×
1. Emekli olup, emekli maaşı aldıktan sonra çalışmaya devam edebilir miyim?
Emekli olduktan sonra hem emekli maaşı alıp hem de ister başkasının yanında isterseniz de kendi adınıza çalışabilirsiniz.
2. Çalışmaya devam edersem emekli maaşımdan kesinti yapılacak mı?
Kesinti yapılmaması için Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) adı verilen bir prim ödemeniz lazım.
3. Sosyal Güvenlik Destek Primi nedir?
Emekli olup, emekli aylığı bağlananların yaşlılık aylığı kesilmeden yeniden çalışmaya başlamaları halinde yapılan kesintidir. Bu kesinti hem işverenden yapılır hem de çalışanın kendisinden yapılır.
4. Herkes emekli olduktan sonra çalışabilir mi, herkesten SGDP kesilir mi?
Emekli olduktan sonra işçi statüsünde bir işverene bağlı olarak çalışanlardan SGDP kesintisi yapılır. Kamuda çalışanlar ise emekli aylığından kesinti yapılarak yine kamuda çalışabilirler.
Cevap: Emeklilik yaşınız geldiği ve prim gün sayınız, çalışma yılınız emekli maaşı almaya yeterli olmadığı için SGK’dan, kendi adınıza ödediğiniz primlerinizi iade alabilirsiniz. İşveren payı ve işsizlik sigortası için kesilen primleri iade alamazsınız. İade için SGK’ya başvurabilirsiniz.
EMEKLİLİK İÇİN 53 YAŞINI BEKLEYECEKSİNİZ
Soru: 6.847 prim gün sayım var. 26.12.1979 doğumluyum. 24.07.1996 sigorta girişliyim. Ne zaman emekli olurum? Sevgi K.
Cevap: 4/A’lı olarak çalıştığınızı tahmin ediyorum. Buna göre 24 Mayıs 1996 ila 23 Mayıs 1997 ilk işe giriş tarihi olanlar 20 yıl çalışıp, 5900 prim gün sayısını doldurduğunda, 53 yaşında emekli olabiliyor. Sizin durumunuzda prim gün sayınız ve çalışma yılınız dolmuş. Emeklilik için 53 yaşını bekleyeceksiniz.
STAJ SÜRESİ SAYILMIYOR
Soru: 1971 doğumluyum, 2.1.1987 tarihinde stajdan dolayı sigorta başlangıcım var. SGK prim gün sayım 9956 ve halen devam etmekte. 2022 tarihinde mi, 2021 tarihini mi emekli olurum? Orhan S.
Cevap: Staj süreleri emeklilikten sayılmıyor. Staja başladığınız tarih emeklilik yaşınızı etkilemez. Emeklilik priminin ilk yattığı tarih önemli, çünkü bu tarihe göre prim gün sayınız, çalışma yılınız ve emeklilik yaşınız geçerli olacak.
TATİL GÜNLERİ İZİN SÜRESİNDEN SAYILMAZ
1)Tamamlayıcı sağlık sigortası nedir?
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ile anlaşmalı özel hastanelerin ayakta ve yatarak tedavilerde talep edeceği her türlü fark ücretini karşılayan özel sağlık sigortası. Sigorta, SGK’nın ödediğinin üzerini tamamlıyor.
2)SGK’nın ödediğinin üzerini tamamlamak ne demek?
Vatandaş, sağlık sorunu için devlet hastanesine giderse cebinden hiçbir ücret ödemeden tedavisini olur. Ancak özel sağlık kurumuna giderse hastane, tetkik ve tedavi masraflarını SGK’ya fatura eder. SGK da, Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) çerçevesinde hastaneye bir ücret öder. Özel sağlık kurumlarının ise vatandaşlardan fark ücreti adı altında para talep etme hakkı vardır. Hastanelere yüzde 200’e kadar fark alma hakkı tanınmıştır. Tamamlayıcı sağlık sigortası bu fark ücretini karşılar. Örneğin, sağlık sorunu nedeniyle hastaneye gittiniz, gerekli tetkik ve incelemeler yapıldı ve hastane 2.000 lira fatura çıkardı. SGK, bunun 800 lirasını SUT kapsamında sizin adınıza ödedi. İşte, tamamlayıcı sağlık, SGK’nın ödediğinin üzeri olan 1.200 lirayı karşılar. Eğer sigortanız yoksa 1.200 lirayı cepten ödemek durumundasınız.
