×
“Maliye’de kaydım yok, yine de vergi barışına başvurabilir miyim?” diye soruyor bir okurumuz. “Banka hesap hareketlerinden yola çıkılarak incelemeye alınan tanıdıklarım var, geçmiş yıllarda yüksek olmasa da benim de kazançlarım oldu ama vergi dairesine bildirim yapmam gerektiğini düşünemedim” şeklinde tereddütlerini iletti. Eğitim ve danışmanlık gibi serbest meslek kazancı da elde edilmiş olabilir, sosyal medyada yayımlanmış içerikler üzerinden reklam geliri de elde edilmiş olabilir, yurtdışı faiz kazancı da elde edilmiş olabilir... Ve bu gelirler için geçmiş yıllarda Maliye’ye hiç bildirim yapılmamış, mükellefiyet kaydı açılmamış olsa da, geçmiş yıllara ilişkin vergi incelemesi riski vergi barışıyla ortadan kaldırılabiliyor. Otomobil ve gayrimenkul alım satım kazancı da olabilir, mülkünden kira geliri elde edip hiç Maliye’ye gelir beyan edilmemiş de olabilir. Maliye ile el sıkışıp vergi barışı imzalayanlar için geçmiş yılların kazançları artık gelir elde edenlerden sorulmayacak. Zamanaşımı süresi henüz dolmamış geçmiş beş yılın tümü için vergi barışı-matrah artırımı yapılabildiği gibi, yalnızca bir (veya birkaç) yıl için de yapılabilir.
FAİZ GELİRİ ÖRNEĞİ
Yurtdışı faiz geliri için örnekleyelim konuyu... 2020’de yurtdışından faiz geliri elde ettiği halde bu gelirini Maliye’ye beyan etmeyen kişi 8.500 lira vergi barışı ödemesi yaptığında artık bu kişi için vergi inceleme riski ortadan kalkıyor. Diğer dört yıl için vergi barışı ödeme tutarları da şu şekilde: 2016 için 6.380 TL, 2017 için 6.640 TL, 2018 için 7.050 TL, 2019 için 7.500 TL.
SON BAŞVURU 31 AĞUSTOS
Vergi barışı-matrah artırımı için Maliye’ye 31 Ağustos’a kadar başvurulabiliyor. Peşin ödeme yapmak isteyenler için son ödeme tarihi 30 Eylül 2021. Peşin ödeme yapanlara hesaplanan vergiler üzerinden yüzde 10 indirim de uygulanacak. Taksitle ödeme yapacaklar için ilk taksit ödeme tarihi de 30 Eylül 2021. Kalan taksitler ikişer ay arayla toplam 6 eşit taksitte (1.09 oranında katsayı ilave edilerek) ödenebilecek.
KAYDI OLANLAR
Geçmiş yıllarda mükellef olup Maliye’de kaydı olanlar, vergi barışından yararlanmak istediklerinde belirlenmiş oranlar üzerinden matrah artırımında bulunacak. 2016 için yüzde 35, 2017 için 30, 2018 için yüzde 25, 2019 için yüzde 20 ve 2020 için yüzde 15 oranında geçmiş yıl beyanlarını artıranlar artırdıkları matrah üzerinden yüzde 20 oranında vergi ödediklerinde geçmiş yılların vergileri kendilerinden sorulmayacak. Artırımda bulunulan yıla ait yıllık beyannamelerin; yasal süresinde verilmesinde ve tahakkuk eden vergilerin süresinde ödenmesi konusunda aksama yaşanmamışsa vergi oranı (en az matrah tutarı üzerinden) olarak yüzde 20 oranında değil, yüzde 15 oranında dikkate alınacak.
Geçmiş yıllarda vergiye tabi kazanç beyan etmemiş (zarar etmiş) olanlar da hiç beyan vermemiş kişiler gibi asgari matrah tutarları üzerinden vergi barışı ödemesi yapacaklar.
