İbrahim Bilik

Bazı Örnekler CIGARILLO: SIGARIYO

CABELLERO: KABEYERO

CANON: KANYON

CETRO: SETRO

CİFUENTES: SİFUENTES

COROJO: KOROHO

CRİOLLOS: CRİOYOS

CUBA: KUBA (uğraştaki (u) gibi uzun)

ESPECİALES: ESPESİALES

EJECUTİVO: EHEKUTİVO

EXQUİSİTO: EKSKİSİTO

GİGANTE: HİGANTE

H.UPMANN: AÇE UPMAN

HECHO A MANO: EÇO A MANO

HOJA: OHA

HOYA: OYA

HOYO: OYO

PAREJOS: PAREHOS

RAMON ALLONES : RAMON ALYONES

ROMEO y JULİETA: ROMEO i HULİETA

ROYAL JAMAİCA: ROYAL HAMAİKA

SELECCİON: SELEKSİON

TORCEDOR: TORSEDOR

VUELTA: VUELTA

Puroya yeni başlamış, deneyimsiz ya da lisede Latince dersi görmemiş puro severlerin çoğunun bazı zor İspanyolca puro marka ve terimlerini yanlış telaffuz ettiklerine çok sık şahit oluyorum. Bu hafta genç-yaşlı tüm puroculara yol göstermesi için hazırladığımız pratik telaffuz rehberinden alıntılar yapıyorum. İspanyolca'da a, b, d, e, f, i, k, l, m, n, o, p, r, s, t, u, v harfleri aynen Türkçe'dekine benzer şekilde okunur. Y harfi tek başına olusa (i) aksi takdirde (ye)dir. LL harfi (y) şeklinde, x harfi ise (eksi) de olduğu gibi (ks) veya peltek (s) şeklinde okunur. C (e) ve (i) ünlülerinden önce yani ce ise (selam), ci ise (sigara) gibi okunur. C (a), (o) ve (u) dan önce ise yani ca ise (kara), co ise (komedi), cu ise(kutlama) gibi söylenir. Ch (çakal) da olduğu gibi (ç) gibi okunur. CC (ks) ya da İspanyolca (accidente) kelimesinde olduğu gibi ( aksidente)'dir. G (e) ve (i) ünlülerinden önce (h) ya da general'de olduğu gibi ( heneral) ve gigante'de olduğu gibi (higante) okunur. G, (ga), (go), (gu) olursa (gazino), (gotik), (gusto) diye söylenir. Gue (ge) (gueto) da olduğu gibi (geto) okunur. Gui (gii) (guitarra)'da olduğu gibi (giitarra) diye okunur. H harfi asla okunmaz. Sessizdir. (hotel/otel) de olduğu gibi. Ancak h tek harf olduğunda (açe)'dir. J (h) gibi okunur. Örnek (jefe / hefe). LL yukarıda da değindiğim gibi (Y) dir. Aynen (criollos / krioyos) da olduğu gibi. V İspanya'da (b) ye yakın olmasına rağmen Küba'da bizdeki gibi (ve) okunur. (vegas/vegas gibi). Qu (k) gibi okunur. Aynen (quintero / kentoro) da olduğu gibi. Que (kelepir) de olduğu gibi (ke)'dir. Qui ise (kibar)'da olduğu gibi (ki) diye söylenir. Z peltek (s) gibi okunur (zona/sona) da olduğu gibi.

(Telaffuz kılavuzu haftaya)

NOT: İspanya'da konuşulan İspanyolca ile Küba ve diğer Latin ülkelerinde konuşulan İspanyolca arasında telaffuz farklılıkları olduğunu hatırlatırım.

