Maldivler’in en ünlü denizi olarak biliniyor ama aslında öyle bir yer yok… Hayali bir 'deniz' nasıl ülkenin en çok turist çeken yerlerinden biri haline geldi?
Maldivler'in ünlü Yıldız Denizi kısmen gerçek, kısmen kurgu. Bu durum, ülkenin en çok turist çeken yerlerinden birinin gizemini daha da artırıyor. Kafanız karıştı değil mi?
Bir deniz düşünün ki, sanki yıldızlar gökyüzünden düştükten sonra suyun altına batmış gibi mavi renkte parlıyor. Ayağınızı suya sokuyorsunuz ve parlaklık, dönen bir galaksi gibi yoğunlaşıyor.
Hint Okyanusu'nda tam olarak yıldızların suya düşmüş gibi göründüğü bir yer var; Yıldız Denizi… Maldivler’in en turistik yerlerinden biri olan Yıldız Denizi’nin çarpıcı görüntüleri internette çoğalıyor ve maceraperest gezginlere onu aramaları için ilham veriyor. Ancak Maldivler'in Yıldız Denizi'ni tam olarak nerede bulabileceğini çok az kişi biliyor. Bunun nedeni Yıldız Denizi'nin aslında var olmaması.
YILDIZ DEĞİL, BİYOLÜMİNESAN PLANKTON
Evet yanlış okumadınız, Maldivler'in gizemli Yıldız Denizi coğrafi bir konum olarak mevcut değil. Bunun basit nedeni, bu büyülü yıldız görünümlü ışıkların okyanusta salınan biyolüminesan planktonlar olmasıdır.
Maldivler'de sekiz yıl çalışan ve kısa süre önce deniz yaşamını filme almak için ülkeye geri dönen deniz biyoloğu ve vahşi yaşam sunucusu Lauren Arthur, “İnsanlar Maldivler'de Yıldız Denizi'ni görmek istediklerini söylediklerinde aslında kimyasal bir reaksiyon görmek istiyorlar. Bu biyolüminesan planktondur" dedi ve ekledi:
“Biyolüminesan ışığın üretildiği kimyasal bir reaksiyondur, plankton ise hareketlerini kontrol edemeyen mikroskobik organizmalardır ve sadece akıntılarda yüzerler. Tüm planktonlar ışık yayamaz, sadece belirli türler yayabilir. Işık yayma özelliğine sahip olanlar ise bunu her zaman yapmazlar, sadece rahatsız edildiklerinde ışık yayarlar. Biyolüminesan plankton bulmak için belirli bir yer yoktur. Maldivler'in ya da dünyanın herhangi bir yerinde, hatta Birleşik Krallık'ta bile plankton bulunabilir. Bu, Maldivler'in ünlü Yıldız Denizi olmasa da, yıldız denizine benzeyen bir şeyi hala görebileceğiniz anlamına geliyor. Ancak buna tanık olmak büyük ölçüde şansa bağlı olacaktır.”
Denizden yayılan bu parlak mavi ışık, ‘biyolüminesans’ olarak adlandırılan biyolojik bir tepkime… Okyanusta yaşayan bazı balık, ahtapot, karides, denizanası, denizyıldızı, alg ve köpekbalığı türleri, biyolüminesans özelliğine sahip. Bu canlılar, lusiferin (pigment) ile lusiferaz (enzim) kimyasalları üretiyor. Bu kimyasallardan lusiferin, oksijenle tepkimeye girerek ışık üretirken lusiferaz ise bu tepkimeyi hızlandırıcı bir görev üstleniyor. Böylelikle vücutlarının içindeki kimyasal reaksiyonlara bağlı olarak enerjiden ışık ortaya çıkıyor.
Peki Maldivler'i yılın herhangi bir döneminde ziyaret eden bir gezginin yıldız denizi görme şansını artırmak için yapabileceği bir şey var mı?
Arthur bu soruya, “Akıntılar planktonları güneybatıdan ülkenin kuzeydoğusuna doğru yönlendiriyor. En fazla planktonun bulunduğu nisan ayında başlayıp ekime kadar devam eden Güneybatı Muson dönemi ziyaret için en iyi tarihler” cevabını verdi.
PLANKTONLARI RAHATSIZ EDİN VE YILDIZLAR İÇİNDE YÜZMEYE BAŞLAYIN
Arthur ayrıca su altında görme şansınızın karada görme şansınızdan daha yüksek olduğundan da bahsetti, “Şanslıysanız sahilde elinizde içeceğinizle otururken görebilirsiniz, ama şans anahtar kelime. Büyüleyici manzarayı görmenin en iyi yolu planktonların yoğun olduğu zamanlarda suya girmek ve gece şnorkelle dalış yapmaktır. Bu yapabileceğiniz en heyecan verici şeylerden biri” dedi.
