×
Bir anda gelen elektronik cihaz yasağına karşı havayolları farklı cephelerde savaşmak zorunda kaldı. Diplomatik yollar, Uluslararası Hava Taşımacıları Birliği (IATA) gibi kanallara başvuruların yanı sıra yolcunun kafasındaki soru işaretlerinin hemen çözülmesi gerekiyordu.
‘Bilgisayarımı, tabletimi bavuluma koyup nasıl kargoya veririm’ sorusunun cevabı pratik bir yolla hemen sonuçlandırıldı. THY’den Emirates’e, Qatar’dan Saudia’ya kadar tüm şirketler köprüde yolcudan elektronik aletleri teslim alarak özel ambalaj ve etiketle kutulara yerleştirdi. İndiğinde ise hemen teslim etti. Yasağa karşı havayollarının ilk hareketi olumlu sonuçlandı. Bu karşı hareket sayesinde yasak öncesinde satılan binlerce bilette son dakika ciddi bir oranda iptal yaşanmadı.
BUNDAN SONRA NE YAPILACAK?
İkinci adım kabinde ücretsiz internet oldu. Örneğin THY artık uçuş öncesinde bilgisayarını, tabletini veren ekonomi yolcularına uçakta interneti ücretsiz sunuyor. Normalde internete bağlanmanın ekonomi yolcuları için saati 9,99 dolar, 24 saati de 14,99 dolar.
Yeni uygulama öncesinde uçakların internet kapasiteleri genişletildi. Benzer uygulamalar diğer havayolları tarafından da yapılıyor. Uydu üzerinden yapılan bu bağlantının bandı daha da genişletilebilirse tüm uçuşta internetin ücretsiz hale getirilmesi üzerinde çalışmalar gerçekleştiriliyor.
YENİ ÇÖZÜMLER YOLDA
Yeni kuralların devreye girmesiyle ABD veya İngiltere’ye uçarken artık kabine cep telefonundan daha büyük elektronik aletleri alamıyorsunuz. Hayatımızın ayrılmaz parçaları diz üstü bilgisayarlar, tabletler, elektronik kitap okuyucuları gibi uzunluğu 16, eni 9,3 ve yüksekliği de 1,5 santimetrenin üzerindeki elektronik aletler bavulunuzla birlikte kargoya yüklenmek durumda.
Yolcular haklı olarak bilgisayar veya tabletleri hem maddi değeri hem de içindeki bilgiler-görseller nedeniyle bagaja vermek istemiyor. Zarar görebileceği veya çalınma ihtimali nedeniyle yanlarından ayırmaya soğuk bakıyor. Ama önünüze kurallar çıkıyor.
NASIL TAŞIMALISINIZ
TSA KİLİDİ: ABD’ye uçarken TSA kilit sistemine yani Amerikan Ulaştırma Güvenlik Dairesi onaylı kilitlere sahip bavulları tercih edin. Asma kilit kullanıyorsanız, TSA onaylı olanları takın. ABD’ye girişte veya çıkışta TSA zaman zaman bavulları açıyor. İçindekileri kontrol ediyor. Eğer onaylı kilidiniz yoksa TSA kilidi kırarak açıyor. Kontrolün ardından bu işlemin yapıldığına dair bir kâğıt bırakılıyor.
ETRAFINI SAĞLAMLAŞTIRIN:
Yeni kuralların devreye girmesiyle ABD veya İngiltere’ye uçarken artık kabine cep telefonundan daha büyük elektronik aletleri alamıyorsunuz. Hayatımızın ayrılmaz parçaları diz üstü bilgisayarlar, tabletler, elektronik kitap okuyucuları gibi uzunluğu 16, eni 9,3 ve yüksekliği de 1,5 santimetrenin üzerindeki elektronik aletler bavulunuzla birlikte kargoya yüklenmek durumda.
