×
1- Beyannameler elektronik olarak iletilebiliyor mu?
2016’da elde edilen kira gelirlerinin 25 Mart 2017’ye kadar beyan edilmesi gerekmekte. (25 Mart Cumartesi gününe denk geldiğinden süre 27 Mart Pazartesi’ye uzayacaktır.) Beyannameler elden vergi dairesine verilebilir, posta ile de gönderilebilir. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın internet sitesindeki (gib.gov.tr) ‘Hazır Beyan Sistemi’ ile de gelirler beyan edilebilir.
Beyana tabi geliri sadece gayrimenkul sermaye iradından ibaret olan mükellefler, istemeleri halinde vergi dairesinden alacakları kullanıcı kodu, parola ve şifreyi kullanmak suretiyle yıllık gelir vergisi beyannamelerini elektronik ortamda doğrudan kendileri de gönderebilir. Veya elektronik beyanname gönderme aracılık yetkisi almış mali müşavirler aracılığıyla gönderilebilir.
Postayla gönderimde postaya veriliş tarihi önemli. Eğer normal (adi) posta ile gönderiliyorsa postaya veriliş tarihi değil, vergi dairesine postanın ulaştığı tarih dikkate alınıyor. Taahhütlü postadaysa postaya veriliş tarihi dikkate alınıyor.
2- Yaşlılar için evden beyanname alma hizmeti var mı?
Sadece kira geliri elde eden 60 yaş üzeri mükellefler ile engelli mükelleflerden yaşlılığı, engeli veya hastalığı nedeniyle vergi dairesine gidemeyecek durumda olanlar için, Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) bu kişiler için evden beyanname alma hizmeti başlattı. Belirtilen şartları taşıyan mükellefler, bağlı oldukları vergi dairesini veya Türkiye genelinde Vergi İletişim Merkezi’ni (VİMER - 444 0 189) arayarak randevu isteyebilirler.
3- Verginin taksitleri hangi aylarda ödenebiliyor?
2016 gelirleri için 27 Mart 2017’ye kadar verilecek beyannamelerde hesaplanacak ‘ödenecek vergiler’ 2017/Mart ve 2017/Temmuz aylarında iki eşit taksitte ödenebilecek.
KONUT kirasına göre işyeri kira gelirlerinde vergilendirilme daha farklı. İşyeri kirasında vergilendirme için ertesi yılın mart ayı beklenmiyor. Kiracı, mülk sahibine kira bedelini yıl içinde öderken stopaj yoluyla vergilendirme gerçekleşiyor, her bir kira ödemesinde vergi ödemesi de yapılıyor. Mülk sahibi açısından konu çok net, işyerini kiraya verdiğinde alacağı net kiraya bakılıyor.
Kiralayan işletme ise; mülk sahibine her ay net kira tutarını öderken, ayrıca Maliye’ye de (mülk sahibinin adına) yüzde 20 stopaj (vergi) ödüyor. (GVK Md. 94). Tabiatıyla mülk sahibi, işletmenin yıl içinde ödediği verginin yükünü hissetmiyor, üstüne bir de kiracı işletmenin ödediği stopajları ertesi yıl mart ayında vereceği beyannamesinde, hesaplanan vergiden mahsup edebiliyor. Mahsup sonucu mülk sahibi ya vergi iadesi alıyor ya da daha düşük vergi ödüyor. İşyeri sahibi olmanın cazibesi de burada. Konut kira ödemesinde stopaj olmadığından vergi iadesi de söz konusu değil. İşyeri kira vergisinin genel çerçevesi böyle… Detaylardaki kritik konuları ise ayrı ayrı ele alıyoruz.
1. İşyeri kira gelirinde beyanname verme sınırı ne kadar?
2016’da net 24.000 lirayı, brüt 30.000 lirayı aşacak şekilde işyeri kira geliri elde edenler beyanname (1-27 Mart 2017) verecek (GVK Md. 86/1-c). Eğer
işyeri; basit usuldeki bir mükellefe kiraya verilmişse (veya vergi kesintisi zorunluluğu olmayanlarca kiralanmış ise) beyanname verme sınırı 2016 gelirleri için 1.580 lira (GVK Md. 86/1-d).