Ben Cano, Esen ve çocukları Murat ile Aylin Özgener'in CAO'su hakkında yazı yazmaktan yoruldum, onlar tadımlarda en yüksek puanları almaktan yorulmadı. Evet, Cigar Aficionado, Mayıs sayısında CAO L'Anniversaire Cameroon'u değerlendirdiği 12 puro arasında 90 puanla en iyi 'churchill' ebatlı puro olarak 1 numaraya, CAO Brazilia Samba'yı ise yine 12 puro içinde 91 puanla 'figurados' puroları arasında dördüncü sıraya oturttu. Şimdi gözler, Mart 2002'de CAO ailesine katılan ve sadece 50 bin adet üretilen çok özel CAO L'Anniversaire eXtreme Lanceros'un sektör yayınlarında alacağı puanlarda. Fidel Castro'nun puro içtiği yıllarda favori ebadı olan 'Lanceros' kendine özgü domuz kuyruğu diye bilinen baş şekliyle ünlüdür. Bu purolar, Cohiba'da olduğu gibi mükemmel duman gelişi, serin-yavaş yanması ve de yoğun lezzet paletiyle tanınır.

ZARİFİ'NİN PUROLARI

Puro grubumuzdaki birçok arkadaştan uzun zamandır Beyoğlu'ndaki Zarifi Restoranın hem mutfak, hem de puro mekanı olarak methini duyuyordum. İstanbul dışında yaşadığımdan bir türlü fırsat bulup gidemediğim Zarifi'yi sonunda sevgili dostum Tahsin Öztiryaki ile birlikte görmek kısmet oldu. Tahsin Öztiryaki imalatı olan özel puro küllükleri, oldukça zengin çeşide sahip portatif humidoru olan ve de özgürce puro içilebilen gerçek puro dostu bir restoran olması nedeniyle Zarifi'yi tüm puro severlere tavsiye ederim.

Son günlerde içtiğim bir puroyu, önemli bir ABD dergisinde çok yüksek bir puan almasına rağmen ben çok kötü buldum. Nedenini açıklar mısınız? -Bahsettiğiniz dergide tadım yapan kişi ile sizin aranızdaki beğeni farklılığının çeşitli nedenleri olabilir. Bu farklar kişilerin deneyimlerine, damak tatlarına, puroyu içtikleri zaman ve ortama göre ortaya çıkabilir. Kötü olan neydi? Puronun lezzeti miydi? Duman çekme sorunu mu vardı? Yoksa yanma mı problemliydi? Satın aldığınızda puronun saklanma durumu nasıldı? Siz bu puroyu evinizde doğru koşullarda saklamış mıydınız? Puro kaya gibi sert veya sünger gibi yumuşak mıydı? Bütün bu ve çıkabilecek diğer sorunlar için farklı açıklamalar vardır. Lezzeti kötü idiyse, tütün yaprağı genç ya da bizim tabirimizle 'yeşil' (önceki yazılarıma bakınız) olabilir. Belki de sizinle derginin yazarı arasında bir lezzet anlayışı ya da damak tadı farkı var. Siz hafif purolardan hoşlanırken, o kişi tok gövdeli-güçlü puroları beğeniyor. Duman çekiminde zorlandıysanız puro kötü sarılmış olabilir. Ne yazık ki, purolar da diğer el yapımı ürünler gibi her zaman mükemmel olmayabilir. Dergilerin tadımda kullandıkları purolar içilene kadar sizden çok daha iyi koşullarda saklandığından, bence en büyük farklılık bundan oluşmaktadır. Bu puroya bir şans daha verin. Belki de başka bir ortam ve saatte içerseniz fikrinizi değiştireceğinize eminim.

