×
Yeni senede SSK ve Bağ-Kur dul ve yetim aylıkları da arttı. Ölüm aylığı alanlar da ocak ve temmuz olmak üzere senede iki kere ve bir önceki 6 aylık dönemde gerçekleşen, TÜİK tarafından açıklanan enflasyon oranına göre maaşlarını zamlı alıyor. 2019’un temmuz-aralık enflasyonunun yüzde 6.49 olarak açıklandı. Bu kapsamda SSK, Bağ-Kur’dan dul ve yetim aylığı alanlar 2020’nin ocak-haziran döneminde maaşlarını yüzde 6.49 zamlı alacak. Zamlı maaşın üzerine ek ödeme de eklendiğinde ölüm aylıkları artmış olacak. Buna göre de ocak ayında yüzde 25 hisse oranına göre en düşük ölüm aylığı ek ödeme ile birlikte 370 liraya yaklaşacak, en yüksek ölüm aylığı ise 4 bin lirayı geçecek. Ölüm aylığından, vefat eden sigortalının eşi, çocukları ve bazı şartlara göre de anne ve babası yararlanabiliyor. Vefat eden sigortalının dul eşine yüzde 50 oranında aylık bağlanırken, sigortalının çocuğu yoksa ve eşine kendi sigortalılığı nedeniyle gelir ya da aylık bağlanmamışsa yüzde 75’i oranında ölüm aylığı bağlanıyor. Çalışmayan ya da kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış çocuklardan; 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim görmesi halinde de 20 yaşını, yükseköğrenim yapması halinde 25 yaşını doldurmayanlara maaşın yüzde 25 oranında aylık bağlanıyor.
YENİ senede görevdeki memurların alacakları zam oranı netleşti; buna göre memurlar ocak ayında maaşlarını yüzde 5.49 zamlı alacak. Hazine ve Maliye Bakanlığı, memurların mali ve sosyal haklarına yönelik yayımladığı genelge ile taban ve tavan ücretlerin yeni senede yüzde 5.49 artırılacağını açıkladı.
Görevdeki memurlar da, emekliler gibi ocak-temmuz, temmuz-aralık olmak üzere senede iki kere maaşlarını zamlı alıyor. Zam oranları ise toplusözleşmeye göre önceden belirleniyor; üzerine, geçmiş 6 aylık enflasyondan kaynaklı bir fark oluşursa da bu fark maaş zammına yansıyor. 2020-2021 yıllarını kapsayan toplu sözleşmeye göre de görevdeki memurlar, maaşlarını, 2020’nin ocak ayında yüzde 4 zamlı alacak. İmzalanan toplu sözleşmeye göre TÜİK tarafından açıklanan 2019 yılı temmuz-aralık enflasyonun, yüzde 5’i aşması haline aşan tutar maaş zammının üzerine eklenecek.
YÜZDE 5.49 ZAM
Memurların maaşlarına konu olan enflasyon rakamı açıklandı. 2019 yılı temmuz-aralık döneminde enflasyon yüzde 6.49 oldu. Enflasyon toplu sözleşmede belirtildiği gibi yüzde 5’i aştığından memur emeklileri için yüzde 1.49’luk enflasyon farkı oluştu. Toplu sözleşmeye göre yüzde 4 zammın üzerine enflasyon farkı da eklendiğinde 2020’nin ocak-haziran döneminde memurlar, maaşlarını, yüzde 5.49 zamlı alacak.
Yeni zamla birlikte en düşük memur maaşı, aile yardım ödeneği hariç 3.927.3 liraya çıkacak. Kamuda çalışan genel müdürün maaşı ise 12.762 liraya, 1’inci derecede 4’üncü kademede şube müdürünün maaşı 6.561 liraya yükselecek. Bu rakamlar aile yardım ödeneği hariç maaşlar. Yeni zamlarla birlikte memurların alacağı aile yardımı da arttı.