2. Net kira-brüt kira hesaplaması nasıl yapılıyor?
Mülk sahipleri çoğunlukla kiracının Maliye’ye ödeyeceği vergiyi dikkate almadan direkt net ücret üzerinden aylık kira belirlerler. Mülk sahibinin banka hesabına net kira bedeli gelirken, kiracı işyerleri ayrıca muhtasar beyanname ile Maliye’ye vergi öderler. Yüzde 20 vergi hesabı net üzerinden değil brüt üzerinden hesaplanması gerektiğinden öncelikle net kiradan brüte ulaşıp sonrasında yüzde 20 hesabını yapmak gerekir.
Yarından da bahsedelim... İşyeri kira gelirlerini yine örneklerle inceliyoruz. Hangi mülk sahiplerinin ne kadar iade alabileceğini ele alıyoruz.
Son; cumartesi günü ise ‘beyanname vermeye ilişkin özel durumları, Elektronik beyannameyi, yaşlılar için evden beyanname alma hizmetini, verginin ödenme zamanı ve taksitlerinden, yazlıkları kiraya vermenin vergisel farklarından bahsedeceğiz.
1. 3.800 liralık konut kira geliri istisnasından kimler yararlanamaz?
2016 kira gelirine ilişkin beyannamesini; 25 Mart 2017’ye kadar vermeyip sonradan (denetim sonucu) vergisini ödeyecekler yararlanamıyor. Maliye’nin radarına takılanlar hem vergisini cezalı ödeyecek, hem de vergi hesabında 3.800 liralık istisnayı düşemeyecekler (GVK. Md. 21).
3.800 liralık istisna konut kira gelirleri için düzenlendiğinden, işyeri kira geliri olanlar istisnadan yararlanamıyor. Aynı dönemde hem işyeri, hem de konut kirası elde edenler, konut kira vergisinin hesabında 3.800 lirayı gelirinden düşebiliyor.
Ticari, zirai veya mesleki kazancı nedeniyle gerçek usulde gelir vergisi mükellefi olan, esnaf, tüccar, doktor, avukat vb. kişiler de istisnadan yararlanamıyor.
Ayrı ayrı veya birlikte elde ettiği ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlarının tutarı yıllık 2016 (ve 2017) kira geliri için 110 bin lirayı aşanlar da istisnadan yararlanamıyor.
KİRACILARIN büyük çoğunluğu kira ödemelerini bankadan yapıyor. İşyeri kirası ödeyenlerin tümü için, bankadan veya PTT vasıtasıyla mülk sahiplerine ödeme yapılması zorunlu. Konut kira ödemelerinde ise aylık 500 lirayı aştığında bu zorunluluk başlıyor. 2008’den sonra elden kira ödeme imkanı azalınca beyanname veren ve vergi ödeyen kişi sayısı da kendiliğinden artış gösterdi. Diğer vergi mükelleflerinin sayıları yıllar itibariyle çok değişmezken kira gelirlerinden dolayı beyanname verenler her yıl katlanarak arttı. 2008’de gelen ‘bankada ödenme zorunluluğu’ kira gelirinden dolayı beyanname veren kişi sayısını önce 1 milyona, sonra 1.5 milyona artırdı. 2016’ya gelindiğinde 1.8 milyonu buldu.
2017 için de beyan zamanı da geldi. 27 Mart’a kadar beyannamelerin verilmesi gerekiyor. (Normalde 25 Mart’a kadar verilecekken son günün cumartesiye denk gelmesinden...) Milyonlarca mülk sahibi için konu hassas... Beyannamesini süresinde vermeyip, Maliye’nin tespiti sonrası vergisini ödeyenler, yalnız vergi cezasına muhatap olmuyorlar ayrıca vergi istisnası (3.800 lira) avantajını da kaybediyor.
