Yerli turistin huzurlu sahili: Badavut

Ayvalık'ın merkezinden 10 dakika arayla hareket eden Sarmısaklı minibüslerinin son durağı Badavut sahilidir. 3 TL ödeyip bindiğinizde, meraklı gözler açısından sürprizlerle dolu 30 dakikalık yolculuğa çıkarsınız. 10,5 kilometrelik parkurun önemli bölümü adalarla kuşatılmış iç denizin kıyısından geçer. Yolculuk balıkçı teknelerinin sıralandığı rıhtımla başlar. Marinaya yaklaşırken kıyıda geçmişin tipik Rum evleri belirir. Fakat gerçek mimari sürprizler birkaç kilometre ötededir. Sefa'da besteci İlhan Usmanbaş'ın 2012'ye kadar yaşadığı 112 yıllık çift kuleli taş ev, önündeki deniz fenerini andıran mini yalı sıra dışı yapıların ilk örnekleridir.

Taştan yapılmış biblo zarafetindeki Çamlık Camisi'ne geldiğinizde Türkiye'nin ilk zeytinyağı imparatorlarının köşkleri sıralanır. Semt, çamları, köşkleri, çay bahçeleriyle Büyükada'yı çağrıştırır. Barcelona'daki Gaudi yapılarından etkilenip evinin bahçesinde 25 yılda Park Guell'i çağrıştıran 15 mozaik kompozisyon oluşturan emekli büyükelçi Sencer Asena'nın evi de burada, Karakol durağının hemen arkasındadır. Karşı kıyıda tabiat parkı statüsüyle korunan Hakkıbey Yarımadası, ardında, uzaklarda Midilli Adası uzanır. Sahilden ayrılıp çam ağaçlarıyla kaplı mesire yerinin içinden geçen yol tekrar iç denizin kıyısına bağlandığında kısmen korunabilmiş bir başka doğa cenneti çıkar karşınıza. Paşa Koyu'nun karşı kıyısında, güneybatı yönündeki çıplak tepe panoramik manzarasıyla meşhur Şeytan Sofrası'dır.

Karabasan sahili

 Hakkıbey Yarımadası, Şeytan Sofrası-Sarmısaklı yol ayrımına geldiğinizde, denize bağlı geniş sulak alanda alacalı zarif bedenleriyle flamingoları görürsünüz. Pek çok ülkede flamingolar önemli turizm kaynağıdır. Gözlem için kafileler uzun yolları aşar. Ayvalık'ta bu bölge ile Tuzlalar arasında gidip gelen flamingolar önemsenmez, sulak alanlarının koruma statüsü düşürülür, yanıbaşına beş katlı apartman dikilir, yerel siyasetçiler teleferik, kruvaziyer limanı projeleriyle turizmi geliştirme formülü arar.

Sarmısaklı'ya varan minibüsler arka yoldan doğu kıyısına gidip, daha sonra batı ucundaki Badavut'a kadar tüm yerleşimi boydan boya geçer. Traktör hızıyla ilerleyen araçtan çevredeki kötü yapılaşmanın tüm örneklerini en ince detaylarıyla görürsünüz: Sıvası dökülmüş, betonları çatlamış, kimileri beş katlı apartmanlar, küçük sanayi sitesini andıran atölyeler, paslı tabelalar... 2,5 kilometrelik bu parkur, Badavut'a ulaştığınızda derin bir “oh” çekmenizi sağlamak amacıyla bilinçli uzatılmış karabasanı andırır. Kim inanır ki Küçükköy'ün sahil yerleşimi Sarmısaklı 1970'lere kadar altın kumları, uzun kumsalıyla bir tatil cennetiydi. Ev pansiyonlarında mutlu Alman, Fransız turistleri ağırlardı. Günün birinde esnaf ahlakı buharlaştı, sokaklarını eli sopalı, beli tabancalılar kapladı...    

Geçmişte taş ocağıydı

Yol deniz kıyısına inip Sarmısaklı plajının batı sınırındaki eski MİT tatil kampına ulaştığında Midilli manzarası ve çamlıklar tekrar belirir. Yüksek duvarların arkasındaki yaşlı okaliptüslerin gölgelediği yol kıvrımlarla yükselir ve Badavut'a ulaşır. MİT kampı ile yarımadanın batı ucundaki Karakol Tepesi-Tuz Gölü arasında kalan yaklaşık 1,5 kilometre uzunluğunda, 800 metre genişliğindeki sahil şeridi “Çıkarma Sahili” olarak bilinen askeri alandır. Midilli'den gelecek olası saldırı düşünülerek Milli Savunma Bakanlığı'nın kontrolüne verilmiştir.

Ayvalık'tan gelen minibüsler yerleşimin arkasından geçip bakir kumsalın başladığı yerde durur. Bundan sonrası Sarmısak sahilinde ayakbastı parası vermeden denize girilebilecek birkaç yerden biridir. Geçmişin “İlk Kurşun”, 12 Eylül döneminin “Tahsin Şahinkaya” mahallesi bugün Badavut adıyla anılıyor. İsmin bir zamanlar burada yaşayan arıcının soyadından geldiği iddia ediliyor. Mübadele sonrasında Küçükköy'e yerleşen göçmenlerden Hamit Ciddi'ye verilen alan uzun yıllar taş ocağı olarak kullanıldı. Ayvalık evlerinin yapımında kullanılan sarmısak taşı buradan çıkarılıyordu. Bölgedeki köy evlerinde pansiyona gelen Ankaralılar 1960'larda arazi satın alıp ilk tatil sitelerini kurdular. 1970'lerin sonunda kumsalın üstüne ilk büyük inşaatı yapan Hamit Ciddi, konut olarak tasarladığı yapının planını talep üzerine değiştirip bölgenin ilk otelini kurdu. Ciddi Otel'i  günümüzde oğlu işletiyor.

