Abd Tarim Disi İstihdami

Borsada ‘patinaj’ sürüyor

Borsanın primsizliği kısmen yerli alıcının dikkatini çekiyor ancak para girişi ve beklenti tarafı zayıf kalınca çıkış denemeleri başarılı olmuyor. Bir patinaj durumu söz konusu. Beklenti bulmakta zorlanan piyasalarda Ortadoğu kaynaklı gündemin de ağırlığı var. İsrail-Lübnan-İran arasındaki çatışma ortamının coğrafi bakımdan bölgeye çok yakın Türkiye’yi rahatsız ettiği açık. Gündeme bağlı olarak Borsa İstanbul’da da temkinli görünüm korunuyor.

Piyasa yön arayışında

BIST100 Endeksi’nde zirveden itibaren yaşanan düşüşün yüzde 20’yi geçmesi nedeniyle karamsar hava olarak tanımlanan “ayı” piyasasına teknik olarak girilmişti. Bir nevi makas değişimi gibi. Fakat cuma günü tekrar 9.000 seviyesinin üzerine çıkılmasıyla bu bölgeden çıkılmış oldu. 9.000 bu açıdan önemli. Henüz yükseliş için bir güç görülmese de jeopolitik gelişmeler, yüksek faize bağlı yatırımcı ilgisinin azalması gibi nedenlerin önemli ölçüde fiyatlara dahil olduğunu söylemek mümkün. Bu açıdan, cuma günü olduğu gibi önümüzdeki günlerde de tepki alım denemeleri görülebilir.

Borsaya para lazım

Borsada çıkış için piyasayı taşıyacak ‘beklenti’, ‘gündem’ ve ‘para girişi’ kriterlerinden beklenti ve gündem tarafında olumlu gelişmeler var. Ancak BIST100 Endeksi dış borsalardan olumsuz ayrışarak düşüş eğilimini sürdürüyor. Çünkü para girişi yok veya yeterli değil.

Umutlar eylülde

Telafi edilen Japonya olayı dışında piyasa bozucu önemli bir haber akışı olmamasına rağmen, yabancı yatırımcıların hisse satışları, yerli yatırımcıların azalan ilgisi gibi nedenlerle ağustos ayı kayıtlara ‘kayıp ay’ olarak geçti. Ancak, eylül ayı itibarıyla farklı bir gündem söz konusu. 6 Eylül’de Fitch’den gelecek Türkiye’nin kredi notuna ilişkin haberler ve Fed’in faiz indirim sürecini başlatması borsada farklı fiyatlamalara konu olabilir.

Altın tekrar zirvede

Fed toplantısı sonrası yapılan açıklamalar ile Ortadoğu’da yaşanan gerginlik yatırımcılara altının ‘güvenli liman’ özelliğini tekrar hatırlattı. Altında mevcut parametrelerin çıkışı desteklediği görülüyor. İç piyasalarda da altının gram/TL fiyatında 2.643 seviyesi geçilirse tırmanış güçlenebilir. Genel tabloya bakıldığında çıkış hareketlerinin gücünü koruduğunu söylemek mümkün.

Piyasaya beklenti lazım

Moody’s’in not artırımı geride kaldı, şimdi iç piyasaların yeni bir beklentiye ihtiyacı var. Gündem bulmakta zorlanan borsadaki düşüşün bir nedeni de kâr satışları. Öte yandan para girişlerinin azalması ve dış borsalardaki satıcılı seyir de düşüşe katkı yapıyor. Yabancı yatırımcı ise borsada bir hamle yapmak için banka bilançolarını görmek istiyor olabilir.

Gri liste tamam sıra Moody’s’de

FATF, Singapur’daki toplantısında Türkiye’nin gri listeden çıkarılması kararını aldı. Borsa bu gelişmeyi fiyatlamıştı. Haber sonrası “Beklenti bitti” satışları geldi ama orta-uzun dönemde olumlu etkileri sürecek. Enflasyonda yeni bir süreç başlıyor. Düşüşün ikna edici olması için aylık yüzde 2’nin altını görmek piyasalara moral verebilir.

