Dünya kutup ayısı başkenti: Burada insanlar kutup ayıları ile iç içe yaşıyor… ‘Eğer size saldırırlarsa burnuna yumruk atın!’

Kanada'nın Churchill kentinde yaşayan 13 yaşındaki Tee, kenti ziyaret edenlere, “Bir kutup ayısı tavsiyesi verebilir miyim? Eğer sana 30 santimetrelik yakınlıkta bir ayı varsa burnuna yumruk at. Kutup ayılarının burunları çok hassastır, hemen kaçacaktır” diyor.

Tee bu tavsiyeyi test etmek zorunda kalmamış. Ancak burada gezegenin en büyük kara yırtıcısının yanında büyümek, ayı güvenliğinin günlük yaşamın bir parçası olduğu anlamına geliyor.

Tee ve arkadaşları okul binasının arka tarafındaki bir pencereden körfeze bakıyor. Kutup ayısı alarm ekibinin araçları dışarıda toplanmış, bir ayıyı kasabadan uzaklaştırmaya çalışıyor.

Öğretmen, dersler bittiğinde çocukları almaya gelecek birinin olduğundan emin olmadan okuldan çıkmalarına izin vermiyor. Çocuklar eve yalnız yürümüyorlar.  Tüm bunlar dünyanın kutup ayısı başkentindeki günlük rutinin bir parçası.

Dükkân ve kafelerdeki tabelalar, dışarı çıkan herkese ‘ayılara karşı dikkatli’ olmaları gerektiğini hatırlatıyor. Bir mekânda ise şu yazıyor: “Eğer bir kutup ayısı saldırırsa karşılık vermelisiniz.”

Saldıran bir kutup ayısından kaçmak, belki de mantığa aykırı olarak, tehlikelidir. Bir ayının içgüdüsü avını kovalamaktır ve kutup ayıları saatte 40 kilometre hızla koşabilirler.

DÜNYANIN KUTUP AYISI BAŞKENTİ

Churchill dünyanın kutup ayısı başkenti olarak biliniyor. Her yıl, kasabanın batı kenarında yer aldığı Hudson Körfezi'nin buzları çözülüyor ve ayıları kıyıya çıkmaya mecbur bırakıyor. Sonbaharda don başladığında yüzlerce ayı burada toplanıyor ve bekliyor.

Polar Bears International'dan (PBI) Alyssa McCall, “Bölgeye akan tatlı su nehirlerimiz ve Kuzey Kutbu'ndan gelen soğuk suyumuz var. Bu yüzden donma ilk burada gerçekleşiyor” dedi ve şu bilgileri verdi:

“Kutup ayıları için deniz buzu büyük bir yemek tabağıdır; ana avları olan foklara erişim sağlar. Muhtemelen fok yağından oluşan büyük bir öğün için heyecanlıdırlar, bütün yaz boyunca karada pek bir şey yemediler. Kuzey Kutbu'nda kutup ayılarının bilinen 20 alt popülasyonu var. Buradakiler en güneydeki ve en iyi incelenmiş olanlardan biri. 1980'lerde burada yaklaşık 1.200 kutup ayımız vardı ve neredeyse yarısını kaybettik.”

Bu azalma, iklim ısındıkça daha da uzayan, körfezin buzsuz kaldığı süreyle bağlantılı. Deniz buzunun olmaması donmuş fok avlama platformunun da olmaması anlamına geliyor.

Alyssa, “Buradaki ayılar artık büyük anne ve büyük babalarından yaklaşık bir ay daha uzun süre karadalar. Bu da anneler üzerinde baskı yaratıyor. Daha az yiyecekle hamile kalmak ve bu bebekleri yaşatmak daha zor” dedi.

KALP DURDURAN KARŞILAŞMA: PENÇELERİNİ ARABAYA YERLEŞTİRDİ

Ayılar koruma bilimcilerini ve binlerce turisti her yıl Churchill'e çekiyor.

PBI'dan bir grup, kutup ayıları için kente gelen turistlerle beraber kasabadan birkaç kilometre uzaklıktaki alt Arktik tundrada ayıları aramak için yola çıkmıştı. Ekip, büyük lastikleri olan bir tür arazi otobüsü ile seyahat ediyordu.

Birkaç uzak görüşten sonra, ekip kutup ayıları ile deyim yerindeyse kalp durduran bir yakın karşılaşma yaşadı. Genç bir ayı yaklaştı ve iki arabadan oluşan yavaş konvoyu incelemeye başladı. Yanaştı, araçlardan birini kokladı, sonra zıpladı ve iki dev pençesini arabanın yan tarafına yerleştirdi.

