Uğur Vardan

‘Babam eve dönecek mi?’

Brezilya’da askeri diktatörlük zamanı rejim tarafından gözaltına alınan eski milletvekili bir baba ve geride kalan eşinin beş çocuklu ailesini ayakta tutmak için verdiği olağanüstü mücadele... Yarın sabaha karşı dağıtılacak Oscar’larda En İyi Film, En İyi Uluslararası Film ve En İyi Kadın Oyuncu dallarında aday olan Walter Salles imzalı ‘Hâlâ Buradayım’ son derece çarpıcı bir siyasal drama.

Solmuş günlerin peşinde...

Eski şatafatlı hayatının ve sahne günlerinin özlemi içindeki bir divanın son zamanları... Pablo Larraín imzalı ‘Maria’ operanın eşsiz sesi Maria Callas’ın yaşamöyküsünde geziniyor. Filmde ‘Diva’yı Angelina Jolie, bir zamanlar hayatını paylaştığı İzmir doğumlu Yunan armatör Aristotle Onassis’i Haluk Bilginer canlandırıyor.

‘Biri bizi gözetliyor’

Son derece güzel bir banliyö evine taşınan dört kişilik aile ve buradaki mevcudiyetini yavaş yavaş hatırlatan görünmez bir varlık. Klasik ‘hayaletli ev’ yapımlarından farklı olarak bir aile draması şeklinde gelişen ve özellikle görsel anlatımıyla dikkat çeken ‘Varlık’ yönetmen Steven Soderbergh’ün imzasını taşıyor. Kadrosundaki en tanınmış sima, anneyi canlandıran Lucy Liu.

Vatikan cephesinde yeni bir şey olacak mı?

Görevdeki papanın ölümü üzerine yenisini seçmek üzere Vatikan’da toplanan kardinaller ve seçim süreci boyunca yaşanan kimi ayak oyunlarıyla bunlara karşı çıkan vicdanlı bir yönetici... Sekiz dalda Oscar’a aday olan Edward Berger imzalı ‘Konsey’in (Conclave) en güçlü yanı başta Ralph Fiennes olmak üzere Stanley Tucci, John Lithgow, Sergio Castellitto ve Isabella Rossellini’den oluşan oyuncu kadrosu.

Mimarın göçmen olarak portresi...

2. Dünya Savaşı sonrası geleceğini ABD’de arayan Macar kökenli bir mimar ve hamisi konumundaki bir zenginle olan gelgitli ilişkisi... Brady Corbet’in 10 dalda Oscar’a aday olan filmi ‘The Brutalist’ bir yaratıcının acılı serüveninin yanı sıra Amerikan kapitalizminin dinamikleri üzerine de etkileyici bir öyküyü perdeye taşıyor.

‘Artık demir almak günü gelmişse zamandan’

Büyük bir tufan sonrası, ortada insan kalmamış... Bir kedi öncülüğünde; üyeleri arasında bir kapibara, bir lemur, bir köpek ve bir sekreterkuşu olan teknedeki ‘yolcular’ hayatta kalma mücadelesine soyunur. Gints Zilbalodis imzalı ‘Flow: Bir Kedinin Yolculuğu’ her yaştan seyircisini içine alan, enfes bir animasyon.

Mumbai’ı dinliyorum, gözlerim açık

Bir hastanede çalışan farklı kuşaklardan üç kadın ve onların hayata tutunma çabaları, sevinçleri, mutlulukları ve üzüntüleri... Belgesel kökenli Payal Kapadia’nın Cannes’da Büyük Ödül’ü kazanan filmi ‘Aydınlık Hayallerimiz’ hem bir kente sevdalı bir bakışı içeriyor hem de karakterleri üzerinden sınıfsal okumalara soyunuyor.

