×
İç piyasalar son günlerde dışarıya daha uyumlu hale gelmeye başladı. Dış borsalarda devam eden çıkış hareketlerinin Borsa İstanbul’a yansımaları biraz daha belirginleşti. Bu gelişmede yabancı yatırımcıların Türkiye sermaye piyasalarında satışlarının hız kesmesi, sonrasında ise zayıf da olsa alım tarafında görülmeleri etkili oldu. Borsa İstanbul’da mart ayında görülen yüksek montanlı satışlar nisan ayında önce azaldı ve 24-30 Nisan ile biten haftalarda yerini 136 milyon dolarlık hisse senetleri alımlarına bıraktı. Tahvil bono (DİBS) senetlerinde de 30 Nisan haftasında 33 milyon dolarlık alım gerçekleştirdiler. Yabancı yatırımcıların pozisyonlarında son birkaç haftalık periyoda bakıp artık geliyorlar, geri dönüyorlar demek için henüz erken. Bunun için alım rakamlarının büyümesi ve devamının gelmesi gerekecek.
GÖRÜNÜM KORUNUYOR
Borsa İstanbul’un prim ve fiyat kazanç gibi bilanço değerleme kriterlerine bakıldığında dış borsalara göre daha iskontolu olduğunu geçen haftaki yazımızda vurgulamıştık. Bu görünüm halen korunuyor. Bu tavsiye değil daha çok bir durum tespiti. BIST100 hisselerinin fiyat kazanç oranı 9.4 seviyesinde. 03/2021 bilançoları yayınlanmaya devam ediyor. Şimdiye kadar yayınlanan bilançolara göre performansların olumlu olduğu söylenebilir. Bu gelişmelerin fiyatlanması için genel piyasa dengeleri de önemli olacak. Bu aşamada piyasa bozucu bir haber akışı şimdilik görülmüyor. Dipnot olarak bayram tatili nedeniyle önümüzdeki haftanın ikinci yarısında işlem yapılmayacağı bilgisini de ekleyelim. Olumlu seyir korunmakla birlikte tatil rehaveti nedeniyle zayıf hacimli piyasalar görülmesi olasıdır.
ABD İSTİHDAM VERİLERİNDE SÜRPRİZ
Cuma günü açıklanan ABD tarım dışı istihdam verileri büyük sürpriz yaptı. Beklentiler 900 bin ile 1 milyon arasında değişiyordu. Gerçekleşme 266 bin artış şeklinde oldu. Bu veri gerçekten beklentilerin çok altında ve diğer ekonomik veriler ile uyum göstermiyor. Gerçi dönem farkı var ama perşembe günü haftalık işsizlik başvuruları 498 bin ile pandemi sürecinden bu yana en düşük veri olarak kaydedilmişti. Diğer olumlu gelen ekonomik veriler de toparlanmanın sürdüğü yönündeki görüşleri destekliyordu. Sürpriz tarım dışı istihdam verileri sonrası ABD 10 yıllık bono faiz oranı yüzde 1.50 seviyesinin altını görürken altın fiyatı yükselmeye devam etti ve ABD doları değer kaybetti. Vix Endeksi (Korku) ise düştü. Bu durum Türkiye’nin de içinde bulunduğu gelişen ülkeler için olumlu bir gelişme. Türkiye’nin 5 yıllık risk primi (CDS) geriledi. Borsa İstanbul’da banka hisseleri öncülüğünde tepki alımları sürerken dolar/TL kuru 8.22 seviyelerine çekildi. Daha sonra yatırım araçlarında tepkiyle kazançların bir kısmı geri verildi. Ama özetle, sürpriz veri piyasalara iyi geldi.
YELLEN'İN AÇIKLAMALARI PİYASALARI DALGALANDIRDI
ABD Hazine Bakanı Janet Yellen, geçen haftaki açıklamalarıyla piyasaları dalgalandırdı. Bir bakıma “ABD öksürse dünya zatürre olur” sözünü hatırlattı. Yellen’ın ağzından çıkan bir söz dünya piyasaları tarafından çabucak fiyatlandı. Yellen, “Ekonominin aşırı ısınmasını önlemek için bir noktada faiz artışı gerekebilir” demişti. Borsalar, altın fiyatı ve ABD 10 yıllık bono faiz oranı düşerken ABD doları değer kazandı. Bu açıklama daha sonra Yellen tarafından, bu yönde bir beklentisi ve öngörüsü olmadığı şeklinde düzeltilince piyasa algısı tekrar düşük faiz ve parasal genişleme eksenine geri döndü. Bu açıklama faiz konusunda ne kadar hassas olunduğunu gösterdi. Bu defa IMF Başkanı IMF Başkanı Kristalina Georgieva “Koronavirüs salgınıyla mücadele kapsamında sağlanan politika desteğinin çok dikkatli bir şekilde geri çekilmesi gerektiğini, dünyanın yükselen faiz oranlarına hazırlanması gerektiğini” söyledi. Fakat piyasalar bu açıklamaya pek aldırış etmedi.
