Umudun yeniden doğduğu topraklar: Sakarya Meydan Muharebesi Tarihi Milli Parkı

...

Ey, bu topraklar için toprağa düşmüş asker!

Gökten ecdâd inerek öpse o pâk alnı değer.

Ne büyüksün ki kanın kurtarıyor Tevhîd'i...

Bedr'in arslanları ancak, bu kadar şanlı idi.

Sana dar gelmeyecek makberi kimler kazsın?

"Gömelim gel seni târîhe" desem, sığmazsın.

Bunlar, şehitlerin ve şehitliğin ne kadar yüce bir mertebe olduğunu anlatan en güzel mısralar belki de. Biz öyle bir ecdadın milletiyiz ki tarihin hangi sayfasını okusak hangi karesine baksak gururla dolu. Bastığımız yerler bu yüzden nice hatıralarla dolu anılmaya değer… Atalarımızın onurlu, şanlı mücadeleleri sonucu bizlere emanet bıraktığı vatanımızın her karış toprağı korunmaya değer, her şehidimiz ayrı ayrı hatırlanmaya değer… Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü korumasında olan Sakarya Meydan Muharebesi Tarihi Milli Parkı’na davet ediyor sizleri; zaferlerle dolu tarihimizi hatırlamak ve şehitlerimizi dualarla yad etmek için…

Sakarya Meydan Muharebesi 23 Ağustos - 13 Eylül 1921 tarihleri arasında gerçekleşmiş olup, Ankara’nın Polatlı ve Haymana ilçeleri sınırlarında kalan Sakarya Nehri’nin doğu yakasındaki alanda cereyan etmiştir ve Kurtuluş Savaşı’mızın dönüm noktasıdır. Savaş, Yunan Ordusunun Sakarya Nehri mevzilerine yönelik ileri harekâtı ile başlamış, Sakarya’nın doğusuna geçerek buradaki Türk mevzilerine taarruzu ve güneyden kuşatma teşebbüsü ile devam etmiştir. Savaşın ilk günlerdeki kötü gidişatı üzerine Mustafa Kemal Paşa�“Hattı müdafaa yoktur; sathı müdafaa vardır. O satıh bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı, vatandaşın kanıyla ıslanmadıkça terk olunamaz.” sözleri bu topraklar üzerinde hayat bulmuştur.

Bu emri izleyen günlerde savunma hattımız yer yer kırılsa da bu kısımlar geri çekilerek hemen, yeniden mevzilenmiştir. Bu başarılı taktik ile Türk askerinin iman dolu mücadelesi birleştiğinde Yunan Ordusu durdurulmuş ve savaş kazanılmıştır.  Sakarya Meydan Muharebesi ile milletimizin 1683’te Viyana kapılarından başlayarak Anadolu’ya doğru 238 yıllık gerileyişi son bulmuştur. Zafer kazanan Türk Ordusu ve Milli Mücadele Hükümeti’ne yurtta ve Dünya’da gösterilen saygı artmıştır. Kazanılan zaferin ordumuza verdiği moral ve yapılan hazırlıklar sayesinde 26 Ağustos 1922’de Başkomutanlık Meydan Muharebesi zaferi ile Anadolu düşman işgalinden kurtarılmıştır. İslam’ın ve Türk’ün Son Kalesi’nde bir destan yazılmıştır.

Ünlü İngiliz tarihçisi Joseph Arnold Toynbe bu hususta şunları dile getirmiştir: “Sakarya kıyılarındaki Türk zaferi, Yakın ve Orta Doğu’nun siyasal yüzünü değiştirmiştir. İki yüz yıldan beri Batı, ihtiyar Osmanlı İmparatorluğu’nu parçalamaya çalışmış; fakat Sakarya’da Türk’ün kendisi ile karşılaşmış ve O’na dokunduğu anda da tarihin yönü değişmiştir.”

Alanda Yapılabilecek Tarihi Aktiviteler

Mangal Dağı bölümü

23 Ağustos, Milli Mücadele tarihine Mangal Dağı Muharebeleri olarak geçmiştir. Mangal Dağı, Sakarya dirseğinin 40 km kadar doğusunda Haymana’nın 25 km güneyinde ana savunma çizgisine göre ileriye doğru çıkıntı yapan tek başına bir mevzii durumundadır. Burayı ziyarete gelenler halen siperleri görebilir ve orada şahlanan bir milletin mücadelesini her karışta hissedebilir.