Borsanın gözü yine zirvede

Dış piyasalardaki olumlu seyir, 28 Haziran’da Singapur’daki toplantıda Türkiye’nin ‘gri liste’deki durumunun görüşülecek olması, haziran sonrası enflasyonda düşüş öngörüsü borsadaki çıkışın ana nedenleri oldu. Yatırımcıların dikkati BIST100 Endeksi’ndeki zirve seviyesine çevrilmiş durumda. Güç denemesi o noktada ortaya çıkacak. Singapur’dan iyi haberler gelirse borsa zirve kırmak için iyi bir neden bulabilir.

Piyasalara beklenti lazım

Piyasaların beklenti ihtiyacı sürüyor. Borsada kâr satışları derinlik kazanırken çıkışın devamı için olumlu fiyatlamaya konu olabilecek yeni bir gündem ve beklenti gerekecek. Dış piyasalarda ise Avrupa Merkez Bankası faiz kararına odaklanacak. Faiz indirim sürecinin bu toplantıda başlaması bekleniyor. ABD Merkez Bankası için bu aşamada faiz indiriminin başlaması takvim olarak uzak görünüyor. Yarın TÜİK tarafından açıklanacak mayıs ayı enflasyon verisinde ise önemli bir viraja yaklaşıldı. Ekonomi yönetimi mali programda enflasyonda mayıs ayına kadar zirve, haziran sonrası düşüş öngörmüştü.

Ekonomik program çıpaya dönüşüyor

Dış borsalardaki düşüşlere rağmen Borsa İstanbul’un daha dirençli kalması, döviz kurlarının dengesini ve yatay seyrini koruması ekonomik programın piyasalar açısından bir ‘çıpa’ işlevi görmeye başladığı izlenimi veriyor.

Yabancı girişi ‘tekrar’ başladı

Piyasaların gözü, seçim sonrasında yabancı yatırımcıların tavrında. 22 Mart sonrasındaki haftada yabancılar 325 milyon dolarlık net alım yaptı. Merkez’in faiz artırımından sonra gelen bu alımlar, yabancıların uygulanan politikalara desteğinin devam ettiği şeklinde yorumlanabilir. Şimdi seçim sonuçları kadar uygulanan ekonomik programın devamlılığı konusundaki beklentiler de önem kazanmış durumda.

‘Yurtdışında’ hava bulutlu

Dış piyasalarda son açıklanan verilerin beklentilerin üzerinde gelmesiyle olumlu hava sorgulanmaya başlandı. Özellikle ABD enflasyonunda düşüşün hafif de olsa yerini yükselişe bırakması, haziran sonrası Fed’den beklenen faiz indiriminin ertelenmesi kaygısını beraberinde getirdi. Bu durum borsalara kâr satışı olarak yansırken ABD tahvil faiz oranlarında yükselişe, dolarda değerlenmeye ve bu gelişmelere bağlı olarak altına kâr satışı olarak yansıdı. Faiz indirimiyle ilgili baz senaryo değişmese de zamanlaması konusunda tereddütler oluştu.

Ekonomi programının devamlılığı önemli

İç piyasaların gündemi Merkez Bankası Başkanı’nın değişmesi. Devletin ve ekonominin en önemli kuruluşlarından biri olması nedeniyle bu değişiklik önemli. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ve Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz’ın gelişmelerden sonraki açıklamaları soru işaretlerini azalttı. Pazartesi günü kısa süreli bir dalgalanma olsa da değişikliğin piyasalar ve ekonomi üzerinde ciddi bir etki yaratması beklenmiyor. Şimdi piyasalarda ekonomi politikasında bir değişim olup olmayacağı takip edilecek.

Piyasalarda iyimserlik sürüyor

Borsa İstanbul’da ‘yeni yıl rallisi’ denilebilecek bir hareket var. Dış borsalarda ise durum uzun süredir böyle. ABD borsaları yeni zirveler deniyor, Avrupa’da da durum çok farklı değil. Bizde ise BIST 100 Endeksi’nde yılın ilk  günlerinden itibaren yüzde 14’e ulaşan bir prim söz konusu. Bilançolar hisse bazlı hareketliliği artırabilir. Borsa istanbul’da olumlu hava korunabilir.