MERKEZ BANKASI BEKLENDİĞİ GİBİ
Piyasalarda geçtiğimiz hafta merkez bankalarının karar ve açıklamaları yakından izlendi. ABD Merkez Bankası (Fed) toplantısında beklendiği üzere faiz değişimine gidilmezken Fed Başkanı Jerome Powell’dan ‘güvercin tonda’ açıklamalar geldi. Powell, enflasyonun yüzde 2.00’nin üzerine artışını muhtemel görürken bunun geçici olacağı ve faiz artışı gerektirmeyeceği, tahvil alımlarının azaltılmasının zamanı olmadığı, istihdam piyasasının iyileşmeye devam ettiği vurguları yaptı. Ayrıca sözlü yönlendirme ile birlikte ekonomiyi desteklemeye devam edeceklerini ilave etti. Ancak ekonominin istihdam ve ekonomi amaçlarından hayli uzakta olduğunu söylerken biraz köpükten söz etmesi borsalara hafif kâr satışları getirdi. Finansal sisteme zarar verebilecek herhangi bir risk görmediğini, sistemde balon varlık değerlemeleri tehdidi görülmediğini de sözlerine ekledi. Bir bakıma güzel bir fotoğraf çekti ve piyasanın duymak istediklerini söyledi. Açıklamaların ardından ABD 10 yıllık bono faiz oranı biraz yükselirken altın fiyatı ve ABD Doları zayıfladı. Öncü dış borsalarda ise (ABD, Almanya) çıkış trendleri korunmakla birlikte kâr satışlarına bağlı “patinaj” görünümü var. Borsacıların “çıkamayan borsa düşer” sözü gerçeklik kazanır mı? Veya kâr satışı, teknik düzeltme mi? Önümüzdeki günlerde göreceğiz. Bu aşamada teknik düzeltme olarak görülebilir.
UYUMDA ZORLANIYOR
ABD Başkanı Joe Biden’ın Kongre’de yaptığı ilk konuşmasında 1.8 trilyon dolarlık aile destek paketinden söz etmesinin etkisi de çok sınırlı kaldı. Fiyatlayacak farklı gündem ve yeni beklenti olmayınca bu durumu olağan karşılamak gerekir. Bununla birlikte genel bakış olarak dış piyasalarda risk iştahının ve iyimserliğin korunduğunu söylemek mümkün. Bu görünümde ABD ve Avrupa’da salgın hastalığın kontrol altına alınması ve aşı uygulamalarındaki başarı ile ekonomik toparlanmanın devam ediyor olmasının önemli payı var. Yeni alıcı ve beklenti tarafı güçlü olmayınca Borsa İstanbul, son günlerde görülen zayıf hacimli tepki çıkışına rağmen dış piyasalara uyumda zorlanıyor. Bu yılın ilk çeyrek bilançoları ışığında hisse bazlı hareketlilik öne çıkmış durumda. Şimdiye kadar yayınlanan bilançolarda gerek sanayi gerekse finans kesimine ait ilk çeyrek bilanço performanslarının olumlu olduğunu söylemek yerinde olacak. Borsa İstanbul’da genel çıkış hareketi olmayınca hisselerde seçicilik arttı. Hızlı bir çıkış trendinin yaşandığı geçtiğimiz aylarda herkesin kazandığı piyasa görünümü biraz geride kalmış gibi.
NİSAN ENFLASYONU YÜKSEK BEKLENİYOR
Mart ayının son günlerinde yaşanan kur ve piyasa faizi artışı nedeniyle pazartesi açıklanacak nisan ayı enflasyon rakamının biraz yüksek gelmesi bekleniyor. Beklentiler aylık yüzde 1.7-1.8 olurken yıllıkta yüzde 17.20-17.30 civarında. Bu aralıkta gelecek bir verinin piyasalar üzerinde etkileri çok sınırlı kalabilir. Ayrıca gündem konuları arasına 7 Mayıs’ta açıklanacak ABD tarım dışı istihdam verilerini ve Türkiye-ABD ilişkilerini de eklemek yerinde olacak.
YABANCI TAHVİL SATIP HİSSE ALDI
TCMB tarafından açıklanan “yurtdışı yerleşiklerin haftalık hisse senedi ve tahvil bono” istatistiklerine göre (sıcak para hareketleri) 22 Nisan ile biten haftada yabancıların 104 milyon dolarlık hisse senedi alırken 252 milyon dolarlık tahvil bono sattıkları görüldü. Borsadaki düşüşle hisselerin ucuz ve primsiz görüntüsü biraz hisse senetlerine yönelmelerine neden olmuş görülüyor. Ancak alımlar bu aşamada zayıf ve yabancıların takas saklamadaki payı hala yüzde 43’ün altında. Hisse senetleri ve tahvil bono (DİBS) toplamı ise 30 milyar doların altına gerilemiş durumda. 23 nisan haftası itibariyle bankalardaki döviz mevduatı (225 milyar dolar) ile TCMB brüt rezervlerinde (88.6 milyar dolar) kayda değer bir değişim görülmüyor.
TCMB’DEN FAİZ DEĞİŞİMİ BEKLENMİYOR
Piyasalarda dalgalı seyir devam ediyor. Gerek iç gerekse dış gündeme bakınca bu görünümü olağan karşılamak yerinde olacak. Salgın hastalıkla ilgili gelişmeler, geçen haftaki Avrupa Merkez Bankası ve önümüzdeki çarşamba günü yapılacak ABD Merkez Bankası (Fed) toplantıları, Türkiye-ABD ile Rusya-Ukrayna ve ABD-Rusya ilişkileri, ABD uzun dönem faiz oranındaki gerileme ve altın fiyatındaki hareketlilik, makroekonomik veriler yakından izlenen konu başlıkları. Salgın hastalık gerek iç ve dış piyasaların ortak gündemi. Türkiye’de vaka sayısının 60 bin, vefat sayısının 360 seviyesini geçmesi ek kısıtlama tedbirlerini beraberinde getirmişti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, iki hafta sonra istenen sonuç alınmazsa daha sıkı tedbirlerden söz etmişti. Son günlerde vaka sayıları biraz ivme kaybetse de vaka sayılarının geldiği seviyeye bakılırsa yeni kısıtlayıcı tedbirlerin gelmesi olasılığı mevcut.