Arthur ayrıca biyolüminesan planktonları ortam ışığının çok az olduğu yeni ay sırasında da birçok kez gözlemlemiş ve gezginlere aşağıdaki adımları atmalarını önerdi:
“Denize girin ve ardından su geçirmez fenerlerinizi kapatın. Onları kapattığınız anda çok ürkütücü oluyor ama kollarınızı ve bacaklarınızı deli gibi hareket ettirmeye başlayın. Bu, su sütununda hareket yaratacaktır. Işık yayacak planktonları rahatsız ettiğiniz anda yıldızların arasında yüzmeye başlarsınız."
GÖRÜNTÜLER 2013'TE YAYILDI, BÖLGE BİR ANDA POPÜLER OLDU
Madem planktonlar dünyanın herhangi bir yerinde de görünebiliyor, Maldivler’deki Yıldız Denizi nasıl bu kadar meşhur hale geldi?
Deniz biyologları Maldivler’in neden ‘Yıldız Denizi’ni görebileceğiniz yer’ olarak ünlendiğine dair biyolojik bir açıklama getiremiyor. Arthur, "Planktonların tek bir adaya çekilmesi mümkün değil" dese de internette Yıldız Denizi araması yapan dünya çapında ayda 320.000 kişiden biriyseniz, muhtemelen sizi Maldiv Adalarından Vaadhoo’ya gitmeye teşvik eden sayısız kaynak ile karşılaşmışsınızdır. Vaadhoo, Raa Atolü'nde 626 nüfuslu bir yerleşim adasıdır.
Bu adaya yapılan atıflar, güzel biyolüminesan planktonlarla kaplı bir plajın görüntülerinin viral hale geldiği 2013 yılına dayanıyor. Konum olarak Vaadhoo gösterilmişti ve bu görüntüler hala internette karşımıza çıkıyor.
Vaadhoo'nun internette yarattığı heyecan bölgesel bir turizm endüstrisinin oluşmasına yardımcı oldu ve dört ay önce Ismael Issey Naseer, Vaadhoo'nun ilk konukevini açtı.
Naseer, biyolüminesan planktonların Maldivler'in herhangi bir yerinde ortaya çıkabilmesine rağmen, Vaadhoo'nun viral fotoğraflarının birçok gezgini bölgeye çektiğini söyledi. Ziyaretçiler daha önce sadece Vaadhoo’nun yakındaki özel tatil adalarında kalabiliyor ve tekneyle gidebiliyorlardı, ancak Naseer, topluma doğrudan fayda sağlamak için Vaadhoo'da taban turizmi geliştirmeye karar verdi.
YILIN YÜZDE 90'INDA 'YILDIZLAR' VAR
Naseer, "Vaadhoo'yu tüm dünyaya açmanın harika bir fırsat olacağını düşündüm. Biyolüminesan planktonlar, dalış delikleri ve mantalar gibi inanılmaz doğal kaynaklara sahip olmamıza rağmen, kapıları onlara açmazsak kimsenin burada kalma şansı olmaz. Bunu asla garanti edemeyiz ama yılın yüzde 90'ında burada en azından az miktarda biyolüminesan plankton görmenin mümkün olduğunu söyleyebilirim” dedi.
Vaadhoo, gezginlerin biyolüminesan plankton görebilecek kadar şanslı olabilecekleri tek ada olmasa da bölgede ‘yıldızları’ arayan turistlerden elde edilen para doğrudan bakkal ve kafe gibi yerel bağımsız hizmetlere aktarılıyor.
Bu tür turizme Maldivler'de ancak ada topluluklarındaki konukevlerinin yasallaştığı 2009 yılından beri izin veriliyor. Daha önce gezginler yalnızca otel markaları tarafından işletilen özel tatil adalarında kalabiliyor ve yerel halktan tamamen ayrı tutuluyordu.
Vaadhoo gibi, Maldivler'in 188 yerleşim adasının çoğu küçük ve plajlarda ışık kirliliği minimum düzeyde. Bunun nedeni, sahil şeridine yapay ışık saçan plaj villaları ve su üstü restoranlara yönelik yabancı iştahını karşılayan çoğu tatil adasının aksine, Maldivlilerin kıyıya inşaat yapmaması.
Ada köylerinin sahillerindeki karanlık, eğer varsa biyolüminesan planktonları tespit etmeyi kolaylaştırıyor.
Arthur, Maldivler çevresindeki Vaavu Atolü'ndeki Fulidhoo veya Güney Ari Mercan Adası'ndaki Dhangethi ve Dhigurah gibi daha az nüfuslu yerleşim adalarının en karanlık kumsallara olduğunu belirtti ve yıldızlarla kaplı denizin güzelliğini mükemmel bir şekilde özetledi: "Suyun altı küçük elmaslar gibi ve bu görebileceğiniz en güzel şey."
Biyolüminesans 2020 yılında Büyükçekmece’de Albatros sahilinde görülmüştü. Bölge sakinlerinden biri, gazetecilere yaptığı açıklamada, 20 yıla yakın zamandır orada yaşadığını belirterek, "İlk defa görüyoruz. Şaşırdık. Telefonumuzla çekmeye çalışıyoruz ama görüntü alamıyoruz” diye konuşmuştu.
BBC'nin 'How a fictitious 'sea' became a top Maldivian tourist attraction' başlıklı haberinden derlenmiştir.