Mehmet Üstündağ
Elif Zorlu Tapan
Savaş ÖZBEY
Son Güncelleme:
İstanbul'un küçük hazinesi Kariye
Edirnekapı'daki küçük Kariye Mahallesi, İstanbul'un en büyük hazinelerinden biri. Bizans şehri İstanbul'la Osmanlı şehri İstanbul'u aynı anda hissetmek mümkün burada. Dünyanın en güzel mozaik müzelerinden biri olan Kariye Müzesi, (eski Chora Manastırı ve Kilisesi, sonra Kariye Camii) burayı bütün dünyanın en önemli tarihi merkezlerinden biri yapıyor.
Öte yandan, müzenin hemen yanındaki klasik Türk yemekleriyle ünlü Ásitáne Lokantası, küçük meydanı çevreleyen ve Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu tarafından 1970'lerde restore edilen tipik eski İstanbul evleri, şehrin Osmanlı geçmişini hatırlatıyor. Kariye'deki hareketlilik turizm sezonuna (nisan-ekim) endeksli. Ama bugünlerde güzel ve sakin bir haftasonu geçirmek, iki imparatorluğa başkentlik yapmış bir şehrin kokusunu almak istiyorsanız, Kariye tam da gitmeniz gereken yer.
Sırtını Haliç'e dayamış, asırlık ıhlamur ve çınar ağaçlarının altındaki Kariye, şehir kaçaklarını bekliyor. Eski İstanbul'a uzanmak, muhteşem Bizans mozaiklerini görmek istiyorsanız gelin Kariye'ye gidelim. Edirnekapı'ya vardığınızda surları karşınızda bulacaksınız. Levhalar sizi Kariye Müzesi'ne götürecek.
Bizans sanatının son altın çağında yaratılan, altın, toprak, mor, mavi, lila renklerinin ağırlıklı olduğu mozaikler ve fresklerle Kariye Müzesi, dünyadaki en önemli Bizans sanatı merkezlerinden biri. Mozaikler, doğal, canlı, hareketli yüz ifadeleri, ince uzun figürleri ve arka plandaki ayrıntılarıyla Bizans sanatındaki rönesansı haber veriyor. Dış tarafında Hz. İsa, iç tarafında Meryem Ana mozaikleri bulunan müzede İncil'den sahneler anlatan muhteşem freskler de var.
Müzeyi gezdikten sonra tam karşıdaki Cafe Kariye ya da Pembe Köşk'te oturabilirsiniz. Bardak çayı bir milyon, fincan çay ve kahve çeşitlerini de 2 milyon liraya içebilirsiniz. Çay bahçesinin hemen yanında çinilerin ağırlıkta olduğu birçok hediyelik eşya dükkanı göreceksiniz. Hediyeliklerin fiyatı 3-10 milyon lira arasında değişiyor.
HALİÇ KIYISINDA YÜRÜYÜN
Müzenin çevresindeki ara sokaklara da girin. Tarihi bölgenin koruma altına alınmasıyla, Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu projesiyle restore edilen evler görülmeye değer. Oturanların ekonomik durumu uygun olmadığı için boyaları eskimeye başlasa da, eski İstanbul havasını hissetmenizi sağlıyor. Koruma bölgesinin dışına çıkar çıkmaz birbirine dayanmış 5-6 katlı binalarla karşılaşıyorsunuz.
Eğer yürümeyi seviyorsanız, Kariye'ye giderken rahat bir ayakkabı giyin. Çünkü 5-15 dakikalık yürüme mesafesiyle Mimar Sinan'ın Kanuni'nin kızı Mihrimah Sultan için yaptırdığı İstanbul'un en güzel camilerinden Mihrimah Camii, 390'da inşa edilen ve daha sonra Yedikule'nin bir parçası haline gelen Altın Kapı, Tekfur Sarayı, Aya Paraskevi Ayazması, 16'ncı yüzyıldan kalma Ivaz Efendi Camii, görülmeye değer yapılardan sadece birkaçı. Hálá yorulmadıysanız, biraz uzun bir yürüyüşle Haliç kıyısına, Fener ve Balat'a inebilirsiniz. Rum Ortodoks Patrikhanesi, Panayia Suda Kilisesi'ni ve Ayia Zoni Ayazması'nı da görebilirsiniz. Hálá ‘‘gün bitmesin' diyorsanız, Eyüp'e doğru gidin, isterseniz Feshane'ye de uğrayın.