Diğer yandan ABD, Türkiye dahil 131 ülkeye dördüncü seviye ve seyahat etmeyin uyarısı yaptı. Ayrıca ABD’nin Türkiye’yi F-35 programından çıkarması, Rusya-Ukrayna arasındaki gerilimin sürüyor olması, ABD-Rusya ilişkilerinin gerginleşmesi piyasalar için jeopolitik riskleri gündemde tutuyor. Bu arada cuma akşamı Cumhurbaşkanı Erdoğan ile ABD Başkanı Biden’ın haziran ayında NATO zirvesinde ikili görüşme yapma konusunda anlaştığı açıklandı. Kasım ayındaki ABD başkanlık seçimi sonrası başkanlar düzeyinde ilk temas olması açısından önemli. Diğer yandan ABD Başkanı Joe Biden’ın sermaye kazançları üzerinden alınan vergi oranını arttırmayı planladığı haberi geldi. Haberin detayında, sermaye kazancı vergi oranının yüzde 39.6’ya çıkarılmasını, mevcut ek vergi ile birleştiğinde, yüzde 43.4’e kadar çıkabileceği belirtilirken yıllık geliri 1 milyon doların üzerinde olan kişilerden toplanan sermaye kazancı vergisini yaklaşık iki katına çıkarılması bilgiler var. Varlıklı kesimlerden alınacağına göre bir bakıma varlık vergisi gibi. Teşvik ve destek paketleriyle verdiğini bu yolla geri alma veya kepçe ile verdiğini kaşıkla geri alma gibi tanımlamalar yapmak da mümkün. Bu haberin ABD borsalarına yansımaları kâr satışı ve hafif düşüş şeklinde oldu. Borsaları çok da sarsmadı.
YABANCI BEKLEMEDE
Ancak Borsa İstanbul, dışarıdan olumsuz ayrışmasını sürdürüyor. İç piyasaların son dönemde yakından izlenen verilerinden bir olan yurtdışı yerleşiklerin hisse senetleri ve tahvil bono işlemlerinde yani sıcak para hareketleri. 9 ve 16 nisan ile biten haftalarda çıkışın durması az da olsa (196 milyon dolar) girişlerin olması kayda değer. Geçen haftaki gelişmeleri ise önümüzdeki hafta öğrenebileceğiz. Hatırlanacağı üzere TCMB başkan değişimi sonrası iki haftada 2.4 milyar dolarlık çıkış olmuştu. Borsa İstanbul’da yabancı takası yüzde 43 seviyelerinde seyrediyor. Son haftalarda çıkışların durması yabancı yatırımcıların yeni pozisyonlar için beklemede olduğu izlenimini verirken piyasalarda temkinli görünüm sürüyor.
ALTIN FİYATI HAREKETLİ
ABD 10 yıllık bono faiz oranındaki gerileme, pandemide artan vaka sayıları ile jeopolitik gelişmelere (Rusya-Ukrayna ve ABD-Rusya arasındaki gerginlikler) bağlı olarak güvenli liman ihtiyacının artması altın fiyatını hareketlendirdi. Ons/Dolar fiyatı 1.800 dolar sınırına yaklaştıktan sonra kâr satışlarıyla karşılaştı. Bu aşamada Fed ve Avrupa Merkez Bankası yönünden altın fiyatını etkileyecek çok belirgin hamleler gelmiyor. Geçen haftaki Avrupa Merkez Bankası toplantı sonuçları beklentiler dahilinde faiz değişimi olmazken Başkan Lagarde’den de çok dikkat çekici açıklamalar gelmedi. 28 Nisan Çarşamba günkü Fed toplantısı için de beklentiler bu yönde. ABD Başkanı Biden’in vergi artışı planladığı haberi sonrası ABD 10 yıllık bono faiz oranı ve Dolar Endeksi’nde düşüş görüldü. ABD doları biraz zayıflarken altın fiyatlarında da kâr satışları geldi. ABD Borsaları da vergi haberi sonrası düşüş gösterdi. Özetle piyasalar vergiyi sevmedi.
DÖVİZ MEVDUATINDA DEĞİŞİM AZALDI
Bankalardaki döviz mevduatında son haftalarda değişim oranı azaldı. 235 milyar dolardan 221 milyar dolara kadar geri çekilmişti. 16 Nisan haftasında 2.2 milyar dolar artarak 225.2 milyar dolar düzeyine yükseldi. Parite etkisinden arındırıldığında ise döviz mevduatlarında artış 1.4 milyar dolar seviyesinde. Detayda gerçek kişilerin 257 milyon dolar artarken tüzel kişilerin döviz mevduatları ise 1.1 milyar dolar yükseldiği görüldü. Bu açıdan bakınca yerli yatırımcılar için bir bekleyiş durumunun olduğu söylenebilir. TCMB brüt rezervlerinde ise bir önceki haftaki seviyesini korudu, 89 milyar doların biraz üzerinde seyrediyor.