Evren ona ‘Senin işin bitmedi’ dedi

Bu yıl 82’ncisi düzenlenen Altın Küre Ödülleri geçen pazar sahiplerini buldu. Demi Moore ‘Cevher’ filmindeki rolüyle Müzikal ya da Komedi Dalında En İyi Kadın Oyuncu ödülünü aldı. Ödül konuşmasında “Bu işi uzun zamandır yapıyorum -45 yıldan fazla bir süredir- ve bir oyuncu olarak ilk kez bir şey kazandım” diyen 62 yaşındaki Moore, kariyerinde ve özel hayatında birçok zorluk yaşadı ama belki de altın çağı şimdi başlıyor.

Özgürlükten daha kutsalı var mı?

İran’da rejime hizmet eden bir baba ve Mahsa Amini’nin ölümüyle patlak veren olaylar esnasında, sistemin vatandaşlarına yönelik şiddetine başkaldıran kızlarıyla zamanla onların safına geçen eşi... Mohammad Rasoulof’un sekiz yıl hapis cezasına çarptırılmasına ve nihayetinde ülkesinden kaçarak Almanya’ya yerleşmesine neden olan yapıtı ‘Kutsal İncirin Tohumu’ politik sinema tarihine geçecek son derece çarpıcı bir film.

2025’i güzelleştirecek 70 şey

Kültür-sanat ve spor etkinlikleriyle, raflarda yerini alacak yeni kitaplarla dolu dolu bir yıl olacak 2025... Beyazperdede Kaptan Amerika ve Superman’le süper kahramanlar rüzgârı esecek. Edebiyatta 2025 ‘ustaların’ yılı olacak. Tiyatrodaysa bazen naif bir kız kardeşlik anlatısı, bazen de çarpıcı bir ‘sınıf meselesi’ hikâyesi izleyeceğiz. İki yıl sürecek 18. İstanbul Bienali’nin ilk adımı eylül ayında başlıyor. Futbolla hiç ilginiz olmasa bile bu sene en az bir kere stadyuma gideceğinize eminiz. Çünkü efsanevi grup Guns N’ Roses haziranda Türkiye’ye geliyor, konser de BJK TÜPRAŞ Stadyumu’nda. Geçen yılın son günlerinde hayatımıza giren ‘kahve partileri’ de 2025’in ilk şehir hayatı trendi olmaya aday.

Buyurun yılın ilk sinema şenliğine...

Bir Film ‘11! Bir Film Hadisesi’ başlığıyla yepyeni bir sinema organizasyonuna soyundu. 2 Ocak’ta başlayan ve yarın sona erecek olan bu kısa maratonda 11 yapım seyirciyle buluşuyor. Bunların arasında Angelina Jolie ve Haluk Bilginer’i kadrosunda barındıran ‘Maria’, Nicole Kidman’lı ‘Babygirl’, Cillian Murphy’nin başrolünü üstlendiği ‘Böyle Küçük Şeyler’ gibi yapıtlar var.

‘Uzun zamandır tatmadığım bir oyunculuk zevki tattım’

Nejat İşler rol aldığı ve yapımcılarından biri olduğu Ümit Ünal imzalı ‘Evcilik’le huzurlarımızda. Oyuncuyla filmi, rol arkadaşlarını, böylesi bir işe niye ve nasıl giriştiğini, yaklaşık 10 yıl süren Gümüşlük dönemini, yeni projesini konuştuk: “Bu memleketin ismi A-na-do-lu, yani hikâye dolu burası.”

Ah şu burjuvalar...

Monotonlaşan evliliklerine renk katmak için Ege’nin sakin bir yöresine tatile giden şehirli bir çift, buradaki mekânı işleten karı-koca arasındaki ilişkinin tutkusundan etkilenirken biraz da üstten bir bakışla onları taklit etmeye başlar... Ümit Ünal’ın yazıp yönettiği ‘Evcilik’ bu yıl Antalya Film Festivali’nde En İyi Erkek Oyuncu (Nejat İşler) ve En İyi Senaryo ödüllerini kazanmıştı.

Irkçılık denen illet üzerine...