Ayı rahatça dört ayak üzerine düştü, sonra başını kaldırıp kısa bir süre araçtakilere baktı. Aynı anda hem sevimli hem de potansiyel olarak ölümcül olan bir hayvanın yüzüne bakmanın son derece kafa karıştırıcı olduğunu söyleyen 30 aşkın süredir Kuzey Kutbu'nda çalışan PBI'dan Geoff York, “Aracı kokladığını ve hatta yaladığını görebiliyordunuz, araştırmak için tüm duyularını kullanıyordu” dedi.

'Ayı mevsiminde' burada olmak, Geoff ve meslektaşlarının ayıları tespit etmek ve insanları korumak için yeni teknolojileri test edebilecekleri anlamına geliyor. PBI ekibi şu anda 'bear-dar' olarak adlandırılan radar tabanlı bir sisteme ince ayar yapıyor.

Deney düzeneği yani 360 derece tarama yapabilen dedektörlere sahip uzun bir anten, Churchill yakınlarındaki tundranın ortasındaki bir kulübenin çatısına kuruldu.

Geoff, “Yapay zekaya sahip, yani burada temel olarak ona kutup ayısının ne olduğunu öğretebiliyoruz. 7/24 çalışıyor, geceleri ve görüşün zayıf olduğu durumlarda da görebiliyor” dedi.

KANADA’NIN KUZEYİNDE BİR ADAM İKİ AYI TARAFINDAN ÖLDÜRÜLDÜ

Kutup ayısı saldırıları nadir oluyor ancak izole Kuzey Kutbu ortamlarında yaşayan ve çalışan insanlar için yine de risk barındırıyor. Bu yılın başlarında Kanadalı bir işçi, Kanada'nın kuzeyindeki Nunavut bölgesinde uzak bir savunma istasyonu yakınlarında iki kutup ayısı tarafından öldürüldü.

Kuzey Kutbu iklimi tarihin hiçbir döneminde olmadığı kadar hızlı değişirken buza bağımlı bu yırtıcılarla bir arada yaşamak Churchill için paradoksal bir zorluk yaratıyor: Buradaki kutup ayısı nüfusu uzun vadede azalma tehlikesiyle karşı karşıya.

Ancak kısa vadede ayılar yılın daha büyük bir bölümünü kıyıda geçiriyor ve bu da ayılarla insanların temas etme olasılığını artırıyor. Toplumu korumak, Churchill'de her gün devriye gezen eğitimli koruculardan oluşan kutup ayısı uyarı ekibinin görevi.

TUZAK KURARAK AYILARI ALIYOR, İNSANLARDAN UZAĞA BIRAKIYORLAR

Korucu Ian Van Nest, “Kasabada dolaşmaya niyetli ayılar için canlı bir tuzak kullanabiliyor; fok etiyle yemlenmiş, ayı içine tırmandığında kapıyı açan tüp şeklinde bir kap” dedi ve şunları söyledi:

“Sonra onları bekletme tesisine koyuyoruz. Ayılar 30 gün boyunca tutuluyor, bu süre ayıya yiyecek aramak için şehre gelmenin olumsuz bir şey olduğunu öğretmek için belirlenmiş bir süre, ancak bu hayvanın sağlığını riske atmıyor. Daha sonra bir römorkun arkasında ya da bazen helikopterle havadan taşınarak körfez boyunca insanlardan uzağa bırakılıyorlar.”

‘SANKİ BİR FOK BALIĞIYMIŞ GİBİ PENÇESİYLE ADAMI YERE SERDİ’

Churchill'in yeni bilimsel gözlemevinde çalışan Cyril Fredlund, Churchill'de bir kutup ayısı tarafından en son 1983 yılında bir kişinin öldürüldüğünü söyledi, “Tam kasabanın içindeydi. Adam evsizdi ve gece terk edilmiş bir binadaydı, içeride genç bir ayı da vardı. Sanki bir fok balığıymış gibi pençesiyle adamı yere serdi. İnsanların yardıma geldiğini, ancak ayıyı adamdan uzaklaştıramadıklarını hatırlıyorum. Sanki yemeğini koruyor gibiydi. Kutup ayısı uyarı programı o sıralarda kuruldu. O zamandan beri burada hiç kimse bir kutup ayısı tarafından öldürülmedi” ifadelerine yer verdi.

BBC'nin 'Trouble in Arctic town as polar bears and people face warming world' başlıklı haberinden derlenmiştir.