Ekonomilerdeki güçlü toparlanma dış piyasalarda olumlu havayı destekliyor. Ayrıca devam eden ve uzunca bir süre daha devam edeceği açıklanan merkez bankalarının düşük faiz ve parasal genişleme politikaları önemli referanslar olarak geçerliliğini koruyor. ABD ve Almanya başta olmak üzere dış borsalarda çıkış hareketleri yeni zirve denemeleriyle sürüyor. Son dönemde piyasalar tarafından yakından izlenen ABD uzun vadeli tahvil faiz oranları ise gerilemeye başladı. ABD 10 yıllık bono faiz oranı, geçtiğimiz günlerde ekonomilerde ivme kazanan büyümeye bağlı olarak enflasyondaki yükseliş beklentileriyle yüzde 1.77 seviyesini görmüştü. Geçen hafta ise 1.50’li seviyelere çekildi. Bu durum olumlu havaya ayrıca katkı yapan bir gelişme. Faiz düşüşünde, ekonomideki ısınmayla birlikte enflasyonun beklenenden daha hızlı artacağı ve ABD Merkez Bankası’nın (Fed) parasal sıkılaşmaya daha erken başlayabileceği kaygılarıyla geçtiğimiz hafta ABD tahvil ihalelerine gelen talep ve başarılı ihale sonuçları etkili oldu. ABD tahvil faiz oranlarındaki yükseliş sermaye akışları açısından gelişen ülke piyasaları için de olumsuz bir görünüm arz ediyordu.
DIŞARIYA DUYARLI
Borsa İstanbul, iç gündemin etkisiyle son dönemdeki tepki yükselişlerine rağmen dış borsalara uyum sağlamakta zorlanıyor. Diğer yandan bu görünümde yabancı çıkışlarının etkisini de dikkate almakta yarar var. Borsa İstanbul’da yabancı payı yüzde 42 seviyelerine gerildi. Ancak dış piyasalarda iyimserlik sürerse olumsuz ayrışma azalıp yerini dışarıya daha duyarlı bir iç piyasa görünümüne bırakabilir. Borsa İstanbul’da son bir aylık süreçte yaşanan düşüşle, yüzde 8 civarında bir geri çekilme ve BIST100 hisseleri için 11.0 fiyat kazanç oranı dış borsalara göre hatırı sayılır bir iskonto demek. İç piyasalarda toparlanma çabaları sürmekle birlikte henüz güç kazandığını söylemek için erken.
MERKEZ BANKASI BEKLENENİ YAPTI
TCMB’nin yeni başkanla ilk toplantısında sürpriz çıkmadı. Piyasa beklentilerine paralel olarak gösterge faiz oranı yüzde 19 olarak sabit bırakıldı. Ancak toplantı sonrası yapılan basın duyurusu önemliydi. Toplantı metininde, önceki basın duyurularında yer alan “sıkı para politikası duruşu kararlılıkla uzun bir müddet sürdürülecek ve “gerekmesi durumunda ilave parasal sıkılaşma yapılacak” ifadelerinin yer almaması ilk tepki olarak temkinli karşılandı. Ancak, enflasyonda kalıcı düşüşe işaret eden güçlü göstergeler oluşana ve orta vadeli yüzde 5 hedefine ulaşıncaya kadar politika faizi, güçlü dezenflasyonist etkiyi muhafaza edecek şekilde, enflasyonun üzerinde bir düzeyde oluşturulmaya devam edilecektir, açıklaması da şimdilik sıkı para politikasında değişim olmayacağı algısını verdi. Bu ifadeler piyasa üzerindeki ilk etki olarak dalgalanmaya neden olsa da daha sonra denge oluşmaya başladı. Fakat enflasyon ile mevcut faiz oranını karşılaştırdığımızda TCMB faizi enflasyonun yaklaşık üç puan üzerinde. Sıkı para politikası duruşu ifadesi kaldırılıp yerine enflasyon üzerinde diye bir kriter konulması önümüzdeki toplantılarda faiz indirimi gelebilir gibi bir olasılığın dillendirilmesine neden oldu. Bakalım 6 Mayıs TCMB toplantısında durum biraz netlik kazanır. Bununla birlikte piyasalar TCMB toplantısı gibi önemli bir gündemi hasarsız geride bırakması olayın bir başka yanı oldu.