NASIL GİDİLİR
Kariye, Edirnekapı'da. Taksim'den 87, Beşiktaş'tan 28 numaralı Edirnekapı otobüslerine binebilirsiniz. Fatih üzerinden Gaziosmanpaşa, Bayrampaşa ve otogara giden otobüsler de Edirnekapı'dan geçiyor. Anadolu yakasından gelecekler ise Fatih Sultan Mehmet ve Boğaziçi köprülerini kullanarak, Topkapı Cevizlibağ istikametine giden tüm otobüslere binebilir. Kendi otomobilinizle gidecekseniz, Fatih üzerinden gitmenizi öneriyoruz. Ancak uyaralım, otopark yok. Ara sokaklardan birinde park yeri bulmak zorundasınız.
YEMEK MOLASI
Ásitáne'de çanak yağmasını kaçırmayın
Kariye Oteli'nin bünyesindeki Ásitáne Lokantası, eski bir Osmanlı konağı görünümünde.
Topkapı, Dolmabahçe ve Edirne saraylarının mutfaklarındaki kayıtların taranmasıyla oluşturulan mönünün iskeletini Kanuni Sultan Süleyman'ın oğulları Beyazıt ve Cihangir'in sünnet töreni için düzenlenen ‘‘çanak yağması’’ ziyafetinde yer alan yemekler oluşturuyor. Özel günlerde, saray halkı için çanaklar içinde 70-80 çeşit yemek hazırlanıp yan yana diziliyor, herkesin kendi kaşığıyla yiyor: İşte bu törenlere çanak ziyafeti deniyor.
Ocakta ‘‘Osmanlı Mutfağı'nda Balık ve Deniz Mahsulleri Günleri’’, nisanda ‘‘Çok Kültürlü Osmanlı Mutfağı Lezzetleri’’, İstanbul'un fetih tarihi 29 Mayıs'tan itibaren ‘‘Fatih Sultan Mehmet Dönemi Yemekleri’’ ve ‘‘Osmanlı Ramazan Mönüsü’’ Asitáne'nin değişmez mönüleri. Lokantanın işletmecisi Engin Türker, şimdi Selçuklu Mutfağı üzerinde çalışıyor.
Ásitáne'de et yemeklerini tercih ederseniz, alkollü içki hariç kişi başına ortalama 30 milyon lira, balık isterseniz, porsiyonuna 18 milyon lira, av etleri için de 14 milyon lira ödüyorsunuz.
KONAKLAYABİLİRSİNİZ
Ásitáne'nin de içinde yer aldığı Kariye Oteli'nde sezon, yarı sezon ve sezon dışı fiyatları, çift kişilik standart odalarda, 110, 95 ve 80 dolar. Otelin yanındaki köşkte kalmak isterseniz, kişi başı 200, 185 ya da 170 dolar ödemek gerekiyor.
Kariye Oteli ve Asitane Restoran: Edirnekapı, Kariye Camii Sokak, No: 18. Tel: 212-534 84 14. www.kariyeotel.com.
TARİH MOLASI
Dünyanın en güzel mozaiklerini görün
Chora Manastırı'nın yapım tarihi belli değil, ama Chora, ‘‘açık arazi, kent dışı’’ anlamına geldiği için surların tamamlandığı 422'den önce inşa edildiği düşünülüyor. İşte Chora'nın tarih boyunca başına gelenler:
Bizans İmparatoru I. Aleksios Komnenos'un (1081-1118) eşinin annesi 11. yüzyılda buraya bir manastır yaptırdı. İmparatorun kardeşi İsaak Komnenos da bir depremde yıkılan yapıyı 1120'de onarttı.
1204'teki Latin işgali sırasında manastır harap oldu. 1261'de manastır bir dini merkez haline geldi. Yapı bugünkü görünümüne 1315-1321 arasında tarihçi Theodoros Metokhides'in yaptırdığı onarımla kavuştu.
Kentin Osmanlıların eline geçmesinden sonra Sadrazam Atik Ali Paşa 1511'de manastırı camiye çevirdi. 18. yüzyılda Kızlarağası Beşir Ağa camiyi onarttı. 1876'da mozaikler temizlenerek, üstleri badanayla örtüldü.
1903-1906 arasında Rus Arkeoloji Enstitüsü binayı onardı.
1948-1959 arasında Amerikan Bizans Enstitüsü tarafından onarılan manastır, Ayasofya gibi müze haline getirildi.