Mangal Dağı Şehitliği ihya edilmiş olup, ziyarete gelenler şehitlerimizin ebedi istirahatgahlarında onlar için dualar edebilirler. Sakarya Meydan Muharebesi’nin geçtiği cephelerden birisi olan Mangal Dağı Haymana ilçesi sınırları dahilindedir. Ankara il merkezine yaklaşık 114 km, Haymana ilçe merkezine ise yaklaşık 28 km uzaklıktadır.  

 Kartaltepe bölümü

Kartaltepe, karayolunun geçtiği İğciler boğazını kontrol eden ayrıca Duatepe ile birlikte Sakarya Nehri üzerindeki Beylikköprü bölgesinde bulunan geçit ve köprüleri kontrol eden stratejik bir konumdadır. Bu stratejik önemi sebebi ile düşmanın en son terk ettiği bölgelerden biridir.

Gözden KaçmasınSakarya’nın beş kelebek cennetiHaberi görüntüle

Bugün bu yerin karayoluna yakın uzanımındaki tepede Mehmetçik Anıtı ile inşaatı devam eden Panoramik Müze bulunmaktadır. Bu müze içerisinde gelenleri o günlere götürecek kadını, erkeği ve çocuğuyla mücadele eden bir milletin son nefeslerini hissedeceksiniz.

Duatepe bölümü

Duatepe’nin Sakarya Meydan Muharebesi içerisinde moral ve stratejik anlamda özel bir anlamı vardır. Duatepe Türk genel karşı taarruzunda, düşmandan geri alınan ilk tepedir. Duatepe, Viyana önlerinden başlayan geri çekilmenin sona erdiği bir dönemeç, düşmanın Ege Denizi’ne dökülünceye kadar kovalandığı, sonu aydınlık bir sürecin başlangıç noktasıdır.

Bu alanı ziyarete gelenler için düzenli bir yol bulunmaktadır. Ziyaretçilerin dolaşımının sağlanması için ulaşım/dolaşım alt planı kapsamında tur güzergahları ve taşıt yolu ile ziyaretçilerin araçlarını ve tur otobüslerinin park edeceği bir otopark bulunmaktadır. Peyzaj çalışmaları ile alanın tarihi dokusu canlandırılmıştır. Ayrıca törenlerin daha düzenli yapılabilmesi için 500 kişilik metal tribün, 1200 kişilik amfi tiyatro ziyaretçileri beklemektedir.

Sakarya şehitler zafer anıtı ve müzesi

Sakarya Şehitleri Zafer Anıtı, Sakarya Merkez Şehitliğin bulunduğu tepenin üstünde inşa edilmiştir. Bu tepeden Sakarya Meydan Muharebesinin cereyan ettiği toprakların büyük bir kısmını görmek mümkündür.

Anıtın temel atma töreni Sakarya Zaferi’nin 50’nci yıl dönümüne rastlayan 13 Eylül 1971’de yapılmış ve Cumhuriyetin 50’nci yıldönümünde törenle ziyaretlere açılmıştır. Sakarya Şehitleri Zafer Anıtı üç bölümden oluşur. Bu bölümler; anıt gövdesi, heykeller ve müzedir. Kadın, asker (Mehmetçik) ve genç bir erkekten oluşan bu üçlü kompozisyon, zamanla olgunlaşan milli şuurun ve gittikçe azamiye ulaşan milli gücün simgesidir.

Sakarya merkez şehitliği ve anıtı

Sakarya şehitleri için bir anıt dikilmesine ait çalışmalar çok eski yıllara kadar gider. Bu çalışmalar 1930 yılında başlamış ve iki yılda tamamlanmıştır. Bugünkü Sakarya Şehitliği ve Şehitlik içindeki 140 mezar ile anıt, bu bölgede yapılan ilk çalışmadır.

Topçu Okulu’nun 1941 yılında Polatlı’ya gelişinden sonra zaman zaman yapılan onarımlarla geliştirilmiştir. Polatlı Belediyesi tarafından yaptırılan Sakarya Merkez Şehitliği’nin güvenliği sağlanarak düzenli bakım ve peyzaj çalışmaları ile şehitliğimiz ihya edilmiştir. Ziyarete gelenler şehitlerin aziz ruhlarını hissettikleri gibi gül kokuları eşliğinde dua etmektedirler.

