Bilimin ve tarihin peşinde Bursa

Gökmen Uzay Havacılık Eğitim Merkezi (GUHEM) ile Teknoloji ve Sanayi Bakanlığı’nın düzenlediği Erzurum Gökyüzü Gözlem Etkinliği’nde tanışmıştık. Bir festival gibi geçen ‘göğe bakma etkinlikleri’ serisinin Erzurum kamp alanında GUHEM’in bir standı vardı ve kızım Bilge o stantta tardigrad gözlemcisi biliminsanlarıyla tanışıp bilgi almıştı. Tardigradlar ‘su ayıları’ olarak da bilinen canlılar ve uzay şartlarında yaşam deneylerine çok dayanıklı oldukları için en çok onlar üzerinde çalışılıyor.

Birçok yaşıtı gibi kızımın da ilgi alanı uzay; bu konuda okuduklarının ve izlediklerinin çoğu ülkemizin dışında yapılan deneyler ve araştırmalar... Tardigradlarla ilgili bilgi aldığı GUHEM’in bilim iletişiminden sorumlu biyoloğu Akın Karahasan gerçek uçak, roket parçaları, simülasyonlar, canlandırma ve uzay yürüyüşü gibi spesifik deney alanları olduğunu anlatınca okullar açıldığından bu yana sömestiri iple çektik. Siz de belki henüz bir plan yapmadıysanız, tatilin son haftasında isterseniz termalle birleştirip uzun, isterseniz tarihle harmanlayıp iki günlük bir Bursa planı yapabilirsiniz.

Biz bu kez tarihle harmanlanmış bilim turu için çıktık yola. Kısa turlara daha uzun hazırlanmak gerekir. Az zamanda çok yer görmek için... İşi şansa bırakmayacağız, sokakları boş boş gezme ve keşfetme zevkine ayıracak zaman yok. Hazırlık için de zamanım yoktu ki yazarımız, rehberlerin duayeni, sevgili arkadaşım Saffet Emre Tonguç yetişiyor imdada. Kendisi bir İstanbul âşığı olarak bilinse de Bursa’nın yeri de hayatında başka. Mesleğe adım attığı ilk aylarını Bursa’da geçirmiş, rehberlik kokartını burada almış. Kendisi gibi bu kente sevdalı bir işkadını olan Fatma Durmaz Yılbirlik ile yazdıkları ‘Bursa Hakkında Her Şey’ isimli rehber kitap tam ihtiyacım olan programı veriyor bana. Hazırladıkları başlıklar bildiğiniz rehber kitaplara benzemiyor; çok pratik ve temalara göre yönlendiriyor okuru.

Biz ‘Şehrin Çatısı’nı ilk durak yapıyoruz çünkü burada Osmanlı İmparatorluğu’nun kurucuları Osman ve Orhan Gazi’nin türbeleri var. Tophane olarak bilinen bölgede fotoğraf çekmek isteyenler de bol bol malzeme bulabilir. Bursa’nın tarihi evleri, Balibey Han ve daha modern zamanlardan Saat Kulesi’ni görüp kökeni Bitinyalılara uzanan surlara da hayranlıkla bakıyoruz. Osmanlı döneminde 5 kapı ve 14 burcuyla en görkemli halini yaşamış surlar güzelce restore edilmiş. Kentin genelinde temizliği, bakımıyla hakkı teslim edilmiş eserler görmek bizi sevindiriyor. Balibey Han, Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk üç katlı hanı. İçi de cıvıl cıvıl.

Karagöz hayal ürünü mü?

Kentin kurulduğu Tophane tepelerinden kalbinin attığı Ulu Cami’ye iniyoruz. 4’üncü padişah Yıldırım Bayezid’in yaptırdığı cami mimari olarak bir başyapıt. Bayezid Niğbolu Zaferi’ni kutlamak için 20 cami yaptırmak isteyince damadı Bursalı ünlü sufi Emir Sultan 20 kubbeli bu ulu eseri yaptırmasını önermiş. Hatta yerini rüyasında görmüş. Bursa’nın simgelerinden Karagöz ve Hacivat’ın bu caminin inşaatında çalıştığı, esprileriyle, sohbetleriyle işleri yavaşlattığı gerekçesiyle idam edildikleri rivayet ediliyor. Kimi tarihçilere göre doğru, kimilerine göre hayal ürünü. Bir gerçek var ki o da ‘hayal perdesi’ ve o Bursa’da yaşatılıyor.

Ulu Cami’den sonra rotayı Kapalı Çarşı’ya çevirin. Burada da iç içe çarşılar arasında gezerken Eski Aynalı Çarşı’yı sorun. İçinde Karagöz Antik Shop’u göreceksiniz. Sahibi Şinasi Çelikkol dükkâna giren çocukları kırmıyor ve hemen hayal perdesinin arkasına geçip onlara “Eyy hayi hak” diye başlayıp güzel bir gösteri sunuyor. Üstelik tüm sorularına sabırla ve güler yüzle yanıt veriyor. Kapalı Çarşı’da yorulunca Koza Han’da bir çay-simit molası verip ardından ipek ve havlu alışverişi yapabilirsiniz. Çocuklara da ipek üretimi hakkında bilgi verebilir, böylece siz alışverişteyken sıkılmamasını sağlayabilirsiniz; ayrıca burada bazı dükkânlarda ipekböceği kozası görüp inceleyebiliyorlar.

