×
Kaçışın Türk tarafındaki organizatörü MNG Ticaret Müdürü Okan Kösemen beraat etti. Kaçışın İstanbul-Beyrut arasındaki uçuşu gerçekleştiren pilotlar ve kabin memuru da beraat etti. Kaçış sırasında Japonya’daki Osaka Kansai Havalimanı’ndaki sorumlular da ciddi bir ceza almadılar. Kaçışı organize eden baba-oğul, Amerikan Özel Kuvvetleri’nden ayrılmış Michael ve Peter Taylor için karar verildi. Amerika’da yakalanıp Japonya’ya iade edilen Taylor’lar yargılama sonucu baba Michael 2 yıl, oğluna ise 20 ay hapis cezası verildi. Bir de Japon halkından mahkeme önünde özür dilediler. Cezaların tecili istendi. Para cezası da sadece 2 bin 600 dolar olarak belirlendi. Büyük ihtimalle tüm cezanın paraya çevrilmesi de söz konusu.
HÂLÂ SONUÇ YOK
Gelelim bizim pilotlara, üçüncü bir yolcudan hiç haberleri olmayan, bir müzik ekipmanları kutusu içinde kargoya yüklenen Carlos’u hiç görmeden, bilmeden taşıyan uçağın pilotlara... Onlar dört yılla yargılandılar. 4 yıl hapis cezası verildi ve para cezası olarak da 4 bin 387 dolar belirlendi. Bizimkilerin dosyası istinaf mahkemesine gönderildi. Hala bir sonuç yok. Ama iki pilotumuzdan kaptan pilot Noyan Pasin bu arada eğitimlerini yenileyip, sivil havacılıktan gerekli izinleri alarak bir Legacy 650 uçağında uçma hakkını aldı. O günkü uçağı kullanan diğer pilot Bahri Kutlu Sömek de Başaran Holding şirketine girerek uçmaya başlıyor.
UÇUŞ HAYATI BİTEBİLİR
Test zorunluluğu getirilince iç hat yolcularında, havayolu şirketlerine göre yüzde 3 ile yüzde 10 arasında yolcu kayıpları yaşanmaya başlandı. Bunun ne kadarının 6 Eylül’de okulların açılmasından etkilendiğini şimdilik tam bilmiyoruz. Ama görünen bir şey var. İç hat uçuşlarındaki doluluk oranlarındaki düşüş. Uçuşa 1 saat kala havalimanına gelip, PCR testi yaptırmamış çok sayıda yolcu geri dönmek zorunda kalıyor. Havalimanlarında PCR testi yaptırsanız bile bunun için uçuşunuzdan çok önce havalimanına gelmeniz gerekiyor. Henüz havalimanlarında korona denen virüsün belirlenmesini sağlayacak hızlı tanı kitleri olmadığı için son anda test yaptırmak imkansız. İstanbul Havalimanı 10-15 dakika içinde sonuç veren hızlı test kitleri getirilmesi için çalışmalar yapıyor. Ama şu anda test tipleri 2-3 saatte sonuç veriyor. 30 dakikada sonuç veren testler ise uçak bilet fiyatından pahalı. Yani aşı kartınız yoksa ve son dakika PCR testi yaptırmaya kalktığınızda büyük ihtimalle uçağınızı kaçırabilirsiniz. Tek çözüm bu testi önceden yaptırmak. PCR testi normalde 250 TL’ye yaptırılıyor.
AŞI YAPTIRIN
Kanada, Avusturalya gibi ülkelerde havayolları aşısız yolcuları uçağa almıyorlar. En doğru çözüm de bu. Ama yolcu kaybının fazla olması ihtimali havayollarını düşündürüyor. En azından iç hatlarda vaka sayısı yüksek olan illere yapılan uçuşlarda yolculardan mutlaka aşı kartı istenebilir. Böylece gidilecek ilde ya da oradan gelişlerde bulaş riski sanki biraz daha kontrol altına alınabilir gibi geliyor. Türkiye’de aşılama oranı arttıkça havayolları da aşısız yolcuları kabul etmeyebilirler. PCR testlerinin her zaman doğru sonuç vermediğini biliyoruz. Bir de o işe sahtekarlıklar ekleniyor. Son zamanlarda sahte PCR testi negatif sonuçlu belgeler elden ele dolaşıyor, belli fiyatlara satılıyor. Bunlarla tek tek mücadele etmekte zor. HES kodu uygulaması bir dereceye kadar geçerli. Ama siz uçuşa sahte PCR testi ile geldiğinizde sistemi bombalamış oluyorsunuz. Türkiye’de artan vakalar, ölümlerdeki yükseklik belki de havayolu yolculuğunda aşı karnesi şartının zamanını şu günlere çekmeyi şart haline getiriyor.