Hangi tutar aşıldığında beyanname verilecek? Hangi mülk sahipleri kira geliri olsa da beyanname vermeyecek? Hangi mülk sahipleri vergi iadesi alabilecek? Vergi hesabında hangi masrafları gelirimden düşebilirim? Maliye’nin yaşlılar ve engelliler için evden beyanname alma hizmeti var mı?
Bu ve benzeri soruları, tereddüt edilen konuları, kira vergisinin püf noktalarını 4 gün boyunca ele alacağız.
Bugün; konut kira gelirindeki istisna sınırı, aylık kira bedeline göre ödenecek vergi hesaplamaları, gerçek gider ve götürü gider ayırımı ile başlıyoruz...
1- Konutundan kira geliri elde ettiği halde kimler beyanname vermek zorunda değil?
2016’da yıl boyunca 3.800 liraya kadar konut kirası elde edenler için beyan da yok, vergi de yok. 3.800 liranın üstünde konut kira geliri olanlar beyanname verecek. (GVK. Md.21)
Her yıl yeniden belirlenen bu istisna tutarı 2015 gelirleri için 3.600 liraydı, 2017 gelirleri için ise bu tutar 3.900 lira olarak açıklandı (2016 gelirlerine ilişkin 3.800 liralık istisna 290 no.lu ve 2017 gelirleri için 3.900 liralık istisna 296 no.lu GV Genel Tebliği’nde açıklandı).
2016’da yurtiçinden ne kadar mevduat faizi, repo kazancı elde edilmiş olursa olsun 2017’de beyanı gerekmiyor, dolayısıyla vergi ödemesi de olmayacak. Bankalar; müşterilerinin faiz ve repo kazançları üzerinden hesapladıkları vergiyi bizzat kendileri Maliye’ye ödüyorlar. Faiz ve repo kazancı elde edenlerin ayrıca Maliye’ye beyanname vermesi, vergi ödemeleri gerekmiyor.
Faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kâr payları ile kâr ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kâr paylarında da durum aynı. Özel finans kurumlarınca kâr ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları için de beyanname vermek gerekmiyor.
Muammer Bey; e-postasında, 2016’da aynı zamanda kira geliri de elde ettiğini de belirtip, ‘hem kira geliri hem faiz geliri elde ettiğinde beyanname verme ödevi olup olmadığını da’ soruyor...
Fark etmiyor... Muammer Bey, 2016’daki kira gelirinden dolayı beyanname verecek olsa da, bu beyannameye faiz ve repo kazançlarını dâhil etmeyecek, faiz ve repo kazancı için bir vergi ödemeyecek.
2016’da yıl boyunca 3.800 lirayı aşan konut kira geliri elde etmiş olanlar beyanname verecek. İşyeri kiralarında beyanname verme sınırı ise yıllık net 24 bin (brüt-stopaj dâhil: 30 bin) lira. Eğer işyeri; basit usuldeki bir mükellefe kiraya verilmişse beyanname verme sınırı 2016 gelirleri için 1.580 lira.
YURTDIŞI FAİZ GELİRLERİ
Yurtdışından elde edilen faiz gelirlerinin ise yıllık Gelir Vergisi beyannamesine dâhil edilmesi gerekiyor. Kıyı bankacılığından (off-shore bankacılık) elde edilen faiz gelirlerinin de beyan edilmesi gerekiyor. Türkiye’de vergi kesintisine tabi olmadığından ve istisna da uygulanmadığından yurtdışında (2016’da) elde edilen faizlerin 1.580 lirayı aşması halinde yıllık beyanname ile (2017’de) beyan edilmesi gerekiyor.
EUROBOND GELİRLERİ
HAFTA sonu okudum haberi... Pop müziğimizin divası Ajda Pekkan, Bahçeköy’deki villasını 8.5 milyon dolara satıyormuş. Süperstarın yakın dostu yönetmen Ayşe Ersayın bu evde hayata gözlerini yummuştu. Haberde Ajda Pekkan’ın villayı satış nedeni olarak ‘yakın dostunu kaybettiği villada kalmak istememesi’ belirtiliyor.
