Kasa ve stok affının koşulları

Alış, satış, gelir, gider gibi tüm işlemlerin Türk lirası karşılığı kayda alınır, defterlere yazılır. Dönem sonlarında da; dönem içi yapılan tüm bu işlemlerin sonucunda işletmenin bilançosu çıkar. İşletmelerin dönem sonu fotoğrafıdır bilanço. Ancak bazı işletmelerin bilançoları bir nevi fotomontajlıdır. Yani fotoğrafa baktığınızda gerçek durumu tam olarak göremezsiniz. Şimdi vergi barışı yasasıyla bu fotomontajlı kısımların düzeltilmesi imkânı tanınıyor işletmelere.

İŞLETMELERİN VARLIKLARI

Bilançolara bakıldığında; bir tarafta işletmenin varlıkları görülür. İşletmenin kasasında, bankasında ne kadar nakit olduğu, müşterilerinden ne kadar alacaklı olduğu, stok, makine teçhizat, bina vb. varlıklar varsa bunların ne kadar değere sahip olduğu görülür. Diğer yandan; tedarikçilere, bankalara, ortaklara (yabancı kaynaklara) borcu varsa bunların değerinin ne kadar olduğu yer alır. Son tahlilde; varlıklarla yabancı kaynaklar arasındaki fark da şirketin ne kadar sermayeye sahip olduğunu gösterir.

VERGİ BARIŞI FIRSATI

Bilanço yalnızca işletme sahipleri için değil, kredi verenler için de, gerektiğinde müşteri ve tedarikçiler için de ve her durumda işletmenin kazancı üzerinden vergi geliri elde eden Maliye için de kritik önem sahiptir. Dolayısıyla işletme sahipleri yalnızca kendileri için değil, işletmenin faaliyetini devam ettirirken etkileşimde olduğu tüm taraflar için bilançolarını gerçek duruma uygun hazırlamalılar. Fotomontajla müdahale edilmiş, fiili durumu yansıtmayan bilançoların vergi barışı yasası fırsatı da varken fiili duruma uygun hale getirilmesi yerinde olacaktır.

STOK VE KASA AFFI

Stok ve kasa affı yoluyla bilanço düzeltme işlemi hakkında bir hususu daha vurgulamak gerekir. Stok ve kasa affı istisnai bir uygulama olduğunda işletmeler için de, Maliye için de öteden beri devam eden uyumsuzlukları sulhle çözmek için iyi bir fırsat. Ancak bu afların kısa sürelerde tekrarlanıyor olması, bilançolarını her zaman fiili duruma uygun olarak düzenleyen işletmeler aleyhine haksız rekabet de yaratmakta. ‘Nasılsa yeni bir af daha çıkar kayıtlarımı yine düzeltirim’ şeklinde bir algıya ve tahribata da yol açarak uyumsuzlukların devamına da neden olabilecektir. Genel çerçevesini çizdiğimiz stok ve kasa affının, işletmelerce hangi koşullarda uygulanabileceğini de sırasıyla ele alalım. Öncelikle kayıtlarda (bilançoda) görünen ancak fiilen işletmede yer almayan kalemlerden başlayıp ardından tam tersi durumdaki uyumsuzlukların (kayıtlarda olmayan ancak fiilen işletmede olan varlıklar) nasıl giderileceğini inceleyelim...

KAYITLARDA GÖRÜNEN İŞLETMELERDE BULUNMAYAN VARLIKLAR

Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri; kayıtlarında yer almasına rağmen işletmelerinde olmayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşları, 31 Ağustos’a kadar kayıtlarına alabiliyor. Aynı türden emtialara ilişkin cari yıl kayıtlarına göre tespit edilen brüt kâr oranına göre fatura düzenleyerek ve vergisel yükümlülüklerini yerine getirip kayıt ve beyanlarına intikal ettirebilecekler. Makine, teçhizat ve demirbaşlar bakımından kendilerince veya bağlı oldukları meslek kuruluşunca tespit edilecek rayiç bedeller dikkate alınarak fatura düzenlenecek. Brüt kâr oranının cari yıl kayıtlarına göre tespit edilemediği hallerde, odalarının belirleyeceği oranlar esas alınacak. Ödenmesi gereken KDV; ilk taksiti beyanname verme süresi içinde, izleyen taksitler takip eden ikinci ve dördüncü ayda üç eşit taksitte ödenecek. Fiilen işletmede bulunmayan varlıklar için fatura kesilmesi sonrasında ceza kesilemeyeceği hususu yasada ‘geçmişe yönelik vergi cezası ve gecikme faizi uygulanmayacağı’ şeklinde belirtiliyor.

BİLANÇODA GÖRÜNEN KASADA OLMAYAN PARALAR

Bilanço esasına göre defter tutan kurumlar vergisi mükellefleri aftan yararlanabiliyor. 31 Aralık 2020 tarihi itibarıyla düzenledikleri bilançolarında görülmekle birlikte işletmelerinde bulunmayan kasa mevcutları ve işletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan) ortaklarından alacaklı bulunduğu tutarlar ile ortaklara borçlu bulunduğu tutarlar arasındaki net alacak tutarları ile bunlarla ilgili diğer hesaplarda yer alan işlemlerini 31 Ağustos’a kadar vergi dairelerine beyan etmek suretiyle kayıtlarını düzeltebilecekler. Beyan edilen tutarlar üzerinden yüzde 3 oranında hesaplanan vergi, beyanname verme süresi içinde ödenecek. Ödenen vergiler, gelir veya kurumlar vergisinden mahsup edilmiyor; beyan edilen tutarlar ve ödenen vergiler, kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak kabul edilmiyor. Beyan edilen tutarlar için cezalı bir vergisel işlem yapılması da söz konusu olmayacak.

İŞLETMEDE BULUNAN ANCAK KAYITLARDA GÖRÜNMEYENLER

Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri işletmelerinde mevcut olduğu hâlde kayıtlarında yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşları defterlerine kaydedip uyumsuzlukları giderebilecek. İşletmeler söz konusu kıymetleri, kendilerince veya bağlı oldukları meslek kuruluşunca tespit edilecek rayiç bedel ile ve bir envanter listesi ile vergi dairelerine 31 Ağustos’a kadar bildirmesi gerekiyor. Bildirim yapılan varlıklar daha sonra defterlere kaydedilebilecek. Bildirime dahil edilen kıymetler için amortisman ayrılamıyor. Beyan edilen; makine, teçhizat, demirbaş ve emtiaların bedeli üzerinden tabi olduğu oranların yarısı esas alınarak KDV hesaplanacak. Hesaplanan KDV ayrı bir beyanname ile sorumlu sıfatıyla beyan edilerek, beyanname verme süresi içinde ödenebilecek. Makine, teçhizat ve demirbaşlar üzerinden ödenen bu vergi, hesaplanan KDV’den indirilemiyor. Emtia üzerinden ödenen vergi ise genel esaslara göre indirilebiliyor.