Faturası havayolları için önce ağır gibi görünse de uçmaktan kimsenin vazgeçmesi çok mümkün olmayacağı için belki de aşıya özendirme konusunda bir kampanya oluşmasını sağlar. Aşısız yolculuk tümüyle yasaklanır. Bunun insan haklarına aykırı bir tarafı yok. Aykırı olan tek şey bence uçakta aşısız yolcunun yanı başınızda oturması, bir şeyler yemesi, maskesini indirip su içmesi… Her hareketi bence yanı başınızda size karşı işlenmiş bir suç…
MASKE CEZASI 3 BİN DOLAR
Amerikan Ulaştırma Güvenliği İdaresi (TSA), uçak, tren, gemi, otobüs yolculuklarında ilk kez maske takmayan suçlular için cezaları ikiye katlıyor. Tekrarlayan suçluların 3 bin dolara kadar para cezasına çarptırılabileceğini de resmen açıklandı. Beyaz Saray, Başkan Joe Biden’ın daha yüksek cezalarla COVID-19 ile savaşmaya devam edeceğini açıkladı. TSA Başkanı maske takmayan yolcular için yeni cezaların, ‘ilk suçlular için 500-bin dolar ve ikinci suçlular için bin-3 bin dolar’ arasında olacağını söyledi. Öte yandan bizde ise durum farklı. Uçakta maske takmayan yolcu önce uyarılıyor. Takmamakta ısrar ederse uçuş sırasında olursa sorunlu yolcu formu dolduruluyor ve kabin ekipleri bunu pilota veriyorlar. Pilotlar da inişten sonrası için havadayken polise bilgi verilmesini istiyorlar. İnişten sonra polis tarafından alınan yolcu birkaç saat sonra serbest kalıyor. Polise teslim edilen yolcular çok da caydırıcı olmayan bir para cezası ödüyorlar.
Türkiye’nin Havacılık, Uzay ve Teknoloji Festivali Teknofest dün başladı. 26 Eylül’e kadar kayıt yaptıranları ağırlayacak. Atatürk Havalimanı’nda yapılan festival aslında Türkiye’nin yükselen teknoloji atağının tartışılmaz en güçlü platformu. Gidince göreceksiniz, genç beyinlerimizin neler yaptıklarını, yapmak istedikleri ve ulaştıkları sonuçları bir arada bulacaksınız. Hayallerden gerçeğe yapılan bu mükemmel yolculuğun mimarı Selçuk Bayraktar ve ağabeyi. İşin perde arkası kahramanı ise babaları Özdemir Bayraktar. Onlar insansız hava araçlarının da mimarları. Selçuk Bayraktar’ın tasarlayıp hayata geçirdiği insansız hava araçları, silahlı İHA’lar dünyanın Türkiye’ye bakışını değiştirdi.
REKOR KATILIM
Bu yıl 200 binden fazla öğrenci yarışmalara katıldı. Her gün 100 bin ziyaretçi gelecek. Aslında alan 450 bin metrekare. Yani 450 bin kişi katılabilir. Ama pandemi nedeniyle katılımcı sayısında kısıtlama yapıldı. Bu platformda öğrenciler müthiş bir yarışa girecekler. Ödülleri Cumhurbaşkanı dışında Nobel ödüllü Türk bilim insanı Aziz Sancar verecek. Ayın 26’sına kadar zamanınız var. Zamansız yolculuklar için o günler sizin büyük şansınız. Rezervasyon yaptırın kalkın gidin, gençlere güç verin, akıllarını heyecanlandırın…
İKİTELLİ’DEN DEV HANGARA
Meraktan ölüyordum. Almanlar nasıl bir hatalar zinciri yapmıştı? Berlin Brandenburg kapısındaki havalimanın tartışılması bile Alman mühendisliğini yerle bir etmişti. Alman hükümeti, Berlin eyaleti ve Brandenburg eyaletinin ortak yatırımı sadece 1.5 km uzaktaki Schönefeld havalimanın burnunun dibine yapılmıştı. Schönefeld’in bir pisti de Brandenburg tarafından kullanılıyordu. Terminal binası da 5’inci terminal diye buraya katılmıştı. Ama içi bomboştu.