Borsada bilanço dönemi

Ortadoğu’daki gerilimin gölgesinde borsalarda satıcılı bir görünüm ve güvenli limanlara ilgi devam ediyor. Dış borsalarda ekonomik yavaşlamaların etkileri hissedilirken içeride şirket bilançoları farklı bir görünüm sergiliyor. İyi gelen banka ve sanayii şirketi kârlarını enflasyon etkisi ile düşünmekte fayda var. Hisse seçimlerinin daha da önem kazandığı günlerdeyiz. Bu dönemde yatırımcı anlayışıyla geri çekilmelerde hisse biriktirmek ve destek seviyelerine yaklaştıkça maliyet oluşturmak orta ve uzun dönem için yararlı olabilir.

Piyasalarda yönü faiz belirliyor

Borsa İstanbul’da kâr satışları alım fırsatı olarak görülürken dış borsalar ile uyumsuzluk sürüyor.

Piyasalara ‘Merkez’ morali

Enflasyon raporu sunumunda ciddi ve gerçekçi revizyona işaret, iyi bir sözlü yönlendirme ve piyasalarla sağlıklı iletişim kurma kredibilite açısından olumlu algılandı. Başkan ayrıca, parasal sıkılaşmanın devam edeceği yönünde mesajlar verdi. Kadro ve yasal düzenlemelerle yapılan hazırlık sonrası artık sıra icraatlarda demek yerinde olacak. Devamlılığı konusunda uygulamalar önem kazanacak. Ayrıca faiz artışları ve sıkı para politikasının genel ekonomi üzerinde yavaşlatıcı bir etkisi olması muhtemel.

Dış piyasalar borç tavanına odaklandı

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings, borç limiti açmazı nedeniyle ABD’nin “AAA” olan kredi notunu negatif izlemeye aldı. ABD Hazine Bakanlığı’ndan “Fitch’in uyarısı borç limitinin artırılması ihtiyacını güçlendirdi” açıklaması geldi. “ABD’nin derdi piyasaları gerdi” desek yeridir. Bu durum biraz da “ABD hapşırırsa dünya nezle olur” sözünü çağrıştırıyor. Ama olayın bir şekilde olumluya bağlanacağı beklentisi de korunuyor.

Merkezler moral vermedi

Fed ve ECB toplantı sonuçlarına göre merkez bankaları para politikalarına ilişkin algının tekrar değiştiğini söylemek mümkün. İki merkez bankası başkanının birbirine yakın ifadeleri risk iştahını zayıflattı. Borsalarda görünüm zayıflarken diğer piyasa göstergelerine de yansıdı. Önümüzdeki haftadış gündem enflasyon ağırlıklı olacak.

Piyasalarda bekleyiş sürüyor

14 Mayıs için son düzlüğe girilirken yatırımcılar belirsizlik nedeniyle bekleme moduna geçmiş durumda. Sadece yerli değil Türkiye’ye ilgi duyan yabancı yatırımcılar için de aynı şeyleri söylemek mümkün. Tasarruf sahipleri bu dönemi daha çok güvenli limanlarda geçiriyor. Sermaye piyasalarında (hisse senetleri) satış baskısı hakim. Para piyasaları ise hareketli. Döviz kurları ile altın fiyatları yükselişte ve bu açıdan ilgi o yöne kaymış durumda.

Yatırımcı bekleyişte

Tasarrufları koruyacak, enflasyonu yenecek yatırım aracı arayışı sürüyor. Borsa İstanbul doğru hissede olmak şartıyla bu adreslerden biri. Ancak yaklaşan seçim, yatırımcıları bekle gör anlayışına yöneltiyor. Seçim sonrası ekonomi politikalarının da nasıl şekilleneceği konusunda henüz net bir görüş yok. Özellikle faiz politikası, buna bağlı olarak döviz kurlarının seyri, konut fiyatları, yabancı yatırımcının tavrı konusunda bu aşamada çok belirgin görüşler mevcut değil. Şimdilik tavan faiz sınırının kalkmasıyla “kur korumalı mevduat (KKM)” ilgi görüyor.