Son zamanlarda içtiğim puroların çoğunluğunun dış sargı yaprağı açılıyor. Sizde de aynı şey oluyor mu? Acaba puroların kalitesi mi düşüyor? -Ara sıra ben de bu nahoş olayı yaşamaktayım. Buna neden olan birkaç faktör vardır. Başta geleni puronun içildiği esnadaki çok kuru veya çok rüzgarlı gibi menfi hava koşullarıdır. Bu iki güç hangi kombinasyonda olursa olsun, en kaliteli bir puronun bile dış sargısına bu oyunu oynayabilir. Eğer golf, yelken, balık avı gibi aktiviteleri yaparken puro içiyorsanız ve içmekten de zevk alıyorsanız bu tatsız olaya engel olabilmek için daha yoğun 'maduro' dış sargı yapraklı puroları tercih edin. Tok gövdeli-güçlü puroların dış hava koşullarına daha iyi dayandıkları uzmanlar tarafından ifade edilmektedir. Kalite konusuna gelince. Bu bir kalite sorunu olmayıp, yukarıda değindiğim gibi tamamen hava koşullarının bir sonucudur.

Son günlerde içtiğim bir puroyu, önemli bir ABD dergisinde çok yüksek bir puan almasına rağmen ben çok kötü buldum. Nedenini açıklar mısınız?

-Bahsettiğiniz dergide tadım yapan kişi ile sizin aranızdaki beğeni farklılığının çeşitli nedenleri olabilir. Bu farklar kişilerin deneyimlerine, damak tatlarına, puroyu içtikleri zaman ve ortama göre ortaya çıkabilir.

(devamı haftaya)

<B>Tıkalı puro ne demektir? Açıklar mısınız?<br><br></B>Tıkalı puro, dolgu yaprakların kötü destelenmesi sonucu puronun gövdesinde tıkanan hava kanalı/kanalları sonucu duman çekiminin zorlaşmasını ifade eder. Bu fenomenin bir başka nedeni de gözden kaçan iri bir damarın ya da sap-yaprak parçasının hava kanalını tıkaması da olabilir. Tıkalı bir puro içtikçe kötüleşir ve puroyu içilemez hale getirir. Aslında, bir puroyu daha yakmadan önce, duman çeker gibi içinize çekerek tıkalı olup olmadığını anlarsınız. Tıkalı ise (hava zorlanmadan gelmiyorsa) tıkanmanın yerini tespit etmek için puroyu baştan sona gövdesi boyunca parmaklarınızın arasında hafifçe sıkıştırın. Parmağınıza gelecek sert nokta tıkanmanın olduğu yeri gösterecektir. Sorunu yüzde yüz garantili olmasa da gidermenin yolu bu nokta ve çevresini parmaklarınızla bir nevi ovmaktır. Dikkat edin, dış sargıya zarar gelmesin. Tıkanan yeri baskı ile gevşeterek açabilirseniz, sorunu çözersiniz. Bazı purolar ise, mesela 'Puros Indios', bilinçli olarak sert destelendiğinden duman çekimi de sıkıdır. Bu puroyu ne yaparsanız yapın imalat karakterini değiştiremezsiniz.

Not: Mart ayı sonunda Selanik'te Yunanlı puro sever dostlarımızla birlikte gerçekleştirdiğimiz puro yemeğinde, Yunanistan'da çok rağbet görmesi nedeniyle bulmakta zorluk çekilen CAO Brazilia serisi puroları temin eden CAO Türkiye distiribütörü Sn. Kemal Türk'e herkes adına teşekkür ederim.

(devamı haftaya)

MONTALCINO VE MONTEPULCIANO TURU Yörede gezilecek önemli şarap fabrikaları; Biondi-Santi ve Castello Banfi. Montalcino şarapları İtalya'nın en saygın, güçlü, lezzetli, tanenli, pahalı şarapları. Montalcino gezisi tamamlandıktan sonra Montepulciano görülmeli. Chianti bölgesinin güneydoğusunda yer alan bu kasaba İtalya'nın çok önemli bir şarap bölgesinde. Şaraplarının özelliği zengin buke, yoğun lezzet, güçlü gövde ve yüksek fiyata sahip olması. Bunları da tam kıvamında içmek için asgari 10 ile 20 sene bekletmek uzmanların tavsiyesi. Burada zamana bağlı olarak gezilecek en önemli fabrikalar ise; Avignonesi, Boscarelli ve Paterno.

