Sinasos'ta saklı tarihe yolculuk

Kapadokya çok bilinir, çok gezilir ama Sinasos, Ãœrgüp, Avanos, Uçhisar gibi popüler yerleÅŸimler yanında gölgede kalır. Oysa bütün bir Kapadokya Vadisi'ndeki en güzel kasabalardan biridir bugünkü adı MustafapaÅŸa olan bu yer.Kiliseleri, ayazmaları, medreseleri, kervansarayları, manastırları, yumuÅŸak adımlarla tırmanan daracık sokakları ve özellikle konaklarıyla, pencerelerden size bakan menekÅŸe gülüşlü insanlarıyla dünyada bir eÅŸi daha yoktur. Ãœrgüp'ten beÅŸ kilometre güneye doÄŸru giderseniz yolunuz önce bahçelere, yüksek aÄŸaçlarla perdelenmiÅŸ verimli tarlalara düşer. Sağınızda solunuzda kayalara oyulmuÅŸ kilise ve manastırları gösteren tabelalar görürsünüz. AÄŸaçların arasından karşınıza ansızın çıkar MustafapaÅŸa. Eski adı Sinasos olan ve halen dünyada bu ismiyle anılan köyün adının tam olarak ne zaman deÄŸiÅŸtiÄŸi bilinmez ama 1960'lardaki yer isimlerinin TürkçeleÅŸtirilmesi furyasında eski adını kaybettiÄŸi söylenir. Halen yöre insanının büyük bir bölümü Sinasos diye sesleniyor MustafapaÅŸa'ya.Kapadokya bölgesine gelen turistlerin büyük bir kısmı Sinasos'a uÄŸrar ama birkaç yıl öncesine kadar kazara yolu düşmemiÅŸse Türk gezginler buraya pek gelmezdi. Asmalı Konak dizisinin çekilmeye baÅŸladığı günlerden itibaren Sinasos, nihayet bizim yurttaÅŸların da gündemine girdi. TÃœRK HIRÄ°STÄ°YAN KÖYÃœTürkçe literatürde Kapadokya üzerine yazılmış çok fazla eser yok. Sinasos hakkında ise hiçbir çalışma yapılmamış. Oysa bu kasaba ve çevresi hakkında yüzlerce Ä°ngilizce, Almanca, Fransızca ve Yunanca kaynak mevcut. Bunun etkisiyle olsa gerek, tüm yabancı kaynaklar ve Sinasos'a atıfta bulunan yerli kayıtlar bu beldenin eski bir Yunan-Rum köyü olduÄŸu noktasında birleÅŸiyor. Oysa bu kasabanın dar sokakları, her biri birer sanat eseri olan konakları Anadolu'nun saklı tarihinin önemli yapraklarından birini barındırıyor. Burası bir Yunan-Rum yerleÅŸimi deÄŸil, bir Türk kasabası. Ortodoks Hıristiyan bir Türk boyu olan Karamanlılar, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde nedense yok farz edilmiÅŸ. Karamanlılar öz Türkçe konuÅŸup Grek alfabesini kullanırlardı. 1924 Lozan AntlaÅŸması çerçevesinde gerçekleÅŸtirilen mübadele sonucu büyük bölümü Yunanistan'a göçmek zorunda kaldı. Devlet sadece Hıristiyan oldukları için onları Rum hanesine yazdı. Köklerinden sökülerek atıldıkları Yunanistan'da ise dillerinden dolayı hep dışlandılar ve yıllarca takip altında yaÅŸadılar. Bir türlü uyum saÄŸlayamadılar, çünkü bu insanların çoÄŸu tek kelime Rumca bilmiyordu.Åžimdi size anlatmakta olduÄŸum Sinasos iÅŸte böylesi bir trajediye sahne olan Anadolu kasabalarından biri. Bundan beÅŸ yıl önce Sinasos'ta tanıştığım Yorgo DülgeroÄŸlu'yla kaldığımız pansiyonda sohbet ederken öğrendim kasabanın hikayesini. DülgeroÄŸlu, dedesinin Sinasoslu olduÄŸunu ve mübadeleden sonra Yunanistan'da Pire'ye yakın bir köye yerleÅŸtirildiklerini söyledi. Dedesinin ve büyükannesinin ölene kadar çok gerekli olmadıkça asla Yunanca konuÅŸmadıklarını anlattı. Ertesi gün Yorgo DülgeroÄŸlu'yla birlikte kasabanın kuzeyinde yer alan bir kiliseye gittik. Kilisenin haziresinde bulunan ve oraya buraya saçılmış vaziyette talan edilmiÅŸ olan mezar taÅŸlarından birini gösterdi ve okumaya baÅŸladı: ‘‘Burada NevÅŸehir eÅŸrafından dülger Poli ve Anna oÄŸlu Panoyat yatmaktadır. Allah rahmet eylesin.’’HALI MÃœZESÄ°Tekrar Sinasos'a dönelim. Meydanda çan kulesiyle minare