Darwin’e ilham veren Pasifik adaları: Galapagos

Dünyada vahşi yaşamı en iyi gözlemleyebileceğiniz yerlerden biri, Galapagos Adaları. Bu benzersiz bölgeye ulaşmak için, Ekvador Cumhuriyeti’nin Quito şehrine uçuyoruz önce. Tarihi merkeziyle UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan şehirden Guayaquil’e, ardından Galapagos Adaları’na geçiyoruz. Baltra Adası açıklarında bizi bekleyen tekneye biniyoruz. Yıllar önce Galapagos’ta haftalık bir gezi yapmıştım. Yine aynı gemi ‘Galapagos Legend’la, bu kez dört günlük bir gezi yapacağız.

Can yelekleriyle yapılan bir güvenlik provasından sonra Santa Cruz Adası’nın kuzeyinde karaya çıkıyoruz. Karaya çıkışlar panga ya da dinghy olarak adlandırılan küçük teknelerle oluyor.

Galapagos adalarında nerede kalınır?

Tekneler karaya tam yanaşırsa ‘kuru iniş’ yapıyorsunuz. Tekne plaj gibi kumsal bir yere gelip yanaşamadığında, gezginler eşyaları ellerinde, denizin dibine basarak yürüyorlar, ki buna da ‘yaş iniş’ deniyor.

Karada bizi bekleyen otobüslerle adada 45 dakika gittikten sonra vardığımız çiftlikte, ayağımıza geçirdiğimiz çizmelerle, adaya adını veren dev kara kaplumbağalarının peşine düşüyoruz. Kaplumbağalar, günümüzün trendine uyarcasına yavaş hareket ediyor. Hiç aceleleri yok. Neden olsun ki! Ne de olsa 80 ila 200 yıl yaşıyorlar.

Çiftlikte İspanyolcada ‘kutsal ahşap’ diye adlandırılan, tüm Güney Amerika’ya özgü ufak bir ağaç türü ile tanışıyoruz. Çevrede ayrıca mango, muz, şekerkamışı ve orkide bahçeleri var. 150 metre uzunluğunda ve 4-5 metre çapındaki bir lav tünelini kat edişimiz ve dönüşte gördüğümüz büyük bir lav krateri bize bu adaların jeolojik oluşumunu kısmen de olsa anımsatıyor. Gemiye binmeden önce son görev, kayalıklar üzerindeki penguenlerin peşine düşmek...

LAV ZEMİNDE BİNBİR CANLI

İkinci gün Santiago Adası’na yaş iniş yapıyoruz. Hemen kıyıda dünya tatlısı foklar, denizaslanları uzanmış; kimi tembellik yapıyor, kimi diğerleriyle oynaşıyor, kimi de annesini emiyor. Kıyılardaki sesuvium bitkisi rengârenk. Lav zemin üzerinde nereye gideceğini tahmin edemeyeceğiniz kırmızı renkli yengeçleri izliyoruz. Her yanımız deniz iguanası, ıstakoz, denizyıldızı, lav kertenkelesi, sinekkapar, sarı ötleğen... Öğleden sonraki şnorkelli dalışın ardından durağımız Bartolomé Adası. Volkanik koniler tarafından yaratılan farklı yüzey şekillerini ve çevre adaların muhteşem manzarasını görmek için adanın tepesine uzanan 375 basamağı çıkmanız gerek.

İGUANA, ALBATROS VE DEV FREGATLAR

Üçüncü gün Santa Cruz Adası’nın Ejderha Tepesi tarafında, Darwin ispinozlarının ve kara iguanalarının peşine düşüyoruz. Adanın kıyısı çevresinde mavi ayaklı sümsük kuşları, kırlangıç kuyruklu martılar dolaşıyor. Burada ne çok kara iguanası var! Hepsi de adalara özgü kaktüsler arasında, donmuş gibi duruyor.

