Uğur Cebeci

Mısır farklı bir ülke. Sürekli çalkalanır. Terör ve kan, tatil yörelerindeki güneşi gölgelemez. Şarm El-Şeyh ya da Hurgada gibi yerlerde talihsizlik oranı oldukça düşük. Deniz, sualtı, kum, güneş, otel ve yemekler paranın tam karşılığı... Ucuzdur. Çarşılarda pazarlıkta kazıklanmazsınız. Bölge sakinleri zarif, ağır insanlardır. Sinirlenmeleri, sabrı çok zorladığınızda ortaya çıkar. Ama zarar vermez.

Şarm El-Şeyh’e İstanbul’dan uçuş bazı iç hat uçuşlarındaki gidiş-dönüş fiyatlarıyla kıyasladığınızda ucuzdur. Direkt uçuşla 2 saat 20 dakika civarında Şarm El-Şeyh’e inersiniz. Gidiş-dönüş şu aralar 900 TL civarında. Oteller sudan ucuz. Hizmet dorukta. Gözünüzün içine bakıyorlar. Lezzetlerle aklınızı başınızdan alıyorlar. İngilizler, Almanlar ve tabii Arap dünyasının ülkelerinden akın akın geliyorlar. Soho çarşısı bir harika. Alışveriş için geniş bir yelpaze var.

YİNE UÇUYORUM

İkinci kez Şarm El-Şeyh’e uçuyorum. Uçak Boeing 737-800. Haftada dört sefer var. Aslında günlük olmalı. Transit yolcu için THY daha çok tanıtım yapmalı. Dönüşü Airbus A319 ile yaptım. Uçaklar tek koltuk boş uçmadı. Sabaha karşı 02.00’de bindim. Saat 04.25’te indim. Bu geç uçuşlar sayesinde hava sıcaklığının düştüğü saatlerde Şarm El-Şeyh’e inmek iyi oluyor. Daha serinde transfer oluyorsunuz. Oteller bu saatlere alışık olduklarından odalarını hazırlıyor. Uçaktan indiğimde THY’nin gülen yüzü, çok başarılı bir yönetici Tamer Ersoy’la karşılaştım. Daha önceki gidişimde onu tanımıştım. İnsanın aklının almayacağı kadar şirket âşığı bir adam. Hayatı THY ile geçiyor. Geçen gidişimde Four Seasons’ta kalmıştım. Bu kez Rixos’u tercih ettim. İyi ki böyle yapmışım. Birçok Rixos’ta kaldım. Ama burası başka.

HARİKA BİR EKİP

Hazır alınmış bir tesis zincir yapısına getirilmiş ve ama en önemlisi mükemmel insanlarla yönetilir olmuş. Tatil köyünün yönetiminin başında Genel Müdür Sami Kaplancı var. Almanya’da doğmuş büyümüş. Magic Life’larda çalışmış. Full pansiyon yönetiminin dorukta ismi. Yanında Hakan Kuzdağı yiyecek içecek müdürü, restoranlar büyük şefi Bayram Okay, odaların yönetiminde Şevket Koçak hepsi bir orkestranın mükemmel sanatçıları. Birlikte bir deniz kenarında harikalar yaratmışlar. Otelin içinde Hint’ten Çin’e, İtalyan’dan Japon’a bir sürü restoran var. Yiyorsunuz, içiyorsunuz, harika odalarda kalıyorsunuz. Hepsi fiyata dahil. Havuzlar, deniz şahane. Deniz sabahları gidiyor, sonra geri geliyor. Medcezir Süveyş’in bu kenarında bir başka güzel. Denizin altı dalanlar için muhteşem. O resimler kaçırılmaz.

FİYATLAR UYGUN

Hava 40 derece, deniz bazen 29 derece. Güneş pırıl pırıl. Nem kontrollü. Nefesi kesmiyor, vücudu bitap düşürmüyor. Turlarla fiyatlar daha da ucuza geliyor. İnternet üzerinden güvenilir sitelerden oteli almakta daha uygun fiyat yakalama imkânı veriyor. Turizm pamuk ipliğine bağlı bir iştir. Tatil köyünün bulunduğu bölgedeki olaylar elbette çok etkiler. Ama gittiğiniz tatil köyündeki en ufak bir aksilik sizin tatilinizi burnunuzdan getirebilir. Bu da yönetimle iyi oluyor. Rixos’ta bunu yakaladım. Ama sihir tatil köyünden çok o yöneten isimlerin doğru bir araya gelişleriydi.

Tatil planı güzel, ama eşya unutmak bir kabus olabilir.