©️Flughafen Berlin Brandenburg GmbH Annika Bauer
ŞİRKET İFLAS ETTİ
Brandenburg havalimanı tam 15 yıl planlandıktan sonra 2006 yılında inşa edilmeye başlandı. 30 Ekim 2011 tarihinde açılacaktı. Bütün dünyaya açılış ilan edildi. Bu arada planlamayı yapan şirket de iflas etti. Havalimanını Alman ve Avusturya’nın büyük denetçisi TÜV didik didik etti. Başta yangın söndürme sistemleri, duman tahliyesi olmak üzere, elektrik sistemleri, kapılar, yürüyen merdivenler ve bantlar, bagaj konveyörleri, pist ışıkları falan hepsi saçmalıyordu. Sistem yönetilemiyordu. Havalimanı otomasyonu aklına estiği gibi davranıyordu. Kontrol, sistemin mühendisliğinden çıkmış, meydan okuyordu.
9 YIL KAPALI KALDI
Olanlara kimse inanamadı. Kapısına kilit vurulmadı ama havalimanı yeniden koca bir şantiyeye döndü. Açılış ertelendi. 9 yıl kapalı kaldı. Ve sonunda 31 Ekim 2020 tarihinde açıldı. Açılıştan önce son olarak her gün bin figüran yolcu 450 personelle testler yapıldı. Toplam 10 bin figüran yolcu ve 8 bin bavul kullanılarak son testler gerçekleştirildi. Berlin’in Tegel Havalimanı (TXL) ile birlikte çalışmaya başladı. Ve halk oylaması yapıldı. Tegel ‘Kapatılsın mı? diye soruldu. Yüzde 56.4 ‘Tegel açık kalsın’ sonucu çıktı. Ama Devlet halka sormasına rağmen kapatma kararı aldı. Tegel 8 Kasım’da uçuşlara kapanacak.
2030’da ya da birkaç yıl sonrasında dünya yeniden kurulacak. Eğer uçak imalatçısı devler izin verirse ya da bu gelişmeye ‘taş’ koymazlarsa hipersonik uçaklarla havayolu yolculuğu sesten 5-6 kat daha hızlı olacak. Dünya küçülecek. Ve yeniden kurulacak. Havacılık daima daha fazla hızı sever. Hız arttıkça yolcu daha fazla aklını havayolu uçaklarına çeviriyor. Geleneksel yolcu uçakları 800-900 ve biraz üzeri hızlarla uçuyorlar. Sesten hızlı giden Concorde uçakları ise artık tarihe karıştı. Oysa süpersonik uçak fikri 1960’lı yılların ortalarında sonra ortaya çıkmıştı. Ve 70’li yıllarda da gerçekleştirildi. Ama ne yazık ki, bumlama ile ortalığı ayağa kaldıran motorlar yüzünden süpersonik uçakların gelişimi Concorde ile sınırlı kaldı. Süpersonik uçaklar için sessiz motorlar konusunda imalatçılar ciddi yol aldılar. Yine de ileriye dönük senaryolar tam olarak gerçeğe yolculuk yapmıyor.
SESTEN HIZLI UÇUŞ
Sesten hızlı uçuşları özendiren en önemli kuruluş ise NASA. Amerika’nın uzay ve havacılık konusundaki lider kuruluşu. Bu kuruluş süpersonik için desteklemesini tamamlayınca şimdi hipersonik için düğmeye bastı. Ses hızından 5 kat daha hızlı uçaklar için hazırlanan projelere ciddi destek veriliyor. Yani saatte 6 bin 500 km’den daha fazla hız yapan bir yolcu uçağı ortaya çıktığından İstanbul’dan New York’a belki de en fazla 1 saat 40 dakikada gidilebilecek. Havacılıkta birçok yeni gelişmede olduğu gibi öncelik yine askeri havacılığın oldu. İnsansız hipersonik uçaklar konusunda önemli adımlar atıldı.