YABANCI ÇIKIŞI HIZ KESTİ
Borsa İstanbul’da 26 Mart ve 2 Nisan ile biten haftalardaki yüksek montanlı yabancı çıkışları hız kesmiş ve 9 Nisan haftasında az da olsa yerini girişlere bırakmış görülüyor. 9 Nisan haftasında, hisse senetlerinde 46 milyon dolar çıkış, tahvil bonoda 77.9 milyon dolar giriş olmak üzere nette yaklaşık 32 milyon dolarlık yabancı girişi görüldü. Yabancı yatırımcıların hisse senetleri ve tahvil bono (DİBS) toplam tutarı yaklaşık 30 milyar dolar (22.7 hisse senetleri, 7.4 DİBS) seviyelerine kadar gerilemiş durumda. 30 milyar dolar her ne kadar azımsanmayacak bir rakam olsa da bu durum yabancı çıkışları açısından baskıyı biraz azaltacak bir durum olarak da görülebilir. 9 Nisan haftasına ait ek bilgi olarak, Merkez Bankası brüt rezervleri ve bankalardaki döviz mevduatlarında yaklaşık 2 milyar dolarlık artışlar ilave edilebilir. (Brüt rezerv 89.3 milyar dolar, bankalardaki döviz mevduatları 223 milyar dolar)
BORSADA TEPKİ YÜKSELİŞİ
Bankalardaki döviz mevduatındaki çözülme devam ediyor. Yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduatları 2 Nisan ile biten haftada 2.5 milyar dolar azaldı. Parite etkisinden arındırıldığında, gerçek kişilerde 700 milyon dolar, tüzel kişilerde (şirketler) 1.3 milyar dolar, toplamda ise 2 milyar seviyesinde düşüş söz konusu. Bankalardaki döviz mevduatı ocak ayında 235 milyar doların üzerindeydi. 2 nisan tarihinde 221 milyar dolara gerilemiş durumda. Yüksek faiz ve TL’nin cazibe kazanmasının bu görünüme katkısı var elbette. Bankacılık kredi ve mevduatlarında ise yükseliş devam ediyor. Krediler 3.7 trilyon TL, mevduat 3.6 trilyon TL seviyelerine ulaştı. Krediler artarken takipteki kredilerin düşmesi oldukça dikkat çekici. Son dönemde yine yakından izlenen verilerden biri de rezervler konusu. Son açıklanan verilere göre TCMB brüt rezervleri 87.4 milyar dolar seviyesinde bulunuyor. Bir diğer önemli veri yabancı işlemleri. Borsa İstanbul’da mart ayında yabancı yatırımcıların net hisse satışı 1.2 milyar dolar olarak gerçekleşi. TCMB verilerine göre, 2 Nisan haftasında ise hisse senetlerinde 364 milyon dolar, tahvil bonoda 140 milyon dolar olmak üzere toplamda 504 milyon dolar çıkış görüldü. Bir önceki haftaki çıkış 1.9 milyar dolardı. Yabancı çıkışlarında, ABD tahvil faizlerindeki yükseliş, güçlü ekonomik veriler ve dolardaki değerlenmenin Türkiye’nin de dahil olduğu gelişen ülke varlıklarına ilgiyi zayıflatmasının yanında iç gündem etkisini dikkate almak yerinde olacak.
FAİZ HIZ KESİNCE ALTIN YÜKSELDİ
Enflasyon kaygılarıyla ABD tahvil faiz oranları yükselince altın fiyatında (ons dolar) sert düşüş görülmüştü. Ancak faiz artışının ivme kaybetmesi ve biraz gerilemesi altın fiyatına yükseliş olarak yansıdı. Ayrıca Fed kaynaklı açıklamalarda, enflasyondan endişe duyulmadığı, varlık alımlarının devamı ile parasal genişlemenin süreceği mesajları ve birbiri ardına açıklanan teşvik paketleri altın fiyatındaki yükselişi destekledi. Dış piyasalardaki iyimserlik, risk iştahının yüksek olması ve güvenli liman ihtiyacının zayıflaması gibi etkenler şimdilik fiyatlamaya çok konu değil. Altın fiyatındaki çıkışı bu aşamada tepki yükselişi olarak görmek doğru olacak.
OLUMLU HAVAYI DESTEKLEDİ
Küresel piyasalarda iyimserlik sürerken gündem farklılaşması nedeniyle iç ve dış piyasalar arasında uyumsuzluk söz konusu. Dış piyasalardaki parasal genişleme politikaları, ekonomilerdeki toparlanma eğilimi, ABD destek paketlerinin yanı sıra ABD Merkez Bankası (Fed) kaynaklı açıklamalar olumlu havayı destekledi. Mart ayına ait Fed tutanaklarındaki enflasyondan endişe duyulmadığı, varlık alımlarının devamı yönündeki görüşlere, Fed Başkanı Powell’ın sağlanan önemli mali destek ve hızla ilerleyen aşılamanın ekonominin kısa sürede tam olarak yeniden normale dönmesine izin verdiği, para politikasının destekleyici olduğu açıklamaları eklendi. Avrupa Merkez Bankası Başkanı Lagarde ise “Euro Bölgesi’nde tünelin ucunda ışık görünüyor” derken koronavirüs salgını ve buna karşı tedbirlerin Euro Bölgesi’nde ekonomik faaliyetleri kısa vadede olumsuz etkilemeye devam edeceğini ve ekonomik faaliyetlerin salgın tedbirlerinin kaldırılmasıyla toparlanacağını söyledi.
ZİRVELER DENENİYOR
Bu gelişmelerin ışığında ABD ve Almanya borsalarında yeni zirveler deneniyor. İç piyasalarda ise Merkez Bankası (TCMB) başkan değişimiyle başlayan dalgalanma henüz çok denge bulmuş değil. Aslında TCMB Başkanı Şahap Kavcıoğlu’nun “Sıkı para politikasına ve enflasyonun üzerinde faiz vermeye devam edileceği” açıklamalarıyla algı toparlanmaya başlamıştı. Ancak Rusya ile Ukrayna arasında devam eden gerginlik ve ABD’nin Karadeniz’e iki savaş gemisi gönderme kararı iç piyasalardaki dalgalanmayı tekrar arttırdı. Şimdi sırası mıydı, bu hesapta yoktu dedirten jeopolitik gündemi veya riskleri de artık hesaba dahil etmek gerekecek. Gerçi Ukrayna genelkurmay başkanının açıklamalarının ardından tansiyon biraz düşmüş görülüyor. Rusya ile Ukrayna arasındaki gerilim daha da tırmanırsa dış piyasaların bu yöndeki duyarlılığı artacaktır.