Yoğun çalışma temposu… Hayatın koşturmacası… Yapılan araştırmalar, her üç kişiden birinin ‘unutma’ sorunuyla karşılaştığını ortaya koyuyor. Otele gidiyorsunuz. Bir bakıyorsunuz en sevdiğiniz parfümünüzü evde bırakmışsınız. Veya gözlüğünüz uçakta kalmış. Cep telefonunuz nerede? Acaba kahve içerken havalimanında mı unuttunuz?
Genellikle otele giderken unutulanların başında diş fırçası/macunu geliyor. Hem kadın hem de erkek yolcuların unutma listelerinde diş fırçası/macunu ilk sırada. Unutma oranları erkeklerde kadınlara göre çok daha yüksek.

ARTIK OTELLERDE YOK

Eskiden bir otel odasının standartları arasında cam önüne yerleştirilmiş diş fırçası, macunu, tıraş takımı, makyaj silme için özel pamuk, mini bir manikür ve dikiş setleri yer alırdı. Artık birçok otel bu standart uygulamayı maliyetlerini kısmak için kaldırmış durumda. Ya resepsiyondan istiyorsunuz odanıza gönderiliyor ya da bu malzemeler ekstra olarak faturanıza ekleniyor.
Uçaklarda ise unutulanların başında cep telefonları geliyor. Yolcuların büyük bölümü oturduğunda hemen cep telefonunu ön taraftaki koltuk cebine koyuyor. Birçoğu da inerken unutuyor. Dergi-kitap-gazete ise cep telefonunu izliyor. Pasaport da ne yazık ki unutulanlar listesinde ilk beşte. Gittiğiniz yabancı bir ülkeden dönüşünüz eziyet haline gelebilir, aman dikkat!

NE YAPMAK LAZIM?

Uçaktan indiniz ve bir şeyleri unuttuğunuzu hatırladınız. Eğer hızlı davranırsanız yani gümrükten veya bagaj alanından çıkmadıysanız, geri dönmeye çalışın. Bu konuda kabin memurlarından, yer hizmetleri görevlilerinden yardım isteyebilirsiniz. Eğer bavulunuzu aldıysanız ve havalimanındaysanız, havayolunun kayıp bavul bölümüne başvurabilirsiniz. Sonradan farkına varırsanız, havalimanına uğrayın. Rapor tutturun. Uçakta bulunanlar, toplanarak bu bölümlere bırakılıyor. Kurallar gereği havayolu şirketleri bu tür eşyaları bir yıl saklıyor. Sonrasında ise ihale açarak satıyor.

Uzun yıllar Küba’nın başkenti Havana’ya gidebilmek, Türk yolcuların için eziyetti. Aktarmalar, havalimanlarında saatlerce beklemek gibi dertler artık bitti. Türk Hava Yolları’nın İstanbul’dan Havana’ya aktarmasız seferler başladı. İşte Castro’dan sonra Küba…

İnternet arama motorlarında Türkiye’den Küba ile ilgili en çok sorulan soruların başında ‘THY Havana seferlerine ne zaman başlayacak’ artık cevap buldu. THY’nin Amerika kıtasındaki 16, toplamda da 295’inci uçuş noktası Küba’nın başkenti Havana oldu. Normalde aktarmalarla neredeyse 32 saatte ulaşılabilen Havana’ya artık 13 saatte duraksız gidebileceksiniz.

17 OCAK’A KADAR KAMPANYA!

Türk Hava Yolları’nın ilk uçuş için düzenlediği kampanya ile ekonomi sınıfı, gidiş-dönüş, tüm vergiler dahil 699 dolardan başlayan fiyatlarla Havana’ya uçabilirsiniz. 17 Ocak 2017’ye kadar sürecek kampanyada satın alacağınız biletlerin son kullanım tarihi 20 Mart 2017.

HAVANA VE CARACAS

THY uzun süredir Küba’ya uçmayı planlıyordu. Ancak pazar araştırmaları, İstanbul-Havana hattının tek başına kârlı olmayacağını ortaya koyuyordu. Yaklaşık iki yıl süren uçuş izni, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Güney Amerika gezisinde çözüldü. Havana uçuşuna ayrıca Venezüella’nın başkenti Caracas bağlantısı da eklendi.
Ancak en büyük sorun, Küba’daki uçak yakıtı fiyatlarının yüksekliğiydi.

Küba uçak yakıtını Cezayir’den alıyor. Karşılığında doktorlarını gönderiyor. Okyanus aşıp gelen petrol nedeniyle yakıt fiyatları yüksek. THY kazanacağı parayı yakıtla Havana’da bırakmak yerine uçağını Caracas’a devam ettiriyor.