EK ödeme, ister SSK ve Bağ-Kurlu, isterse de memur emeklisi olsun, tüm emeklilerin kafasını karıştıran bir konu. Peki, ek ödeme nedir? 2006 yılında vergi iadesi kaldırılarak, yerine ek ödeme uygulamasına geçildi. Maaşın yüzde 4’ü, ek ödeme adı altında tüm emeklilerin her ay hesabına yatırılıyor. Yüzde 4’lük ek ödeme emekliden emekliye değişmiyor ama maaşı yüksek olan daha yüksek, düşük olan daha az alıyor. Ocak ve temmuz olmak üzere senede iki kere maaşlar zamlandıkça, alınacak ek ödeme tutarı da artıyor.
NEDEN ŞİKÂYET EDİYORLAR?
Neden kafa karışıklığı yaratıyor? Emekliler genellikle maaş üzerinden değil bankaya yatan tuta üzerinden ek ödemesini hesaplıyor. Oysa bankaya yatan maaşınızın içinde ek ödeme de var. Yani, elinize geçen tutar ek ödemeli maaşınız. Hal böyle olunca da emekliler, maaşını yüksek hesaplıyor, bankadaki maaş tutarını düşük görünce de, ‘eksik yatırıyorlar’ diye şikayet ediyor. Doğru hesaplama ise şöyle: Elinize geçen maaşınız içinde yüzde 4’lük ek ödeme tutarı var. Önce bunu düşüp, asıl maaşınızı bulacaksınız. Bu maaşınız üzerine yeni yılda alacağınız zam tutarını ekleyeceksiniz; böylece net maaşınızı bulacaksınız. İşte bunun üzerine yüzde 4 ek ödemeyi ekleyeceksiniz.
NASIL HESAPLAYACAKSINIZ?
Bir örnekle anlatayım: 2019’un aralık ayında bankaya yatan maaşınız 2.500 lira diyelim. Bu sizin maaşınız değil. 2.500 liranın içinde ek ödeme de var. Aslında maaşınız 2.403.8 lira. Memur emeklileri için örneği devam ettirirsek; 2020’de yüzde 5.49 zam alacaklar. 2.403.8 lira üzerinden yüzde 5.49 zam uygulayacaksınız, böylece asıl maaşınız 2.536 lira olacak. Bunun üzerine de yüzde 4’lük ek ödeme tutarı olan 101.4 lirayı ekleyeceksiniz. Bu yılın ocak ayında bankaya yatacak maaşınız 2.637.4 lira olacak.
2020’de yeni yıl zammıyla birlikte tüm emeklilerin ek ödeme tutarı da arttı. Memur emeklileri için en düşük ek ödeme tutarı 106 liradan başlıyor, 600 liraya kadar çıkıyor.
Açıklanan enflasyon rakamı ile birlikte memur emeklilerinin de yeni yılda alacakları zam miktarı netleşti. Buna göre sayıları 3 milyona yaklaşan memur emeklileri maaşlarını yüzde 5.5 zamlı alacak. Memur emeklileri; ocak-temmuz, temmuz-aralık olmak üzere senede iki kere maaşlarını zamlı alıyor. Zam oranları ise toplusözleşmeye göre önceden belirleniyor. Üzerine, geçmiş 6 aylık enflasyondan kaynaklı bir fark oluşursa da bu fark maaş zammına yansıyor. Enflasyon farkının oranı da toplu sözleşmede yer alıyor.
Görevdeki memurlar ile emeklilerinin 2020-2021 maaşları ve sosyal haklarının belirlenmesine yönelik 5. Dönem Toplusözleşmesi 2019’da yenilendi. Buna göre de hem memurlar hem de emeklileri, maaşlarını, 2020’nin ocak ayında yüzde 4 zamlı alacak. İmzalanan toplu sözleşmeye göre TÜİK tarafından açıklanan 2019 yılı temmuz-aralık enflasyonun, yüzde 5’i aşması haline aşan tutar maaş zammının üzerine eklenecek.
YÜZDE 1.50 ENFLASYON FARKI
TÜİK, emekli maaşlarına konu olan 2019 yılı temmuz-aralık enflasyonunu açıkladı. Buna göre yılın son 6 ayında enflasyon yüzde 6.50 oldu. Enflasyon toplu sözleşmede belirtildiği gibi yüzde 5’i aştığından memur emeklileri için yüzde 1.50’lik enflasyon farkı oluştu. Toplu sözleşmeye göre yüzde 4 zammın üzerine enflasyon farkı da eklendiğinde 2020’nin ocak-haziran döneminde emekliler, maaşlarını, yüzde 5.50 zamlı alacak.
