Bergama’da teleferik kavgası

Bir Avusturya firmasının yap işlet devret modeliyle inşa ettiği teleferik, Bergama Belediye Başkanı Raşit Ürper’e göre şehrin 40 yıllık rüyası. Ama turizm çevrelerinden de projeye sert tepki var. Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği Başkanı Başaran Ulusoy’a göre proje, emniyeti tartışmalı bir çevre felaketi. Ancak müteahhit firma ve Bergama Müzesi’nin yeni müdürü Çin Seddi’ni örnek gösterip projeyi savunuyor.

Acropolis Teleferik A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı Selçuk Esiner

Antik Bergama şehri sit alanı olduğu için mevcut yolu genişletmek mümkün değil. Bu yüzden sağlıklı bir ulaşım sistemi kurma fikri 2004’te gündeme geldi. 2005’te zemine mümkün olduğunca az müdahale içeren, havadan ulaşım için iki proje sunduk. Projenin dünyada örnekleri var: Örneğin Çin Seddi’ne, Atina’daki Akropol’ün yanındaki otele de teleferikle ulaşılıyor. Projelerimizden ilki Akropol ile Asklepion’u bağlıyordu. Arkeologların incelemesi sonucu kabul görmedi. İkincisi 700 metrelik bir teleferik projesiydi. 16 gondol saatte bin 150 yolcu taşıyacak, her gondol yaklaşık üç buçuk dakikada Akropol’e ulaşacak. Sistemde iki ana ayak var, iki de istasyon. İki yerde zemine müdahale edildi. Direk yerlerini Alman Kazı Başkanı elindeki haritadan gösterdi. Avusturyalılar profili çıkarıp en uygun zemini buldu. Sonra Koruma Kurulu’na başvurduk. Arkeologlar tespit edilen yerlerde kazı yaptı, bir buluntu çıkmadı. Teleferik projesi kapsamında kalenin eteğindeki 300-400 tescilli yapı restore edilip ticari alana dönüştürülecek. 2010’da açık hava müzesi oluşturulacak. Bergama’dan Akropol’ün otoparkına uzanan güzergahı Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan 49 yıllığına kiraladık. 15 milyon Euro yatırım yapacağız. Belediyeye ciromuzdan pay vereceğiz. Maliyeti 10 yılda çıkarmayı planlıyoruz. Alt ve üst istasyonların betonarmeleri bitti, 10 Ağustos’ta mekanik çalışmalara başlayacağız. Teleferik saatte 61 kilometre hızla esen, yani fırtına şiddetindeki rüzgára dayanıklı olacak.

Kazıları 1874’te Almanlar başlattı, Zeus Sunağı Berlin’e kaçırıldı

Antik adıyla Pergamon şehrinin ilk yerleşim alanı Akropol. Yukarı Kent anlamına gelen Akropol ören yerinde 1874’te başlayan kazılarda şehirle birlikte birçok eser ortaya çıkarıldı. Şehrin en yüksek yerinde kral ailesinin ve ileri gelenlerinin yaşadığı saraylar ve tapınaklar bulundu, halkın aşağı şehirde yaşadığı anlaşıldı. Akropol’ün en görkemli eseri Zeus Sunağı. Dev sunak, yaklaşık 130 yıl önce, Alman kazı ekibi tarafından parçalar halinde Berlin’e kaçırıldı. Akropol’de sadece kaideleri kaldı. Akropol’de ayrıca, bugün de dünyanın en dik tiyatrosu sayılan 15 bin kişilik bir amfitiyatro (solda) ve 200 bin ciltlik ünlü Bergama Kütüphanesi’nin kalıntıları var.

Çin Seddi’nde de teleferik var

Bergama Müzesi Müdürü Adnan Sarıoğlu

Konuyu kendi aramızda tartıştık. Bergamalılar da Belediye Meclisi’nde tartıştı. Sunulan proje bir cazibe merkezi olacağı ama Bergama’yı dışlayacağı gerekçesiyle, yeni bir güzergáh belirlendi, kurula gidildi. Kazılardan birinde mezarlık alanı çıktı, koruma altına alındı, ancak bu alan ayağın uzağında kalıyor. Ayaklar için herhangi bir kalıntının çıkmadığı noktalar seçildi. Ayrıca Çin Seddi’nde de teleferik var.