Kariye Müzesi ve çevresi 1978-89 arasında Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu tarafından onarıldı. Onarım sürerken, müzede çoğunluğu Ayasofya'dan getirilen ikonaların yer aldığı bir sergi açıldı. 19 Ağustos 1978'de bir soygun oldu, sergideki dünya mirası 25 ikonadan 21'i kayıplara karıştı.
UNUTMAYIN
Mozaik Müzesi, çarşamba hariç her gün 09.00-16.30 arasında açık. Giriş ücreti 7 milyon TL. Türk öğrencilerden ücret alınmıyor, yabancı öğrenciler 2 milyon TL ödüyor. Tel: 212-631 92 41
Sırtını Haliç'e dayamış, asırlık ıhlamur ve çınar ağaçlarının altındaki Kariye, şehir kaçaklarını bekliyor. Eski İstanbul'a uzanmak, muhteşem Bizans mozaiklerini görmek istiyorsanız gelin Kariye'ye gidelim. Edirnekapı'ya vardığınızda surları karşınızda bulacaksınız. Levhalar sizi Kariye Müzesi'ne götürecek.
Bizans sanatının son altın çağında yaratılan, altın, toprak, mor, mavi, lila renklerinin ağırlıklı olduğu mozaikler ve fresklerle Kariye Müzesi, dünyadaki en önemli Bizans sanatı merkezlerinden biri. Mozaikler, doğal, canlı, hareketli yüz ifadeleri, ince uzun figürleri ve arka plandaki ayrıntılarıyla Bizans sanatındaki rönesansı haber veriyor. Dış tarafında Hz. İsa, iç tarafında Meryem Ana mozaikleri bulunan müzede İncil'den sahneler anlatan muhteşem freskler de var.
Müzeyi gezdikten sonra tam karşıdaki Cafe Kariye ya da Pembe Köşk'te oturabilirsiniz. Bardak çayı bir milyon, fincan çay ve kahve çeşitlerini de 2 milyon liraya içebilirsiniz. Çay bahçesinin hemen yanında çinilerin ağırlıkta olduğu birçok hediyelik eşya dükkanı göreceksiniz. Hediyeliklerin fiyatı 3-10 milyon lira arasında değişiyor.
HALİÇ KIYISINDA YÜRÜYÜN
Müzenin çevresindeki ara sokaklara da girin. Tarihi bölgenin koruma altına alınmasıyla, Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu projesiyle restore edilen evler görülmeye değer. Oturanların ekonomik durumu uygun olmadığı için boyaları eskimeye başlasa da, eski İstanbul havasını hissetmenizi sağlıyor. Koruma bölgesinin dışına çıkar çıkmaz birbirine dayanmış 5-6 katlı binalarla karşılaşıyorsunuz.
Eğer yürümeyi seviyorsanız, Kariye'ye giderken rahat bir ayakkabı giyin. Çünkü 5-15 dakikalık yürüme mesafesiyle Mimar Sinan'ın Kanuni'nin kızı Mihrimah Sultan için yaptırdığı İstanbul'un en güzel camilerinden Mihrimah Camii, 390'da inşa edilen ve daha sonra Yedikule'nin bir parçası haline gelen Altın Kapı, Tekfur Sarayı, Aya Paraskevi Ayazması, 16'ncı yüzyıldan kalma Ivaz Efendi Camii, görülmeye değer yapılardan sadece birkaçı. Hálá yorulmadıysanız, biraz uzun bir yürüyüşle Haliç kıyısına, Fener ve Balat'a inebilirsiniz. Rum Ortodoks Patrikhanesi, Panayia Suda Kilisesi'ni ve Ayia Zoni Ayazması'nı da görebilirsiniz. Hálá ‘‘gün bitmesin' diyorsanız, Eyüp'e doğru gidin, isterseniz Feshane'ye de uğrayın.
NASIL GİDİLİR
Kariye, Edirnekapı'da. Taksim'den 87, Beşiktaş'tan 28 numaralı Edirnekapı otobüslerine binebilirsiniz. Fatih üzerinden Gaziosmanpaşa, Bayrampaşa ve otogara giden otobüsler de Edirnekapı'dan geçiyor. Anadolu yakasından gelecekler ise Fatih Sultan Mehmet ve Boğaziçi köprülerini kullanarak, Topkapı Cevizlibağ istikametine giden tüm otobüslere binebilir. Kendi otomobilinizle gidecekseniz, Fatih üzerinden gitmenizi öneriyoruz. Ancak uyaralım, otopark yok. Ara sokaklardan birinde park yeri bulmak zorundasınız.