Yorucu bir tarih turunun ardından ertesi gün erkenden rüyalarımızı süsleyen GUHEM ziyaretimizi yapıyoruz. Burası, Bursa Ticaret ve Sanayi Odası (BTSO) öncülüğünde, Bursa Büyükşehir Belediyesi ve TÜBİTAK işbirliğinde kurulmuş bir eğitim ve deneyim merkezi. Geleceğin astronotlarına ve uzay araştırmacılarına ilham vermek için kurulmuş 13 bin metrekarelik bir kompleks. 3 yaşından 73 yaşına kadar herkesin ilgisini çekebilecek, insanlığın en eski arzularından ‘uçmak’ üzerine ne merak ediyorsanız burada. 154 interaktif eğitim düzeneği, havacılık eğitim merkezi, uzay inovasyon, kimya ve biyoloji laboratuvarında matematikten robotik kodlamaya pek çok eğitim de veriliyor.

İçinde Airbus var

GUHEM alanında Avrupa’nın en büyük uzay merkezi. Şaka değil, içinde gerçek bir Airbus A320 var. Girişten itibaren önce uçabilen hayvanları tanıyoruz, nasıl uçabildiklerini görüyoruz. Ardından uçmayı dinamiklerine ayrıştırarak deneyler yapıyor, kaldıraçları, kaldırma kuvvetini, sürtünmeyi ve birçok fizik denklemini somut halde görüyor ve mantığını kavrıyoruz. Balon, planör, uçak derken bir üst katta uzay bölümüne geliyor sıra... Burada astronotların uzay mekiği içindeki yaşamını gösteren ve deneten alanlar var. Gökcisimlerini tanıma, uzaydan gelen meteor parçalarını inceleme ve sonra işin en heyecan veren kısmı! Burada Ay yürüyüşü yapılıyor. Çocukları çok etkileyen bir diğer etkinlikse çok eksenli simülatör yani dev bir jiroskopa bağlayıp eksenler boyunca çeviriyor ve tıpkı astronotlar gibi hissetmenizi sağlıyor. Merkezde uçmakla ilgili çok fazla deneyim alanı var. Uçak kullanmak için pilotların eğitildiği türde profesyonel uçuş simülatörlerinde uçağınızı kaldırıp, uçup inmeyi deniyorsunuz.

Bilimsever bir çocuğunuz varsa bu sömestire yetişmezse bahar ara tatilinde bir Bursa programı yapmanızı öneririm. Eğer hiçbirine yetişemezseniz 25-29 Eylül 2023 tarihlerini bir kenara not edin. Çünkü bu tarihler arasında, yaşayan tüm astronotlar GUHEM’de olacak. Yani 1-2 değil, 120’yi aşkın astronot ve kozmonot Gökmen Uzay Havacılık Eğitim Merkezi’nde düzenlenecek Association of Space Explorers-ASE Planetary Congress’e katılacak. Tam bir efsaneler geçidi... Uzayda 803 gün geçiren Rus kosmonot Sergei Krikalev, 5 görevde 50 saatten fazla EVA (uzay mekiği dışı etkinlik) gerçekleştiren astronot Jeffrey Hoffman, Fransız astronot Jean-François Clervoy, Suudi Prens astronot Sultan bin Salman’ın da aralarında olduğu pek çok ilginç isim Bursa’da olacak.

Ne yiyelim, nerede kalalım?

Kalınacak yerler konusunda hem kendim hem de sizler için tabii ki yazarımız Saffet Emre Tonguç’a danıştım.

GUHEM asıl hedefimiz olduğu için tam karşısındaki Hilton Bursa’yı ve onunla aynı bahçe içindeki Hilton By Hampton Bursa’yı önerdi. İkisi de çok şık kent otelleri. Deneyimlediğim Hilton’lar arasında en ‘kişiselleştirilmiş’ hizmeti veren Bursa Hilton oldu. Bu konuda otorite olduğu için Saffet’e de onaylatarak bu bilgiyi sizinle paylaşıyorum. Kapıdan girdiğiniz anda tüm çalışanlar adınızı biliyor, odanızda eviniz gibi hissetmeniz için aile resminizi çerçeveletip başucunuza koymaları gibi birçok ince detayı düşünüyorlar…

Bursa’yı gezip, biraz daha uzun kalıp dinlenmek isteyenler için de termal otel önerilerini aldım. Yeni ve zincir bir konsept için Mövenpick Bursa Termal’i; daha butik ve tarihi bir deneyim içinse Gönlüferah Termal’i öneriyor. 1890 yılında açılan Gönlüferah Hotel çok yakında büyük bir restorasyon geçirip yeni yüzüyle hizmet vermeye başlamış, şık bir aile oteli.

Abdal Meydanı’ndaki fırınlara uğrayıp tahanlı ve cevizli lokum yiyin. Çarşıdaki esnaf lokantalarından Abidin Usta’da süt helvası tadın.

Saner İşhanı’ndaki Kardeşler Fırını’nda cantık yiyin.

Kayhan Çarşı’daki Kebapçı İdris’te pideli köfte, Tuz Pazarı’ndaki Kebapçı Hüseyin Usta’da da döner kebabı deneyin...