Beykoz cam vadisi oluyor

Osmanlı zamanındaki adıyla camgeranlar, ateş eşliğinde özü taş olan cama yüreklerini de damıtarak, nakışlar işliyor, camın camitliğine nefes veriyor. Bazen atölyelerde, bazen fabrikalarda geçmişi ve geleceği yâd ediyor. Aynı zamanda evlerimize, işyerlerimize giren bu camların hayatımıza estetik katmasını sağlıyor. Daha da önemlisi cam atölyelerinde Beykozlu camgeranlar, bu toprakların kültürünü yaşatıyor.

Cam, insanoğlunun keşfedip ürettiği en eski suni maddelerden biri. Kendisine hükmedenlerin elinde bir sanat eseri. Camgeranlara göre ya sen ona hükmedeceksin ya o sana.

Beykoz’un camla anılması bir Mevlevi dervişinin, ‘Beykoz işi’ denen ve ışığa tutulduğunda ışığı yansıtan şişe ve bardaklar yapmasıyla başlıyor. 19. yüzyılın başında, Abdülmecit’in isteğiyle Çubuklu’da yeni bir cam ve billur atölyesi kurulunca, cam işçiliğine ağırlık bu bölgede yoğunlaşmış. Beykoz, burada yapılan ‘çeşmibülbül’ türü camla ünlenmiş ünlenmesine ama 1899’da Paşabahçe’de Paul Modiano adlı bir Musevinin kurduğu, 900 işçi çalıştıran fabrika, dış rekabete dayanamayıp 1902’de kapanmış. Cumhuriyet döneminde, birinci beş yıllık planda bir cam endüstrisi kurulması programlanmış. Bu görev 1934’te İş Bankası’na verilmiş. İş Bankası’nın girişimleriyle görev, yılda 3 bin ton kapasiteli Paşabahçe Cam Fabrikaları AŞ’ye devredilmiş. Fabrika, 2002 yılında zarar ettiği gerekçesiyle kapatılınca, artık sadece bir marka olan Paşabahçe’nin adı Beykoz’da kalmış, kendisi yok olmuş. Fabrikayla, meslek de ustalar da bir bir yok olup gitmiş.

Bir zamanlar 3 bine yakın cam atölyesinin bulunduğu Beykoz’da 10 bin kişi ekmeğini camdan kazanıyordu. İşte yaşayan bu cam ustalarından biri de Beykozlu Kadir Dikmen. Cama tam 51 yılını vermiş. Ustası Yusuf Görmüş’ün yanına çırak olarak verdiklerinde henüz 15 yaşındaymış. 1991’de emekli olduğundaysa 41. Tam 27 sene 11 ay çalıştığı Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları A.Ş. Paşabahçe Fabrikası kapanınca burnunun direkleri sızlamış. İçi boşaltılan ve halen ambar niyetine kullanılan fabrika binasına girdiğinde ne bir ses varmış ne de gürültü. Kendi tabiriyle emekli olduktan sonra ‘dışarıda’, ilk önce Cam Mühendislik, kapanınca da 2007’de Yakamoz Cam’a başlamış. Halen orada eğitmenlik yapıyor. Mimar Sinan Üniversitesi’ndeki öğrencilere ‘çeşmibülbül’ü gösteriyor.

İstanbul’un ‘Cam Kent’i

Beykoz’un geleneksel cam işlemeciliği bugün Beykoz’da dağınık merkezlerde sürdürülen önemli bir geçim kaynağı. Camcıların ortak sıkıntısı ise Beykoz camının yeterince tanınmaması. Talepleri, Beykoz’un cam merkezi olabilmesi için bütün üreticilerin ürünlerini sunabilecekleri ortak Beykoz camcılarını buluşturan bir teşhir merkezinin hayata geçirilmesi. Amaç, artık Beykoz’un Cam Kent olarak anılması, cam denilince akla Beykoz’un gelmesi.

İşte bu sese kulak verip, kolları sıvayan Beykoz Kaymakamı Süleyman Erdoğan’ın Beykoz Belediye Başkanı Yücel Çelikbilek’in de desteğiyle hayata geçirdiği, ‘Cam Vadisi Projesi’ camın akışına yön verecek. Bu kapsamda ilk etapta Polonezköy’de Cam Sanat Merkezi kuruldu. 25 dönüm üzerine kurulması planlanan Cumhuriyet Cam Parkı da, Almanya’daki Weinfurtner Das Glasdorf cam köyünün benzeri olacak. Amaç, cam sanatını geleceğe taşımak, kalıcı kılmak, cam sanatını turizmle bütünleştirmek. Beykoz’u ziyaret edenlerin dört mevsim gidebileceği bir eğlence yeri, turizm çeşidi oluşturmak. Cam Vadisi’ndeki bir diğer çalışma ise Polonezköy’de 600 dönüm arazi üzerine kurulması planlanan Cam Köyü.

Proje kapsamında ilk etapta 100 kursiyer füzyon, boncuk yapımı, vitray , tezyinat ve sıcak cam alanında eğitim aldı. Başarılı olan 12 kursiyere, İtalya Murano’da bulunan Abatezanetti cam sanat okulunda, eğitim verilecek. Eğitimde ortaya çıkan ürünler, şehrin turistik bölgelerinde (Eyüp, Yuşa, Sultanahmet) sergilenecek. Tarihi Beykoz çayırında, Uluslararası Beykoz Cam Şenliği düzenlenecek. Şenliğe yurtdışından ünlü cam ustaları getirilip, cam gösterileri, sergiler ve etkinlikler yapılacak.