Yeni asgari ücret kimi, nasıl etkileyecek

YEDİ milyondan fazla çalışanı ilgilendiren 2020 yılı asgari ücreti belirlendi ve yüzde 15.03’lük artışla brüt 2.943 liraya, net 2.324.70 liraya yükseldi. 2020’de günlük brüt asgari ücret ise 98.10 lira oldu. 2019 yılında ise asgari ücret brüt 2.558,40 lira, net 2.020.90 liraydı. Asgari ücret sadece 7 milyon çalışanı ve ailelerini ilgilendirmiyor. İşsizlik maaşından genel sağlık sigortası primlerine, askerlik ve doğum borçlanmasından asgari geçim indirimine, BES’e ödenecek aylık katkı payından 65 yaş aylığına, isteğe bağlı sigortalıların ödeyecekleri sigorta primlerine kadar sosyal güvenlikte, 2020’de birçok şey değişti.

İŞVERENE MALİYETİ 3.458.03 TL

Şimdi, yeni belirlenen asgari ücretin biraz detayına girelim. Brüt 2.943 liradan; 412 lira Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) primi, 29.43 lira işsizlik fonu, 375.23 lira gelir vergisi, 22.34 lira damga vergisi kesiliyor ve çalışanın maaşı 2.103.98 lira oluyor. Eğer bu çalışan bekâr ve çocuksuz ise; 220.73 lira Asgari Geçim İndirimi (AGİ) ekleniyor, böylece çalışanın eline aylık 2.324.70 lira geçiyor. Bu, asgari ücretin çalışana maliyeti. Bir de işverene maliyeti var. Brüt 2.943 liralık asgari ücretin üzerine 456.17 lira SGK primi, 58.86 lira da işveren işsizlik sigortası fonu eklendiğinde işverene maliyeti 3.458.03 lira oluyor. 2019 yılında ise asgari ücretin işverene maliyeti 3.006.12 liraydı.

AGİ, NE KADAR OLDU?

Burada çalışanlar için önemli olan, asgari geçimini sağlaması için verilen Asgari Geçim İndirimi (AGİ), ki 2020 ile bu da arttı. Çalışanların medeni durumuna, çocuk sayısına göre değişen ve asgari ücret tutarının açıklanmasıyla netleşen AGİ, yeni yılda bekar bir çalışan için 220.73 lira oldu. 2019 yılında ise bu tutar, 191.88 liraydı. Evli ve eşi çalışmayan bir çalışan için AGİ, 264.87 lira; evli, eşi çalışmayan bir çocuklu için 297.98 lira, 2 çocuklu için 331.09 lira, 3 çocuklu için 375.23 lira, 4 çocuklu için 375.23 lira. AGİ, evli, eşi çalışan bir kişi içi 220.73 lira; evli, eşi çalışan, bir çocuklu bir kişi için 253.83 lira, 2 çocuklu bir kişi için 286.94 lira, 3 çocuklu bir kişi içinse 331.09 lira. 

İŞSİZLİK MAAŞI YÜKSELDİ

Asgari ücretle birlikte yeni yılda işsizlik maaşı da yükseldi. Sigortalı, ortalama brüt kazancının yüzde 40’ı kadar işsizlik maaşı alabiliyor. En fazla işsizlik ödeneği ise aylık brüt asgari ücretin yüzde 80’ini geçemiyor. Asgari ücretli bir çalışan için 2020’de alacağı en düşük işsizlik maaşı vergi düşüldükten sonra 1.168,27 lira, alabileceği en yüksek işsizlik maaşı ise yine vergi düşüldükten sonra 2.336,53 lira. 2019’da en düşük işsizlik maaşı 1.015 lira, en yüksek işsizlik maaşı da 2.032 liraydı. İşsizlik sigortasından yararlanabilmek için öncelikle çalışanın kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalması gerekiyor. Ayrıca çalışanın, iş sözleşmesinin iptalinden önceki 120 gün iş sözleşmesinin devam edip etmediği, son 3 yıl içinde en az 600 gün işsizlik sigortası primi ödemiş olması gerekiyor. Çalışan, iş sözleşmesinin iptalinden sonra 30 gün içinde İŞKUR’a işsizlik maaşı için başvurabilir. İşsizlik sigortasından sadece damga vergisi kesintisi yapılıyor.