3 otel, 2 apart

Badavut'ta biri iki yıldızlı, diğeri belediye ruhsatlı üç otel, ayrıca iki apart otel hizmet veriyor. 60 civarında evin de pansiyon olarak kullanıldığı tahmin ediliyor. Yani bölgedeki yatak kapasitesi yaklaşık 500. Oteller yarım pansiyon hizmet veriyor. Bu yıl sezonda yatak ücreti 200-250 TL arasında olacak. Badavut sitelerinin sakinleri çoğunlukla Ankaralı. Otel müşterileri ise İstanbul, Bursa, İzmir'den. Oteller tur firmalarıyla çalışmadığı için yabancı turist nadiren geliyor.

250 civarında yapıda, yaz aylarında yaklaşık 2 bin hane hareketlenince süpermarketler açılıyor. Sahildeki kafeteryaları günübirlik tatilciler doluyor. MİT kampına bitişik alandaki plaj yazın otellerin şezlonglarıyla kaplanıyor. Günlük kiranın bu yıl 30 TL'ye ulaşması bekleniyor. Badavut'un denizi sığ ve kumluk. Otellerin önünde plajın zemini kayalık. Birkaç yıldır denizin kıyıya geçmişteki kadar kum taşımadığı söyleniyor, bu gelişme Madra Çayı'na baraj kurulmasıyla açıklanıyor. Bu kış şiddetli lodos fırtınaları sorunu çözdü, kıyı yine yeterince kumla kaplandı. Balıkesir Sağlık Müdürlüğü'nün en son geçen ağustosta yaptığı “yüzme suyu analizi”ne göre su kalitesi iyi. Bu kaliteyi zaman zaman bizzat Balıkesir Belediyesi bozuyor. Küçükköy Belediyesi'nin Badavut'a yaptırdığı ve tüm Sarmısak'a hizmet veren biyolojik arıtma tesisi, tıpkı Ayvalık Belediyesi'nin yaptırdığı diğer tesis gibi Büyükşehir Kanunu'ndaki değişiklik gereği 2014'te Balıkesir'e devredildi. İşletmede çıkan sorunlar nedeniyle arıtma kimi zaman devre dışı kalıyor. Nüfus yoğunluğunun azaldığı dönemlerde çalıştırılmadığı iddia ediliyor.  

Bir başka sorun sahildeki duş ve umumi tuvalet eksikliği. Bu amaçla birkaç kez girişimde bulunduklarını söyleyen Badavut Güzelleştirme Derneği Başkanı ve iki yıldızlı Özak Oteli'nin sahibi Halil Özer “Duş ve tuvalet yaptırıp belediyeye devretmeye hazırız, fakat başvurumuza cevap alamıyoruz. Geçmişte yaptırdığımız voleybol, futbol sahası ve gölgelikler yıkıldı” diyor. Badavut sakin, huzurlu tatili tercih edenlere hitap ediyor. Doğa severler yakındaki Tuz Gölü'ne yürüyebilir, ormandaki patikalardan Şeytan Sofrası'na ulaşabilir. Bölgede kamp alanı yok. Sarımsaklı ve Badavut'ta sürat motoruyla deniz eğlencesine yönelik iki firma hizmet veriyor. Restoran ve eğlence alternatifleri için Sarmısaklı ya da Ayvalık'a inmek gerekiyor.�

Tabiat Parkı'nın geleceği belirsiz

Ayvalık adaları 1995'te tabiat parkı ilan edilerek 17.9 bin hektarlık alan koruma altına alınmıştı. Badavut bu alanda. 2017'de Resmi Gazete'de yayımlanan 'Sit Alanları Koruma, Kullanma Koşulları' doğrultusunda 1-2-3. derece sit alanlarının tanım ve statünde değişiklik gündeme geldi. Bakanlık park alanının yaklaşık yüzde 30'unu mutlak korumaya alacak, kalanını kontrollu kullanıma açacak bir taslak hazırladı. Cunda, Pateriça'yı doğrudan, Pınar Adası, Çıplak Ada'yı dolaylı yapılaşmaya açacak düzenlemeye Ayvalık Tabiat Platformu, dönemin belediye başkanı Rahmi Gencer ve Kent Konseyi karşı çıktı. AK Parti'li Balıkesir Belediyesi itirazı destekledi. Bakanlık 43 paftayı içeren değişiklik planı üzerine bir süre daha çalıştı. Geçen yıl kesinleşen ilk paftanın bir bölümünü açıkladı. 60 numaralı paftayı Badavut ile paylaşan MİT kampının koruma derecesi birden üçe düşürüldü, yapılaşmanın önünü açan düzenleme çevrecilerden sert tepki gördü. Taslakta birinci derece koruma alanı görünen 100 hektarlık Badavut sahili ise öngörüldüğü şekilde geçen hafta açıklandı. Şimdi Ayvalıklılar geriye kalan 42 paftanın açıklanmasını bekliyor. Bu arada Gencer görevini 31 Mart'ta Cumhur İttifakı'nın desteğiyle seçilen DP'li Mesut Ergin'e devretti. Ergin, kampanya sırasında TEMA'nın EkoSiyaset belgesini ve Ayvalık Tabiat Platformu'nun deklarasyonunu imzalamıştı.