Uzun yıllar Küba’nın başkenti Havana’ya gidebilmek, Türk yolcuların için eziyetti. Aktarmalar, havalimanlarında saatlerce beklemek gibi dertler artık bitti. Türk Hava Yolları’nın İstanbul’dan Havana’ya aktarmasız seferleri başladı. İşte Castro’dan sonra Küba…

İnternet arama motorlarında Türkiye’den Küba ile ilgili en çok sorulan soruların başında ‘THY Havana seferlerine ne zaman başlayacak’ artık cevap buldu. THY’nin Amerika kıtasındaki 16, toplamda da 295’inci uçuş noktası Küba’nın başkenti Havana oldu. Normalde aktarmalarla neredeyse 32 saatte ulaşılabilen Havana’ya artık 13 saatte duraksız gidebileceksiniz.

17 OCAK’A KADAR KAMPANYA

Türk Hava Yolları’nın ilk uçuş için düzenlediği kampanya ile ekonomi sınıfı, gidiş-dönüş, tüm vergiler dahil 699 dolardan başlayan fiyatlarla Havana’ya uçabilirsiniz. 17 Ocak 2017’ye kadar sürecek kampanyada satın alacağınız biletlerin son kullanım tarihi 20 Mart 2017.

HAVANA VE CARACAS

THY uzun süredir Küba’ya uçmayı planlıyordu. Ancak pazar araştırmaları, İstanbul-Havana hattının tek başına kârlı olmayacağını ortaya koyuyordu. Yaklaşık iki yıl süren uçuş izni, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Güney Amerika gezisinde çözüldü. Havana uçuşuna ayrıca Venezüella’nın başkenti Caracas bağlantısı da eklendi.

Ancak en büyük sorun, Küba’daki uçak yakıtı fiyatlarının yüksekliğiydi.

Küba uçak yakıtını Cezayir’den alıyor. Karşılığında doktorlarını gönderiyor. Okyanus aşıp gelen petrol nedeniyle yakıt fiyatları yüksek. THY kazanacağı parayı yakıtla Havana’da bırakmak yerine uçağını Caracas’a devam ettiriyor.

ÜÇ HAFTADA 12 BİN REZERVASYON

Ne ‘first’ ne de ‘business class’… Havayollarında en büyük rekabet, ‘premium ekonomi’ kabininde yaşanıyor. Dev havayolları arka arkaya business ile ekonomi arasındaki bu yeni sınıfa ürünler sunuyor.

Bundan 10 yıl önce havayolları arasında bir anda ‘ara sınıf’ modası çıkmıştı. Business ile ekonomi arasında yer alan konfor standartları biraz daha yüksek ‘premium’, kimi şirkette çok tuttu. Aralarında Türk Hava Yolları’nın da olduğu bazı havayolları da kısa bir uygulama süresinden sonra bu hizmetten vazgeçti.
Son dönemlerde premium ekonomi yine gündemde. Amerikan, Malezya Havayolları bu yıl yeni tasarımlarını pazara sunuyor. Singapur ürününü yeniliyor. Büyük sürpriz ise Emirates’ten. Dubai merkezli şirket, önümüzdeki yıldan itibaren premium ekonomi tasarımına geçiyor. Yani kabinde first, business ve ekonomi ile birlikte dördüncü sınıf hizmetini başlatıyor.

Neden modu oldu?

Havayolları en çok geliri ‘first’ ve ‘business class’tan elde ediyor. Ekonomide ise daha çok fiyat odaklı pazarlama yapılıyor. Ancak son yıllarda ‘first class’larda doluluk oranları çok düştü. Şimdi şirketler ekonomiden daha fazla konfor sunan ama daha uygun fiyatlı ara kabinlerle hem yolcuyu memnun ediyor hem de gelirlerini artırmayı hedefliyor.

Uzun menzilde ‘ekonomi’ ile ‘business’ arasında ortalama beş kat fark var. Yapılan araştırmalar, birçok yolcunun ekonomiden daha fazla konfor ve hizmet için belirli bir miktar daha ödeme yapmaya hazır olduğuna dikkat çekiyor. Fiyat-doluluk oranlarını tutturmak için şirketler ‘premium’ uygulamalarında fiyatları ekonominin yaklaşık 2-2.5 katı olarak belirliyor.

Premium’u özel yapan hizmetler

Ayrı kontuar, özel salon:

Koltuklar inceliyor, koridor daralıyor, mutfak-tuvalet sıkıştırılıyor. Peki şirketler neyin peşinde? 

ABD’de yapılan araştırmada uçakların ortalama yolcu kapasitesinin 142’ye yükseldiği ortaya çıktı. İki yıl önce uçak başına koltuk ortalaması 137’ydi. Bu sürede havayolu filolarına ortalamayı değiştirecek kadar farklı uçak modelleri girmedi. Ama şirketler gelirlerini artırmak için koltuk kapasitelerini yükseltme yoluna gitti. Yoğun rekabet nedeniyle bilet fiyatları geçmiş yıllara göre pek fazla artırılamıyor. Büyük havayolları, düşük maliyetli şirketlerin kısa-orta mesafeden sonra uzun menzile de girmeye başlamasıyla fiyat baskısını enselerinde hissediyor. Havayolları, konfordan kısıp bilet fiyatını aşağıya çekmenin yolunu arıyor. Bu konuda şirketlerin elini kolunu havacılık otoritelerinin sınırlamaları bağlıyor.