Alış, satış, gelir, gider gibi tüm işlemlerin Türk lirası karşılığı kayda alınır, defterlere yazılır. Dönem sonlarında da; dönem içi yapılan tüm bu işlemlerin sonucunda işletmenin bilançosu çıkar. İşletmelerin dönem sonu fotoğrafıdır bilanço. Ancak bazı işletmelerin bilançoları bir nevi fotomontajlıdır. Yani fotoğrafa baktığınızda gerçek durumu tam olarak göremezsiniz. Şimdi vergi barışı yasasıyla bu fotomontajlı kısımların düzeltilmesi imkânı tanınıyor işletmelere.
İŞLETMELERİN VARLIKLARI
Bilançolara bakıldığında; bir tarafta işletmenin varlıkları görülür. İşletmenin kasasında, bankasında ne kadar nakit olduğu, müşterilerinden ne kadar alacaklı olduğu, stok, makine teçhizat, bina vb. varlıklar varsa bunların ne kadar değere sahip olduğu görülür. Diğer yandan; tedarikçilere, bankalara, ortaklara (yabancı kaynaklara) borcu varsa bunların değerinin ne kadar olduğu yer alır. Son tahlilde; varlıklarla yabancı kaynaklar arasındaki fark da şirketin ne kadar sermayeye sahip olduğunu gösterir.
VERGİ BARIŞI FIRSATI
Bilanço yalnızca işletme sahipleri için değil, kredi verenler için de, gerektiğinde müşteri ve tedarikçiler için de ve her durumda işletmenin kazancı üzerinden vergi geliri elde eden Maliye için de kritik önem sahiptir. Dolayısıyla işletme sahipleri yalnızca kendileri için değil, işletmenin faaliyetini devam ettirirken etkileşimde olduğu tüm taraflar için bilançolarını gerçek duruma uygun hazırlamalılar. Fotomontajla müdahale edilmiş, fiili durumu yansıtmayan bilançoların vergi barışı yasası fırsatı da varken fiili duruma uygun hale getirilmesi yerinde olacaktır.
STOK VE KASA AFFI
Stok ve kasa affı yoluyla bilanço düzeltme işlemi hakkında bir hususu daha vurgulamak gerekir. Stok ve kasa affı istisnai bir uygulama olduğunda işletmeler için de, Maliye için de öteden beri devam eden uyumsuzlukları sulhle çözmek için iyi bir fırsat. Ancak bu afların kısa sürelerde tekrarlanıyor olması, bilançolarını her zaman fiili duruma uygun olarak düzenleyen işletmeler aleyhine haksız rekabet de yaratmakta. ‘Nasılsa yeni bir af daha çıkar kayıtlarımı yine düzeltirim’ şeklinde bir algıya ve tahribata da yol açarak uyumsuzlukların devamına da neden olabilecektir. Genel çerçevesini çizdiğimiz stok ve kasa affının, işletmelerce hangi koşullarda uygulanabileceğini de sırasıyla ele alalım. Öncelikle kayıtlarda (bilançoda) görünen ancak fiilen işletmede yer almayan kalemlerden başlayıp ardından tam tersi durumdaki uyumsuzlukların (kayıtlarda olmayan ancak fiilen işletmede olan varlıklar) nasıl giderileceğini inceleyelim...
KAYITLARDA GÖRÜNEN İŞLETMELERDE BULUNMAYAN VARLIKLAR
Hemen hemen tüm riskler sigorta poliçesi ile güvence altına da alınabilir. Vergi cezası riski için de yeni vergi barışı bir sigorta poliçesi aslında. Vergi barışı yasası ile şirketlere ‘Maliye ile barış imzala, düşük sayılabilecek bir ödeme yap, geçmiş beş yıl için vergi inceleme riskini ortadan kaldır.” deniliyor. Henüz zamanaşımı süresi dolmayan yıllar için Maliye her an inceleme yapma imkanına sahip… 2016, 2017, 2018, 2019 ve 2020 yılları… Matrah artırımı yapan şirketler içinse bu yıllar için artık vergi incelemesi yapılmayacağı belirtiliyor 7326 sayılı kanunla. (Md. 5)
Vergi barışının matrah artırımının genel çerçevesini bu şekilde özetledikten sonra yasanın şirketler için merak edilen kritik ayrıntılarını açıklayalım.