3)Herkes tamamlayıcı sağlık sigortası yaptırabilir mi?
İşçi, Bağ-Kurlu, memur yani, sosyal güvenlik şemsiyesi altındaki tüm çalışanlar sigortayı yaptırabilir. Sosyal güvenlik şemsiyesi altında olmayanlar ise tamamlayıcı sigortayı yaptıramaz.
4)Sadece çalışan mı yaptırabilir, ailesi için de yaptıramaz mı?
Koronavirüsün etkisinden midir bilinmez, bir süredir okuyuculardan, sigorta primlerinin iadesi ile ilgili çokça soru alıyorum. Kimileri, ‘emekliliğim uzayacak, primlerimi toplu geri alabilir miyim?’ diye soruyor; kimileri de, ‘emeklilik yaşım geçti ama daha uzun süre çalışmam gerekiyor, ödediğim primleri geri verirler mi?’ diye merak ediyor. Kimileri de salgın nedeniyle nisan ayından bu yana çalışmadığını, salgının daha da uzun sürmesi halinde Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan (SGK) ödediği primleri alıp alamayacağını soruyor. Çalışanların prim iadesi hakkı bulunuyor ama maalesef, bu konu kamuoyunda yanlış biliniyor. Sanılıyor ki, isteyen isteği zaman ödediği primleri alabilir. Hem konuya açıklık getireyim hem de okuyuculardan gelen sorulara cevap vermiş olayım.
KADINLAR 58 YAŞINI BEKLEYECEK
Emeklilik yaşını dolduran, hatta geçen çalışanlar, eğer emeklilik için gerekli prim gün sayısını ve çalışma yılını doldurmayıp, emekli maaşı almaya hak kazanamıyorlarsa; ödedikleri primleri SGK’dan toplu olarak alabiliyor. Şöyle ki; işçi statüsünde kadın çalışan (4/A’lı), 7000 prim gün sayısını doldurup, 58 yaşında emekli olabiliyor. Aynı zamanda 15 yıl çalışıp, 3600 prim gün sayısı olup 58 yaşında da yaş nedeniyle emekli olabiliyor. Ancak bu çalışanın yaşı 58 olmasına rağmen ödediği primler toplamı 3000 gün ise ve çalışma yılı da 10 yıl ise emekli olup, maaş almaya hak kazanamadığından SGK’ya müracaat edip, o güne kadar ödediği primleri iade alabilir. Bir başka deyişle toplu ödeme alabilir.
SİGORTALI OLMAMANIZ GEREKİYOR
Peki, bu primler ne zaman iade alınır? Dikkat ettim, okuyuculardan gelen sorular arasında, çalışma hayatına başlayalı daha 10 sene olmuş, 30 ya da 40 yaşında çalışanlar bile, ‘primlerimi iade alabilir miyim?’ diye soruyor. Ya da yaşı 45 ama hepi topu iki yıl çalışılmış prim iade hakkı olup olmadığını merak ediyor. Hemen belirteyim, prim iadesi hakkından yararlanabilmek için emeklilik yaşını doldurmak gerekiyor; bu da kadınlar için 58, erkekler için 60. Yani, 30 yaşında, 40 yaşında prim iadesi alamazsınız; kadın çalışansanız 58 yaşında, erkek çalışansanız da 60 yaşında prim iadesi için SGK’ya başvurabilirsiniz. Sadece bu da yeterli değil, prim iadesi alabilmeniz için; bir işyerinde sigortalı olarak çalışmıyor olmak, Bağ-Kur’lu olup da kendi işinde çalışmıyor olmak da gerekiyor.
EŞ VE ÇOCUK YARARLANIR
Saydığım tüm bu şartları yerine getiriyorsanız SGK’ya, primlerinizin iade edilmesi için müracaat edebilirsiniz. Aynı şartlar geçerli olmak üzere prim iadesinden vefat eden sigortalının eşi ve çocukları da yararlanabilir. İşçi statüsünde çalışan ya da kendi adına Bağ-Kurlu olarak çalışanın vefatı durumunda, emeklilik hakkını elde edememişse, eşine ve çocuklarına dul ve yetim aylığı bağlanamadığından; eş ve çocuklar SGK’ya prim iadesi için başvurup, toplu ödeme alabilirler.