SAĞLIK PRİMİ 88.29 LİRA

2020’de Genel Sağlık Sigortası (GSS) için ödenecek prim de arttı. Gelirinin aynı hanede yaşayan aile içinde kişi başına düşen tutarı, asgari ücretin üçte birinin altında olanlar -2020 için bu rakam 702 lira- gelir testine girecek ve gelirlerinin düşük olduğu tescil edilirse GSS primlerini devlet karşılayacak. Başta Bağ-Kurlular olmak üzere sağlık primlerini kendi ödeyerek, devletin sunduğu sağlık hizmetinden yararlananlar asgari ücretin yüzde 3’ü üzerinden GSS primi ödüyor. Buna göre 2020’de aylık GSS için ödenecek prim 88.29 lira, yıllık da 1.059.48 lira oldu. 2019’de bu rakam aylık 76.6 liraydı.

ÇALIŞANLARIN 2020 ASGARİ ÜCRET DETAYI

* Brüt asgari ücret: 2.943
* SGK prim kesintisi (%14): 412.02
* İşsizlik fonu kesintisi (% 1): 29.43
* Vergi kesintisi yapılacak gelir (2.943-412.02-29.43): 2.501.55
* Gelir vergisi (% 15): 375.23
* Damga vergisi (% 0.759): 22.34
* Net asgari ücret: 2.103.98
* Üzerine eklenen asgari geçim indirimi (AGİ)*: 220.73
* Çalışanın eline geçecek tutar: 2.324.70
* Bekâr ve çocuksuz çalışan için

EN DÜŞÜK BORÇLANMA 941.76 LİRA

Doğum ve askerlik borçlanması da yeni yılla birlikte arttı. Borçlanma için ödenecek en düşük tutar 941.76 lira, en yüksek tutar isen 7.062,2 lira. 2019’da ise en düşük borçlanma tutarı, 818.68 liraydı. Çalışan kadınlar doğum borçlanması, erkekler ise askerlik borçlanması yaparak, prim gün sayılarını artırabiliyor. Doğum yapan kadının, doğumdan önce sigortalı olarak çalışıyor olması gerekiyor. Bir doğum için borçlanılacak süre 720 gün. En fazla 3 doğum için borçlanma imkânından yararlanılıyor. Askerlik borçlanması ise en fazla askerlik süresi kadar yapılabiliyor. Askerlik borçlanması, emeklilik için gerekli olan prim gün sayısını artırıyor. Doğum ve askerlik borçlanması asgari ücrete göre belirleniyor. Borçlanma karşılığında ödenecek en düşük tutar asgari ücretin yüzde 32’si, en yüksek tutar da asgari ücretin yüzde 32’sinin 7.5 katı kadar olabiliyor. 

İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIK PRİMİ DE ARTTI

SSK, Bağ-Kur gibi sosyal güvenlik kurumuna bağlı olmayan ve zorunlu sigortalı olmayı gerektirmeyecek şekilde çalışanlar ile bir ay içinde 30 günden az çalışan veya part-time çalışanlar isteğe bağlı sigortalı olup; hem devletin sunduğu sağlık hizmetinden yararlanabiliyor hem de emekli olup, aylık alabiliyor. Çalışmaya ara vermiş olanlar ya da prim gün sayısı eksik olanlar da isteğe bağlı sigortalı olup, eksik prim gün sayılarını tamamlayıp, emekli olabilir. İsteğe bağlı sigorta yaptıranlar aylık ödeyecekleri prim tutarını kendileri belirliyor. En az ödenecek prim, brüt asgari ücretin yüzde 32’si; en yüksek ödenecek prim de asgari ücretin yüzde 32’sinin 7.5 katı. 2020 yılında isteğe bağlı sigortalı olmak isteyenler en az aylık 941.76 lira, en yüksek de aylık 7.062,2 lira ödeyerek isteğe bağlı sigortalı olacak. 2019’da en düşük prim 818.68, en yüksek de 6.139,2 liraydı.

BUNLAR DA DEĞİŞTİ

Bağ-Kurlu’ların ödeyeceği prim de arttı. Henüz SGK genelgesi yayımlanmamakla birlikte 2020’de Bağ-Kurlu’ların ödeyeceği prim en düşük 1.015.33 lira, en yüksek de 7.615 lira olacak. Bu rakamlara primini düzenli ödeyenlere tanınan indirim hakkı dahil değil. 2019 yılında ise en düşük 882,65, en yüksek de 5.660,46 liraydı.

Bireysel Emeklilik Sistemine (BES) otomatik katılanların maaşlarından yüzde 3 kesinti yapılıyor. 2019 yılında BES için maaştan yapılan kesinti miktarı 76.75 liraydı, 2020’de asgari ücretli çalışanın maaşında 88.29 lira kesilip, emeklilik fonuna aktarılacak.

Kişi başına düşen ortalama aylık geliri asgari ücretin aylık net tutarının üçte birinden az olması halinde 65 yaş aylığı alabiliyor. Asgari ücret ile birlikte bu sınır da arttı, 701 lira oldu.