3 ZORLUK VAR
Amerikan Hava Kuvvetleri’nde Binbaşı Robert White’ın X-15 araştırma uçağını 1961’de Mach 6’nın üzerindeki hızlarda uçurdu. Ama o tarihten sonra hipersonik uçuş konusunda ciddi yol alınamadı. Hipersonik uçuşta ustalaşmanın bu kadar uzun sürmesi biraz garip görünüyor. Bugün hipersonik uçuşla en yapıcı ilgilenen ve yatırım yapan Hermeus mühendislerinin karşılaştığı üç büyük zorluk:
Isı: Hipersonik uçuş, hafif kalkanlar ve termal olarak korunan aletlerle yönetilmesi gereken muazzam miktarda ısı yaratır.
Manevra kabiliyeti: Hipersonik hızlarda manevra kabiliyeti, kapsamlı hesaplama ve geliştirme gerektirir
Aşısız bir yolculuk giderek daha fazla tehlikeli hale geliyor. Delta varyantı gibi çok hızlı yayılan ve etkileme mesafesi giderek azalan bulaşlar dünyayı ciddi bir bicimde yeniden tehdit ediyor. Evet uçaklarda hava çok sık aralıkla değişiyor ve hepa filtrelerin koruyuculuk oranları yüzde 90’ın çok üzerinde. Ama sonuçta bu varyantlar durup dururken bir ülkeden diğerine sıçramıyor. Yolculukların taşıyıcılıkları elbette çok fazla. Havayolu yolculuklarının artması tehlikenin boyutlarını hızla arttırıyor.
YENİ TEDBİRLER
PCR testleri sadece geçici bir durum tespiti ile sınırlı kalıyor. Kaldı ki bugün negatif çıkan bir test sonucu yarın pozitif olabiliyor. Bazı ülkeler bu konuda da yeni tedbirler almaya başladılar. Havalimanlarında PCR testi sunan yolculara yine orada kısa sürede sonuç veren bir test daha uyguluyorlar ya da uygulamalar için harekete geçiyorlar. Benim gördüğüm Barselona ve Amsterdam havalimanlarında aşı pasaportu ve PCR kontrol için ayrı noktalar var ve çok ciddi olarak kontrol yapılıyor. Özellikle Afrika, Güney Amerika ve Uzak Doğu’nun bazı ülkelerinden gelen yolcularda çok sayıda sahte PCR testine rastlandı. Daha önce alınmış ve test sonucu bilgisayar ortamında sahtecilikle güncelleniyor. Bir kişi bunu defalarca kullanıyor.
MUTLAKA AŞI OLUN
İster çok seyahat eden bir kişi olun, ister yılda bir defa turistik gezi için uçağa binecek olun ama mutlaka aşı yaptırın. Elbette bu aşılar Dünya Sağlık Örgütü’nün önerdiği ve Avrupa İlaç örgütünün (EMA) onayladığı aşılar olmak zorunda. Eğer iki doz aşınızı yaptırdıysanız ve üzerinden 14 gün geçmişse eskisi gibi rahat uçuşlar yapabilirsiniz. Dijital aşı pasaportu, kişisel pasaportunuzun yanında bize büyük bir özgürlük sunuyor. Kanada Havayolları ve Avusturalya Havayolları’nın büyük kararlılıkla uyguladığı ve yolcu kaybını göze alarak başlattığı aşısız yolcuyu uçurmama kararı çok yakında yaygınlaşacak. Birçok havayolu şirketi bu uygulama için harekete geçmek üzere.
İÇ HAT İÇİN ŞART
Kadın yöneticilere artık çok sık rastlıyoruz. Ancak havalimanı işletmeciliğinde kadın devrimi hep gecikmiştir. TAV Havalimanları Holding bunu büyük bir başarı ile gerçekleştirdi. Şirketin 8 ülkede işlettiği 15 havalimanı işletmesinin yüzde 44’ünde tepe yöneticileri kadın. Dünyada bu oran sadece yüzde 17’de kalıyor. TAV’ın iki havalimanını emanet ettiği bir kadın var. Demir Leydi... Ama pamuk gibi bir yüreği var. Adı Tea Zakaradze. Henüz 43 yaşında. 5 yabancı dili kusursuz konuşuyor, Gürcistanlı. Ama en az bizim kadar Türk. Mükemmel bir Türkçesi var. Çok işler yapmış ama havacılığı çok sevmiş. İşi tutku haline getirmiş. Vazgeçilmez olmuş. Gürcistan’ın iki büyük havalimanı Batum ve Tiflis havalimanlarının başında. Yaklaşık 450 km kara mesafesindeki iki havalimanı arasında mekik dokuyor. Tea diyorki, “Biz Batum’da sadece Gürcistan’ın değil Hopa’nın da Artvin’in de havalimanıyız. İki ülkeye hizmet veriyoruz. T.C. kimlik kartı ile gelebilen Türk yolcularımız dönüşte isterlerse Havaş otobüsleri ile ücretsiz Batum’dan Hopa’ya gidebiliyorlar.”