Ayaklarımız arasında, alaycı kuşlar dolaşıyor. Adadaki geziyi tamamlarken bir gölde pembe flamingoları ve kıyıda albatrosları görüyoruz. Dalgalı albatroslar adaların imparatoru. Nisan-aralık arasında bölgeye üremeye gelen yaklaşık 12 bin çift dalgalı albatros, Galapagos’ta çekebileceğiniz en güzel fotoğraflara konuk oluyor.

Kuzey Seymour Adası’ndaysa mavi ve kırmızı ayaklı sümsük kuşları, kürklü fokbalıkları, ama daha önemlisi fregat kuşlarının arasına düşüyoruz. Koyu siyah renkleri, ucu kıvrık büyük gagaları, çatallı kuyrukları ve büyük kanatlarıyla tanınan bu kuşların kanat açıklığı iki metreyi geçiyor. Tek eşli olup koloni halinde yaşıyorlar. Erkekleri gaga altında bir keseye sahip. Eşlenmek istediklerinde gagalarını dikleştirip ses çıkarırken kırmızı torbalarını şişiriyorlar. Dişiler bu sese ve torbaya göre erkek seçiyor. Rakiplerini elemek isteyen erkekler, zaman zaman diğerinin kesesini delmeye çalışıyor.

ADALARIN ÜNLÜ KONUKLARI

Korsanlar-avcılar-kaşifler

İnka İmparatorluğu’nun son krallarından Atahualpa’nın dedesi Tupak Yupanki’nin altın bulma umuduyla adalara geldiği söyleniyorsa da, bu konuda herhangi bir kanıt yok. Galapagos’u ilk ziyaret eden kişi, Panama’dan Lima’ya giderken sürüklendiği Pasifik Okyanusu’nda su bulabilmek için Galapagos’a sığınan Panama rahibi Tomas de Barlanga olmuş.

Adalara 16. yüzyılın sonlarına doğru korsanlar, balina avcıları ve bazı kâşifler gelmiş. Özellikle Orta ve Güney Amerika’nın batısında seyreden İspanyol bandıralı gemilere musallat olan 17 ve 18. yüzyılın korsanları arasında en ünlü olanı, James Cook. 1709’da Şili Adası’ndan kurtarılıp Galapagos’a getirilen Alexander Selkirk ise Daniel Defoe’nun Robinson Crusoe kitabının kahramanına ilham vermiş. Korsanların adalarda yaşayan kaplumbağalara, iguanalara ve çevreye verdiği zarar çok büyük... Onları yemişler, gemilerine doldurup sağda solda satmışlar, adalara dışarıdan bir yığın evcil hayvan getirip bırakarak ekosistemi bozmuşlar.

18. yüzyılın başından itibaren Galapagos’a gelen balina avcıları ise her seferinde teknelerine kaplumbağa doldurmaları sebebiyle kısa zamanda adalardaki nesli neredeyse tüketmişler. Balina avcıları arasında adalara gelen en ünlü kişi Moby Dick romanının yazarı Herman Melville. Ünlü bilim adamı Charles Darwin’in yoluysa 1841’de buraya düşmüş.

GALAPAGOS ADALARI'NDA NELERE DİKKAT EDİLİR?

Adalara ayak bastığınız anda 100 dolar Ulusal Park’a giriş ücreti ve 20 dolar giriş kartı ücreti ödüyorsunuz. Ekvador’un bir parçası olmasına rağmen pasaport kuyruğuna giriyorsunuz. Ciddi bir aramadan geçiyorsunuz. Dış dünyanın, insanların etkilerinden korumaya çalışılan adalara dışarıdan canlı bitki ve tohum sokmak yasak!

Geziye başladığınızda size ekolojik dengenin korunmasına yönelik bir dizi kural sıralıyorlar: Gezginlere ayrılan patikaların dışına çıkılmayacak, fotoğraf için hayvanlara çok yaklaşılmayacak, hayvanlara dokunulmayacak, yüksek sesle konuşulmayacak; hayvanlar, özellikle kuşlar ürkütülmeyecek...