BAŞVURU VE ÖDEME
En son 31 Ağustos 2021 tarihine kadar matrah artırımına başvurulabilecek. Matrah artırımı sonrası hesaplanan vergiler, peşin ödenmek istenirse 30 Eylül’e kadar tek seferde ödeme yapılabilecek. İlk taksit ödeme süresi içerisinde peşin ödeme yapanlara hesaplanan vergiler üzerinden yüzde 10 indirim de uygulanacak. Taksitle ödeme yapacaklar için ilk taksit 30 Eylül’e kadar ödenebiliyor. İkişer ay arayla toplam 6 eşit taksitte (1.09 oranında katsayı ilave edilerek) ödeme yapılabilecek.
ARTTIRIM NE KADAR?
Örneğin; 2018 yılı için vergi incelemesi riskini kaldırmak isteyen anonim ve limited şirketler, daha önce beyan ettikleri Kurumlar Vergisi (KV) matrahını, yüzde 20 oranında arttıracak, bunun da yüzde 15’ni ödeyecekler. Arttırımda bulunulan yıla ait yıllık beyannamelerin; yasal süresinde verilmesinde ve tahakkuk eden vergilerin süresinde ödenmesi konusunda aksama yaşanmışsa vergi oranı olarak yüzde 15 değil, yüzde 20 oranı dikkate alınacak. Her bir dönem için ayrı ayrı 10 TL’yi aşmayan tutardaki eksik ödemeler, 5 puanlık oran avantajından yararlanmayı engellemiyor. Ancak her yıl için belirlenmiş asgari matrah tutarları da mevcut. 2018 yılı örneği için; bildirilecek asgari matrah (o yıl için zarar beyan edilmiş olsa dahi) en az 105.800 TL olabilecek. Bu matrah üzerinden de yüzde 20 oranında vergi barışı karşılığı olarak (2018 yılı için) 21.160 lira ödenecek. Arttırım oranı ve bildirilmesi gereken asgari matrahlar, Tablo-1’de yıllar itibariyle yer almakta.
KOŞULLAR NELER?
Geçen hafta vergi barışı yasa teklifi Meclis Genel Kurulu’ndan da geçti ve yasalaştı.
7326 sayılı kanun Cumhurbaşkanı’nın onayı sonrasında da Resmi Gazete’ de yayımlanacak. Tüm yönleriyle vergi barışının koşullarını yazılarımızda sırasıyla ele alacağız. İlk olarak bugün; gayrimenkullerinden kira geliri elde edenler, gayrimenkullerini satıp kazanç elde edenler için vergi barışının-matrah arttırımının koşullarını Hürriyet okurları için inceliyoruz.
Geçmiş beş yılda; kira geliri elde ettiği halde, kira gelirini beyan etmemiş gelir sahipleri olabilir.
VERGİ CEZASI RİSKİ
Veya elde ettiğinden daha az kira geliri beyan etmiş mülk sahipleri olabilir. Geçmiş beş yıl için barışın bedeli olan tutarlar ödendiğinde, Maliye ile el sıkışıldığında artık bu kişiler için vergi cezası riski ortadan kalkıyor. “Geçmiş beş yılda; (en az) ne kadar kira geliri elde edenlerin beyanname verme zorunluluğu vardı?” sorusunun cevabı da aşağıdaki tabloda görülebilir. Gayrimenkul satışları için de durum aynı... Geçmişte elde ettiği gayrimenkul satış kazancını beyan etmeyenler (veya düşük beyan edenler) vergi barışı imzalayarak, düşük sayılabilecek bedeller ödeyerek, vergi inceleme riskinden kurtulabilecekler.
Şimdi vergi barışının merak edilen sorularını sırasıyla cevaplayalım...
Önümüzdeki hafta Meclis Genel Kurulu’nda görüşülerek ardından yasalaşması bekleniyor. Teklifin ilk haline göre komisyonda değişiklikler de yapıldı. Kasa ve ortaklar cari hesabının düzeltilmesinde yüzde 5 olarak öngörülen verginin oranı, yüzde 3’e düşürüldü. Ayrıca şahıs ve şirketlerin matrah arttırım oranı; 2020 yılı için yüzde 20 olarak öngörülürken bu oran yüzde 15’e düşürüldü. 2016 yılı için yapılacak matrah arttırım oranı ise yüzde 30’dan, yüzde 35’e çıkarıldı.