Memur emeklileri, 2019’un ocak ayında yüzde 4’ü toplu sözleşmeden, yüzde 6.73’ü de enflasyon farkından kaynaklı olmak üzere toplam yüzde 10.73 zam almışlardı. Geçen yılın temmuz ayında ise yüzde 1.01’i enflasyon farkı, yüzde 5’i de toplu sözleşmeden olmak üzere yüzde 6.01’lik zam aldılar. 2019 yılı toplam zam ise yüzde 16.74 oldu. Memur emeklileri 2018 yılında toplam yüzde 14.36 zam almışlardı.
Memur, SSK’lı ve Bağ-Kurlu emekliler ile görevdeki memurların yeni yıl maaş zamları için bekledikleri enflasyon rakamı açıklandı. 2019’un son 6 aylık enflasyonu yüzde 6.5 oldu. Buna göre de SSK ve Bağ-Kur emeklileri 2020’de maaşlarını yüzde 6,5 zamlı alacak.
Sayıları 10 milyonu bulan SSK, Bağ-Kur, tarım emeklileri, Ocak ve Temmuz olmak üzere senede iki kere ve bir önceki 6 aylık dönemde gerçekleşen, TÜİK tarafından açıklanan enflasyon oranına göre maaşlarını zamlı alıyor. TÜİK, 3 Ocak’ta, 2019’un Temmuz-Aralık enflasyonunun yüzde 6,5 olarak açıkladı; SSK, Bağ-Kur, tarım emeklilerinin 2020’nin Ocak-Haziran döneminde alacakları zamlı maaşlar da netleşti.
Zamla birlikte yeni senenin ilk 6 ayında en düşük SSK emeklisinin aylığı 2 bin 111.8 liraya, en düşük Bağ-Kur emeklisinin aylığı bin 889.3 liraya, en düşük tarım emeklisinin maaşı da bin 433 liraya yükselecek.
EK ÖDEME DE ARTTI
2019’un Ocak ayında ise SSK, Bağ-Kur ve tarım emeklileri maaşlarını yüzde 10.19 zamlı almıştı. Temmuz ayı zammı ile birlikte 2019 yılı zam toplamı yüzde 15.2 oldu. 2018 de ise emekliler, ocak ayında yüzde 5.69, temmuz ayında ise yüzde 9.17 zamlı almışlar, böylece 2018 yılında toplam yüzde 14.86 zam yapılmıştı.
Yeni zamla birlikte emeklilerin her ay aldığı ek ödeme de artacak. En düşük SSK emeklisi 84 lira ek ödeme alırken, en düşük Bağ-Kur emeklisine 75 lira ek ödeme ödenecek. Yeni yılda emeklilerin aldığı maaşa göre de ek ödeme tutarı 57 lira ile 285 lira arasında değişecek.
PİYASA DEĞERİNDEN SATIN ALMA
Önce, birleşme sürecini özetle anlatayım. Aslında bu bir birleşme değil, satın alma. TVF, biri; trafik, kasko, konut, sağlık gibi hayat dışı sigortalarda (elementer sigorta), diğeri ise hayat ve bireysel emeklilik alanında faaliyet gösterecek iki ayrı şirket kuracak. Bunlardan biri olan elementer şirket; Güneş Sigorta, Halk Sigorta ve Ziraat Sigorta’yı satın alacak. Kurulacak bir diğer hayat ve emeklilik şirketi ise Vakıf Emeklilik ve Hayat, Ziraat Hayat ve Emeklilik, Halk Hayat ve Emeklilik’i satın alarak, bünyesine katacak. TVF, bu şirketlerin hepsini de adil bir şekilde, piyasada değeri üzerinden satın alacak.