Süperstara sabırlar diliyoruz biz de... Satışa çıkarılan villa için yaklaşık 30 milyon lira satış bedeli belirlendiğinden de bahsediliyor. Peki, bu tutarda gelir elde edilmesi beklenirken neden vergi ödenmez, onu açıklayalım…
Normalde taşınmazın alış değeri ile satış değeri arasında kazanç oluştuğunda bu kazanç üzerinden de vergi hesaplanır. Ancak Gelir Vergisi (GV) Kanunu’na göre alış tarihinin üzerinden beş tam yıl geçtikten sonra taşınmaz satıldığında ne kadar kazanç elde edilirse edilsin vergi ödenmiyor. (GVK Mükerrer Md. 80/6) Ajda Hanım’da villasını satın aldıktan sonra beş yıl üzerinden geçmiş. Dolayısıyla ne kadar kazanç elde ederse etsin bu kazancı için vergi ödemeyecek.
BEŞ YILDAN ÖNCE SATAN NEYE DİKKAT ETMELİ
Beş yıldan önce evini satıp vergi hesaplamak zorunda olan kişilerin şu iki konuyu bilmelerinde yarar var. Elde edilen kazancı önce enflasyondan arındıracaklar ayrıca 11.000 lira istisnayı düşecekler, sonrasında vergi hesaplayacaklar. (Enflasyondan arındırmak için alış ve satış tarihleri arasındaki sürede, Üfe endeksindeki artış oranının yüzde 10 veya üzerinde olması gerekiyor.) Vergi oranı; kazancın büyüklüğüne göre, yüzde 15’den başlayıp yüzde 20, yüzde 27 ve yüzde 35’e kadar çıkabiliyor.
ŞİRKETLERDE İSTİSNA İÇİN KAÇ YIL GEÇMELİ
Şirket aktifine kaydedilen gayrimenkul, iki yıl içinde satıldığında elde edilen kazancın tamamı üzerinden vergi hesaplanıyor. İki tam yıl geçtikten sonra satışta ise kazancın yüzde 75’i istisna oluyor. (KVK Md. 5 /1-e) Kurumlar Vergisi (KV) istisnasından yararlanabilmek için; satış kazancının istisnadan yararlanan kısmının, satışın yapıldığı yılı izleyen beşinci yılın sonuna kadar, pasifte “özel bir fon” hesabında tutulması gerekiyor. Satış bedelinin, satışın yapıldığı yılı izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar tahsil edilmesi de istisnanın diğer bir koşulu.
Şirketler, gayrimenkulleri edindikten iki yıl geçtikten sonra sattıklarında KDV de hesaplamıyor. (KDV K. Md. 17/4-r) Taşınmaz ticareti ile uğraşan kurumların bu amaçla ellerinde bulundurdukları gayrimenkullerin satışında, KV açısından da KDV açısından da istisnadan yararlanılamıyor.
Varlık Barışı da geçen yıl çok konuşuldu... Son başvuru tarihi 31 Aralık 2016 iken 30 Haziran 2017’ye kadar başvuru süresi uzatıldı.
2017’de de vergi gündemi yine yoğun... Geçen hafta; ÖTV ve KDV oranlarında farklı ürünler için süreli ve süresiz olarak indirime gidildi... Beyaz eşya ürünlerinde ÖTV indirimi, mobilya için KDV indirimi 30 Nisan’a kadar geçerli olacak. Konut satım sözleşmelerinde Damga Vergisi hesaplanmayacak ve gezinti gemileri, yatlar, kotralar ve tekneler içinse ÖTV hesaplanmayacak. Konut teslimlerinde de yapı kullanma ruhsatı tarihi ve birim metrekare değerlerine göre değişen KDV indirimleri de yapıldı. (03.02.2017 Tarihli Resmi Gazete)
Ve en son Maliye Bakanı Naci Ağbal, “2016’da düzenli vergi ödemeyenler için vergi barışı yaptık, 2017’de de vergisini düzenli ödeyenler için vergi indirimi yapacağız” dedi. Vergi indiriminden daha önce de birkaç kez bahsedilmiş ama bir oran telaffuz edilmemişti. Bu kez oran hem Maliye Bakanı, hem Hükûmet Sözcüsü Numan Kurtulmuş tarafından “yüzde 5’e kadar” seklinde telaffuz edildi.