22 BİN LİRANIN ÜSTÜNÜ İADE ALABİLİRSİNİZ
Cevap: İlk kez sigortalı olduğu tarih, 8 Eylül 1999 tarihinden önce olanlar, 15 yılı ve 3600 prim gün sayısını doldurmaları halinde kıdem tazminatına hak kazanıyorlar. Bu durum işçi statüsünde çalışanlar için geçerli. Eğer devlet memuruysanız bu hak sizler için geçerli değil. Kendi isteği ile memurluktan ayrılan tazminat alamaz.
EMEKLİLİK İÇİN YAŞ ŞARTI ARANMIYOR
Soru: 19.3.1980 doğumluyum ve sigorta girişim 2002 Kasım ayı. 5000 gün sigortam var. Bu sene mart ayında yüzde 49 engelli raporu aldım. Engelli emekliliğinden yararlanabilir miyim? Gülperi D.
Cevap: Engelli emekliliğinde yaş şartı aranmıyor. İşe giriş tarihinize ve engelli derecenize göre erken emekli olabilirsiniz. Sizin gibi yüzde 40-59 arası engeli olanlar, yani 3. derece engelli olanlar, ilk işe giriş tarihi 2002 yılı olanlar, 19 yıl çalışıp, 4240 gün prim ödemeleri halinde emekli olabiliyor. Kesintisiz çalıştıysanız prim gün sayınız dolmuş demektir, 2021 yılında emekli olabilirsiniz.
İSTİFA EDERSENİZ TAZMİNAT ALAMAZSINIZ
Soru: Annemin ilk işe giriş tarihi 06.07.2020’dir. Şu anda 7093 günü dolmuş durumda. 15.05.1967 doğumlu olduğu için emekli olabilmesi için yaşını beklemektedir. 7000 gün şartını doldurduğu için istediği zaman kıdem tazminatını alıp işten ayrılabilir mi? Fatma B.
Cevap: 15 yıl çalışan ve 3 bin 600 prim gün sayısını yerine getirenler kıdem tazminatını alabiliyor ancak ilk kez sigortalı olduğu tarihin 8 Eylül 1999 tarihinden önce olması gerekiyor. Annenizin ilk işe giriş tarihi 2020 olduğu için kendi isteği ile işten ayrılırsa tazminat alamaz.
PRİM İADESİNİ 60 YAŞINDA ALABİLİRSİNİZ
Bir haftadır, ‘emeklilik fonlarına el koyulur mu, koyulmaz mı’ konusunu tartışıyoruz. Tartışma nereden çıktı? Geçen pazartesi, Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde, benim de katıldığım, kamu sigorta şirketlerinin birleşmesi nedeniyle düzenlenen Türkiye Sigorta Tanıtım Töreni’nde, Cumhurbaşkanı Erdoğan bir konuşma yaptı. Konuşmasının arasında da, “Devletin desteği ve teşvikiyle fon tutarı 154 milyar liraya ulaşan Bireysel Emeklilik Sisteminde yapılacak atılımlarla reel sektöre uzun vadeli ve düşük maliyetleri büyük bir kaynak sağlanabilecektir” açıklamasında bulundu.
Bunun üzerine kimi kesimler, ‘BES’teki birikimler özel sektöre kredi olarak verilirse sistem batar, sisteme güven zedelenir’ söylemi üzerinden, ‘tasarruflara el koyulur mu, koyulmaz mı’ tartışması başlattı. Törenin ertesi gün birçok meslektaşım ve tanıdıklar, ‘nedir bu işin aslı astarı, bir anlat, birikimlere el mi konulacak, özel sektöre mi verilecek?’ diye arayıp, sordu. Arayanlara da anlattım, sizlerle de paylaşayım. Ama önce bir iki tespitte bulunayım.
154 MİLYAR LİRALIK FON
Cumhurbaşkanı’nın konuşmasındaki o bölümü paylaşayım. Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Türk sigorta ve emeklilik sektörü ne kadar yüksek düzeyde fon biriktirirse ülkemizin büyümesine ve kalkınmasına o derece destek verecektir. Özellikle hayat sigortaları ve emeklilik sistemi uzun dönemli ve düşük maliyetli fon birikimine katkı sağlayan temel araçlardır. Devletin desteği ve teşvikiyle fon tutarı 154 milyar liraya ulaşan Bireysel Emeklilik Sisteminde yapılacak atılımlarla reel sektöre uzun vadeli ve düşük maliyetli büyük bir kaynak sağlanabilecektir” dedi.
BES NE KADAR GÜVENİLİR?