TELEFERİĞİ İSTİYORLAR

Ticari bir amaç gütmüyoruz

Bergama Belediyesi Basın ve Halkla İlişkiler Müdürü Şenol Çakı:

Bu, ticari amaçla düşünülüp yapılmış bir iş değil, bilakis bölgeye ilgiyi artıracak, ulaşım zorluğunu azaltacak bir proje. Akropol’ün bulunduğu bölge dik ve yamaçta olduğu için ulaşım zor. Mevcut yolda iki otobüs yan yana geçemiyor. Bölge sit alanı, bu yüzden de yolun genişletilmesi mümkün değil. Ayrıca yukarıdan toprak kayıyor, kaya yuvarlanıyor, bu durum büyük bir tehlike oluşturuyor. Yıllardır düşünülen bir proje yap-işlet-devret modeliyle hayata geçiriliyor. Çünkü 5-6 milyon dolarlık yatırımı belediye yapamazdı. Bu proje, mevcut yolu da aktif hale getiriyor. Akropol eteklerindeki evler butik otele çevrilecek, başlangıç noktasındaki tabakhane turistik eşya satılan bir atölyeye dönüştürülecek. Teleferiğin ayaklarının oturacağı noktaları önce Alman Kazı Enstitüsü’nden bir ekip kazıyor. Onların onayından sonra da 2 No’lu Koruma Kurulu’na soruluyor.

ONLAR KARŞI ÇIKIYOR

Başlarına teleferik düşsün

TÜRSAB Başkanı Başaran Ulusoy:

Bula bula Bergama’yı mı buldular? Başlarına teleferik düşsün! Kayak merkezi mi oraya teleferik yapıyorsun? Bence Bergama’ya artık turist gelmez. Bergama’da teleferiğe gerek yok. Bu teleferiği yapan, bir Bergama daha yapabilir mi? Göcek’e kiremit fabrikası kurmaya benziyor bu. Denizleri balık çiftlikleriyle öldürdük, ormanları yakıp kül ettik. Tarihimizi, evrensel değerlerimizi bozmaya kimsenin hakkı yok. Bu düşüncelerimi 26 Mayıs’ta, Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay, İzmir Valisi Cahit Kıraç ve Bergama Belediye Başkanı Raşit Ürper’e ilettim. Mektupta gerekçelerimi şöyle sıraladım: UNESCO’nun hazırlayacağı yeni Dünya Kültür Mirası listesine Bergama’nın alınması düşünülüyor. Bergama’ya gelen UNESCO yetkilisi bu olaya inanamadı. Teleferik yapımı, Bergama’nın UNESCO listesine girmesini engeller. Tarihi dokunun içine yapılacak teleferik direkleri, teleferik hattı ve istasyonları bir çevre felaketi yaratır. Ayrıca bölgede 8 şiddetinde rüzgár eser. Hatta Türkiye’nin en büyük rüzgár santralı da Bergama’ya yapıldı. Bu yüzden ciddi bir emniyet sorunu var. Teleferiğin yaygın kullanıldığı İsviçre’de bile, yılda ortalama iki kişi teleferik kazalarında ölür. Teleferik bozulduğunda gondollar asılı kalır, turistleri kurtarmak saatler alır.

Teleferik yerine minibüs kullanılsın

Eski Bergama Müzesi Müdürü Prof. Dr. Ahmet Yaraş:

Antikçağdan itibaren Bergama ile Efes hep yarış içinde olmuş. 2000 yıl sonra bugün de Efes, tanıtım ve yönetimde Bergama’nın önünde. Bergama Belediye Başkanlığı’nın turizm öngörüsü yok, müzenin de böyle bir hedefi yok. Şehrin oturduğu alan Roma kalıntılarıyla dolu. Teleferiğin ayaklarının oturacağı yer çok önemli. Öte yandan bölgedeki otoyol genişletilemez, genişletilmemeli. Bence, Kızıl Avlu’nun yanında, kullanımı Milli Savunma Bakanlığı’nca müzeye bırakılan alan kullanılarak, bir çözüm geliştirilebilir. Belediye, minibüs tarzındaki küçük, üstü açık araçlarla, arkeolojik değerlere zarar vermeden ulaşım sağlayabilir. Bu tür projelerin kentin bütünü için sosyal fayda yaratması gerekir, oysa Bergama halkına yararı dokunmayacak. Bence, Bergama’yı çok daha kötü bir gelecek bekliyor.

Avrupa Peyzaj Sözleşmesi’ne uymuyor

Arkeoloji ve Sanat Dergisi Editörü Nezih Başgelen:

Bergama Batı Anadolu’nun anıtlarıyla en önemli yerleşim merkezlerinden biri. Bu açıdan gerek ortaçağ gerekse antik kent peyzajı içerisinde yapılacak her türlü fiziki müdahalede çok özen göstermek gerekiyor. Teleferik projesi, Türkiye’nin 2003’te imzaladığı Avrupa Peyzaj Sözleşmesi’nin ilgili maddelerine uymak zorunda. Bergama, peyzaj değerlerinin korunması açısından bugüne kadar ne yazık ki başarılı olamadı.