 

 

KAPASİTE NASIL ARTIRILIYOR?

 

İNCE KOLTUKLAR: Koltuk aralığından 3 santimetrelik feragat, tek koridorlu bir uçakta neredeyse iki sıra yani 12 koltuk daha eklenmesine olanak sunuyor. Şirketler ince tasarımlı koltuklar sayesinde diz mesafesinden kısmadan bunu yapabiliyor. Havayolu da o uçuşta cirosunu yüzde 7 gibi bir oranda yükseltebiliyor. Havacılıkta maksimum kâr marjının yüzde 5 olduğu düşünüldüğünde bu ciddi bir miktar.

 

Havalimanları birçok kişi için ‘stres merkezi’. Yola çıkmayla başlayan stres, güvenlik, pasaport veya gümrükten geçerken tavana vuruyor. Bu stresi nasıl önleyeceğinizi biliyor musunuz?

Uçağını bekleyen kadın yolcunun gözü, önünde oturan yolcunun okuduğu gazeteye takıldı. Kendi fotoğrafı manşette ‘Şüpheli kaçıyor’ başlığı verilmişti! Şaşkınlığıyla birlikte ‘Neler oluyor’ diye söylenmeye başladı. Sonra gözü haber kanalına takıldı. Ekranda aynı fotoğraf vardı. Spiker şüpheli yolcunun kaçtığını söylüyordu. Etrafındaki diğer yolcular ona bakmaya başlamıştı... Yüzü kızardı. İstemsiz olarak dudaklarından ‘Ben yapmadım’ sözleri çıkmaya başladı. Tabi ki bu bir kamera şakasıydı. Bir kozmetik şirketinin 2013’te hazırlayıp sosyal medya üzerinden ‘stres testi’ adıyla yayılan video, izlenme rekoru kırdı. Bu aynı zamanda insanların beklenmedik anlarda nasıl strese gireceklerini gösteren bir testti. Çekimlerin havalimanında yapılmasının nedeni, birçok kişinin uçuş beklerken stres oranının hızla yükselmesiydi...

 

HAVALİMANI STRESİ

 

Birçok yolcu, uçuş korkusu olmamasına rağmen havalimanında büyük stres yaşıyor. Uçağa geç kalmaktan korkuyor. Uzun sıralarda zaman kaybına dayanamıyor. Pasaport sıraları veya gümrükten geçerken stres katsayısı hızla tırmanıyor. Veya beklemediği anda yaşadığı rötar onu altüst ediyor. Ne yapacağını şaşırıyor. Elde olmayan nedenleri bir kenara bırakırsak alacağınız önlemler ile stresinizi yönetebilirsiniz.

 

NE YAPMALI

 

Avrupa’nın en büyük düşük maliyetli havayolu şirketi Ryanair’ın patronu Michael O’Leary ağzından baklayı çıkardı. Birkaç yıla kalmadan uçak biletlerinin bedava olacağını açıkladı.

Kim bedava uçmak istemez ki? Düşünün havayolunun  internet sitesine girip rezervasyon yaptırır gibi bedavaya biletinizi ayırtıyorsunuz. Sonrasında uçuş tarihiniz gelince havalimanına gidiyorsunuz ve uçağa biniyorsunuz...

 

‘Ücretli uçak tuvaleti’, ‘Ayakta yolcu alımı’ gibi ilginç fikirleri ortaya atıp tartışılmasını sağlayan Ryanair’in patronu Michael O’Leary şimdi de ‘bedava bilet’ kavramıyla sektörü altüst etmeye hazırlanıyor. Londra’da gerçekleştirilen Havalimanı İşletmecileri Birliği’nin toplantısında konuşan O’Leary, 5 yıl içinde ciddi sayıda ‘bedava bilet’ vereceklerini iddia etti.

 

PEKİ NASIL PARA KAZANACAK?

 

Havayolu şirketleri bilet fiyatını çekebildiği kadar aşağıya indiriyor. Ama bir yandan da ekstra hizmetleri ücretli yapıyor. Yani bavulunuz ağır mı, cam kenarında mı oturmak istiyorsunuz veya uçakta ikram mı istiyorsunuz? Hemen ekstra ücretler devreye giriyor. Durum bazen öyle bir hal alıyor ki, bilet fiyatından daha fazla ek ücretlere ödüyorsunuz. Sadece düşük maliyetli değil artık tüm havayolları tarafından uygulanan bu politikaya yolcular da alışmış durumda.