PAZARLAMA FORMÜLLERİ
TAV CEO’su Sani Şener onu seçerken “Belki de dünyada daha iyisi yoktur diye düşündüm” demekten kendini alıkoyamıyor. Bir uçak bile fazla gelmesi için yardımcısı, HAVAŞ eski üst yöneticisi Onur Şatır ile pazarlamada da dahice formüller yaratıyorlar. Batum Havalimanı Müdürü Ali Özgür Pehlivan, THY Gürcistan Müdürü Şerafettin Ekici öyle bir iş birliği yapmışlar ki, iyi bir orkestranın vazgeçilmezleri olmuşlar. Havanın ve rüzgârların zaman zaman hırçınlaştığı Batum’da en güvenli operasyonların yaşanmasının arkasındaki büyük güç işte bu insanlar. Dünyanın her yerinde pandemi de havalimanlarındaki trafik azaldı. Bazı yerlerde havayolu yolcusu yok denecek kadar düştü. Ama TAV Gürcistan’da yatırımlarını durdurmadı. Batum’daki terminali yeniledi, kapasitesini iki katına çıkardı. Mart ayında Gürcistan Başbakanı Irakli Garibaşvili’nin de katıldığı törenle yıllık yolcu kapasitesi 1.2 milyona çıkan havalimanı kapılarını bir kez daha açtı. 2007 yılında sadece 40 bin yolcuya hizmet veren havalimanı, 2019’da 600 binden fazla yolcu ağırladı. Şimdilerde 30 havayolu şirketi 30 farklı destinasyona uçuyor. Türkler, Ukraynalılar, Belaruslular İsrailliler, Araplar Batum’un en yoğun yolcuları. Araya pandemi girmese bugün bölgenin en yoğun havalimanı olacaktı. Yine de bugünden 2019 trafiğinin önüne geçilmiş. Yolcu sayısı hızla artıyor. Belki de gelecek yıl Batum yıllık 1 milyon yolcuyu geçer. O günler çok uzakta görünmüyor.
Sabah saatleriydi. Afganistan’ın Kabil Hamid Karzai Havalimanı’nın bir yanı sakin görünüyordu. Ama havalimanı çevresi insan seliydi. Zaman zaman ateş açılıyordu. Bağırışlar duyuluyordu. THY’nin TC-JJM tescil işaretli Boeing 777-300ER uçağı güzel bir alçalışla piste teker koydu. Pilotlar kokpit camından dışarıyı çıplak gözle ve büyük titizlikle inceliyorlardı. Ani bir durumda uçak pisti pas geçebilirdi. Uçağın kaptan pilotları Arslan Özkan, Josef Pivarlı ve iki first officer yani ikinci pilotlar Erbil Yurtseven ve Tayfun Akcar müthiş tahliyenin kahramanlarıydı.
TUTUNMAK İSTEDİLER
Uçak park pozisyonuna geldi. Havalimanının daha hareketsiz bölümündeydi. Toplam 324 yolcu güvenlik önlemleri altında havalimanına getirilmişti. Türk askeri, THY’nin Kabil’deki görevlileri ve anlaşmalı şirketlerin personelleri hızla işlemleri yaptılar. Kabin ekipleri koridor boyunca dizilmişlerdi. Uçağa gelen yolcuları büyük bir hızla koltuklarına oturttular. Kaptanlar kalkış için hazırlıklarını büyük bir hızla yaptılar. Uçak havalimanından ayrılmak için artık zaman geri saymaya başlamıştı. Risk de artmıştı. Havalimanına giren Afganlılar pistlere kadar ilerlemişlerdi. Hepsi bir uçağa tutunmak istiyordu. Onlarca bir uçağa tutunmak, hayata tutunmakla eşdeğerdi. Ölüm kimsenin aklına gelmiyordu. Kimsenin umurunda değildi.
DUVAR OLUŞTURDU