Salgından dolayı çalışana ve işini kaybedenlere yapılacak ödemeler

3 milyondan fazla çalışan için, 270 bin işletme tarafından başvuru yapılmış durumda şu ana kadar. Kısa çalışma ödeneğinin koşullarını açıkladığımız yazımızdan (7 Nisan 2020, Hürriyet) sonra okurlarımız özellikle, ödeneğin hesaplanma şekline yönelik çok sayıda soru ilettiler. Daha da somut ifade edersek; “Normalde elime geçen net maaşıma göre, alacağım ödenek arasında ne kadar fark olacak, aylık gelirim ne kadar azalacak” sorusunun cevabı merak ediliyor.

Ayrıca KÇÖ alamayacak çalışanlar için de yeni düzenleme (7244 sayılı kanunla) yapıldı...Yeni düzenlemeye göre; ücretsiz izne çıkarılan, iş sözleşmesi fesh edilen işçiler için ne kadar ödeme yapılacağı da merak ediliyor...Her iki konuyu da sırasıyla ele alıyoruz...

ÖDENEĞİN HESAPLANMA ŞEKLİ

İşyerlerinin büyük çoğunluğunda, ‘net ücret’ üzerinden bordro hesaplaması yapılıyor. Bu işyerlerinde çalışanlar, her ay aynı net maaşı banka hesaplarında görürler. Ücreti netten hesaplanan çalışanlar için; brüt ücretin ne kadar olduğu, brütten kesilen vergi ve sigorta primlerinin de çok önemi yoktur aslında…

Kısa çalışma ödeneği ise brüt ücret üzerinden, brütün yüzde 60’ı üzerinden hesaplanıyor. (Son 12 ay sigorta primine esas kazanç ortalamasının yüzde 60’ı). Yüzde 60’lık bu oran İlk başta; “maaşım yüzde 40 oranında mı azalacak” gibi bir düşünceye de neden olabiliyor. KÇÖ; brütün yüzde 60’ı üzerinden hesaplansa da, çalışanların büyük çoğunluğu için ödenek, net ücretin daha yüksek bir oranına denk geliyor. 3 bin lira net maaşı olan bir çalışan mesela; net maaşının yüzde 81’ni ödenek olarak alabilecek.

FARKI TAMAMLAYABİLİYOR

Aşağıdaki tablodan görülebilir. Net ücreti 3 bin lira olan bir çalışan, 2 bin 440 lirayı İŞ KUR’ dan ödenek olarak alabilecek, aylık 560 lira kayıpla bu kritik süreci atlatılabilecek. İsteyen işverenler, İŞKUR’ un ödediği tutar ile çalışanın normalde aldığı net ücret arasındaki farkı tamamlayabiliyor. 3 bin lira net ücret örneği için; çalışanın İŞKUR’dan aldığı 2 bin 440 liraya ilave olarak kendileri de 560 lira ödeme yaptıklarında çalışanın net gelirinde bir düşüş yaşanmamış olacaktır. Kısa çalışma ödeneği üzerinden gelir vergisi ve sigorta priminin kesilmediğini, yalnızca damga vergisi (binde 7.59 oranında) kesintisine tabi olduğunu ayrıca belirtmekte de yarar var.




AVANTAJ SAĞLANDI

Kısa çalışma ödeneği başvurusunda bulunan işverenlere bir avantaj daha sağlandı. (7244 sayılı kanunla İşsizlik Sigortası Kanunu’na eklenen geçici md. 25) İş müfettişlerinin yapacağı uygunluk tespiti beklenmeksizin kısa çalışma ödemeleri başlayacak. 29 Şubat 2020 tarihinden itibaren uygulanmak üzere işverenlerin yaptıkları zorlayıcı sebep gerekçeli kısa çalışma başvuruları için, uygunluk tespitinin tamamlanması beklenmeyecek. İşverenlerin beyanı doğrultusunda kısa çalışma ödemesi gerçekleştirilecek. İlgili düzenlemede; işverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ve yersiz ödemelerin, yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edileceği de belirtiliyor.

ÖDENEK ALAMAYANLARA

Kısa çalışma ödeneği alamayacak çalışanlar için de, 7244 Sayılı Kanunla yeni düzenleme yapıldı. (17 Nisan 2020 tarihli Resmi Gazete) KÇÖ’den yararlanamayan ücretsiz izne çıkarılan ve işine son verilmiş çalışanlara aylık 1.177,20 lira nakdi ücret desteği verilecek. (İşsizlik Sigortası Kanunu’na eklenen geçici 24’üncü madde) Yapılan ödemelerden damga vergisi (binde 7.59 oranında) hariç herhangi bir kesinti de yapılmayacak.

ÜCRET DESTEĞİ KOŞULLARI

* 17 Nisan 2020 tarihi itibarıyla iş sözleşmesi bulunan ve işveren tarafından ücretsiz izne ayrılan ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan işçilere,

* 15 Mart 2020 tarihinden sonra İşsizlik Sigortası Kanunu (51’inci madde) kapsamında iş sözleşmesi feshedilen ve bu kanunun diğer hükümlerine göre işsizlik ödeneğinden yararlanamayan işçilere, herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almamak kaydıyla ve 17 Temmuz 2020 tarihini geçmemek üzere, bu süre içinde ücretsiz izinde bulundukları veya işsiz kaldıkları süre kadar günlük 39,24 lira (aylık 1.177,20 lira) nakdi ücret desteği verilecek. Aylık 1.177,20 liralık nakdi ücret desteğinden yararlananlar genel sağlık sigortalısı da sayılıyorlar.

ÇALIŞIYORSA CEZA VAR

Ücretsiz izne ayrılarak nakdi ücret desteğinden yararlanan işçinin fiilen çalıştırıldığının tespiti halinde ceza da öngörülüyor. İşverene, bu şekilde çalıştırılan her işçi ve çalıştırıldığı her ay için ayrı ayrı olmak üzere aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası öngörülüyor. Yasada; ödenen nakdi ücret desteğinin de, ödeme tarihinden itibaren işleyecek kanuni faizi ile birlikte işverenden tahsil edileceği belirtiliyor.