Uygulamanın ayrıntıları, düzenlemenin Resmi Gazete’ de yayımlanması ile netleşecektir. Maliye Bakanı’nın açıklamasından yola çıkarak biz şimdiden vergi indiriminin koşullarına bir göz atalım...
Düzenli beyanname verme koşulu:
Şahıs işletmeleri veya şirketlerin geçmiş üç yılda vermesi gereken KDV, Muhtasar, Geçici Vergi, Gelir veya Kurumlar Vergisi beyannamelerini süresinde Maliye’ye iletmiş olmaları bekleniyor.
Düzenli ödeme yapma koşulu:
Düzenli beyannamesini verenlerin aynı zamanda vergi ödemelerini de düzenli olarak yapmaları gerekiyor. Belli tutarın altındaki aksayan ödemelerin indirim hakkını ortadan kaldırmayacağını anlıyoruz. Bakan Ağbal’ ın, “Bazen 3-5 bin lira küçük rakamları arada bir kaçırırsınız, bunları dikkate almamak lazım” şeklinde açıklaması oldu.
Müteahhit firma açısından; mülk sahibine yapılan ödemeler inşaat maliyetinin içinde bir kalem. Bedii Bey’in alacağı paralarsa kira geliri değil, yardım. Binanın kullanımı karşılığı bir ödeme değil. Yani kiralama karşılığı olarak gelir elde edilmediğinden beyanname verme-vergi ödeme yükümlüğü de söz konusu değil.
Peki, hangi mülk sahipleri beyanname verecek? Beyan dönemi de yaklaşıyor bir yandan... Mart ayının 1’i ile 25’i arasında beyana tabi kira geliri elde edenler Maliye’ye beyanname verecekler.
2016’da yıl boyunca 3.800 lirayı aşan konut kira geliri elde etmiş olanlar beyanname verecek. (GVK. Md.21) Bu tutarın altında kira geliri elde edenler; beyanname de vermeyecek, vergi de ödemeyecek. Tablodan da anlaşılacaktır. Yıllık 3.800 liranın (Aylığı 316,66 liraya denk gelmekte) üzerinde gelir elde edilmesiyle vergi ödeme yükümlülüğü de başlıyor.
Aşağıdaki tabloda değişen aylık konut kira tutarlarına göre değişen vergi hesaplamaları görülebilir. (Örnekler belgesiz yüzde 25 götürü gider üzerinden hesaplanmıştır. Gerçek gider yöntemini seçecekler, gerçek belgeli giderlerini hesaplamaya dâhil edeceklerdir.)
İşyeri kiralarında beyanname verme sınırı ise yıllık net 24 bin (brüt-stopaj dahil: 30 bin) lira. (GVK Md. 86/1-c) Eğer işyeri; basit usuldeki bir mükellefe kiraya verilmişse beyanname verme sınırı 2016 gelirleri için 1.580 lira. (GVK Md. 86/1-d)
Kira gelirlerinin vergilendirilmesinde çokça kritik nokta var... Hangi eğitim ve sağlık harcamaları vergi hesabında indirilebiliyor? Kendi konutunu, çocuğuna, yakınına verip kira almayanlar vergi ödeyecek mi? Kimler vergi iadesi alacak? Götürü gider, gerçek gider tercihi nasıl yapılacak? Hem işyeri hem konut kirası geliri olduğunda vergi hesabı nasıl yapılacak?
Bu ayın sonunda yazı dizimiz olacak. Kira gelirinin vergilendirilmesinde merak edilen tüm kritik konuları yazı dizimizde ele alacağız.