KISITLAMA ÖNGÖRÜSÜ
İç piyasalarda yoğun gündeme bağlı olarak dalgalı bir seyir var. Borsa İstanbul’da düşüşten sonra toparlama çabaları sürerken, döviz kurlarında kâr satışlarının ardından tekrar tepki yükselişi görüldü. Gösterge faiz oranında ise gevşeme görülüyor. İç ekonomik gündemde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) kaynaklı gelişmelerin ağırlığı korunuyor. Özellikle TCMB Başkanı Şahap Kavcıoğlu’nun açıklamaları yakından izleniyor. Görev değişikliği sonrası acaba Merkez Bankası para politikasında bir değişiklik olacak mı sorusunun cevabı çok merak edilmişti. Şahap Kavcıoğlu’nun, önce TCMB genel kurulu, daha sonra yerli ve yabancı ekonomistlerle yaptığı toplantıda “Sıkı para politikasının gerekliliği ve enflasyonunun üzerinde faizin tutulmaya devam edileceği, yüzde 5 enflasyon hedefine bağlılık” vurguları piyasalar tarafından olumlu algılandı. ‘Aklın yolu birdir’ hesabı başkan değişti ama politika değişmedi görüşünün hakim olması, döviz kurlarına düşüş, borsaya da tepki yükselişi olarak yansıdı.
BEKLENTİYİ KUVVETLENDİRDİ
Sıkı para politikasının başkanın işaret ettiği üzere gereklilik olduğu görüşünün kabul görmesi 15 Nisan’daki TCMB toplantısında faiz değişimi olmayacağı beklentisini kuvvetlendirdi. Bu durum diğer koşullarda olağandışı bir haber akışı olmazsa iç piyasaların denge bulmasına yardımcı olabilir. Ancak son dönemde yakından izlenen ABD 10 yıllık bono faizi, ABD haftalık işsizlik başvurularının beklentilerin üzerinde gelmesiyle kısa bir geri çekilme yaşamıştı. Ama önce ABD imalat PMI, sonra da ABD tarım dışı istihdam verilerinin beklentilerin çok üzerinde gelmesiyle tekrar 1.70 seviyesinin üzerinde çıktı. ABD imalat PMI son 38 yılın en sert yükselişini yaşarken ABD tarım dışı istihdamı 916 bin gerçekleşti. Bu durum ekonomideki ısınıma sinyali olarak algılandı ve enflasyon kaygılarını tekrar artırdı.
İYİMSERLİK SÜRÜYOR
ABD’de tahvil faizindeki artışla birlikte ABD doları değer kazandı ve Dolar Endeksi tekrar 93 seviyesinin üzerini test etti. Durum böyle olunca Borsa İstanbul’daki tepki yükselişi yerini satışlara, döviz kurlarındaki geri çekilme de tepki alımlarına bıraktı. İçeride bunlar olurken ekonomik verilerden güç alan ve yeni zirveler deneyen öncü dış borsalarda iyimserliğin sürüyor olması olumlu bir gelişme. Bu durum iç piyasalar için de önemli bir referans. Önümüzdeki hafta Borsa İstanbul’da dalgalı seyrin devamıyla toparlanma çabaları sürebilir görüşü öne çıkıyor.
YARIN ENFLASYON AÇIKLANIYOR
Pazartesi açıklanacak mart ayı enflasyonu için aylık bazda yüzde 1.00-1.10, yıllıkta yüzde 16.20-16.50 civarında bir beklenti hakim. Mart ayının ikinci yarısındaki faiz ve kur artışlarının etkilerini daha çok nisan ayında görebileceğiz. Beklentilere paralel gelecek bir enflasyon verisi 15 Nisan’daki faiz kararını pek etkilemez. Bu aşamada TCMB faiz kararları için döviz kurlarının seyri daha fazla öne çıkmış görülüyor. TCMB’nin yüzde 19 faiz oranı bu aşamada hem enflasyon hem de diğer ülkeler açısından oldukça yüksek ve TL’ye cazibe kazandıran bir oran. Döviz kuralarındaki yükselişte yerli tasarruf sahiplerinin ciddi miktarda döviz satmalarında yüksek faizin de etkisi fazla. TCMB başkanlık değişiminin sonrası haftada döviz kurlarındaki yükseliş ile birlikte döviz mevduatlarında 8.9 milyar dolar azalış görüldü. Azalış parite etkisinden arındırıldığına 8.1 milyar dolar seviyesinde. Bu rakam son yıllardaki en büyük çözülme. Diğer yandan yine 22-26 Mart haftasında hisse senetlerinde 810 milyon dolar, tahvil bonoda ise 1.104 milyon dolar olmak üzere 1.9 milyar dolar yabancı çıkışı görülmesi kayda değer bir gelişme. Son dönemlerin en yüksek montanlı çıkışlarından biri. Borsa İstanbul’da hisse senetlerinde yabancı payı yüzde 43 seviyesinin altına gerilemiş durumda. Borsa İstanbul’da hakimiyet yerli yatırımcıya geçti. Yabancı sıcak veya soğuk sermaye dış finansman ihtiyacındaki Türkiye için bu dönem çok daha önemli.