Aslında bu konu ilk kez gündeme gelmiyor. Açılıp bakılırsa; 2019’un temmuz ayında, Meclis Genel Kurulu’nda kabul edilen, 11. Kalkınma Planı’nda, yapılacaklar arasında, “Emeklilik fonlarında tasarruf olanakları artırılarak, bu fonlarda oluşan kaynakların sanayinin büyümesine yönlendirilmesi teşvik edilecektir” maddesi yer alıyor. Aynı şekilde, 2020 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programına da bakılırsa, hedefler arasında, “Emeklilik fonlarında tasarruf olanakları artırılarak, bu fonlarda oluşan kaynakların sanayinin büyümesine yönlendirilmesi teşvik edilecek’ diye yazıyor.
Peki, neden böyle bir hedef kondu? Tasarrufların artmasının öncelikli faydası elbette bireyleredir ama aynı zamanda ekonomi için de önemlidir. Şöyle ki; ekonomiye uzun vadeli kaynak sağlanır, yatırımlar desteklenir, sermaye piyasaları derinlik kazanır, ekonomi büyür, dış şoklara karşı kırılganlık azalır. Daha açık şöyle anlatayım. Eğer BES’teki fon büyüklüğümüz 500-600 milyar lira olsaydı, kurdaki dalgalanmalar bize vız gelir tırıs giderdi.
Cevap: İşverenin çalışan personeli işten çıkarma yasağı uzadı. Dolayısıyla işverenin sizi ücretsiz izne çıkarma ve izni devam ettirme hakkı var, bu sürede de işten sizi çıkartamaz. İstifa hakkınız her zaman var ancak gerekli şartları yerine getirmiyorsanız tazminatınız ve haklarınızı alamazsınız.
2026 YILINDA EMEKLİ OLABİLİRSİNİZ
Soru: 2006 sigorta girişliyim, süresiz engelli raporum var, yüzde 52. Toplam prim gün sayım 3664. Erken emeklilikten yararlanabiliyor muyum, ya da ne zaman emekli olurum? Yaşar H.
Cevap: Engelli çalışanlar için yaş şartı aranmıyor. Yüzde 52 engeli olup da sigorta başlangıcı 2003 yılından sonra olanlar 4400 gün prim yatırıp, 20 yıl çalıştıklarında emekliliğe hak kazanıyorlar. Sizin durumunuzda 736 gün daha prim yatırıp, 2026 yılında emekli olacaksınız.
İŞVEREN BİLDİRMİŞSE NAKDİ ÜCRET DESTEĞİ ALIRSINIZ
Soru: İki gün önce eski iş yerimden istifa ettim, yeni işe girdim. Ağustos ayından 19 günüm var, acaba 19 gün nakdi ücret parası yatar mı? Önal A.
Cevap: İşveren ücretsiz izinde olduğunuz 19 gün için İŞKUR’a bildirimde bulunmuşsa, sizin istifanız da bu 19 günün sonrasında olmuşsa nakdi ücret desteğinden yararlanırsınız. Ancak işvereniniz bildirimde bulunmamışsa destek alamazsınız.
KIDEM TAZMİNATI HAKKINIZ YOK
Kamuya ait sigorta, emeklilik şirketleri Türkiye Sigorta ve Türkiye Hayat Emeklilik adı altında, Türkiye Varlık Fonu’nun bünyesinde birleşti. Türkiye Sigorta’nın tanıtım töreni de pazartesi günü Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın katılımı ile yapıldı. Toplantıya ben de katıldım ve baştan sona izledim. Önce çok kısa izlenimlerimi paylaşayım.
AÇIK DESTEK
Açıkçası, hem Cumhurbaşkanı Erdoğan hem de Berat Albayrak, sigorta ve emeklilik sektörüne verdikleri desteği açık şekilde ortaya koydular. Öyle ki, yaratılacak fonlarla her iki sektörü de ekonominin büyümesi ve kalkınması için stratejik sektör olarak nitelendirdiler. Nitekim Cumhurbaşkanı Erdoğan, kamu sigorta şirketlerinin birleşmesinin sadece sigortacılık sektörüne değil finans piyasasına ve reel ekonomiye önemli katkılar sunacağını belirtirken; Berat Albayrak, ekonomik istikrar, ekonomik gelişim açısından sigorta ve emeklilik sektörlerinin kritik öneme sahip olduğunu vurguladı. Görünen o ki, bundan sonra gerek sigorta ve emeklilik şirketlerinden gerekse de Türkiye Sigorta’dan beklenti yüksek.
KAMU BANKALARI İLE ANLAŞILDI