‘Düzen’, 80’lerde ırkçı bir hareket olarak öne çıkan bir örgütle onlara engel olmak isteyen FBI ajanının mücadelesini anlatıyor. Bu örgüt ABD’yi beyazların yönettiği ve başka kökenlere hayat hakkı tanımayan bir modele dönüştürmeye çalışıyor; suikast düzenleyip silahlı soygunlara girişiyor. Justin Kurzel’in filmi izleyiciye bir anlamda Donald Trump destekçisi kimi grupların yakın tarihteki uzantılarını da anımsatıyor.

Öfkenin eridiği günlerden biri...

‘Hemme’nin Öldüğü Günlerden Biri’ kendisine küfreden işverenini öldürmek için yola çıkan ama hayatın akışı içinde öfkesi eriyen Eyüp’ün öyküsünü anlatıyor. Murat Fıratoğlu’nun bu ilk uzun metrajı Adana Altın Koza’da Nuri Bilge Ceylan başkanlığındaki jüriden En İyi Film Ödülü’nü, Venedik’te de Orizzonti Jüri Özel Ödülü’nü aldı. Ankara Film Festivali’nde de En İyi Film, En İyi Yönetmen ve En İyi Kurgu ödüllerine uzandı.

Beden değişir... Ya ruh?

Cinsiyet değiştirme operasyonu geçirerek hayatını trans birey olarak sürdürmeye başlayan bir kartel patronu ve onun bütün işlerinde yardımcılığını üstlenen bir avukat... Jacques Audiard imzalı, müzikal türde çekilmiş, Meksika dizilerini de hatırlatan suç draması ‘Emilia Pérez’ bu yıl Cannes’da Jüri Ödülü’ne uzanmıştı ve filmin dört kadın oyuncusuna da En İyi Kadın Oyuncu ödülü verilmişti.

Bize böyle ‘Sultan’lar gerek!

‘Mukadderat’ eşini kaybettikten sonra bir tür varoluş mücadelesine giren 60’larındaki Sultan’ın yerleşik değerlere, erkek egemen kültüre, kendisini yok sayan düzene karşı ayakta kalma serüvenini anlatıyor. Erdi Işık’ın otobiyografik unsurlar içeren hikâyesinden Nadim Güç’ün çektiği yapım bu yıl Antalya Altın Portakal’da En İyi Film, En İyi Kadın Oyuncu ve En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu ödüllerini kazanmıştı.

Sanat için her şey mubah mıdır?

Jessica Palud imzalı ‘Maria Olmak’, sinema tarihinin en sansasyonel yapıtlarından ‘Paris’te Son Tango’nun başrol oyuncularından Maria Schneider’in, filmin akıllarda en çok yer eden sahnesinin çekimleri esnasında yaşadığı travmayı ve sonrasında dengesi bozulan hayat hikâyesini anlatıyor.

Teğmenlere fayda sağlayacak muhalefet yaklaşımı nasıl olmalı

Özgür Özel, Ekrem İmamoğlu ve Mansur Yavaş...

Babasının izinde bir ‘Gladyatör’

Ridley Scott’ın 2000 tarihli başyapıtı ‘Gladyatör’ün devamı ‘Gladyatör II’ Maximus’un oğlu Lucius’un, babası gibi Roma’nın yozlaşmış iktidarına karşı verdiği mücadeleyi ve gladyatörlükten halk kahramanına dönüşüm hikâyesini anlatıyor. Kadrosunda Paul Mescal, Pedro Pascal, Connie Nielsen, Joseph Quinn, Fred Hechinger gibi isimler olan filmde en dikkat çekici performans Makyavelist Macrinus karakterini canlandıran Denzel Washington’dan geliyor.

‘Benim annem, robot annem’

Üstün teknoloji ürünü bir robot ıssız adaya düşer ve burada himayesine aldığı yavru kazı anne tavrıyla büyütmeye ve hayata hazırlamaya çabalar. ‘Lilo&Stitch’ ve ‘Ejderhanı Nasıl Eğitirsin?’ gibi yapıtlarıyla hatırladığımız Chris Sanders imzalı ‘Vahşi Robot’ görselliği ve yüreklere seslenen hikâyesiyle son dönemlerin en güzel animasyon çalışması olmuş.