yan yana. Burada Hıristiyan Türkler ile Müslüman Türkler ve az sayıda da Rum vatandaÅŸ yüzlerce yıl birlikte ve barış içinde yaÅŸamış. Kiliseyle caminin karşısında Anadolu'nun en zarif eÄŸitim kurumlarından biri olan Åžakir PaÅŸa Medresesi bulunuyor. Bu medreseyi yaptıran paÅŸanın hangi Åžakir PaÅŸa olduÄŸu ise bilinmiyor. Medrese üzerine kapsamlı bir araÅŸtırma yapılmamış. Bazı kaynaklarda bu eserin 18. ya da 19. yüzyılda yapıldığı belirtiliyor. Ama içerdeki bazı tavan süslemelerinin Selçuklu motiflerini taşıması kuÅŸkulara yol açıyor. Medrese ÅŸimdi kültür merkezi olarak kullanılıyor. ÇeÅŸitli sergilere ve kongrelere ev sahipliÄŸi yapıyor. Medresenin hemen bitiÅŸiÄŸinde bulunan kervansaray ise günümüzde bir halı atölyesi ve maÄŸazası olarak hizmet veriyor. MustafapaÅŸa Belediye BaÅŸkanı Mustafa Özer'in giriÅŸimleriyle restore edilen kervansarayda daha çok ipek halı üretiliyor. Bir halı müzesine dönüştürülmüş olan kervansarayda, çeÅŸitli ot ve köklerden boya elde edilmesini, ipekböceÄŸi kozalarından ipliklerin sağılmasını ve tezgahlarda halıların nasıl dokunduÄŸunu görebiliyorsunuz. Ä°sterseniz halı da satın alabiliyor ya da sipariÅŸ verebiliyorsunuz. BaÅŸkan Mustafa Özer, Kapadokya bölgesinde turizmin ve kültürel dokunun önemini en iyi anlamış genç politikacılardan biri. Kasabadaki tarihi bölgede beton kullanılması kesinlikle yasak. Evler eskiden olduÄŸu gibi kesme taÅŸtan ve ahÅŸaptan yapılıyor. Anıtlar Kurulu'ndan izin alınmadan tek bir çivi bile çakılamıyor.MustafapaÅŸa'nın batısında yer alan Gömede Vadisi jeomorfolojik açıdan Ihlara Vadisi'nin küçük bir benzeri. Ihlara'da olduÄŸu gibi kaya oyma kiliselere, barınaklara ve vadinin içinden geçen bir dereye sahip. MustafapaÅŸa'daki önemli kilise ve manastırlar ise ÅŸunlar: Aios Vasilios Kilisesi, Konstantinos-Helena Kilisesi, Manastır Vadisi Kiliseleri ve Gömede Vadisi'nde Alakara Kilise ve Aziz Basil ÅŸapeli.NEREDE KALINIR VE YENÄ°R?Hotel Natura: 0252 519 10 72-73-74. info@clubnatura.com Monastery Pansiyon: 0384 353 50 05 moneasterypension@yahoo.comGül Konakları: 0384 353 54 86BU ADRESLERE UÄžRAYINSinasos'a gittiÄŸinizde iki yere mutlaka uÄŸramalısınız. Bunlardan biri olan Hotel Natura, 1884'te yapılmış bir konak. Ä°sterseniz konaklayın, arzu ederseniz yemek yiyin. Konak kendine has odaları ile, ahÅŸap zemin ve resimli duvarlarıyla paha biçilmez bir güzelliÄŸe sahip. Bunun dışında bir büyük ÅŸarap mahzeni, sebze kileri mevcut. Otelin iÅŸletmecisi Hatice Aysel Koch tecrübeli ve çok titiz bir turizmci. AlışveriÅŸ mümkün olduÄŸunca köy pazarından taze olarak yapılıyor. Kahvaltıda sunulan marmelatlar ve pekmez otel bahçesinin meyve aÄŸaçları ve üzümlerinden. Ä°kinci uÄŸrak yeri ise Monestery Pansiyon. Çok leziz yemeklerin yapıldığı pansiyon-lokantanın iÅŸletmecisi Sinasoslu Serap Karagöz. Serap Hanım ve abisi Ercan Karagöz, cephesi kesme taÅŸtan inÅŸa edilmiÅŸ, arka tarafı da olduÄŸu gibi kayaların içine oyulmuÅŸ olan eski bir manastırı restore ederek turizme kazandırmışlar.NASIL GÄ°DÄ°LÄ°R?Ä°stanbul ve Ankara'dan yola çıkanlar için Sinasos'a iki ayrı güzergahtan ulaÅŸmak mümkün. Birinci yol Kırıkkale - KırÅŸehir üzerinden geçiyor. Uçakla gelenler ise ise Kayseri Havaalanı'nda inerek bir buçuk saatlik yolculuktan sonra MustafapaÅŸa'ya varabiliyor. Adana'dan gelenler ise NiÄŸde'yi aÅŸtıktan sonra Sinasos'a ulaşır. Antalya'dan Sinasos'a gitmek isteyenler ise Karaman ve NiÄŸde üzerinden kasabaya gidebilir.Â