Yolcular haklı olarak bilgisayar veya tabletleri hem maddi değeri hem de içindeki bilgiler-görseller nedeniyle bagaja vermek istemiyor. Zarar görebileceği veya çalınma ihtimali nedeniyle yanlarından ayırmaya soğuk bakıyor. Ama önünüze kurallar çıkıyor.
NASIL TAŞIMALISINIZ
TSA KİLİDİ: ABD’ye uçarken TSA kilit sistemine yani Amerikan Ulaştırma Güvenlik Dairesi onaylı kilitlere sahip bavulları tercih edin. Asma kilit kullanıyorsanız, TSA onaylı olanları takın. ABD’ye girişte veya çıkışta TSA zaman zaman bavulları açıyor. İçindekileri kontrol ediyor. Eğer onaylı kilidiniz yoksa TSA kilidi kırarak açıyor. Kontrolün ardından bu işlemin yapıldığına dair bir kâğıt bırakılıyor.
ETRAFINI SAĞLAMLAŞTIRIN: Elektronik eşyalarınızı eğer bavulunuza koymak zorunda kalırsanız, zarar görmesini önlemek için öncelikle olarak elektronik cihazını dış şoku alan malzemeye öreğin patlar naylona sarın. Veya cihazı sünger dokulu bir koruyucu kumaş-çanta içine yerleştirip çantanızda taşıyabilirsiniz. Bilgisayarın-tabletin etrafına köpük de koyabilirsiniz. Bu sayede cihazların bavullar atılırken zarar görmesini engelleyebilirsiniz.
Rusya’nın Novy Urengoy şehrinden Moskova’ya uçacak Pobeda Havayolları’nın uçağında geçen günlerde ilginç bir olay yaşandı. Kabin ekibi kalkış öncesinde sayım yaparken Alexander Kimerov adlı yolcunun acil çıkış kapılarının önündeki koltukta oturduğunu gördü. Rus Voleybol Milli Takım oyuncusu Kimerov, 2 metre 13 santimetrelik boyu ile acil çıkış kapılarının önündeki biraz daha geniş koltuklara bile zorlukla oturmuştu.
Herhangi bir acil durumda, uzun bacakları, çıkışı engelleyeceği için kabin amiri yerinin değiştirilmesini istedi.
Ancak bu isteğe Kimerov itiraz etti. Kendisine bu koltuğun verildiğini söyleyerek yerinden kalkmadı. Sonrasında uçağa gelen onlarca polis Kimerov’u yerinden kaldırmak için dakikalarca dil döktü…
Neden daha geniş
Havayolları koltuk aralıklarını sıkıştırıp kabinde daha fazla yolcu uçurmanın peşinde. Kurallar gereği karışamadıkları tek koltuk sırası, acil çıkış kapılarının önündekiler. Acil durumda, örneğin uçak pistten çıktığında, yolcuların 90 saniye içinde kabini terk etmesi gerekiyor. Bu durumda, uçağa bindiğiniz kapılar ve karşısındakiler kabin memurları tarafından açılıyor.
Bir de kanat üzerindeki daha küçük acil kapılar var. İşte bu kapıların önünde oturan yolcuların görevi aynı kabin memurları gibi o kapıları açıp tahliyeyi başlatmak. Bu nedenle acil çıkış kapılarının önündeki koltukların aralıkları diğerlerinden tek koridorlu uçaklarda 5-10 santimetre daha geniş. Ekstra aralık, uzun menzilli, geniş gövdeli uçaklarda 40 santimetreye kadar yükselebiliyor.
