Çat Vadisi’nde ahududu zamanı

Kaçkarlar ve Çamlıhemşin deyince çoğu kişinin aklına önce Ayder Yaylası gelir. Yoğun ziyaretçi trafiği, hızlı yapılaşma nedeniyle özgün dokusu hızla bozulan Ayder’in kuşuçumu 15 kilometre güneybatısında az bilinen bir doğa cenneti yer alır: Çat. Ayder’le arasında yüksekliği 2100 metreye ulaşan dağlar, suyu hiç azalmayan Meşedağı Deresi akar. Ayder’den Çat’a karayoluyla ulaşmak için Çamlıhemşin’e dönüp, Zilkale üstünden 23 kilometrelik orman yolunu geçmek gerekir. İşte bu nedenle Çat az bilinir, tenhadır, doğası daha iyi korunmuştur.
Derenin yanıbaşına kurulan Çat, Kaçkar yaylalarının yollarının kesiştiği bir kavşaktır aynı zamanda. Ormanlarla çevrili çayırın çevresine sıralanmıştır evleri. Aralarında birkaç katlı, asırlık ahşap konak bile vardır.
Çat’tan Kaçkar’a tırmanan, köyü Elevit, Trovit, Amlakit’e bağlayan yolun ilk beş kilometresi temmuz sonunda böğürtlen ve ahududu bahçesine dönüşür. Çalılardaki meyveler öyle hızlı olgunlaşır ki, her zaman sepet sepet toplayacak meyve bulursunuz.

ANTİOKSİDAN ETKİLİ

Böğürtlen ve ahududu çalıları birbirine benzemekle birlikte meyveleri çok farklıdır. Rengi koyu kırmızıdan mora çalan böğürtlenin aroması pek belirgin değildir. Oysa açık kırmızı, etli, neredeyse çekirdeksiz ahududunun zarif ve güçlü bir aroması vardır. Uzun süre damağınızdan kaybolmaz.     �
Ahududuyu toplamak pek kolay değildir. Küçük çalıların üstüne rahatça uzanırsınız. Olgunlaşmışsa, meyve dokunduğunuz anda dağılır. Fakat ağzınıza attığınızda tüm bu zahmete değdiğini görürsünüz. İnanılmaz bir lezzet yolculuğu başlar. Çat Vadisi ahalisi, yazın şehirlerden gelen köyün eski sakinleri ahududu zamanı yollara düşüp, başlarlar bu lezzetli meyveyi toplamaya. Kimi hiç bekletmeden yer, kimi reçelini yapar.
19 Mayıs Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Leyla Demirsoy’un söylediklerine bakılırsa pastaların vazgeçilmez meyvesi ahududu, gerçek bir antioksidan deposu. “Ahududu antioksidanca zengin meyve ve sebzeler arasında dördüncü, hücre içerisinde oksidasyonu önlemedeki etkinliği bakımından ikinci sırada. Kalp hastalıkları, kanser ve yaşlanmaya karşı koruyucu oldukları iddia ediliyor. Ayrıca LDL kolesterolünü engelleme etkinliği bakımından böğürtlenden sonra ikinci sırada yer alıyor. C, B vitaminleri ve mineraller açısından da zengin” diyor.
Yağmur ormanlarını andıran Çat Vadisi’nde sadece dikkatli gözlerin seçebileceği dağ çilekleri de yetişir. Dağ çilekleri öylesine küçüktür ki, otların, çalıların arasında görmek için çok dikkatli bakmanız gerekir...

