Sibirya'dan bir soğuk, bir sıcak

SOĞUK SUYUN FAYDALARI

Sibiryalı deniz mevsimini buzları kırarak açar. Onlar için soğuk suda yüzmek ayrı bir zevktir. Mayıs ayında buzların parçalanması ile suya giren Sibiryalılar, ‘‘Biz sıcağı sevmeyiz. Soğuk su vücutlarımızı diri tutar, zindelik verir’’ diyorlar.

Uçağımız Moskova'dan havalandığında gece yarısıydı. Rus pilotun, ‘‘Ural dağlarını aşıyoruz’’ anonsunun hemen ardından gökyüzü aydınlanmaya başlamıştı. İnişte bulutları deldiğimizde kilometrelerce uzanan orman yeşilinin kucağına doğru alçalmaya başladık. Moskova'dan Sibirya'nın ortasındaki en büyük kent Krasnoyarsk'a indiğimizde bizleri soğuk Sibiryanın sıcakkanlı insanları, güler yüzle karşıladı. Evet Sibirya belleklerimizde dondurucu soğuk havası olan, karlarla kaplı bir sürgün yeri olarak kalmıştı. İşte böylesine soğuk Sibirya'nın hiç mi sıcak yüzü yoktu? Sibirya'da yaşam biçimi nasıldı? Sibiryalı ne içer ye yerdi, Sibiryalı üşür müydü? Rusların ‘‘Sibir’’ dedikleri, Tatarca ‘‘Uyuyan toprak’’ Sibirya, yazın kavurucu sıcak yaşarken, kışın dondurucu soğuğa teslim oluyor. Isı yazın 42 dereceye kadar çıkarken, kışın eksi 56'ya inebiliyor. Eylül ayının ikinci yarısında başlayan kar, Mayıs ayına kadar kara parçasının üstünü örtüyor. Yazın ise bol yağmurlu günler doğaya hayat veriyor.

Her eve üç kapı

Sibirya'da her evin ve her mağazanın üç kapısı var. Sibiryalı sokaktan eve girdiğinde, her kapının boşluğunda 10'ar saniye beklemek zorunda. Eksi 42'den artı 20 dereceye girişte yaşanan ısı değişikliğinin vücutta ve yüz derisinde oluşturacağı şoku önlemek için bu yöntem uygulanıyor. Bu durum yılın sekiz ayı böyle sürüyor. Sibirya, Rusya'daki seks trafiğinin çok uzağında kaldığı için şimdiye kadar AIDS'e rastlanmamış. Kimi Sibiryalılar, ‘‘Bu soğukta AIDS barınmaz’’ diye düşünüyor. Kadın nüfusun daha fazla olduğu Sibirya'da gençler disko ve barlarda Tarkan ile coşuyor. Tarkan'ın kasetleri elden ele dolaşıyor. Sibiryalı, Türk olduğunuzu anladığı anda, hemen size ‘‘Tarkan'ın kasetleri var mı?’’ diye soruyor. Gençlerin iki büyük tutkusu var. Fotoğraf ve kozmetik. Makyaja ve parfüme çok meraklı olan Sibiryalı kadınlar için cilt bakımı ekmek ve sudan daha önemli. Fotoğraf çekmek ise en başta gelen hobileri... Fotoğraf laboratuvarları pazar günleri bile çalışıyor.

Dondurma milli yiyecek

Orada ekmek ile bir litre benzinin fiyatı aynı: 90 bin lira. Et soteye benzeyen ‘‘Sibirya Gulaşı’’ en gözde yemek. Milli yiyecekleri ise dondurma... Sibiryalı'nın yaz-kış vazgeçemediği onlarca çeşit dondurma, her köşe başında bulunan dondurma büfeleri önünde uzun kuyruklar oluşturuyor. Dondurma kuyruğundaki Sibiryalılar, ‘‘Biz ekmek yemeyiz, dondurma yeriz. Bizde dondurma yemek altı aylıkken başlar’’ diyor. Moğolistan'dan doğup, Buz denizine dökülene dek Sibirya ovasına hayat veren Yenisey nehri ise tam bir balık cenneti. Etler ve balıklar pazarlarda buzdolapsız tezgahlarda satılıyor. Öğrencilere ve yaşlılara otobüsler bedava. Trafik sorununun olmadığı Krasnoyarsk'ta taksi parmakla sayılacak kadar az sayıda. Özel araçlar, taksilerin görevini yapıyor. Yol kenarında dilediğiniz özel araca el sallayabilirsiniz, sizi istediğiniz yere çok az paraya götürüyor. Bir zamanlar Sovyetler'in sürgün yeri olan Sibirya'da yaşam artık böyle... Kışın doğal soğuğunun dışında Sibirya'nın başka soğuk yüzü yok.

CESUR VE ŞIK KADINLAR

Sovyetler Birliği döneminde bırakın Sibirya'yı, Moskova'da bile çok şeyi bulmak mümkün değildi. Bir çift kadın çorabı pek çok Sibiryalı kadının yatak odasının anahtarıydı. Ama şimdi öyle mi? Sibiryalı kadınlar artık Moskova değil, İtalya ve Türk modasını da takip eder duruma gelmiş. İtalyan ayakkabı, Alman kadın çorabı, Türk tekstili ve iç çamaşırı Sibirya gençliğinin gözdeleri. Sibirya'da yaz kısa sürdüğü için yaz defileleri hep açık havada yapılıyor. Dekolte kıyafetleri cesurca giyen Sibiryalı mankenler, bu sokak defilelerinde güzel vücutları ile de ilgi çekiyorlar.

FAYTON SEFASI

At sevgisinin Sibirya'da ayrı bir yeri var. Sibirya bozkırlarından gelen atları, kent caddelerinde ya arabalı ya da suvarili olarak sıkça görmek mümkün. Faytonlar ulaşımda önemli bir yer kaplıyor.

EVLERİN SÜSÜ

Köpek beslemek, Sibiryalıların en büyük hobilerinden biri. Sibirya'dan tüm dünyaya yayılan kurt köpeği, Sibiryalılar'ın en sadık dostlarından biri. Diğer cinsler de Sibiryalıların evlerinin süsü, yanlarından ayırmadıkları varlıklar. Sibirya sokaklarında başıboş dolaşan köpek görmek pek mümkün değil.

İÇKİ VE DANS

O gün Sibirya'nın en büyük kenti Krasnoyarsk'ın isim günüydü. Herkes en güzel giysilerini giymiş, karnaval alanına gitmişti. Önce rengarenk giysili çocuklar, gençler danslar yaptı. İçki şişeleri birbirinin ardına boşaldı. Sibirya halk danslarında, Orta Asya müziğinin etkisi büyük.

ARTIK SÜRGÜN YOK

Sovyet mozayiği dağılmadan Sibirya ordusunun ülkede önemi büyüktü. Kömür, petrol, doğalgaz, elmas gibi yeraltı zenginliklerin bulunduğu bu geniş topraklar stratejik bir konumdaydı. Yıllar önce bir sürgün yeri olan Sibirya'da şimdi askerlik yapmak bir Rus askeri için ayrı bir özellik taşıyor.

BONCUKLU HESAP MAKİNASI

Bizim ilkokullarda matematiğe ilk adım olan ve abaküs denilen boncuklu cetveller, Sibirya mağazalarında hesap makinası yerine kullanılıyor. Herbir renkli boncuğun ayrı bir ruble değeri var. Satıcı bu renkli boncuklarla satış yapıp para üstü ödüyor.