Zarif bir veda busesi

Ötanaziyle hayatına son vermek isteyen kanser hastası bir savaş muhabiri kadın ve bütün bu süreçte yanında olmasını istediği yazar arkadaşı... Pedro Almodóvar bu yıl Venedik Film Festivali’nde ‘Altın Aslan’a uzanan son filmi ‘Yandaki Oda’da hüzünlü bir öyküyü son derece zarif bir anlatımla perdeye taşırken ölüm, hayat ve dostluk gibi temalarda geziniyor.

Bir cumhuriyet böyle kuruldu

Cumhuriyetimiz 101 yaşında. Bir ulusun kurtuluşu yolunda Atatürk’ün destansı mücadelesini ve Cumhuriyet’in temellerinin atılışını beyazperdeye ve ekrana en iyi taşıyan film, dizi ve belgeselleri sinema yazarları Uğur Vardan, Olkan Özyurt ve Burak Göral’a sorduk.

‘Yazdık açık alınla...’

‘Bir Cumhuriyet Şarkısı’ ilk yerli operamız ‘Özsoy’un mucizevi bir zaman diliminde (26 gün) yazılma, bestelenme ve sahneye konma sürecini anlatıyor. Yağız Alp Akaydın imzasını taşıyan filmde ana karakter Ahmed Adnan Saygun’u Salih Bademci, Atatürk’ü Ertan Saban, Münir Hayri Egeli’yi Ahmet Rıfat Şungar, Nimet Vahid’i Birce Akalay ve Zeki Üngör’ü de Okan Yalabık canlandırmış.

Katilleri anlamak zorunda mıyız?

Adana Altın Koza Film Festivali’nde Nuri Bilge Ceylan başkanlığındaki jüriden ‘En İyi Yönetmen’, ‘Jüri Özel Ödülü’ ve ‘En İyi Sanat Yönetmeni’ gibi ödüllerle taçlandırılan ‘Hiçbir Şey Yerinde Değil’ huzurlarımızda. Burak Çevik imzalı yapım 1978’de yedi öğrencinin öldürüldüğü ‘Bahçelievler katliamı’ndan yola çıkarak inancı üzerine öldürmek ve ölmek meselesini masaya taşımayı hedefliyor.

‘Palyaço’ gerçek yüzüyle hesaplaşırken

İlki çok ses getiren ve başrol oyuncusu Joaquin Phoenix’e En İyi Erkek Oyuncu dalında Oscar kazandıran 2019 tarihli ‘Joker’ın devamı ‘Joker: İkili Delilik’te kimi müzikal dokunuşlar eşliğinde hem bir aşk hikâyesi anlatılıyor hem de ana karakterin Mesih mi katil mi olduğuna dair sorunun cevabı aranıyor. Filmde Phoenix’e Lady Gaga eşlik ediyor.

Ekim yaklaştı, iddialı yapımlar bizi bekler

Saygın festivallerde dünya prömiyerini yapan ödüllü filmler İstanbul Kültür Sanat Vakfı (İKSV) tarafından düzenlenen Filmekimi’nde izleyiciyle buluşacak. Kendi listenizi yapmadan önce sinema yazarlarının önerilerini alarak hazırladığımız festivalin favori filmlerine göz atmayı unutmayın.

Roma bir günde yıkılmadı!

Francis Ford Coppola’nın 40 yıllık hayalinin ifadesi olan ‘Megalopolis’ iktidar tutkusu, ihtiraslar, yozlaşma, halktan kopma, her tarafı saran bir çürüme gibi unsurlar eşliğinde eski Roma göndermeleri üzerinden insanlığın şimdiki zamandaki çıkışsızlığına ve aynı zamanda geçmişten alınamayan derslere vurgu yapıyor. Film etkileyici görselliğine rağmen öykü bazında didaktik olmanın ötesine geçemiyor.