İKİ DERE BİRLEŞİYOR

Çat Vadisi, ismini derenin üstündeki alana kurulan eski Çat köyünden alır. Eski yerleşimde yaşayan köylüler hayvancılıkla yaşamını sürdürür. Köyün büyük bölümü dere kenarına taşınmıştır. Haritalarda Hüsam ismiyle geçen Elevit deresiyle, Hemşin Deresi köyün yanıbaşında “çat”ar, yani birleşir. Bu birleşme köye ismini vermiştir.
İki pansiyonun bulunduğu Çat, kamp kurmak için de uygun bir alan. Çat Vadisi’nde Fırtına Vadisi’ndekilere yapım stili olarak pek benzemeyen bir de taş köprü bulunuyor. Ağırlıklı olarak ladin türü çam ağaçlarının çevrelediği bölge aslında bir yolgeçen hanı gibi. Çat’ın içerisine gelindiğinde Cancık’tan yukarıya doğru devam edildiğinde Elevit, Karunç, Trovit, Apevanak, Palovit, Samistal ve Amlakit yaylalarına ulaşmak mümkün. Çat’a geldiğinizde eğer sağda yolu takip ederseniz Kale, Çiçekli Yayla, Başyayla, Verçenik gibi hatlara ulaşabiliyorsunuz. Çat’tan sonra yollar stabilize.
Çamlıhemşin’le Çat köyünün arası otomobille 45 dakika. Zilkale’yi geçtikten sonra sola saparak Palovit şelalesini ve vadinin alt bölümlerini görmek mümkün. Çat, Kaçkar bölgesinin nadir düzlük yerlerinin bulunduğu özel bir bölge: “Akar Hemşin deresi/Çat düzina göl olur…” gibi bir türküsü de var. Çat’a çıkmadan Meydan köyü civarından sağa sapıldığında Kito, Ambarlı, Kerap gibi yaylalara ulaşılıyor. Çat Vadisi’ne 2.5 kilometre kala Goboca isimli Kaçkarlar manzaralı şirin bir köy var. Bu köyde de Goboca Dağ Evi isminde temiz, ferah bir pansiyon bulunuyor.

YÜKSEKTEKİ YAYLALAR

Elevit Yaylası, Çat’a otomobille yarım saat mesafede. Yoldaki Çilanç isimli köprü görülmeye değer. Fırtına Vadisi’ndeki köprülerden farklı olarak, taşların sıkıştırılmasıyla, harç kullanmadan yapılmış. Köprüden sonra Lakubar denilen bölgeden geçilerek Elevit’e ulaşılır. Girişteki “rakım 1800, nüfusu belirsiz” yazılı tabelayla gelenleri gülümseten yaylada çok sayıda prefabrik ev bulunuyor. Yazın kalabalıklaşıyor ve eğlence eksik olmuyor. Elevit’ten yukarıya iki saatlik yürüyüş mesafesindeki Haçivanak adeta terk edilmiş. Elevit’i Palovit’e bağlayan toprak araç yolundan Karunç, Nastaf, Tırovit gibi yaylalara ulaşmak mümkün. 10 civarında yayla evinin bulunduğu Karunç’a ulaşmak için yolda inip yürümek gerekiyor. Yol kenarındaki Nastaf’da sadece 3-4 ev var. Tırovit ise kesme taştan evleriyle büyük ve ünlü bir yayla. 50’nin üzerinde ev bulunuyor, bunlar yaz boyu açık. Tırovit’ten yukarıya doğru Karmik yaylasına çıkmak mümkün. Karmik yaylasında 3–4 ev olmasına rağmen yazın yaylacı bulunmuyor. Trovit’ten yukarıya doğru Cofk buzul gölüne çıkılıyor, Haçivanak yaylasından ise Çapug gölüne….

NASIL GİDİLİR?

Çat minibüsleri, Çamlıhemşin’in pazar yerinden her sabah saat 08.00’de hareket ediyor, günde tek sefer yapıyor. Taksi ücreti ise 150 TL. Trabzon Havalimanı’ndan otomobil kiralamak en akılcı çözüm. �

NEREDE KALINIR

Çat’ta iki pansiyon var. Cancık sekizi banyolu toplam 14 odalı. Kasım sonuna kadar açık. Kahvaltı, akşam yemeği, yürüyüş kumanyası dahil kişi başı 85 TL. (Tel: 0464 654 41 20), Toşi ise 15 Ekim’e kadar açık. Beşi banyolu, 14 odalı. Kahvaltı, akşam yemeği, yürüyüş kumanyası dahil kişi başı 75 TL. (Tel: 0464 654 40 02) Goboca Dağ Evi, tümü banyolu 6 odalı. Çat’a 2.5 kilometre uzaklıkta. 15 Kasım’a kadar açık. Kahvaltı, yürüyüş kumanyası, akşam yemeği dahil 120 TL. (0464 654 40 37)