Kurallar sert
Eskiden düşük maliyetli havayolu denildiğinde akla hemen kabinde koltuk aralıkları dar, ikramı satan, bagaj limitleri geçildiğinde hemen ekstra ücret alan şirketler gelirdi. Son yıllarda koltuk aralığı hariç diğer özellikler büyük havayolu şirketleri tarafından da uygulanmaya başlandı. British Airways’in (BA) aldığı son kararla, koltuk aralıkları konusunda da yeni bir dönem başlıyor. Havayolu, önümüzdeki yıldan itibaren A320/A321 uçaklarında koltuk aralığını 29 inch yani 74 santimetreye indiriyor. Bu mesafe, Avrupa’nın en büyük düşük maliyetli havayolu olan Ryanair’de ise 30 inch yani 76.5 santimetre. Ryanair’in Sky Interior tasarımlı, ince koltuklu 737’lerinde ise bu mesafe 31 inch yani 79 santimetreye çıkıyor. Hemen bunu reklamlarına taşıyan Ryanair, ‘Bizle uçmak için bir neden daha’ sloganını kullanmaya başladı.
Neden daralıyor?
BA, 4 saate kadar olan uçuşlarda kullandığı A320 serisi uçaklara, iki sıra yani toplam 12 koltuk daha ekleme kararı aldı. Uçaktaki business class da göz önüne alındığında iki sıra eklenmesi için her koltuktan 1 inch yani 2.55 santimetre ‘çalınmak’ zorunda kalındı. Ek koltuk sayesinde ekonomide koltuk kapasitesi yaklaşık yüzde 10 artırılacak. Dolu bir uçuşta yüzde 10’luk artış şirketler için çok kritik. Birçok uçuşta 12 koltuk, şirketin kâr etmesini sağlıyor. Uygulamanın Avrupa’daki diğer büyük havayolları tarafından da izlenmesi bekleniyor.
Tek koridorlu yolcu uçaklarında koltuk aralıkları genellikle 32 inch (81,6 cm) ila 29 inch (74 cm) arasında değişiyor. Geniş gövdeli uçaklarda ise uzun uçuş yapılması nedeniyle bu mesafe 31-33 inch arasında. Business class’ta ise havayolunun seçimine bağlı olarak 61-78 inch (155 – 199 cm) arasında değişiyor.
Burnunuzun ucunu bile göremediğiniz yoğun siste yolcu uçakları emniyetle inebilir mi? Bu sorunun cevabı hem evet hem de hayır. Havalimanının gerekli alt yapısı, uçağın sistemleri ve pilotların lisansı yeterliyse uçaklar görüşün neredeyse sıfır metre olduğu durumlarda bile emniyetle yaklaşıp inebiliyor.
Ama bu saydıklarımız yoksa, cevap kesinlikle hayır. Israrın sonucu ise havacılık tarihinde yaşanan çok sayıdaki kaza… Sis beklenmedik bir anda havalimanını sarabilir. Emniyetli yaklaşma için birçok uluslararası havalimanında ILS olarak adlandırılan Aletli İniş Sistemleri kullanılıyor. ILS’lerin de CAT olarak adlandırılan kategorileri var. Yatay görüş düştükçe bu kategoriler yükseliyor. Pilotlar da düşük görüş şartlarında iniş için simülatör eğitimi alıyor. Belirli aralıklarla aldıkları eğitimlerde olduğu gibi düşük görüşte iniş yapmaları gerekiyor.
PİLOTLAR RİSK ALMIYOR
Limit dışı bir durum olduğunda pilotlar ya pas geçiyor ya da hiç denemeden doğrudan yedek meydanlarına uçuyor. Bu duruma yolcular tepki gösterseler, havayolu zarar etse de risk alınmıyor. İstanbul’da sis olduğunda Atatürk Havalimanı’nda 05/23 pistindeki CAT3 ILS sayesinde uçaklar inebiliyor. Ancak yaklaşmada uçakların arası normalde 3 milden (5.5 km) 6 mile (11,1 km) çıkartılıyor. Kapasite düşürülerek operasyon yapılabiliyor. Ancak İstanbul Sabiha Gökçen’in tek pisti CAT1. Görüş 550 metrenin altına düştüğünde uçaklar emniyetli yaklaşma yapamayacağı için pas geçiyor. Yedek meydanlarına inmek zorunda kalıyor. Pist çevresi havalimanı yapılırken planlanmadığı için mevcut pistte kategori yükseltilmesi de yapılamıyor.