VAKA ARTIŞI KISITLAMA GETİRDİ
Gündemdeki son gelişmelere bağlı olarak iç piyasalar oldukça dalgalı bir seyir izliyor. Dış piyasalar ise sakin ve mevcut trendler korunuyor. Geçen hafta Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nda (TCMB) yaşanan değişim sonrasında piyasalarda hareketlilik yaşandı. Borsa İstanbul’da banka hisseleri öncülüğünde düşüş yaşanırken, döviz kurları ve tahvil bono faiz oranlarında yükseliş görüldü. Borsa İstanbul’da satışlar sonrası gelen tepki alımlarıyla kayıpların bir kısmı telafi edilmeye çalışıldı. Yeni Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu, para politikasında değişiklik olmayacağı ve enflasyon ile mücadelenin devam edeceği yönünde açıklamalar yaptı.
Diğer yandan TCMB başkanlığı dışında kamu bankaları yönetimlerinde de değişiklikler gözlendi. Ekonomi yönetimindeki değişimlerin bir dalgalanmaya neden olması beklenen bir gelişmeydi. Piyasalar belli bir fiyatlama sonrası denge bulacaktır. Son gelişmelere ilişkin fiyatlamanın önemli ölçüde yapıldığını söylemek mümkün. Dış piyasalardaki olumlu seyrin sürüyor olması bu aşamada kayda değer bir durum ve önemli bir referans. Dış borsalarda çıkış trendleri ve risk iştahı korunuyor. İç piyasalardaki dalgalanma durulduğunda dış piyasalara duyarlılık artabilir. Ancak iç gündemde yeni bir gelişme olursa onu da ayrıca değerlendirmek gerekecek. Bu aşamada dalgalı ve temkinli görünümün devamı olası görülüyor.
15 NİSAN BEKLENİYOR
Ekonomi kadrosundaki değişimle birlikte yön ve öngörü açısından her ne kadar değişim olmayacağı açıklansa da piyasalar yeni para politikasını bekliyor. Bunun için 15 Nisan’daki TCMB toplantısı ve faiz kararı önemli olacak. Belirsizlik, piyasalar için istenen bir durum değil elbette. Genel olarak merkez bankaları için doğru iletişim, kredibilite, araç bağımsızlığı, güven, faiz ve döviz rezervleri büyük öneme haizdir. TCMB Başkanı Şahap Kavcıoğlu’nun açıklamasına göre daha önce açıklanan takvime uyulacak, erken toplantı olmayacak. Para politikası netlik kazanırsa piyasalar buna göre pozisyon alır, yeni denge kurulur. Daha öngörülebilir bir piyasa da olumlu fiyatlamayı getirebilir. Bunun için zamana biraz ihtiyaç var gibi görünüyor.
ABD'DE FAİZ YÜKSELİŞİ İVME KAYBETTİ
Piyasaların son dönemdeki önemli göstergelerinden biri haline gelen ABD 10 yıllık bono faiz oranındaki yükseliş hız kesti. Yüzde 1.75 seviyesinden 1.60 seviyelerine kadar çekildi. Bu gelişmede, ABD’de 1.9 trilyon dolarlık destek paketinin yasalaşmasının ardından 3 trilyon dolarlık yeni altyapı destek paketi hazırlığından söz edilmesi, ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Jerome Powell’ın “Uzun vadeli tahvil faizlerinde son dönemde yaşanan artıştan endişe duymuyorum. Enflasyonla karşılaşılması halinde ise gerekli araçlarımız var” açıklaması, ABD işsizlik maaşı başvurularının salgının başlangıcından bu yana en düşük seviyesine gerilemesi gibi etkenleri saymak mümkün. Faiz düşüşüne karşılık ABD dolarının değer kazanmasını Euro’daki zayıflamaya yormak doğru olacak. Avrupa’da salgın hastalıktaki vaka artışlarına bağlı olarak kısıtlama ve kapanma haberleri ekonomide daralmaya neden olabileceği kaygısıyla Euro’ya olumsuz yansıyor. Dış piyasalarda altının ons dolar fiyatında ise tepki yükselişleri henüz güç kazanmış görülmüyor. ABD 10 yıllık faiz oranındaki gevşemeye rağmen ABD dolarının değer kazanması, ABD Başkanı Biden’ın aşı uygulamaları konusundaki olumlu açıklamalarıyla güvenli liman ihtiyacının nispeten zayıflamasına karşılık piyasalardaki risk iştahının korunuyor olması altın fiyatındaki yükselişi biraz zayıflattı. İç piyasalarda altının gram TL fiyatındaki yükseliş ağırlıklı olarak dolar/TL kurundaki yükselişle ilgili.
PERŞEMBE GÜNÜ NETLEŞECEK
TCMB tarafından açıklanan yurtdışı yerleşiklerin menkul kıymet istatistikleri piyasaların yakından izlediği veriler arasında. Önümüzdeki perşembe günkü veri geçtiğimiz hafta yabancıların gerek hisse gerekse tahvil bonodaki işlemlerini görmek açısından önem kazanmış durumda. Her ne kadar perşembenin gelişi çarşambadan belli olsa da rakam olarak netlik kazanacak. TCMB faiz artırımı sonrası 19 Mart haftasında yabancılar 60 milyon doları hisse senetleri, 427 milyon doları tahvil bono olmak üzere alım yapmışlardı. Ancak geçen hafta piyasalarda yaşananlar sonrası bu alımların önemi azaldı. Borsa İstanbul’da hisse senetlerindeki yabancı payı düşüşünü sürdürerek yüzde 44 seviyesine çekildi. Bankalardaki döviz mevduatlarında ise dalgalı bir seyir yaşandı. 19 Mart haftasında 2 milyar doların üzerinde bir artış görülse de 22 mart pazartesi günü 6.1 milyar dolarlık satış olduğu haberleri geçti. Bu yöndeki gelişmeleri de yine önümüzdeki Perşembe günü görebileceğiz. Piyasalarda volatilitenin arttığı bu günlerde gerek yabancı gerekse yerli yatırımcıların tavırlarındaki değişimleri olağan karşılamak gerekir.