YEMEK MOLASI
Ásitáne'de çanak yağmasını kaçırmayın
Kariye Oteli'nin bünyesindeki Ásitáne Lokantası, eski bir Osmanlı konağı görünümünde.
Topkapı, Dolmabahçe ve Edirne saraylarının mutfaklarındaki kayıtların taranmasıyla oluşturulan mönünün iskeletini Kanuni Sultan Süleyman'ın oğulları Beyazıt ve Cihangir'in sünnet töreni için düzenlenen ‘‘çanak yağması’’ ziyafetinde yer alan yemekler oluşturuyor. Özel günlerde, saray halkı için çanaklar içinde 70-80 çeşit yemek hazırlanıp yan yana diziliyor, herkesin kendi kaşığıyla yiyor: İşte bu törenlere çanak ziyafeti deniyor.
Ocakta ‘‘Osmanlı Mutfağı'nda Balık ve Deniz Mahsulleri Günleri’’, nisanda ‘‘Çok Kültürlü Osmanlı Mutfağı Lezzetleri’’, İstanbul'un fetih tarihi 29 Mayıs'tan itibaren ‘‘Fatih Sultan Mehmet Dönemi Yemekleri’’ ve ‘‘Osmanlı Ramazan Mönüsü’’ Asitáne'nin değişmez mönüleri. Lokantanın işletmecisi Engin Türker, şimdi Selçuklu Mutfağı üzerinde çalışıyor.
Ásitáne'de et yemeklerini tercih ederseniz, alkollü içki hariç kişi başına ortalama 30 milyon lira, balık isterseniz, porsiyonuna 18 milyon lira, av etleri için de 14 milyon lira ödüyorsunuz.
KONAKLAYABİLİRSİNİZ
Ásitáne'nin de içinde yer aldığı Kariye Oteli'nde sezon, yarı sezon ve sezon dışı fiyatları, çift kişilik standart odalarda, 110, 95 ve 80 dolar. Otelin yanındaki köşkte kalmak isterseniz, kişi başı 200, 185 ya da 170 dolar ödemek gerekiyor.
Kariye Oteli ve Asitane Restoran: Edirnekapı, Kariye Camii Sokak, No: 18. Tel: 212-534 84 14. www.kariyeotel.com.
TARİH MOLASI
Dünyanın en güzel mozaiklerini görün
Chora Manastırı'nın yapım tarihi belli değil, ama Chora, ‘‘açık arazi, kent dışı’’ anlamına geldiği için surların tamamlandığı 422'den önce inşa edildiği düşünülüyor. İşte Chora'nın tarih boyunca başına gelenler:
Bizans İmparatoru I. Aleksios Komnenos'un (1081-1118) eşinin annesi 11. yüzyılda buraya bir manastır yaptırdı. İmparatorun kardeşi İsaak Komnenos da bir depremde yıkılan yapıyı 1120'de onarttı.
1204'teki Latin işgali sırasında manastır harap oldu. 1261'de manastır bir dini merkez haline geldi. Yapı bugünkü görünümüne 1315-1321 arasında tarihçi Theodoros Metokhides'in yaptırdığı onarımla kavuştu.
Kentin Osmanlıların eline geçmesinden sonra Sadrazam Atik Ali Paşa 1511'de manastırı camiye çevirdi. 18. yüzyılda Kızlarağası Beşir Ağa camiyi onarttı. 1876'da mozaikler temizlenerek, üstleri badanayla örtüldü.
1903-1906 arasında Rus Arkeoloji Enstitüsü binayı onardı.
1948-1959 arasında Amerikan Bizans Enstitüsü tarafından onarılan manastır, Ayasofya gibi müze haline getirildi.
Kariye Müzesi ve çevresi 1978-89 arasında Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu tarafından onarıldı. Onarım sürerken, müzede çoğunluğu Ayasofya'dan getirilen ikonaların yer aldığı bir sergi açıldı. 19 Ağustos 1978'de bir soygun oldu, sergideki dünya mirası 25 ikonadan 21'i kayıplara karıştı.
UNUTMAYIN
Mozaik Müzesi, çarşamba hariç her gün 09.00-16.30 arasında açık. Giriş ücreti 7 milyon TL. Türk öğrencilerden ücret alınmıyor, yabancı öğrenciler 2 milyon TL ödüyor. Tel: 212-631 92 41