Okyanustaki devler ülkesi

Üstelik dalgıç kıyafeti de kullanmadım” diyor gezgin Lakme Toktaş. New Brunswick ve Nova Scotia eyaletleri arasındaki Fundy Körfezi, efsaneleri, sıra dışı görünümlü kayalarıyla ünlü. Sular yazın altı saatte bir 17 metre yükseliyor. Çekildiğinde okyanus zemininde yürünebiliyor. Körfez bu yıl Dünyanın Yeni 7 Harikası listesinde 28 aday arasındaydı.
Doğa ağırlıklı gezi denilince, ilk aklıma gelen ülke Kanada olmuştur. Geniş toprakları, seyrek nüfus yapısı, çevreye saygılı yurttaşlarıyla benim gözümde doğayla özdeşleşiyor.

Kanada’nın Fundy Bay, yani Fundy Körfezi’ndeyim. Tam olarak yerim Hopewell Kayalıkları. Bulunma sebebim de, bir önceki yıl batı kıyılarını severek gezdiğim Kanada’nın bu kez doğu kıyılarını keşfetme arzum, Fundy’nin yerkürede en yüksek gelgitlerinin yaşandığı sahil olması.

Fundy kelimesinin kökeni kimilerine göre Fransızcadaki “fendu” yani yarık, kimilerine göre ise Portekizcedeki “fondo” yani baca, huni sözcükleri. Ay ve Güneş’in çekim gücü Fundy’de harikalar yaratıyor. Körfezin son kısımları daraldığı ve sığlaştığı için okyanusun suları “gelgit rezonansı” etkisiyle daha güçlü bir gelgit oluşuyor. Sular çekildiğinde, tepedeki gözlem platformundan rahatlıkla görülebilen dev kayalar saksı gibi tuhaf şekillerde. İsimleri de dikkat çekici: Fil Kayası, Kayınvalide, E.T. , Sevgili Yayı... Fil Kayası ne yazık ki bir süre önce erozyona yenik düşmüş, yok olmuş.

KÖRFEZ EFSANELER SAYESİNDE TANINDI

Gelgit safhasında okyanustan 2 milyar metreküp civarında tuzlu su, 151 kilometre içerilere uzanan körfezi doldurup dünyadaki en yüksek gelgitleri oluşturuyor. Su saatte 3.5 metre hızla yükseliyor. Bu olay her gün, hatta günde iki kez yaşanıyor. Her aşama yaklaşık altı saat sürüyor. Mevsime göre gelgit saatleri değişiyor. Fundy Körfezi’nde gelgitlerin başlangıcının yaklaşık 13 bin yıl önceye, buzul çağının sonlarına uzandığı tahmin ediliyor. Dev kayaların altını deniz suyu gelgitlerle oymuş. Yağmur, soğuk, rüzgâr ise üst kısmını. Sayısız mağara ve tuhaf kaya oluşumu çıkmış ortaya. Meşhur Saksı Kayalıkları böyle doğmuş.

SULAR 17 METRE YÜKSELİYOR

Fundy Körfezi’ndeki gelgitleri ilk fark edenler bölge yerlileri, yani Mi’kmaq halkı. Onlara atfedilen çok hoş efsaneler var. Bu öyküler kayalıkların hızla tanınmasını sağlamış. Efsanelere göre, Tanrı Glooscap bir gün banyo yapmak ister. Kunduza körfez girişinde baraj kurmasını söyler. Dev bir küvet hayal etmektedir. Okyanusun efendisi balina buna çok kızar. Tepkisini sezen Glosscap, kunduzdan kurduğu seti yıkmasını ister. Fakat balina sabırsızlanır. Dev kuyruğuyla seti yıkmak için su atar kıyıya. İşte bu hareket gelgitleri yaratır. Felaketten kaçan birkaç Mi’kmaq balina tarafından taşlaştırılır.

Fundy’de “gel” aşamasında sular 17 metre, yani beş katlı apartman kadar yükseliyor. Rekor 21 metre. Körfez suyla dolduğunda, botla turlar düzenleniyor. Çekildiğinde kumlar üstünde yürüyüşe çıkılıyor. İşte ben de bu sayede okyanus tabanında gönül rahatlığıyla yürüyebildim. Çevremdeki kayaların yüksekliği yaklaşık 30 metreydi. Kendimi minnacık, bir su damlası kadar küçük hissettim. Sanki Gulliver’in devler ülkesindeydim.
Gelgit saatleri körfezin sahile açılan her noktasında dikkat çeken tabelalarda yazıyor. En güvenli zaman, sular tamamen çekildikten sonraki dönem. Okyanus zemininde yürürken sular yükselmeye başlarsa, asla yamaçlara tırmanılmaması tavsiye ediliyor. En iyi yöntem bir kayaya tutunup suların çekilmesini beklemek.
Kanadalılar, “Su akar, biz bakarız” familyasından olmadığı için bu güçlü gelgit olayını değerlendirmenin yolunu bulmuş. Enerji üretiyorlar. Fundy, genellikle sisler içinde. Gelgit etkisi kıyıda farklı manzaralar oluşturuyor. Sahilde balık restoranları yer alıyor. Fundy’de deniz ürünü bol, fiyatlar ucuz.

Bu körfezi gezerken, acayip şekilli dev kayalar arasında, okyanus tabanında yürürken insan hayatı ve varlığını sorguluyor. Ömrümüzü doğadaki oluşum süreleriyle, gücümüzü doğal güçlerle karşılaştırdığımızda okyanusta bir su damlası kadar küçük olduğumuzu bir kez daha görüyoruz. Tabiat bir öğretmen, biz gezginler öğrenci. Öğrenecek çok şey var. Yeter ki iyi bir öğrenci olalım.