Doğrudur; bu şirketlerde yüzlerce çalışan ve bu şirketlerin yüzlerce acentesi var. Acenteler açısından sorun yok; 6 ayrı kamu şirketi yerine TVF çatısı altında kurulacak iki şirketin acenteliğini yapacaklar. Kaldı ki, acenteler zaten tek bir sigorta şirketi ile çalışmıyor; en az üç-dört şirketin acenteliğini yapıyorlar. Çalışan personel açısından da sorun olacağını sanmıyorum; çünkü kamu sigorta şirketlerinde çalışan sayısı öyle sanıldığı kadar yüksek değil. Şöyle anlatayım, üç kamu sigorta şirketinin toplam çalışan sayısı, bugün sigorta sektöründe bir şirketteki çalışan sayısına neredeyse eş. Birleşmeler sonrası her iki şirketin ulaşacağı büyüklük, tahmin ediyorum çalışanların tamamını kapsamaya yeter.
SPEKÜLASYONA GEREK YOK
Gelelim, küçük yatırımcıların durumuna. Malum, Güneş Sigorta ve Halk Sigorta halka açık şirketler. Bir süredir takip ediyorum, birleşme konusu gündeme geldiğinden beri halka açık şirketler üzerinden spekülasyon yapılmaya çalışılıyor. Hepsi nafile çabalar. Bu çaba içinde olanlara, TVF kanununu ile istisna ve muafiyetleri okumalarını öneririm. Öncelikle TVF, Sermaye Piyasası Kanunu’ndan muaf. İkincisi, halka açık sigorta şirketlerinin hisse devir işlemlerinden dolayı Sermaye Piyasası Kurulu’nun çağrı yükümlülüğü doğmuyor. Özetle, ‘bu şirketler birleşiyor, şu işten kar edeyim’ diyenlere sözüm; buradan size iş çıkmaz.
İşin, kamu şirketlerini satın alma boyutuna gelince. Süreç, şirketlerin değerlerinin doğru tespiti ve hem SPK’nın hem de uluslararası denetleme ve değerleme standartlarına uygun; şirketlerin halka açık paylarına sahip olan yatırımcıların da hakları gözetilecek şekilde yürütülüyor.
Şunu da belirteyim, gelen sorulardan biri de bu birleşmenin Rekabet Kanunu’na ayrı olup olmadığı yönünde. Türkiye Varlık Fonu, Rekabet Kanunu’ndan da muaf.
2017’nin nisan ayında yasal düzenleme yapılarak, trafik sigortasında azami fiyat (tavan fiyat) uygulamasına geçildi. Bu tarihten önce ise sigorta şirketleri trafik fiyatlarını serbestçe kendileri belirliyordu. İki yıl önce başlatılan yeni uygulama ile il il, hem araç gruplarına hem de sürücülerin hasar geçmişine göre sigorta primlerini artık Hazine ve Maliye Bakanlığı belirlemeye başladı. Bu kapsamda sigortacılar, kamunun belirlediği fiyatın üzerine çıkamıyor ama isterlerse altına inebiliyorlar. Tavan fiyat uygulaması 2020’de de devam edecek.
YÜZDE 18 ARTACAK
Tavan fiyat uygulaması çerçevesinde de Hazine ve Maliye Bakanlığı, sigorta şirketlerine, trafik sigortası fiyatlarını her ay yüzde 1.5 oranında artırma hakkı da tanıdı ki, bu da yıllık yüzde 18 prim artışı anlamına geliyor. Ancak sigorta şirketleri 2019’da bu haklarını kullanmadı ve trafik primleri ortalama yüzde 15’ler civarında arttı. 2020’de de sigortacılar, trafik primlerini her ay yüzde 1.5 artırmaya devam edecek.
Bu kapsamda 2020’de, otomobiller için, en ucuz trafik sigortası 709 lira ile Adıyaman, Aydın, Hakkari, Hatay, Isparta, Kars, Kastamonu, Mardin, Muğla, Tokat, Trabzon, Uşak’ta. En pahalısı ise 792 lira ile İstanbul’da. Tabi bunlar 1. kademedeki hasarsız sürücüler için geçerli. 2020’de, en pahalı trafik sigortası ise 22 bin 326 lira. Bu fiyatı, İstanbul’da, hasar oranı yüksek otobüsler ödeyecek.