Son derece bilgili ve deneyimli yerel rehberler kurallara uyup uymadığınızı izliyor. Bu nedenle epey havalılar, hatta bazıları despot. Kurallara uymayan gemiden atılabiliyor!

Galapagos Adaları’nı gezdiren tekneler 3 ila 7 gecelemeli geziler yapıyor. İster kısa bir geziyi seçin, ister uzun; tekneler adalara özgü bitki topluluğuyla, kuş, sürüngen, fok, kaplumbağa gibi buraya özgü tüm hayvanları mutlaka gösteriyor.

GALAPAGOS ADALARI'NA NASIL GİDİLİR?

Galapagos Adaları’a elbette Pasifik Okyanusu’nda seyretmeye uygun teknelerle, gemilerle gidilebilir. Ancak pratik olan, uçaklarla gitmek. Ekvador’un başkenti Quito’dan ve en büyük kenti Guayaquil’den adalara uçak seferi düzenleniyor. San Cristobal Adası’ndaki Baquerize ya da Santa Cruz Adası’nın kuzeyindeki ufak Güney Seymour Adası’ndaki Baltra havalimanlarına iniyorlar.Galapagos’u keşfetmenin en iyi yolu teknelerle gezmek. Otelde kalarak adaları keşfetmek hem pratik olmuyor hem de pahalıya geliyor. Her fiyata ve her boy tekne var. Galapagos Islands (www.galapagosislands.com) sayfasından her türlü bilgiye ulaşabilirsiniz.

GALAPAGOS ADINI NEREDEN ALIYOR?

İspanyollar, adaları önce Kolomb Takımadaları,
sonra Büyülü (ya da Perili) Adalar olarak adlandırmış. Bu arada gördükleri dev kaplumbağaların sırtlarındaki kabuğu at eyerine benzeten bazıları, eyerden yola çıkarak adalara “Galapagos” (İspanyolcada atın dörtnala gitmesi galope) adını takmış. Bu ad daha çok tutulmuş.
Kimselerin sahip olamadığı bu adalara 1822 Bağımsızlık Hareketi’nden sonra Ekvador sahip çıkmış. Charles Darwin’den 3 yıl önce 1838’de adalara gelen Ekvadorlu General Jose Villamil bir yerleşim kurmaya çalışmış ama olmamış.

Ekvador, 1910’larda ABD’nin 15 milyon dolar karşılığında adaları 99 yıllığına kiralama talebini geri çevirmiş. Ancak Japonların Pearl Harbour Baskını’ndan sonra ABD’ye Güney Seymour Adası’nı (Baltra Adası) üs olarak kullanma izni vermiş. Bugünlerde turistlerin kullandığı havalimanının çekirdeği o günlerde atılmış. Adalarda esas yerleşim 1930’lu yıllarda olmuş. Şu anda 4 adada yaklaşık 25 bin kişi yaşıyor.

San Cristobal Adası’ndaki Puerto Baquerizo Moreno, takımadaların başkenti. En kalabalık yerleşim olan Santa Cruz’daki Puerto Ayora ise turizmin başkenti. Ayrıca Floreana ve Isabela adalarında da yerleşimler var. Yerleşim yerleri tüm Galapagos’un ancak yüzde 3’ünü kaplıyor.

GALAPAGOS NEREDE?

Galapagos Adaları, bağlı olduğu Ekvador Cumhuriyeti’nin 960 kilometre batısında, Pasifik Okyanusu’nda. Ekvator çizgisi, adaların en yüksek noktası, 1707 metrelik Wolf Volkanı’nın üstünden geçiyor. Toplam 7900 km2’lik kara parçasını kaplayan (kabaca Aydın ilimiz kadar), 19’u büyük, toplam 50’nin üzerindeki ada ekvator çizgisinin 70 kilometre kuzeyinden, 170 kilometre güneyine kadar uzanıyor. Bu takımadalar (arşipel), 16. yüzyılın ortalarına kadar bilinmeyen topraklar (terra incognito) idi.