna kadar ödemem gerektiğini de söylüyorlar.RAHAT OLSUNLAR
Maliye’nin son bir ay içinde beyanname verme sürelerini uzatmaya yönelik peş peşe düzenlemeleri oldu. Dünyanın da, ülkemizin de olağan üstü dönemden geçtiği bu günlerde bu ertelemelerden henüz haberdar olamayanlar olabilir. Ama hiç tereddüte gerek yok: 65 yaş üstü kişiler, sokağa çıkma yasağı bitene kadar rahat olsunlar. Şu an beyanname vermek zorunda değiller... Koronavirüsün etkilerinin görülmeye başlanmasıyla ilk olarak gelir vergisinin beyan süresi uzatılmıştı... Mart sonuna kadar yıllık gelir vergisi beyannamesi verilebilecekken, bu süre 30 Nisan’a kadar uzatılmıştı. (17 Mart 2020 tarihli Vergi Usul Kanunu-VUK- Sirküleri/125)
MÜCBİR SEBEP
21 Mart saat 24.00’den sonrasında başlayan sokağa çıkma yasağıyla birlikte bu kez 518 seri numaralı VUK Genel Tebliğiyle (Md.5) 65 yaş üstü kişilerin ‘mücbir sebep’ halinde olduğu kabul edildi. Dolayısıyla 65 yaş üstü gelir vergisi mükellefleri bu yasağın bitmesine kadar beyanname verme-vergi ödeme yükümlülüklerini yerine getirmeyecekler. Sokağa çıkma yasağı bitmesinden sonraki 15 gün içinde beyannamelerini verip ilk taksit ödemelerini yapabilecekler. (Md.6)
SÖZLEŞMESİ OLMALI
Kronik rahatsızlığı bulunması nedeniyle sokağa çıkma yasağı kapsamına giren mükellefler için de aynı durum söz konusu. Söz konusu rahatsızlığın sağlık kuruluşlarından alınacak geçerli belgelerle ispat ve belgelendirilmesi de gerekiyor. Gelir vergisi beyannamesini (veya kurumlar vergisi, KDV veya muhtasar gibi beyannameleri ve bildirimleri...) mali müşaviri aracılığıyla vergi dairesine veren mükelleflerin, mali müşavirleri 65 yaş üstünde ise veya mali müşavirlerinin kronik rahatsızlıkları bulunuyorsa, o kişiler de mücbir sebep halinde kabul ediliyor. Bu mükellefler için de, sokağa çıkma yasağının sona ereceği tarihin bitimini takip eden 15 gün içinde beyannameler vergi dairesine verilebilecek. Ancak bu ertelemeden yararlanabilecek mükelleflerin, mali müşavirleriyle 24 Mart 2020 tarihi itibarıyla geçerli “Aracılık ve Sorumluluk Sözleşmesi” bulunması da gerekiyor.
TERZİ KENDİ SÖKÜĞÜNÜ NE ZAMAN DİKECEK?
Mali