Toskano bölgesinin en önemli sanat, kültür ve alışveriş şehri olan tarihi Floransa'ya ben ilaveten yüzlerce restoranı, şarap-bar ve kafesiyle bir de gurme şehri sıfatını eklemek istiyorum. Ancak bunlardan çoğunluğu şehrin merkezinde turistik yerler. Ben size çok iyi yemek ve içkiye meraklı olan Floransalı ünlü bir modacı ve avcı dostumun kendisinin gittiği ve onun tavsiyesi ile yıllar içinde Floransa'ya her gittiğimde bizzat denemiş olduğum birkaç mükemmel yerin adını vereceğim. Kaldığınız otelin consierge'ına sorarsanız adreslerini biraz da saygı duyarak size verecektir. Yemek ve içkiler pahalı olmakla beraber ödediğiniz parayı son kuruşuna kadar helal edeceksiniz. Yaz başında Floransa'ya gidecekler ise 'Hotel Villa Medici' içinde açılacak (ilki Milano'da) Puro Kulübü’ne uğrayabilirler. Sadece üyelere açık olmakla beraber, görüştüğüm kulüp müdürü bar ve restorana puro sever yabancıları da memnuniyetle kabul edeceklerini söyledi. Siz de bizim gibi şarap ve yemekleri ile ünlü Toskano bölgesini ister münferit, ister arkadaş grubuyla gezmek istiyorsanız bu destinasyonlarda çok tecrübeli olan Detur'a müracaat edin.

Restoranlar: Enoteca Ristorante Pinchiorri, Cibréo, La Cantinetta, Osteria Di Passignano, Il Latini, Enoteca de'Giraldi, Buca Lapi, Cantinetta dei Verrazzano, Restaurant Sante, Osteria Far Niente

Wine barlar: Le Barrique, Fuoriporta, Coquinarius, Dr. Vinus, Frescobaldi, Casa del Vino, Gustavino, Beccofino, Pitti Gola e Cantina

Kafeler: Rivoire, Hemingway, Gilli

Tütün mağazaları: Tabaccheria Sotto i Portici, Castellana Articoli per Fumatori.

CHIANTI CLASSICO TURU Bu yörede mutlaka Greve in Chianti, Castelline in Chianti, Radda ve Gaiole in Chianti şarap kasabalarını gezin. Kaliteli şarapları ile ünlü Antinori, Frescobaldi, İsole e Olena ve Renzo Masi gibi şarap fabrikaları mutlaka gezilmeli. Floransa'dan sabah erken çıkarsanız bu bölgeyi gezip, akşam geri dönebilirsiniz.

Yalnız kendinize bu güzergahı ve şarap fabrikalarını bilen tecrübeli bir rehber bulun. DETUR'un bize bulduğu Marco gibi.

MONTALCINO VE MONTEPULCIANO TURU

Yol, yemek, şarap ve puro yorgunluğunu gidermek için Floransa'da bir gün dinlendikten sonra, İtalya'nın bir başka şarap yöresi olan Montalcino ve Montepulcino'ya gidin. Chianti bölgesinin güneyinde yer alan tarihi Montalcino şehir ve kalesinin hemen etrafındaki araziler Sangiovese üzümünden üretilen 'Brunello di Montalcino'ile 'Rosso di Montalcino' isimli iki şaraba ev sahipliği yapar. Bu şaraplar Chiantilerden çok daha tok gövdeli, daha konsantre, güçlü ve uzun ömürlü. Gerçek lezzetini almak için ya şişedeki tarihten itibaren 10-20 yıl yıllandırmak ya da o tarihi doldurmuş olanı almak gerek. Hemen içime hazır biraz daha ucuz olanı 'Rosso di Montalcino'.

(Devamı var)