Gazi Tepe

Buradaki emniyet harekatı esnasında 13 şehit verilmiştir. Gazi Tepe’deki anıt bu şehitlerimizin hatırasına Ağustos 2003 tarihinde inşa edilmiştir.  Başkomutan atına binerken at huysuzlanınca, ayağı üzengiden kayıp yere düşmüş sol böğrü bir kayaya çarpmıştı.

Gözden KaçmasınBozkırın ortasında bir vaha: ÇiftelerHaberi görüntüle

Burayı ziyarete gelenler halen burada o günlerin izlerini görebilirler. Yeni bir hayata adım atan evli çiftler düğün öncesi buraya gelerek fotoğraf çektirmekte ve saygı ile şehitlerimizi anmaktadırlar. Ankara il merkezine yaklaşık 123 km, Polatlı ilçe merkezine ise yaklaşık 45 km uzaklıktadır.

İkiztepeler şehitliği

İkiztepe siperleri savaş alanına hakimiyeti sebebiyle geçmişte yaşananların anısını canlandırarak ziyaretçileri o günlere götürecek bir ortamda duaların edilebileceği bir yerdir. Seyir terası inşaat halinde olup, tamamlandıktan sonra ziyaretçileri eşsiz tarihi güzelliklerle baş başa bırakacaktır.

Eskikışla şehitliği

Haymana Eskikışla ve Gedikli köyleri arasında kurulan sahra hastanesinde şehit olanlar defnedilmiştir.

Şehitlerimizin ruhuna edilecek dualar için mescit ve alanlar oluşturulmuştur.

Halide Edip Adıvar

Sakarya Meydan Muharebesi sırasında Halide Edip Adıvar’ın Sakarya Köyü’nde konakladığı, savaş sonrası ise Halide Edip Adıvar, Yusuf Akçura ve Yakup Kadri Karaosmanoğlu’ndan müteşekkil “Yunan Mezalimi İnceleme Komisyonu Ofisi” olarak kullanılan metruk bina Milli Mücadele’ye en az erkekler kadar katkıda bulunmuş Türk Kadını’nı onurlandırmak adına müze olarak düzenlenmektedir. Türk kadınına ait o yıllardaki milli mücadele ruhunu kadın çocuk demeden yaşayabileceğiniz, tarihten kesitler bulabileceğiniz tarifi zor duyguları yaşayabileceğiniz güzellikler sizleri bekliyor olacak…

Eski Polatlı

Şehitlik olarak bilinen alanda 40 şehit bulunmaktadır. Mevcut durumda şehitlerimiz ihya edilmiştir.

Polatlı’ya yolunuz düştüğünde uğramadan geçemeyeceğiniz tarih kokan, milli mücadele ruhunu hissedeceğiniz nadir alanlardan biridir.

Ne yenir?

Göçebe kültürün izlerini yemeklerinde de bulabileceğiniz, özellikle tatar kültüründen gelen kobete, çibörek, cantik gibi birçok yemek çeşitleri ile yöresel lezzetler hala yaşatılıyor ve günlük hayatta da yeniyor. Özellikle ziyaretçi merkezlerinde bu yemeklerden tatmak mümkün olabilecek. Ayrıca farklı hamur işleri, yöreye özgü koyun yoğurdu ve ayranı da eşsiz lezzetler arasında yer almaktadır.

Ziyaretçiler merkezleri

Sakarya Meydan Muharebesi Tarihi Milli Parkı’na ait poster, broşür, kitapçık gibi yayınların yanı sıra yöresel ürünler, hediyelik eşyalar alabileceğiniz Kirazoğlu ve Ahıllıkuyu Tanıtım Merkezleri ile Haymana ilçe merkezinde bulunan ve Sakarya Meydan Muharebesi’nde hastane olarak hizmet veren Tescilli Kültür Varlığı statüsünde olan eski Çaldağı İlköğretim Okulu restorasyonu yapılmaktadır.

Nerede kalınır- Konaklama yerleri

Haymana ilçemiz termal su cennetidir ve hem sağlık açısından hem de dinlenme açısından yörede konaklayabileceğiniz oteller bulunmaktadır.

Polatlı bölümümüzde bulunan Dua Tepe, Kartal Tepe, Sakarya Zafer Anıtı ve Merkez Şehitliği ile müzelere yakın çevrede otellerde konaklama imkanı da bulunmaktadır.

Ulaşım

Ankara – Polatlı 73 km, Ankara – Haymana 75 km, Polatlı - Eskişehir 156.7 km, Konya – Haymana: 224 km’dir.

Kyanak: Orman ve Su İşleri Bakanlığı