Trafik sigortasında primler sürücünün hasar geçmişine göre belirleniyor çok hasar yapanın sigorta primi yüksek, hasarsız sürücünün ise düşük oluyor. Fiyatlar, ‘hasarsızlık kademesi’ adı altında 7 basamaktan oluşan sisteme göre belirleniyor. 4. kademe, prim artırım ve indirimi içermeyen, ilk kez trafiğe çıkacak olanların kademesi. Daha açık anlatımla, 4. kademe trafik sigortasına giriş kademesi ve tavan fiyatta da tüm primler bu kademeye göre belirleniyor. Hasarsız geçen her yıl, bir kademe artıyor, 5-6 ve 7. kademeye kadar çıkılıyor. Bu kademe çıkışında da sürücülere belirli oranlarda indirim uygulanıyor. Hiç hasarı olmayan sürücüler 7. kademeye kadar çıkıyor ve en yüksek indirimi alıyor. Tüm bu indirimler de 4. basamağa göre belirleniyor. Hasar yapıldığı her yıl için de kademe düşerek, 1. kademeye kadar iniliyor. Eğer bu hasar maddi ise bir kademe iniliyor; yok ölümlü ve yaralanmalı bir kaza ise iki basamak iniliyor. Nasıl ki, hasarsızlık kademesine göre belirli oranda indirim uygulanıyorsa; hasar durumuna göre de fiyata yine belirli oranda artırım uygulanıyor ki, 1. basamağa inen sürücüye en yüksek artırım yapılıyor.
***
YEDİ milyondan fazla çalışanı ilgilendiren 2020 yılı asgari ücreti belirlendi ve yüzde 15.03’lük artışla brüt 2.943 liraya, net 2.324.70 liraya yükseldi. 2020’de günlük brüt asgari ücret ise 98.10 lira oldu. 2019 yılında ise asgari ücret brüt 2.558,40 lira, net 2.020.90 liraydı. Asgari ücret sadece 7 milyon çalışanı ve ailelerini ilgilendirmiyor. İşsizlik maaşından genel sağlık sigortası primlerine, askerlik ve doğum borçlanmasından asgari geçim indirimine, BES’e ödenecek aylık katkı payından 65 yaş aylığına, isteğe bağlı sigortalıların ödeyecekleri sigorta primlerine kadar sosyal güvenlikte, 2020’de birçok şey değişti.
İŞVERENE MALİYETİ 3.458.03 TL
Şimdi, yeni belirlenen asgari ücretin biraz detayına girelim. Brüt 2.943 liradan; 412 lira Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) primi, 29.43 lira işsizlik fonu, 375.23 lira gelir vergisi, 22.34 lira damga vergisi kesiliyor ve çalışanın maaşı 2.103.98 lira oluyor. Eğer bu çalışan bekâr ve çocuksuz ise; 220.73 lira Asgari Geçim İndirimi (AGİ) ekleniyor, böylece çalışanın eline aylık 2.324.70 lira geçiyor. Bu, asgari ücretin çalışana maliyeti. Bir de işverene maliyeti var. Brüt 2.943 liralık asgari ücretin üzerine 456.17 lira SGK primi, 58.86 lira da işveren işsizlik sigortası fonu eklendiğinde işverene maliyeti 3.458.03 lira oluyor. 2019 yılında ise asgari ücretin işverene maliyeti 3.006.12 liraydı.
AGİ, NE KADAR OLDU?
Burada çalışanlar için önemli olan, asgari geçimini sağlaması için verilen Asgari Geçim İndirimi (AGİ), ki 2020 ile bu da arttı. Çalışanların medeni durumuna, çocuk sayısına göre değişen ve asgari ücret tutarının açıklanmasıyla netleşen AGİ, yeni yılda bekar bir çalışan için 220.73 lira oldu. 2019 yılında ise bu tutar, 191.88 liraydı. Evli ve eşi çalışmayan bir çalışan için AGİ, 264.87 lira; evli, eşi çalışmayan bir çocuklu için 297.98 lira, 2 çocuklu için 331.09 lira, 3 çocuklu için 375.23 lira, 4 çocuklu için 375.23 lira. AGİ, evli, eşi çalışan bir kişi içi 220.73 lira; evli, eşi çalışan, bir çocuklu bir kişi için 253.83 lira, 2 çocuklu bir kişi için 286.94 lira, 3 çocuklu bir kişi içinse 331.09 lira.
İŞSİZLİK MAAŞI YÜKSELDİ