Piyasalarda yoğun gündem ile birlikte dalgalı seyir devam ediyor. Geçtiğimiz haftanın öne çıkan gündemleri ABD uzun vadeli tahvil faiz oranlarıyla birlikte merkez bankaları karar ve açıklamaları oldu. Çarşamba günü ABD Merkez Bankası (Fed) toplantısı vardı. Faiz değişimi zaten beklenmiyordu. Toplantı sonrası yapılan açıklamalar ise piyasa dostu olarak algılandı. Faizin 2023 yılına kadar arttırılmayacağı, varlık alımlarının devam edeceği ve ekonomideki büyüme oranlarının yukarı yönlü revize edilmesi gibi açıklamalar piyasaların duymak istediği türdendi. Bu açıdan ‘güvercin tonda’ kabul edilip piyasalara olumlu yansıdı. Ayrıca, “enflasyonun yüzde 2’nin üzerine geçici olarak çıkması faiz artışı standartlarını karşılamaz” yönünde açıklamalarla enflasyon yükselse de rahat olun mesajı verildi. Ancak piyasaların son dönemdeki önemli referanslarından biri haline gelen ABD 10 yıllık bono faiz oranı enflasyon kaygılarıyla yükselişini sürdürdü. Düşük faiz, bol likidite, ekonomilerde toparlanama eğiliminin sürüyor olması, petrol ve gıda fiyatlarındaki yükseliş gibi faktörler üst üste koyulduğunda enflasyon beklentilerinin artmasını olağan karşılamak gerekir. Bu durum perşembe günkü Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) kararları için de önemli donelerdi. Bir de bunların üzerine son dönemde Türkiye’nin de dahil olduğu gelişen ülkelerden fon çıkışı eklenince TCMB sürpriz bir hamle yaptı ve bir puanlık artış beklentisine karşılık faiz oranını iki puan arttırarak yüzde 19’a çekti. Toplantı metninde, parasal sıkılaştırma ve yüksek faiz politikasına devam derken enflasyonda önümüzdeki günlerdeki artış beklentisine yönelik olsa gerek ‘önden yüklemeli’ faiz artışı vurgusu yapıldı.
HEDEF ENFLASYON
Yüksek faizle birlikte döviz kurları ve talebi baskı altına alıp enflasyonu düşürmek, TL’ye cazibe kazandırmak ve yabancı para mevduatlarındaki çözülmeye zemin hazırlamak, dış dalgaya ket vurmak, ekonomideki yavaşlama ile cari açığı azaltmak, rezerv biriktirme amaçlanmış olabilir. Ancak yüksek faiz ile birlikte ekonomik büyümeden çok enflasyonun düşürülmesine öncelik verildiği, tercihin enflasyon olduğu anlaşılıyor. Yüksek faizin yansıması olarak ekonomide yavaşlama beklentisi artarken hisse senetleri için de önemli bir alternatif oluşmuş durumda. Mevduat ve kredi faiz oranları yükselecek haliyle. Faiz artışını zirve seviyelerinde karşılayan Borsa İstanbul’da faiz artışı sonrası bir yükseliş denemesi olsa da ardından sert kâr satışları görüldü. Diğer yandan TCMB’nin faiz kararının ardından Türkiye’nin risk (CDS) primi düşerek 300 seviyelerine geri çekildi. Geçtiğimiz günlerde 343 seviyesini görmüştü. Faiz artışının en bariz etkileri ise döviz kurlarında hissedildi ve sert geri çekilme yaşandı. Yüksek faiz bir nevi ateş düşürücü işlevi gördü. Ateş düşürmenin hastalığın tedavisi için yeterli olacağını söylemek zor. Sonuca yönelik bir hamle ve tedavi için zaman kazandırır. Önden yüklemeli faiz artışı tabiri kayda değer bir açıklama. Bir önceki başkan Murat Uysal döneminde önden yüklemeli faiz indirimi yerini önden yüklemeli faiz artışına bırakmış görülüyor.
FAİZ İNDİRİMLERİ
Piyasanın şimdilerdeki beklentisinin bu faiz artışının yeterli olduğu, sonbahar gibi faiz indirimlerinin başlayacağı yönünde. Fakat cuma akşamı piyasalar kapandıktan sonra gelen TCMB başkan değişimi haberi yeni ve bambaşka bir sürpriz oldu. Naci Ağbal görevden alındı, yerine Şahap Kavcıoğlu atandı. Bu değişimin piyasa fiyatlamasını yarından itibaren görebileceğiz. Yeni başkan ile TCMB faiz ve para politikasında değişim olup olmayacağını ise zaman içinde görme imkanımız olacak. Kasım ayında Naci Ağbal’ın başkan olmasıyla radikal bir politika değişimi olmuştu.
PİYASALAR DUYARLI HALE GELEBİLİR