Dışarıda algı ‘yine’ değişti

Fed faiz politikasına ilişkin algı değişikliği yansımaları biraz daha genişledi. Bir süre sonra enflasyonda düşüş eğilimi sürer, yeni bir mantalite öne çıkar mı? Onu zamanla göreceğiz. Enflasyon esas belirleyici. Hatırlanırsa pandemi öncesi küresel ekonominin derdi düşük enflasyondu. Şimdilerde ise sorun yüksek enflasyon. Düşürmek için merkez bankaları bir dizi tedbir alıyorlar ama istenilen sonuca henüz ulaşılmış değil.

Depremin borsadaki yaraları belli ölçüde sarıldı: Bilançolar yakın takipte

Piyasalarda telaffuz edilen veya spekülasyonu yapılan “seçime kadar borsa” algısının depremle bir kesintiye uğrayıp uğramadığı konusu henüz net değil. Enflasyonun yüksek seyrini koruması, alternatif piyasalarda bu aşamada ciddi bir hareketlenme olmaması, borsaya ilgiyi canlı tutacaktır. Öte yandan yüksek kârlı şirket bilançoları açıklandıkça, son dönemde BIST100 Endeksi’ndeki yatay seyrin de etkisiyle fiyat-kazanç oranları geriledi. Depremle birlikte sadece mevcut bilançolar değil, ileriye dönük beklentiler de ciddiyet kazandı.

Önümüzdeki dönemde seçicilik şart

Önümüzdeki döneme ilişkin, borsanın geçtiğimiz yıl gibi kolay para kazanılacak bir piyasa olmayacağını söylemek mümkün. Seçicilik artacak. Bunun için temel veriler ve bilançolar önem kazanacak. Ezcümle, hisse olarak doğru adreslerde bulunmak şartıyla yüksek enflasyona karşı yatırım araçları arasında hisse senetleri alternatif olarak geçerliliğini hâlâ koruyor.

Altında toparlanma sürüyor

Son yıllarda yatırımcısını üzen bir seyir izleyen ons altın, ABD ve Avrupa’daki sıkılaşma politikalarının olumlu sonuçlar vermesiyle yeniden toparlanmaya başladı. ABD Merkez Bankası Fed’in faiz politikalarına bağlı olarak ons altında 1.800 dolar seviyeleri görüldü. Tepki yükselişiyle Gram/TL’de de bir süredir etkili olan yatay hareket tamamlanıyor gibi gözüküyor. Ancak, Rusya Başkanı Putin’in nükleer çıkışını takip etmekte fayda var.

ABD tarım dışı istihdamı sürpriz yaptı

ABD kasım ayı tarım dışı istihdam verisi, piyasa beklentilerinin üzerinde gelerek sürpriz yaptı.

Borsada prim var yükseklik korkusu yok

Borsa İstanbul’da teknik ve temel verilerle izahı zor bir çıkış yaşanıyor. Cuma gününü baz aldığımızda, yılbaşından bu yana yaşanan yükseliş 1999 yılından sonraki en sert çıkış. BIST100 Endeks getirisi yılbaşından itibaren yüzde 160 seviyelerine ulaştı. Hisse bazında çok daha çarpıcı primler de var. Geçmiş yıllarda sert çıkışlar yaşandığında ‘yükseklik korkusundan’ bahsedilir ve temkinli davranılırdı. Bu dönem için BIST100 Endeksi’nde bu yönde değerlendirmeler yok veya çok az.

Fed toplantısı bekleniyor

Küresel ekonomiye ilişkin uyarılar ve piyasalarda dalgalı seyir sürerken, gözler 2 Kasım’daki ABD Merkez Bankası (Fed) toplantısında. Beklentiler 75 baz puanlık artırım yönünde ağırlık kazanıyor. Fed toplantısını bekleyen dış piyasalarda iyimserlik korunurken Borsa İstanbul’da daha temkinli görünüm öne çıkmaya başladı.