NEDEN HER HAVALİMANI CAT3 DEĞİL
Sistemin kurulumu ve işletmesi pahalı bir yatırım. Her piste uygulanamıyor. Çevre şartları, hatta pistin etrafındaki çimlerin uzunluğu bile önemli.
Havalimanı işletmecileri büyükler kadar son yıllarda minik yolculara da önem veriyor. Bol bol da hareket ederek enerjilerini atabilecekleri mini oyun alanları terminallerde giderek daha fazla yer buluyor. Bebekli yolcular içinse havalimanları özel ‘bebek’ yolcu salonları oluşturuyor.
Bu hizmetleri farklı yerlere taşıyan havalimanları, çocuklarıyla seyahat eden ailelerin kalplerini kazanıyor. İşte yeni nesil çocuk dostu havalimanı ve terminaller.
CHICAGO O’HARE
ABD’nin önemli aktarma merkezlerinden biri olan Chicago O’Hare Havalimanı Terminal 2’de çocuklar için özel bir ‘Uçuş Müzesi’ yer alıyor. Ödüllü bu merkezde çocuklar mini bir kontrol kulesi, uçak ve helikopter modelleri bulunuyor. İçine girip oynayabilecekleri uçak ve helikopterde havacılıkla ilgili bilgiler veriliyor.
AMSTERDAM SCHIPHOL
Çocuklar için oyun yerlerinde gürültü en yüksek seviyeye çıkabiliyor. Bebeğinizin altını değiştirmek bazen de uyutmak için sessiz bir yer arıyorsanız, Amsterdam Schiphol Havalimanı özel bir ‘lounge’ tasarladı.
LONDRA HEATHROW
Londra Heathrow Havalimanı’nda her terminalde çocuklar için özel oyun alanları yer alıyor. Buraya girişte görevliye uçağa biniş kartınızı gösteriyorsunuz. Görevli yürüme mesafesini de hesaplayarak geç kalmamanız için sizi uyarıyor. Ayrıca Terminal 3’te çocuklar için ücretli özel bir salon da yer alıyor.
Havalimanına geldiniz. Check-in, güvenlik, uçağa biniş derken zamanınızın önemli bölümü kuyrukta beklemekle geçiyor. Zaman kaybının önüne geçilmesi için yeni teknolojiler havalimanlarında hayat buluyor.
İşte onlardan biri de yolcuların biyometrik görüntüsünü alan özel kamera sistemi. Yolcu check-in sırasında kameraya bakıyor. Sistem, bir kaç saniyelik görüntü ile yolcunun biyometrik özelliklerini belirliyor. Sonrasında ise yolcuya herhangi bir kimlik sorulmadan güvenlik geçmesi, yolcu salonundan uçağa binmesi sağlanıyor.
Uygulamanın ilk adımı, İngiltere’de atıldı. Örneğin Londra Heathrow Havalimanı’ndan İngiltere’ye giriş yaptınız. Pasaport polisi, kamera ile görüntünüzü alıyor. Eğer Heathrow’da aktarmanız varsa, salona geçtiğinizde uçağa binmeden önce kameraya görüntü veriyorsunuz. Kimlik eşleştirilmesi yapılıyor. Görevli eşleşme olduğunu görürse kapıyı açarak sizi uçağa alıyor.
İkinci Adım
Sistemin tamamen otomasyona alınması ise Amsterdam Schiphol Havalimanı’nda gerçekleştirildi. Sadece bir kapı bu iş için ayrıldı. Denemeler yaklaşık 3 ay sürecek. Sistem geliştirilecek. Eğer hem güvenlik hem de işleyiş açısından sorun yaşanmazsa, biyometrik check-in’in 2018’den itibaren havalimanında kullanımının yaygınlaştırılması planlanıyor.
Nasıl İşliyor?
+ Yolcu check-in işlemini terminaldeki makineden yapıyor. Bu sırada kimliğini veya pasaportunu tarama bölümüne koyuyor.