Değişiklik sonrası geçerli yeni oranlar tablo üzerinden görülebilir. Geçmiş yıllarda; hiç beyan verilmemiş veya kazanç-matrah beyan edilmemişse mükellef türüne göre değişen asgari matrah tutarları yine tablolardan görülebilir.
VERGİ BARIŞI TAKVİMİ
Matrah arttırımı için: 31 Ağustos 2021 tarihine kadar başvurusunun yapılması gerekiyor. Hesaplanan vergileri peşin ödemek isteyenler için son tarih 30 Eylül 2021. İlk taksit ödeme süresi içerisinde peşin ödeme yapanlara hesaplanan vergiler üzerinden yüzde 10 indirim öngörülüyor. Taksitle ödeme yapacaklar için ilk taksit 30 Eylül’e kadar ödenebiliyor. Kalan taksitler ikişer ay arayla toplam 6 eşit taksitte (1,09 oranında katsayı ilave edilerek) ödenebilecek.
Vergi barışının yasa teklifindeki ifadesi: ‘Matrah artırımı’. Maliye ile el sıkışıp barışmak isteyen işletmelere devlet güvence veriyor, “Barış imzalanan geçmiş beş yıl için Maliye hesaplarını incelemeyecek” diyor. Bu özel hakka; incelenmeme güvencesine kavuşan işletmeler de bu güvenceye karşılık, geçmiş beş yılda beyan ettikleri vergi matrahlarını artırarak, bu yıllar için yeni vergi ödeyecekler. Eğer geçmiş beş yılda beyannamelerinde vergiye tabi gelir-matrah oluşmamışsa da (veya hiç beyanname vermemişlerse) bu kez (tabloda yer alan) asgari (matrahlar) tutarlar üzerinden vergi ödeyecekler. Dileyen mükellefler geçmiş beş yılın tümü için değil, belirleyecekleri bir veya birkaç dönem için de yasadan yararlanabilecekler.
GENEL KURUL’DAN GEÇECEK
Vergi barışı geçtiğimiz cuma günü Meclis’e yasa teklifi olarak geldi. Komisyondan, genel kuruldan geçtikten sonra Cumhurbaşkanı’nın imzasıyla resmi gazetede yayımlanacak. Bugün; yasa teklifinden yola çıkarak matrah artırımının kritik noktalarını 7 soruda birlikte gözden geçirelim. Yasanın resmi gazetede yayımlanmasından sonra mükellefler için merak edilen tüm yönlerini ayrıca ele alacağız...
1- KİMLER YARARLANABİLECEK?
Şahıslar ‘gelir vergisi mükellefi’ olarak kazançlarını beyan ediyorlar, şirketler ‘kurumlar vergisi mükellefi’ olarak gelirlerini beyan ediyorlar. Şahıs veya şirket olarak faaliyet gösteren işletmeler için ve kira geliri, gayrimenkul satış değer artış kazancı, yurt dışı faiz vb. menkul sermaye iradı gibi gelir elde edenler de vergi barışı imkanından yararlanabilecek.
2- HANGİ YIL İÇİN NE KADAR ARTIRIM YAPILACAK?
Sonra kitaba ‘mevzuat.gov.tr’ internet adresinden erişilebildiğini fark ettim. Kitap, pdf dosya olarak da indirilebiliyor. Eserde; kanunların orijinal metinleri de, günümüz Türkçesine aktarılmış metinleri de mevcut. Murat Bardakçı yazısında Resmî Gazete’nin İstiklâl Savaşı senelerinde yayımlanmamasının sebebini de açıklıyor: “Ankara’daki matbaanın personeli askere alınıp cepheye gönderildiği için gazeteyi basacak kimse bulunamamış, temelleri henüz atılmaya başlamış olan genç devletin resmî gazetesi bu yüzden çıkmamış ve dolayısı ile de Meclis’ten geçen kanunlar 21 ay boyunca yayınlanamamıştı!”
ASKERİ İHTİYAÇLAR
Kitabın ‘İçindekiler’ kısmına göz attığımda ilk olarak emlak vergisi hakkında bir kanun dikkatimi çekti. 1338 Senesi Emlâk ve Temettu Vergileri ile Ağnam Resminin ve Harp Kazançları Vergilerinin Sureti Tahsiline Dair Kanun (Kanun Numarası: 192). Konusu: Askeri ihtiyaçlar nedeniyle 1922 yılı vergilerinin taksitle değil bir defaya mahsus olarak tek seferde alınması hakkında. İstiklal savaşında ülkenin zor koşullarında cepheye giden tüm gazi ve şehitlerimize de, cephe gerisinde ödedikleri vergilerle ve eşsiz fedakarlıklarla vatan savunmasına destek olan tüm kahramanlarımıza da, minnettarlığımızı bu vesileyle bir kez daha yineleyelim. Mustafa Kemal Paşa’nın başkomutanlığında; canını, malını, gençliğini feda eden dedelerimizin, ninelerimizin hakları ödenmez, ruhları şad olsun.
GAZİ VE ŞEHİTLER
Hali hazırda Emlak Vergisi Kanunu’nda gaziler ve şehit yakınları için vergi avantajı tanınmış durumda. Brüt 200 m2’yi geçmeyen tek konutları için emlak vergisi ödemeleri gerekmiyor. Tek konutu için emlak vergisi avantajı gaziler ve şehit yakınları dışında; engelliler, geliri olmayan kişiler (işsizler, ev hanımları) ve emekliler için de geçerli.
MUAFİYETİ BOZAR MI?
Emekli maaşımdan başka gelirim yok. 110 m2’lik tek (hisseli) konutum var. 35 m2’lik de, 45 gün kullanma hakkım olan devre mülküm var. Emlak vergisinden muafiyet alabilir miyim?” diye soruyor Suat Özel adlı okurum. Suat Bey’e muafiyet haberi veremiyoruz maalesef. Çünkü devre mülk de konut sayıldığından, Suat Bey’in tek konuta uygulanan emlak vergisi muafiyetinden yararlanma hakkı bulunmuyor.
YAZLIĞINA TAŞINANA EMLAK VERGİSİ MUAFİYETİ
İsmail Beye postasında; içinde oturmadığı kendi adına kayıtlı konutundan kira geliri elde edip etmediğini belirtmemiş. Eğer konutu boşta ise kira geliri elde etmiyorsa emlak vergisi ödenmesi gerekmiyor. Ancak eğer bu konutundan kira geliri elde ediyorsa emlak vergisinin de ödenmesi gerekiyor.
İNDİRİMLİ ORAN
Kendi adına tapuda kayıtlı tek konutunu kiraya verip, kendisi de başka bir konuta kira ödeyen mülk sahipleri için de emlak vergisi muafiyeti yine uygulanabilir. (Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı, 14 Mart 2012 tarih ve 358 sayılı özelge) Emeklinin, kendi tek evini kiraya verip eşine, oğluna ya da kızına ait evde oturduğu durumda ise indirimli emlak vergisi avantajından yararlanılamıyor. Eşinin görevinden dolayı lojmanda oturan ve kendi adına olan konutundan kira geliri elde etmeyenler de bu tek konutları için emlak vergisi avantajından yararlanabilir. (Kayseri Vergi Dairesi Başkanlığı, 21 Mart 2011 tarih ve 20-25-19 no.lu özelge).
EŞİNDEN AYLIĞI OLANLAR
Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan alınan emekli maaşının yanı sıra eşten dolayı da ölüm aylığı alanlar, yasada belirtilen diğer şartları da taşıyorsa sıfır oranlı emlak vergisi avantajından yararlanabilir. (İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı 17 Temmuz 2012 tarih ve 686 sayılı özelge.)
ARSA AYRINTISI
Konutu olup ayrıca -gelir elde etmediği- arazisi de olan emekli, 200 metrekareyi geçmeyen tek konutu için emlak vergisi avantajından yararlanabilir. Mülk sahiplerinin gelir getirmeyen işyeri, arsa ve araziye sahip olmaları, indirimli vergi oranından yararlanmalarına engel teşkil etmiyor. (Gelir İdaresi Başkanlığı, 23 Mart 2011 tarih ve 032-52 sayılı özelge)
ÇALIŞMAYA BAŞLAYANLAR